پایان نامه ارشد رایگان درباره اکوتوریسم، گردشگری روستایی، توسعه گردشگری، جوامع محلی

سیاست بازساخت
– توزیع عادلانه درآمد
– تقاضا برای بهبود کیفیت زندگی
– متنوع سازی فعالیت‌های اقتصادی روستا
– افزایش تقاضا برای محصولات محلی
– تحول در نگرش‌های اجتماعی جامعه روستایی
– افزایش کیفیت زندگی
– اهمیت به تولیدات بومی
– متنوع سازی اقتصاد روستایی
گردشگری روستایی ابزاری برای توسعه پایدار
– جلب رضایت بازدیدکنندگان
– افزایش کیفیت زندگی
– افزایش میزان مشارکت مردم
– افزایش مشارکت مردمی در گردشگری و توسعه روستایی
– حفاظت از منابع طبیعی و فرهنگی
– تبدیل چرخه توسعه از محلی به بین المللی

2-2-3-3 گردشگری بوم زیستی
گردشگری بوم زیستی زیر مجموعه گردشگری روستایی است و شکلی از توسعه جهانگردی است که فرصتهای بی نظیر را برای ادغام توسعه روستایی با جهانگردی، مدیریت منابع و مدیریت نواحی حفاظت شده در بسیاری از نقاط جهان فراهم می سازد. به عبارت مشخصتر شکلی از جهانگردی در طبیعت است (جهانگردی در نواحی طبیعی و دست نخورده) که فعالانه مروج بقای محیط زیست است، و مستقيم برای جوامع و فرهنگ‌های محلی سودمند است و برای جهانگردان تجربه ای مثبت و آموزنده فراهم میكند. این نوع از گردشگري، عملاً شکلی از جهانگردی بدیل و پایدار است كه به محیط روستایی وابسته است. از این رو، گردشگري بوم زیستی زیر مجموعه گردشگري روستایی محسوب می شود، اما هر نوع گردشگري روستایی، گردشگري بوم زیستی به حساب نمی آید. بنابراین : گردشگری روستایی عبارت است از فعالیت‌ها و گونه‌های مختلف گردشگری در محیط‌های مختلف روستایی و پیرامون آنها که دربردارنده آثار مثبت – منفی برای محیط زیست روستا، انسان و طبیعت است. ازسوی دیگر گردشگري روستایی را می توان از لحاظ مفهومی، به عنوان حالتی از ذهن، و از لحاظ فنی، بر اساس فعالیت‌ها، مقاصد و سایر خصوصیات ملموس و قابل اندازه‌گیری تعریف کرد و از منظر دیگر گردشگري روستایی، شکلی از فعالیت اقتصادی است که به حومه شهرها بستگی دارد و از آنها بهره برداری می کند. نکته حائز اهمیت اين است كه گردشگري روستايي صرفا به گردشگري كشاورزي، گردشگري سبز و گردشگري بوم زیستی و… محدود نمي شود زيرا مناطق روستايي گاهي واجد ارزشهاي فراوان تاریخي و فرهنگي و… نيز هستند. بنابراين گردشگري‌هاي ديگري را مي تواند دربر گيرد. مثل گردشگري فرهنگي، گردشگری تاریخی، گردشگری مذهبی. در انتها گردشگری روستایی فرصت تولید، بازآفرینی و بهره مندی از قابلیت‌ها و توان‌های محیطی و انسانی فضاهای برون شهری و محیط‌های حائل میان سکونتگاه‌های متمرکز شهری- روستایی در جهت توسعه انواع گردشگری است (سقایی، 25-1382:18).
2-2-3-4 اثرات مثبت و منفی توسعه گردشگری روستایی
مهمترين هدف توسعه گردشگری، توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق گردشگری است. بسياری از کشورها کم و بيش به گردشگری توجه دارند زيرا مهمترين تأثير گردشگری در اقتصاد جهانی، ايجاد درآمد و اشتغال زايی است. اين صنعت با ٢٠٠ ميليون نفر شاغل، گردش مالی سالانه آن به حدود 5/4 تریلیون دلار می رسد. به بيان ديگر، اين فعاليت ٨ درصد از کل اشتغال جهانی را در بر می گيرد. در کشورهای جهان، يعنی در بيش از ١۵٠ کشور، گردشگری يکی از پنج منبع مهم کسب ارز خارجی است و در ۶٠ کشور، رتبه ی اول را به خود اختصاص داده است (رضوانی، 1387:1). مسلماً بخش کوچکی از گردشگری را گردشگری روستايی تشکيل می دهد که البته سهم مهمی را در اقتصاد مناطق روستايی دارد. توجه به بازده ناخالص و تعداد شغل‌هايی که گردشگری ايجاد کرده است بر فوايد اقتصادی، اجتماعی و زيست محيطی حاصل از توسعه گردشگری در مناطق روستايی، سرپوش خواهد گذاشت. بنابراين فوايد حاصل از توسعه گردشگری به طور خلاصه در زير آورده شده اند.
2-2-3-5 اثرات مثبت و منفی اقتصادی گردشگری روستایی
گردشگری روستايی منبع مهم و جديد ايجاد درآمد برای نواحی روستايی است، بنابراين :
1- در کارهايی که با گردشگری مرتبط هستند مثل آماده کردن اتاق برای گردشگران، تهيه غذا، خرده فروشی، حمل و نقل و ايجاد سرگرمی، مشاغل جديدی به وجود می آيند ؛
2- از فعاليت‌های خدماتی موجود مثل سيستم حمل و نقل، مراقبت‌های دارويی، صنايع و حرفه ای سنتی
3- روستايی حمايت می شود؛
4- تنوع اقتصاد محلی بيشتر و اقتصاد جوامع محلی گسترده و استوار می شود؛
5- از حرفه‌ها و خدمات موجود حمايت می شود؛
6- فرصت‌هايی را برای فعاليت‌های چندگانه به وجود می آورد و بدين وسيله از رکود اقتصادی موقتی جلوگيری کرده و از درآمدها حمايت می شود؛
7- مشاغل جديد و متنوع در مناطق مختلف ايجاد می شوند و به وسيله ی کم کردن هزينه‌های کشاورزی، اقتصاد محلی را تقويت می کند.
8- هچنان که گردشگری درآمدزاست و در ايجاد فرصت‌های شغلی نقش دارد، اين کارکردها بايد زيان‌های اقتصادی را به حالت تعادل درآورند، زيرا گردشگری روستايی :
9- هزينه ی خدمات عمومی مثل جمع آوری زباله، خدمات داروئی و تأمين مخارج پليس را افزايش می دهد ؛
10- در هزينه‌های توسعه ای مانند ايجاد جاذبه توريستی، امکانات و به طور کلی اصلاحات زيربنايی دخالت دارد؛
غالباً منجر به افزايش قيمت زمين، کالا و خدمات می شود، به ويژه حضور مالکين خانه‌های ويلايی در مناطق روستايی بدين معناست که مردم محلی بيش از حد به اين صنعت وابسته اند و در نتيجه نظارت جوامع محلی بر مناطق توريستی کم می شود.
2-2-3-6 اثرات مثبت و منفی اجتماعی گردشگری روستایی
1. توسعه ی گردشگری روستايی، سبب افزايش فوايد اجتماعی مختلفی در نواحی روستايی می شود. از قبيل :
2. تقويت و حمايت از خدمات محلی مانند حمل و نقل عمومی و مراقبت‌های بهداشتی؛
3. ايجاد امکانات و جاذبه‌های جديد مثل امکانات فرهنگی، مراکز تفريحی يا ورزشی؛
4. افزايش روابط اجتماعی در جوامع دورافتاده روستايی و ايجاد فرصت‌هايی برای مبادله؛
5. ايجاد آگاهی بيشتر در زمينه ی اصطلاح فرهنگ‌های محلی، حرفه‌ها و هويت فرهنگی؛
6. افزايش نقش زنان در جوامعی که سنتی تر و دورافتاده تر هستند (باغيانی،1388:23).
هجوم تعداد زياد گردشگران می تواند تأثيراتی بر استحکام اجتماعی و فرهنگی جوامع روستايی داشته باشد. مدت زمان طولانی گمان می شد که گردشگری در روند آشنايی با فرهنگ‌های جديد و گوناگون محلی، تحول ايجاد می کند و اين بيشتر در مورد جوامع دورافتاده سنتی و کوچک روستايی که برای تأثيرپذيری از محيط خارج آماده بودند صادق است، ولی بايد در نظر داشت که توسعه گردشگری موجب تأثيرات منفی بر جوامع محلی و فرهنگ آن‌ها می شود، مانند :
١. جرم و جنايت و ساير رفتارهای ضد اجتماعی؛
2. تجاوز به حريم ساکنان روستا و تراکم و افزايش جمعيت؛
3. کاهش خدمات محلی؛
4. آشناسازی روستائيان با عقايد جديد، مد لباس و شيوه‌های نادرست رفتاری؛
2-2-3-7 اثرات مثبت و منفی زیست محیطی گردشگری روستایی
1. انگيزه اصلی بسياری از گردشگران در بازديد از روستا، بهره گيری از فضای روستايی است. موفقيت گردشگری روستايی به محيط زيستِ جذاب بستگی دارد. بنابراين گردشگری :
2. درآمد ايجاد می کند؛
3. انگيزه ی حفظ، حمايت و آبادانی محيط زيست طبيعی روستا را به وجود می آورد؛
4. از حفظ و آبادانی فضاهای تاريخی مثل خانه‌های روستايی، باغ‌ها و گردشگاه‌ها حمايت می کند.
حضور تعداد زياد بازديدکنندگان و فراهم آوری امکانات تفريحی برای برآورده کردن نيارهای آنها، اگر به طور صحيح کنترل و اداره نشود، ويژگی‌های زيست محيطی که گردشگران را به مناطق روستايی می کشاند، کاهش می دهد و يا حتی نابود می کند. همچنين گردشگری :
1. باعث ويرانی‌هايی در محيط زيست ساخته دست بشر می شود ( فعاليت‌هايی مانند اسکی،‌هاکی، صخره نوردی و اتومبيل رانی در محيط زيست تأثيرگذار هستند و خانه‌های روستايی، باغ‌ها و پارک‌ها در اثر استفاده بيش از حد گردشگران آسيب می بينند؛
2. آلودگی را در مناطق روستايی افزايش می دهد که شامل آلودگی زيست محيطی و صوتی است (Sharpley by Richard & Julia, 1997: 41-44).
2-3 اکوتوریسم
اکوتوریسم، مفهوم نسبتا جدیدی است که هنوز هم اغلب درست درک نشده است و صحیح به کار نمی رود اکوتوریسم که ازEcological-Tourism گرفته شده است در ادبیات فارسی حهانگردی،زیست محیطی طبیعت گردی نام گرفته است، بدان مفهوم که محیط یا طبیعتی که نه تنها یک جهانگرد بلکه سایر انسانها نیز در آن زندگی می کنند. طبیعت با هرچه درآن است برداشت و مفهموم بنیادین این واژه اصطلاحی- ترکیبی است(رضوانی1379،233). اکوتوریسم هر نوع توریسمی است که به طبیعت مرتبط باشد به طوری که انگیزه اصلی در این نوع توریسم بهره جستن از جذابیتهای طبیعی یک منطقه،شامل ویژگیهای فیزیکی وفرهنگ بومی است و توریست پس از مشاهده جذابیتها بدون اینکه خللی در آن وارد یا آن را تخریب کند، محل را ترک می گوید. بدین ترتیب ضمن بهره‌گیری از فرهنگ، سوابق تاریخی ونمونه‌های طبیعی منطقه، حفظ واحترام به اکوسیستم،فرصت‌های اقتصادی ودرآمد زایی نیز برای مردم محلی ایجاد می شود وزمینه حفظ وحمایت جدی تر از جذابیتها با منابع مالی تازه تر فراهم می آید. در واقع اکوتوریسم آنتی تزی است برای توریسم که به منافع کوتاه مدت می اندیشد (سازمان اکوتوریسم27،1380). این شکل از گردشگری فعالیت‌های فراغتی انسان را بیشتر در طبیعت امکان پذیر می سازد و مبتنی بر مسافرت‌های هدفمند همراه با دیدار و برداشت‌های فرهنگی و معنوی از جاذبه‌های طبیعی و لذت جویی از پدیده‌های گوناگون آن است (Yaghmaiyan , 2003:235). اکوتوریسم یکی از زیر شاخه‌های بخش توریسم پایدار است. اکوتوریسم به مفهوم شکل پایدار توریسم طبيعت مطرح می شود و بخش‌هایی از توریسم روستایی و فرهنگی را نيز در بر می گيرد. همانند سایر اشکال فعاليت‌های گردشگری که با اهداف مختلفی صورت می گيرد، هدف اکوتوریسم نيز رسيدن به نتایج توسعه پایدار است (اپلروود، 1387:13). اکوتوریسم از دو واژه ” اکو” برگرفته از لغت ” اکولوژی ” و” توریسم ” مشتق شده است که مستقيما با محيط‌های طبيعی بکر و بخش‌های وابسته به آن مانند جوامع بومی ساکا در منطقه و یا حتی فرهنگ این جوامع سروکار دارد. اکوتوریسم به حفظ اکوسيستم کمک می کند و برای منابع طبيعی و ارزش‌های بومی و محلی احترام وارزش قایل است (زاهدی، 1385:29). از اواسط قرن بيستم، اكوتوریسم در جهان طرفداران بسياري پيدا كرد. طرفداران این موج، سفرهاي هدف دار و موضوعي را جایگزین سفرهاي صرفًا تفریحي کردند. این نوع سفر که با دستاوردهاي بوم شناختي همراه است در مقایسه با انواع دیگر سفرها جاذبه‌هاي متفاوتي دارد. لذت کشف ناشناخته‌هاي طبيعت و فرهنگ در گوشه و کنار این جهان پر رمز و راز در كنار اهميت به مسایل زیست محيطي، انگيزه سفر بسياري از افراد، مخصوصا طرفداران محيط زیست است. طبق آمار سازمان جهانی گردشگری ميزان رشد اکوتوریسم در جهان بيش از گردشگری فرهنگيست، وهمين عامل سبب توجه بيشتر دولت‌ها و سرمایه گزاران توریسم در بخش اکوتوریسم شده است. رشد بالای اکوتوریسم در سال‌های اخير در حوزه پيدایش اصطلاحات تازه در این رشته نيز بازتاب یافته است. اصطلاحاتی مانند حساس به محيط زیست، مهربان با محيط زیست، اقامتگاه زیست محيطی، تکنيک‌های زیست محيطی، اخلاق زیست محيطی برچسب یا گواهينامه زیست محيطی و نظایر آن.
یکی از معتبرترین تعاریف اکوتوریسم در سال 1987 میلادی توسط یک مشاور گردشگری به نام هکتور سبالوس – لاسکوراین ارائه شده است: “اکوتوریسم سفری است به مناطق طبیعی نسبتاً بکر و دست نخورده، به قصد یادگیری، تحسین و لذت بردن از مناظر تماشایی و گیاهان و حیوانات وحشی و وجوه فرهنگی‌ای (گذشته و حال) که در آنجا یافت می‌شود” بنابراین، اکوتوریسم شامل طیف وسیعی از فعالیت‌های گردشگری است از قبیل کوه‌پیمایی و جنگل‌پیمایی، بازدید از اکوسیستم‌های بی‌بدیل چون جنگل‌های بارانی و صخره‌های مرجانی، دیدن حیات وحش مانند گوریل‌های کوهی، دلفین‌ها و وال‌ها و همچنین تورهای سافاری. اکوتوریسم پدیده‌ای جهانی است، با این حال مناطقی از جهان به‌عنوان مقصدهای محبوب اکوتوریسم شناخته می‌شوند. برای مثال، می‌توان از استرالیا و قطب جنوب نام