پایان نامه ارشد رایگان درباره جامعه محلی، توانمندسازی، اکوتوریسم، زیست محیطی

دراز (قشم) پرداخته اند. یافته‌های پژوهش نشان می دهد که می بایست برنامه ریزی برای جلب مشارکت سرمایه گذاران بومی به منظور جلوگیری از تعارضات فرهنگی و معضلات زیست محیطی در مناطق اکوتوریستی انجام شوم و زیرساخت‌های مناسب توسعه اکوتوریسم فراهم شود. حمید زمانی (1390) در پژوهش پایان نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان “تدوین استانداردهای لازم برای مکان گزینی و احداث واحدهای اقامتی”، با توجه به شاخص‌های توسعه پایدار با تاکید بر اکولوژها و با پایلوت قرار دادن استان البرز به استاندارد سازی و مکان یابی اکولوژها پرداخته است و در نتایج خود آثار و پیامدهای مثبت و منفی توسعه اکولوژها در منطقه البرز را در سه حوزه اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و زیست محیطی و با بهره‌گیری از سنجه‌های مشخصی ارزیابی کرده است. سمیه امیری (1390) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود تحت عنوان “نقش گردشگری در توانمندسازی زنان روستایی”، با استفاده از چهارچوب مفهومی توانمندسازی و با بهره‌گیری از روش پژوهش میدانی به بررسی نقش گردشگری در توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی زنان روستایی پرداخته است و در نتیجه این پژوهش ثابت نموده است که گردشگری روستایی می تواند گستره ای از فرصت‌ها را برای مشارکت روستائیان فراهم کند و منجر به توانمندسازی آنها شود. اشکان بروج (1391) در پژوهش پایان نامه خویش تحت عنوان “مطالعه تطبیقی اقامتگاه‌های بوم گردی مناطق بیابانی از منظر توسعه پایدار گردشگری”، در پیمایشی توصیفی – تحلیلی به موضوع ذکرشده پرداخته است. برای این منظور اقامتگاه‌های بوم گردی بر اساس انواع اقامتگاه‌ها به سه گروه اکولوژ، اکوکمپ و اکوهتل (هتل سنتی) تقسیم شدند. بر اساس یافته‌های این پژوهش اکوکمپ و اکولوژهای مورد مطالعه نسبتا پایدار بوده و در حالیکه اکوهتلها از ناپایداری ضعیفی برخوردار بودند. همچنین نتایج نشان داد که الگوی اقامتگاه بوم گردی در مناطق روستایی و بکر طبیعی به عنوان یک کسب و کار کوچک گردشگری با مالکیت بومی و مدیریت خانوادگی هماهنگی بیشتری با توسعه پایدار گردشگری دارد.
1-6-2 محدودیت‌های تحقیق
اجرای یک پروژه تحقیقی مسائل و مشکلات خاصی دارد که محقق برای رسیدن به هدف مجبور است به نحوی در فایق آمدن به آنها کوشش کند. تامین منابع مالی، نیروی انسانی، کارهای میدانی، منابع آرشیوی، امکانات دسترسی به منابع اطلاعات خارجی، پایان نامه‌ها، همکاری و مساعدت کم از طرف مسئولین، ضعف پیشینه تحقیق، ترس تاریخی جامعه شناختی مردم محلی نسبت به ابراز میزان درآمدها و منابع اقتصادی خویش و… همگی می توانند از مشکلات تحقیق به حساب آیند. هر کار تحقیقی در راستای نیل به اهداف خاص تحقیق با یک سری محدودیت‌ها مواجه است از جمله محدودیت‌های تحقیق، عدم دسترسی به داده‌های آماری صحیح و دقیق در بازه‌های زمانی معین و در طبقه بندی موضوعی و همچنین کمبود اطلاعات و منابع در دسترس است. یکی از مهم‌ترین محدودیت‌هایی که در کار تحقیق با آن روبرو شدیم کم بودن تعداد نمونه‌ها برای تجزیه و تحلیل داده‌ها بود که به علت عدم آگاهی و کم سوادی راجع به مزایا و اصول ساخت و احداث اکوکمپ پاسخ دهندگان کمتری نسبت به آنچه که در روش شناسی و نتیجه فرمول کوکران به دست آمد، حاضر به پاسخ گویی به سوالات محقق شدند.
1-6-3 روش تحقیق
دستیابی به اهداف تعیین شده در هر پژوهش نیازمند تدوین روش تحقیق مشخصی است.در تحقیق حاضر سعی شده از روش‌های مختلف استفاده گردد تا بتواند موضوع را هر چه بهتر مورد بررسی قرار داده و زوایای مختلف آن را مورد کنکاش قرار دهد؛ تا در نهایت به نتایج دلخواه دست یافته و موضوع را برای دیگران بهتر قابل درک سازد. با توجه به ماهیت موضوع و اهداف تحقیق، رویکرد حاکم بر فضای تحقیق توصیفی- تحلیلی و از نوع اسنادی – کتابخانه ای است و رویکرد حاکم بر فضای تحقیق، کاربردی است و به اقتضای ماهیت تحقیق، بازدید میدانی و توزیع و تکمیل پرسشنامه در بین اعضای جامعه محلی روستای افراچال شهرستان ساری ضروری است. علاوه بر این با توجه به اینکه از روشهای کتابخانه ای نیز در این تحقیق استفاده می شود، می توان آن را جزو تحقیقات اسنادی نیز محسوب داشت جامعه آماری در سطح جامعه محلی در روستای افراچال شهرستان ساری می باشد. بدین منظور در این پژوهش‏ ابتدا داده‏های مورد نیاز از طریق مراکز،سازمان‏های مربوطه و همچنین مشاهدات و مطالعات‏ میدانی جمع‏آوری گردیده است. بخش نظری و عملی تحقیق به صورت زیر می باشد :
* جمع آوری داده‌ها و آمار و اطلاعات
* فیش برداری از منابع اطلاعاتی ذیربط
* اطلاعات مستخرج از پرسش نامه توزیعی در بین اعضای جامعه محلی روستای افراچال شهرستان ساری
* استفاده از تصاویر ماهوارهای و نقشههای موجود
* تجزیه و تحلیل داده‌های به دست آمده از پرسش نامه و مصاحبه در محیط نرم افزاری SPSS

1-6-4 مدل مفهومی تحقیق

نمودار 1- 2: مدل مفهومی تحقیق
1-7 جنبه نوآوری تحقیق
امکان سنجی احداث اقامتگاه‌های بوم گردی در شهرستان ساری یک پدیده جدید می باشد.
بررسی تاثیرات اقتصادی احداث اقامتگاه‌های بوم گردی بر معیشت پایدار جامعه محلی روستاهای هدف گردشگری شهرستان ساری
بررسی تاثیرات زیست محیطی، فرهنگی و اجتماعی احداث اقامتگاه‌های بوم گردی در شهرستان ساری
واژگان کلیدی
اکوتوریسم (طبیعت گردی)، اقامتگاه‌های بوم گردی، معیشت پایدار، جامعه محلی، روستای افراچال شهرستان ساری

فصل دوم
مبانی نظری

2-1 مقدمه
فعاليت‌هاي گردشگري در نواحي روستايي به طور قابل توجهي افزايش يافته است. از دهه 70 در همه كشورهاي توسعه يافته گردشگري نقش كليدي در توسعه برخي نواحي روستايي كه از لحاظ اقتصادي و اجتماعي با ركود مواجه بودند، داشته است (Scott , 2007:660). اكوتوريسم در مناطق روستايي در ايران كه جمعيت بالايي از مردم روستا را در خود جاي داده است يكي از شاخص‌هاي مهم توسعه پايداراست.
امروزه از گردشگري به عنوان بزر گ ترين و متنو ع ترين صنعت در دنيا ياد مي شود ؛ به طوري كه بسياري از كشورها به ويژه در كشورهايي كه به اصطلاح توسعه يافته محسوب می شوند، اين صنعت را به عنوان منبع اصلي درآمد، اشتغال، رشد بخش خصوصي و توسعه زيربنايي مي دانند. از اين منظر، اين گونه تحليل می شود كه صنعت گردشگري تا پايان دهه آينده، در صدر جدول صنايع پر درآمد جهان قرار مي گيرد و انتظار مي رود كه بيش از چهل درصد اشتغال جهان را به خود اختصاص دهد (پژوهشنامه توسعه گردشگری، 1385:7). تقاضا و تمایل برای گردشگری با انگیزه‌های مختلف به منظور تفرج، زیارت و تجارت در تمام جهان با سرعتی باورنکردنی در حال افزایش است.
در کشورهای جهان از گردشگری به عنوان کاتالیزوری کارآمد برای بازسازی و توسعه اجتماعی نواحی یاد شده است (Sharply, 2002, P.233 ). تا جایی که سازمان جهانی گردشگری در بیانیه مانیل، گردشگری را نیاز اساسی در هزاره سوم معرفی کرده است. بسیاری از منابع اقتصادی همچون سرمایه سهام در کسب و کار گردشگری روستایی مورد استفاده قرار می گیرد به عنوان مثال ساختمانی دور افتاده در حومه شهر که به عنوان موزه کشاورزی بازسازی شده است در ابتدا سرمایه روستایی بوده اما اکنون به عنوان پایتخت جریان سرمایه گردشگری روستایی و حومه شهر ایفای نقش می نماید و به طور رسمی بخشی از مالکیت سرمایه حومه شهر محسوب می گردد (Brian Garrod , 2006:121 ). کشور ایران یکی از قدیمی‌ترین کشورها با تمدن کهن است که دارای هزاران جاذبه تاریخی است. بنا به عقیده گورمان معماری ایرانی، میراث فرهنگی سنتها و جاذبه‌های طبیعی اصلی‌ترین عواملی هستند که باعث جذب گردشگران به ایران می شود غنای جاذبه‌ها در ایران موجب شده است که ان را جهانی در یک مرز بنامند. جاذبه‌های ایران آنقدر متنوع است که تقریبا برای هر سلیقه ای انگیزه کافی برای سفر بدین کشور به وجود می آورد ( مهدوی، 1387 : 306 )
اکوتوریسم یکی از مهمترین فعالیت‌های اقتصادی در نقاط مختلف جهان می باشد که فرصت بسیار مناسبی در اختیار بازدیدکنندگان قرار می دهد تا نسبت به اهمیت حفظ فرهنگ‌ها و چگونگی محافظت از فرهنگ‌های محلی و طبیعت آگاه شوند.
اکوتوريسم بيش از تاسيسات رفاهي و اقامتي به منابع انساني نياز دارد به همين دليل نيازي به جذب سرمايه گذاري‌هاي سنگين ندارد و مي تواند در برنامه ريزي توسعه ملي توريسم در ايران نقشي محوري داشته باشد و با توجه به اهميت اين شاخه از صنعت گردشگري، تدوين طرح‌هاي جديد براي جذب گردشگران طبيعت گرد از نيازهاي اصلي اين صنعت به شمار مي رود. اکوتوريسم در ايران که به عنوان يکي از پنج کشور برخوردار از بيشترين تنوع اقليمي در جهان ( يکي از 10 کشور تاريخي و فرهنگي) و يکي از ذخيره گاه‌هاي متنوع زيستي کره زمين است از مزيت نسبي افزون تري نسبت به ديگر شاخه‌هاي توريسم برخوردار است.
بررسي جغرافياي طبيعي ايران و همچنين امکان سنجي هر کدام از جاذبه‌هاي اکوتوريستي قابل سرمايه گذاري در کشور، حاکي از آن است که اکوتوريسم در ايران يک منبع اقتصادي کم نظير و بسيار مستعد اما متاسفانه رها شده به حال خود است. ايران يکي از پنج کشور بهره مند از تنوع زيستي کامل ( داشتن چهارفصل و زيست گونه‌هاي اصلي گياهي و جانوري) به شمار مي آيد و افزون بر اين وجود بزرگترين درياچه جهان در شمال کشور، خط ساحلي هزار و 200 کيلومتري با خليج فارس، وجود 50 درياچه در داخل کشور که از ميان آنها 18 درياچه در شمار درياچه‌هاي کنوانسيون بين المللي رامسر قرار دارند و نيز درياچه اروميه به عنوان يکي از 59 ذخاير زيستي کره زمين شناخته شده است. وجود بازمانده‌هاي جنگل‌هاي هيرکاني در شمال غرب مازندران که مربوط به 10 هزار سال پيش است (بر اساس برخي مستندات از کرانه ‌هاي مديترانه تا خراسان بزرگ يا افغانستان کنوني را در بر مي گرفته که بعد از آخرين دوره يخبندان از بين رفته است. جنگل‌هاي کنوني اروپا بعد از اين دوره ساخته شده است)، بيابان‌ها و کويرهاي ايران با مناظر بديع، وهم انگيز و بي همتا مانند کلوت‌ها در حاشيه غربي بيابان لوت که به بزرگترين شهر کلوخي جهان مشهور است، تالاب‌هاي بين المللي ( مانند شبه جزيره ميانکاله و خليج گرگان، درياچه پريشان در فارس و…) غارها، آبشارها، چشمه ‌هاي آب معدني، روستاهايي با جاذبه‌هاي ويژه مانند کندوان، ماسوله و روستاي سرآقاسيد (در چهارمحال بختياري) و بالاخره مردم شناسي ايران، اقوام گوناگون با فرهنگ‌هاي خاص شعر و موسيقي و آداب و سنن و… کوچ نشينان و جوامع ايلي همه و همه از جاذبه‌ها و ظرفيت‌هاي بي نظير اکوتوريسم در ايران و برخي از آنها از قطب‌هاي بين المللي اکوتوريسم در جهان، به شمار مي روند. علاوه بر موارد ياد شده، مناطق حفاظت شده، پارک‌هاي ملي، پناهگاه‌هاي حيات وحش و آثار ملي طبيعي کشور جز» جاذبه‌هاي اکوتوريستي ايران هستند.
2-2 تعریف گردشگری
توریسم واژه ای فرانسوی است که از ریشه تور گرفته شده است. تور در زبان فرانسه به معنی حرکت دورانی، عمل پیمودن، طی کردن، سیرکردن و گردش کردن است ( بقایی و نوروزی،1384:19 ). بر اساس تعریف سازمان جهانی توریسم، توریسم شامل فعالیتهای اشخاصی است که به خارج از محیط عمومی و معمولی خود مسافرت و در آنجا اقامت می کنند، مشروط بر اینکه این اقامت کمتر از یک روز و بیشتر از یک سال نباشد و با اهدافی همانند تفرج، تجارت و غیره در ارتباط باشد ( حسین زاده دلیر و حیدری، :25-268213). منابع و مراجع مختلف،عوامل متعددي را در شکل دهی به ساختار و بازار گردشگري موثر دانسته اند. در یکی از این تقسیم بندي‌ها عناصر گردشگري در پنج دسته حمل و نقل، اسکان، تسهیلات واسطه اي، جاذبه‌ها و سایر خدمات جاي گرفته اند (کاظمی، :131380) در تقسیم بندي دیگري پنج عامل مستقل هسته اولیه توریسم را شکل می دهند، عبارتند از : 1. وجود دست کم یک توریست 2. وجود دست کم یک ناحیه تولید کننده توریست 3. وجود دست کم یک مسیر توریستی4. جود دست کم یک مقصد توریستی 5. وجود وسیله حرکت و انتقال تووریست از مبدأ به مقصد 6. جاذبه‌هاي گردشگري. سیستم به گروهی از عناصر