ل جامعه و اقتصاد کشور مطرح میباشد، مطالعه پیرامون موضوعهای وابسته به این سازمان اهمیت ویژه ای برخوردار است.
سرمایه گذاران، هنگام سرمایه گذاری بر سهام عادی بررسیهای وسیعی انجام میدهند؛ به عبارت دیگر، آنها عوامل زیادی را در هنگام سرمایه گذاری مدنظر قرار میدهند؛ زیرا نقدترین دارایی خود را به سهام عادی تبدیل میکنند. اگر سرمایه گذاران بدون توجه به بخشی از عوامل، اقدام به سرمایه گذاری نمایند؛ نتایج مطلوبی از سرمایه گذاری عاید آنها نخواهد شد. در کشورهایی که بورس اوراق بهادار آنها کارایی دارد، به بررسیهای وسیع در مورد اوراق بهادار احتیاج نیست؛ زیرا قیمت بازار سهام نزدیک به ارزش ذاتی (واقعی) آن اوراق است. به عبارت بهتر، قیمت بازار اوراق بهادار شاخص مناسبی از ارزش واقعی اوراق بهادرا است. برای اتخاذ تصمیم در بازار سرمایه به روش تصمیم گیری نیاز است و برای پردازش روش به داده نیاز است. گزارشهای مالی، محصول فرآیند سیستم اطلاعات حسابداری است به طوری که بخشی دادههای مورد نیاز طیف وسیعی از استفاده کنندگان را فراهم میسازد. گزارشهای مالی، یادداشتهای توضیحی و هریک از گزارشات، در جای خود از اهیمت و جایگاه خاصی برخوردار است (جهانخانی و همکار، 1375).
حسابرسان به چند دلیل بر وجوه نقد تأکید نسبی دارند. بدهیها، درآمدها، هزینهها و بیشتر دیگر داراییها با وجوه نقد سروکاردارند؛ یعنی، این اقلام یا از معاملات نقدی حاصل میشود یا به وجوه نقد منجر میگردد. بدین ترتیب، رسیدگی به معاملات نقدی، حسابرسان را در اثبات اقلام متعددی از صورتهای مالی یاری میرساند (عالی ور، 1373).
دلیل دیگر رسیدگی بیشتر به وجوه نقد، نقدینگی کامل آن است که بیشترین وسوسه را برای سرقت و سوء استفاده برمیانگیزد. خطرذاتی داراییهای سیال، بالاست و واکنش حسابرسان در این گونه موارد، پی جویی بیشتر است. اما کشف تقلب تنها در صورتی بر مطلوبیت ارایه صورتهای مالی اثر میگذارد که مبلغ تقلب، با اهمیت باشد. ارزشیابی وجوه نقد به مراتب آسانتر از ارزشیابی دیگر داراییهاست؛ زیرا، برای رسیدن به ارزش بازیافتنی آن، نیازی به تأمین ذخیره نیست. از این رو، هدف”ارزشیابی” وجوه نقد، دراینجا جزء هدفهای حسابرسی بحث نشده است. اما زمانی که شرکتهای فرعی خارجی وجود دارند، حسابرسان باید از درستی ارزشیابی مبالغ ارزی تسعیر شده اطمینان یابند. درضمن نظارتهای معمول صاحبکار و روشهای بررسی آن (مانند مغایرت گیری حساب بانک) بیشتر اشتباهاتی را که در این گونه حسابها رخ میدهد، کشف میکند. ازطرف دیگر، ماهیت نقدینگی این حسابها، خطرکشف نشدن سوء استفاده از آنها را افزایش میدهد (عالی ور، 1373).
2-3 صورت جریان وجوه نقد
در طي سالهاي مختلف، صورتهاي مالي با توجّه به نيازهاي استفاه‌كنندگان تغيير كرده و منجر به تهيّة صورتهاي مالي جديدي نيز شده است. «صورت تغييرات در وضعيت مالي» از جمله صورتهايي بوده كه در دهة 80-1970 با تأكيد بر سرمايه در گردش جهت ارائة اطلاعات در مورد نقدينگي و توانايي باز پرداخت بدهي‌هاي مؤسّسات تهيّه مي‌شود، امّا اطلاعات اين صورت قادر به ارائة اطلاعات كافي در مورد وجه نقد نبوده است. لذا با درك اهميّت وجه نقد در سالهاي اخير، تهية «صورت گردش وجوه نقد» توسط كشورهاي مختلف انجام شده است.
اولین هدف صورت جریان وجوه نقد تهیه ی اطلاعاتی در ارتباط با دریافتها و پرداختهای نقدی واحد تجاری در طی یک دوره حسابداری میباشد. دومین هدف آن تهیه ی اطلاعاتی با مبانی نقدی در ارتباط با فعالیتهای عملیاتی، سرمایه گذاری و تامین مالی واحد تجاری است. بنابراین صورت جریان وجوه نقد گزارشی از دریافتهای نقدی، پرداختهای نقدی و خالص تغییرات در نتایج نقدی ناشی از فعالیتهای عملیاتی، مالیات بر درآمد، بازده سرمایه گذاری، سرمایه گذاری و تامین مالی شرکت در طی یک دوره حسابداری است (عالی ور، 1373).
2-4 اهمیت صورت جریان وجوه نقد
1. اطلاعات تاريخي مربوط به جريان وجوه نقد مي‌تواند در قضاوت نسبت به مبلغ، زمان و ميزان اطمينان از تحقق جريانهاي وجوه نقد آتي به استفاده‌كنندگان صورتهاي مالي كمك كند. اطلاعات مزبور، بيانگر چگونگي ارتباط بين سودآوري واحد تجاري و توان آن جهت ايجاد وجه نقد و درنتيجه مشخص‌كننده كيفيت سود تحصيل شده توسط واحد تجاري است. علاوه براين، تحليل‌گران و ديگر استفاده‌كنندگان اطلاعات مالي اغلب به طور رسمي يا غير رسمي مدلهايي را براي ارزيابي و مقايسه ارزش فعلي جريانهاي وجه نقد آتي واحدهاي تجاري به كار مي‌برند. اطلاعات تاريخي مربوط به جريان وجوه نقد مي‌تواند جهت كنترل ميزان دقت ارزيابيهاي گذشته مفيد واقع شود و رابطه بين فعاليتهاي واحد تجاري و دريافتها و پرداختهاي آن را نشان دهد (عالی ور، 1373).
2. ارزيابي فرصتها و مخاطرات فعاليت تجاري و وظيفه مباشرت مديريت مستلزم درك ماهيت فعاليت تجاري از جمله نحوه ايجاد و مصرف وجه نقد توسط واحد تجاري است. ترازنامه، صورتهاي عملكرد مالي و صورت جريان وجوه نقد تواماً اطلاعاتي را در مورد وضعيت مالي، عملكرد مالي و همچنين نقدينگي، توانايي بازپرداخت بدهيها و انعطاف‌پذيري مالي فراهم مي‌آورند. بدين‌لحاظ ايجاد ارتباط بين اطلاعات مندرج در صورت جريان وجوه نقد و اطلاعات ارائه شده در صورتهاي مالي اساسي ديگر حائز اهميت است (عالی ور، 1373).
3. از آنجا كه صورت جريان وجوه نقد تحت تأثير برخوردهاي متفاوت حسابداري درخصوص معاملات و رويدادهاي يكسان در سطح واحدهاي تجاري مختلف نيست، ارائـه آن قابليت مقايسه جنبه عملياتي عملكرد مالي واحدهاي تجاري مختلف را افزايش مي‌دهد (عالی ور، 1373).
4. اطلاعات ارائه شده در صورت جريان وجوه نقد در مقايسه با صورتهاي جريان وجوه مبتني بر تغيير در سرمايه در گردش داراي مزاياي زير است (عالی ور، 1373):
الف. صورتهاي جريان وجوه مبتني بر تغيير در سرمايه در گردش، ممكن است تغييرات مرتبط با نقدينگي و تداوم فعاليت را پنهان كند. براي مثال، كاهش قابل ملاحظه در وجه نقد موجود ممكن است به خاطر افزايش در موجودي مواد و كالا يا بدهكاران پنهان بماند. بدين ترتيب، واحدهاي تجاري ممكن است علي‌رغم گزارش افزايش در سرمايه در گردش، دچار مشكل نقدينگي شوند. به‌گونه‌اي مشابه، كاهش در سرمايه در گردش لزوماً بيانگر كمبود نقدينگي و خطر توقف فعاليت واحد تجاري نيست.
ب. كنترل وجوه نقد، يك ويژگي معمول فعاليت تجاري است و يك تكنيك تخصصي حسابداري به شمار نمي‌رود. بدين لحاظ جريان وجوه نقد مفهومي است كه در مقايسه با تغييرات در سرمايه در گردش از درك و پذيرش بيشتري برخوردار است.
ج. در مدلهاي ارزيابي واحدهاي تجاري، وجه نقد به عنوان يك داده مستقيم كاربرد دارد و لذا جريانهاي تاريخي وجه نقد مي‌تواند در اين گونه موارد كه اطلاعات مربوط به جريان وجوه مبتني بر تغيير در سرمايه درگردش فاقد كاربرد است، مورد استفاده قرار گيرد.
د. صورتهاي جريان وجوه مبتني بر تغيير در سرمايه در گردش عمدتاً متكي به تفاوت اقلام دو ترازنامه واحد تجاري است و درنتيجه حاوي اطلاعات جديدي نيست و تنها اطلاعات موجود را با آرايش متفاوتي ارائه مي‌كند. صورت جريان وجوه نقد و يادداشتهاي توضيحي مربوط متضمن اطلاعاتي است كه در صورتهاي جريان وجوه مبتني بر تغييرات در سرمايه در گردش افشا نمي‌شود.
2-5 طبقه بندی صورت جریان وجوه نقد براساس استاندارد ایران
صورت جریان وجوه نقد برای انعکاس تغییر در جریان نقد طی سال طراحی شده است. در این میان، تعریف وجوه نقد از اهمیت بالایی برخودار است. وجوه نقد به موجودی نقد و سپردههای دیداری نزد و بانکها و موسسات اعم از ریالی و ارزی (شامل سرمایه گذاری کوتاه مدت بدون سررسید) اطلاق میگردد (کردی، 1390).
طبق استانداردهای حسابداری ایران، صورت جریان وجوه نقد باید به ترتیب منعکس کننده جریانهای نقدی طی دوره، تحت سر فصلهای اصلی زیر باشد (کردی، 1390):
الف) فعالیتهای عملیاتی
ب) بازده سرمایه گذاری و سود پرداختنی بابت تامین مالی
ج) مالیات بر درآمد
د) فعالیتهای سرمایه گذاری
ه) فعالیتهای تامین مالی
صورت جریان وجوه نقد هم چنین باید شامل صورت تطبیق مانده ی اول دوره و پایان دوره وجه نقد باشد.
صورت جریان وجوه نقد، استاندارد ایران در مقایسه با استاندارد بین المللی
صورت جریان وجوه نقد به عنوان یکی از صورتهای مالی اساسی از جمله کارآمدترین گزارشها برای انعکاس عملکرد واحدهای تجاری از جنبه نقدی است و اطلاعات لازم را در مورد ایجاد و مصرف وجه نقد به استفاده کنندگان صورتهای مالی مینمایاند. این گزارش به عنوان یکی ابزار اصلی در کنار دیگر صورتهای مالی مبانی اندازه گیری انعطاف پذیری مالی را فراهم میآورد. صورت جریان وجوه نقد به عنوان معیاری برای ارزیابی جریانهای نقدی آینده نیز به کار میرود. همچنین از این گزارش میتوان برای ارزیابی پیش بینیهای گذشته جریانهای نقدی واحدهای تجاری، که اکنون تحقق یافته اند، تحلیل تصمیمات گرفته شده براساس این پیش بینیها، بررسی انحرافهای احتمالی از آنها و نتیجه گیری در مورد صحت و اثر بخش تصمیمات گذشته بهره جست. در سال 1378، استاندارد حسابداری شماره 2 ملی، صورت جریان وجوه نقد، براساس بیانیه شماره 7 استانداردهای بین المللی حسابداری تجویز شد و این صورت در جرگه صورتهای مالی اساسی قرار گرفت (کردی، 1390). در این نوشتار درباره ی تفاوتهای عمده استاندارد حسابداری شماره 2 ملی با استانداردهای بین المللی بحث میشود عمده این تفاوتها عبارتند از (کردی، 1390):
1- عدم شمول اقلام معادل و جه نقد در تعریف وجوه نقد.
2-تفکیک بازده سرمایه گذاریها، شامل درآمد بهره، سود سهام دریافتی، و بهره ( یا سود تضمینی) پرداختی از سود عملیاتی و تفکیک سهام پرداختی از فعالیتهای تامین مالی و درج هر چهار مورد در سرفصلی جداگانه.
3- تفکیک مالیات بردرآمد از سود عملیاتی و گنجاندن آن در سرفصل جداگانه.
2-6 جریان وجوه نقد آزاد5
جریانهای نقدی در بسیاری ازتصمیمات مالی، مدلهای ارزش گذاری اوراق بهادار، روشهای ارزیابی طرحهای سرمایه ای وغیره، نقش محوری دارند. اطلاعات مربوط به جریانهای نقدی همچنین از لحاظ درون سازمانی نیز اداره امور را درکاراترین شکل خود امکان پذیر میسازد و منجر اتخاذ تصمیمات بهینه در زمینههای عملیاتی، سرمایه گذاری و تامین مالی میشود (ملکیان و همکاران، 1392).
جریان نقدعملیاتی6: وجه نقدی است که از فعالیتهای عملیاتی واحد تجاری حاصل میشود. اما جریانهای نقد آزاد وجوهی است که بعد از تعدیلاتی بر روی جریان نقد عملیاتی به دست میآید. جریانهای نقد آزاد یکی از معیارهای اندازه گیری عملکرد واحد تجاری است و وجه نقدی را نشان میدهد که شرکت پس از انجام مخارج لازم برای نگهداری یا توسعه داراییها در اختیار دارد. جریانهای نفد آزاد میتواند کاربرد مهمیبرای سهام داران در ارزیابی سلامت واحد تجاری داشته باشد (ملکیان و همکاران، 1392).
یکی از عواملی که نقش مهمیدر ایجاد تضاد بین سهام داران و مالکان دارد پرداخت وجه نقد به سهام داران تحت عنوان سود سهام است. پرداخت سود سهام به طور نقد که کمتر هم مورد توجه قرار گرفته است باعث کاهش منابع کنترل مدیران میشود و به این ترتیب مدیران کنترل خود را بر بازارهای سرمایه از دست داده و در مواقع لازم نمیتوانند سرمایه جدیدی برای شرکت جذب کنند (رستمیو همکاران، 1389)
تِئوری جریانهای نقد آزاد برای اولین بارتوسط جنسن7 توسعه یافت. افزون بر این، تحلیل نظری
