ارزیابی قرار می‌دهد97:
مخابرات و دسترسی
کاربرد اینترنت در مطالعات و تحقیقات
امنیت و اعتماد
آموزش
کار و مهارت‌های اشتغال
امور اجتماعی
تجارت الکترونیکی
دولت الکترونیکی
سلامتی الکترونیکی
حمل و نقل
3-11 رتبه‌بندی آمادگی الکترونیک
رتبه‌بندی آمادگی الکترونیک، که توسط واحد هوشمندی نشریه اکونومیست98 ارایه می‌گردد، میزان ایجاد فرصت‌هایی بر پایه اینترنت را با استفاده از فاکتورهای زیادی اندازه‌گیری می‌کند. نزدیک به 100 معیار کیفی و کمی در شش گروه (نمودار 3-1) دسته‌بندی شده‌اند: زیرساخت‌های فنی و ارتباطی (30%)، محیط کسب وکار (20%)، پذیرش تجارت الکترونیک توسط خریداران و فروشندگان (20%)، چارچوب‌های قانونی و سیاست‌گذاری (15%)، پشتیبانی از خدمات الکترونیک (10%)، و زیرساخت اجتماعی و فرهنگی (5%).99 برای محاسبه امتیاز هر کشور، مقادیر معیارهای مورد نظر اندازه‌گیری می‌شود و سپس بر اساس درصد تاثیر آن‌ها در نتیجه نهایی، (اعدادی که در داخل پرانتز ذکر شده‌اند) مجموع امتیازات یک کشور به دست می‌آید و بر این اساس رتبه‌بندی انجام می‌پذیرد.100
این رتبه‌بندی، از سال 2000، هر ساله توسط EIU به روزرسانی و منتشر می‌شود. در هر سال سعی می‌شود روشگان مشخص کردن جایگاه کشورها ارتقا یابد و همچنین تعداد کشورهای بیشتری مورد مطالعه قرار گیرند و در رتبه‌بندی جایگاه آن‌ها معین شود.
در حال حاضر و طبق رتبه‌بندی سال 2008، هفتاد کشور بزرگ (از جهت اقتصادی) در این رتبه‌بندی پوشش داده شده‌اند. در جدول 3-1 رتبه هر کشور و امتیاز کسب شده توسط آن کشور در سال‌های 2006، 2007 و 2008 مشخص شده است.101 همراه با این رتبه‌بندی پیشنهادهایی نیز برای بهبود وضعیت کشورهای مختلف ارایه داده می‌شود.
رتبه
کشور
امتیاز آمادگی الکترونیک
(از 10)
2008
2007
2006
2008
2007
2006
1
2
2
ایالات متحده امریکا
8.95
8.85
8.88
2
4
10
هنگ کنگ
8.91
8.72
8.36
3
2
4
سوئد
8.85
8.85
8.74
4
9
8
استرالیا
8.83
8.46
8.50
5
1
1
دانمارک
8.83
8.88
9.00
6
6
13
سنگاپور
8.74
8.60
8.24
7
8
6
هلند
8.74
8.50
8.60
8
7
5
انگلیس
8.68
8.59
8.64
9
5
3
سوئیس
8.67
8.61
8.81
10
11
14
اتریش
8.63
8.39
8.19
11
12
11
نروژ
8.60
8.35
8.35
12
13
9
کانادا
8.49
8.30
8.37
13
10
7
فنلاند
8.42
8.43
8.55
14
19
12
آلمان
8.39
8.00
8.34
15
16
18
کره جنوبی
8.34
8.08
7.90
16
14
14
زلاندنو
8.28
8.19
8.19
17
15
20
برمودا
8.22
8.15
7.81
18
18
21
ژاپن
8.08
8.01
7.77
19
17
23
تایوان
8.05
8.05
7.51
20
20
17
بلژیک
8.04
7.90
7.99
21
21
16
ایرلند
8.03
7.86
8.09
22
22
19
فرانسه
7.92
7.77
7.86
23
24
–
مالت
7.78
7.56
–
24
23
22
رژیم اشغالگر قدس
7.61
7.58
7.59
25
25
25
ایتالیا
7.55
7.45
7.14
26
26
24
اسپانیا
7.46
7.29
7.34
27
27
26
پرتغال
7.38
7.14
7.07
28
28
27
استونی
7.10
6.84
6.71
29
29
28
اسلوونی
6.93
6.66
6.43
30
32
29
یونان
6.72
6.31
6.42
31
31
32
جمهوری چک
6.68
6.32
6.14
32
30
31
شیلی
6.57
6.47
6.19
33
34
32
مجارستان
6.30
6.16
6.14
34
36
37
مالزی
6.16
5.97
5.60
35
33
30
امارات متحده عربی
6.09
6.22
6.32
36
39
36
اسلواکی
6.06
5.84
5.65
37
37
39
لتونی
6.03
5.88
5.30
38
41
38
لیتوانی
6.03
5.78
5.45
39
35
35
آفریقای جنوبی
5.95
6.10
5.74
40
38
39
مکزیک
5.88
5.86
5.30
41
40
34
لهستان
5.83
5.80
5.76
42
43
41
برزیل
5.65
5.45
5.29
43
42
45
ترکیه
5.64
5.61
4.77
44
44
42
آرژانتین
5.56
5.40
5.27
45
45
49
رومانی
5.46
5.32
4.44
46
46
46
عربستان سعودی
5.23
5.05
5.03
47
49
47
تایلند
5.22
4.91
4.63
48
48
44
بلغارستان
5.19
5.01
4.86
49
46
43
جامائیکا
5.17
5.05
4.67
50
–
–
ترینیداد و توباگو
5.07
–
–
51
51
49
پرو
5.07
4.83
4.44
52
50
48
ونزوئلا
5.06
4.89
4.47
53
52
54
اردن
5.03
4.77
4.22
54
54
53
هند
4.96
4.66
4.04
55
55
56
فیلیپین
4.90
4.66
4.41
56
56
57
چین
4.85
4.43
4.02
57
58
55
مصر
4.81
4.26
4.30
58
53
51
کلمبیا
4.71
4.69
4.25
59
57
52
روسیه
4.42
4.27
4.14
60
61
59
سری‌لانکا
4.35
3.93
3.75
61
60
61
اوکراین
4.31
4.02
3.62
62
62
60
نیجریه
4.25
3.92
3.69
63
59
58
اکوادور
4.17
4.12
3.88
64
63
67
پاکستان
4.10
3.79
3.03
65
65
66
ویتنام
4.03
3.73
3.12
66
64
64
قزاقستان
3.89
3.78
3.22
67
66
63
الجزایر
3.61
3.63
3.32
68
67
62
اندونزی
3.59
3.39
3.39
69
68
68
آذربایجان
3.29
3.26
2.92
70
69
65
ایران
3.18
3.08
3.15
3-12 شاخص آمادگی شبکه‌ای
شاخص آمادگی شبکه‌ای به عنوان درجه آمادگی و آمایش یک جامعه یا کشور برای بهره بردن و سهیم بودن در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات تعریف شده است. این شاخص توسط مجمع جهانی اقتصاد102 ارایه شده است. این شاخص از سه بخش تشکیل شده است:
محیط فراهم آورده شده توسط جامعه برای فناوری اطلاعات و ارتباطات
آمادگی سهام‌داران کلیدی جامعه (افراد، کسب و کارها، دولت) در استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات
میزان دقیق استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در میان این سهام‌داران
این سه بخش به شکل دقیق‌تر بدین صورت تعریف می‌شوند103:
محیط به شکل “3/1 بازار + 3/1 فاکتورهای قانونی و سیاست‌گذاری + 3/1 زیرساخت” تعریف می‌گردد.
آمادگی به شکل “3/1 آمادگی اشخاص + 3/1 آمادگی کسب و کارها + 3/1 آمادگی دولت” محاسبه می‌شود.
استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات به شکل “3/1 استفاده اشخاص + 3/1 استفاده کسب و کارها + 3/1 استفاده دولت” عنوان می‌گردد.
این زیر بخش‌ها، بر اساس مجموعه‌ای از 64 معیار به دست می‌آیند.
این شاخص با پوشش 104 کشور در اندازه‌گیری، محک و معیار بسیار مناسبی برای مقایسه بر مبنای استفاده و بهره‌برداری از فناوری اطلاعات و ارتباطات ارایه می‌دهد. این شاخص به صاحبان کسب و کار و سیاست‌گذاران کلان اجازه می‌دهد تا دلایل پیشرفت یا عدم رشد یک کشور را بررسی کنند.104 استفاده از این شاخص می‌تواند برای فهم کارآیی یک کشور یا یک ناحیه با توجه به توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات کمک کند. مقادیر سه بخش مطرح شده یا زیر بخش‌های آنان می‌تواند وضعیت کشور را از نظر کارآیی در حوزه‌های مختلف مشخص نماید و نقشه راهی را برای سیاست‌گذاران ایجاد کند تا کشور را به سمت استفاده و بهره‌برداری بهتر و بیشتر از فناوری اطلاعات و ارتباطات هدایت کنند.
3-13 جمع‌بندی مدل‌های آمادگی الکترونیک
فرآیند آمادگی الکترونیکی شامل چهار مرحله است: انتخاب ابزار مناسب که بر اساس درک روشنی از اهداف ملی به‌کارگیری فناوری اطلاعات صورت گرفته باشد، انجام سنجش آمادگی الکترونیکی، طراحی یک برنامه عمل مشروح که کشور را به سوی اهدافش سوق دهد و در انتها پیاده‌سازی برنامه.
معیارهای مختلف سنجش آمادگی الکترونیک عموماً یک یا چند حوزه زیر را پوشش می‌دهند:
زیرساخت‌های فیزیکی
کاربرد فناوری اطلاعات
ظرفیت انسانی
وضعیت سیاسی
اقتصاد فناوری اطلاعات
معیارهای مختلف سنجش، اندازه گیری خود را بر اساس یک (و برخی دو) وسیله از ابزار زیر انجام می‌دهند:
پرسش‌نامه‌ها از یک سری سوالات مستقیم در خصوص فناوری اطلاعات و سیاست استفاده می‌کنند.
روش‌های آماری به صورت ریاضی فناوری اطلاعات و سیاست آن در کشور را تحلیل می‌کنند.
بهترین اقدامات تجربیات فراگیری شده و مقایسه آن‌ها با دیگر کشورها را به کار می‌برند.
تحلیل تاریخی از رویدادهای منحصر به فرد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی برای پیش‌بینی یا تشریح موقعیت کاربری فناوری اطلاعات استفاده می‌کنند.
بر این اساس می‌توان روش‌ها و مدل‌های مطرح، مهم‌تر و پرکاربردتر آمادگی الکترونیک و ویژگی‌های آنان را به شکل جدول 3-2 نشان داد.105
مدل
نوع
ارایه دهنده
شرح
تمرکز
آمادگی برای دنیای شبکه‌ای
ابزارهای آماده استفاده بر اساس روش‌های آماری و پرسش‌نامه
مرکز توسعه بین‌المللی دانشگاه هاروارد
در مدل اولیه جوامع را طی 4 مرحله پیاپی با 19 شاخص و بر اساس خود سنجی جوامع طبقه‌بندی می‌کند. توصیه‌ای برای پیشرفت ارایه نمی‌کند.
دسترسی، آموزش، جامعه، اقتصاد، سیاست
رتبه بندی آمادگی الکترونیک
ابزارهای آماده استفاده بر اساس روش‌های آماری و پرسش‌نامه
واحد هوشمندی نشریه اکونومیست
امتیازات را در 6 دسته محاسبه می‌کند که پنج دسته از این دسته‌ها مجموعاً شامل 29 شاخص می‌باشد. رتبه‌بندی محیط تجاری (با 70 شاخص مجزا) را به همراه امتیازات اتصال به کار می‌گیرد. گزارش شامل توضیح مختصری در رابطه با نتایج و تغییرات نسبت به آخرین رتبه‌بندی نیز می‌گردد.
زیرساخت‌های فنی و ارتباطی، محیط کسب وکار، پذیرش تجارت الکترونیک توسط خریداران و فروشندگان، چارچوب‌های قانونی و سیاست‌گذاری، پشتیبانی از خدمات الکترونیک، و زیرساخت اجتماعی و فرهنگی
پروژه نفوذ جهانی اینترنت
بررسی موردی کشورها
گروه موزاییک
مراحل پیشرفت و رشد استفاده از اینترنت را بر مبنای آمارها، توصیف‌ها و مقایسه نشان می‌دهد. بر روی 6 آمار در رابطه با اینترنت تمرکز دارد.
میزان فراگیری، پراکندگی جغرافیایی، جذب بخشی، زیر ساخت ارتباطی، زیر ساخت سازمانی، پیچیدگی کاربری
مطالعه بین‌المللی تجارت الکترونیک
گزارش‌هایی بر مبنای مطالعه و مصاحبه
اتحادیه جهانی فناوری اطلاعات و سرویس‌های آن
گزارش بر مبنای مطالعه بر روی شرکت‌های تکنولوژیکی و تجارب و پیشنهادهای آنان در رابطه با موانع الکترونیکی. پیشنهادهایی به شکل نمودار و چارت و شرح توصیفی داده می‌شود. گزارش تنها شامل نتایج عمومی است و هیچ مقایسه کشور با کشوری صورت نمی‌پذیرد
بازارهای جهانی چه میزان برای تجارت الکترونیک آماده‌اند؟ عوامل اقتصادی، محیط‌های مدیریتی و قانون‌گذاری
فصل چهارم: استخراج مدل اندازه‌گیری آمادگی الکترونیک ملی
4-1 مقدمه
در فصل دوم، مفهوم جامعه اطلاعاتی و در فصل سوم، مدل‌های جهانی سنجش آمادگی الکترونیک بررسی شدند. به طور حتم مسیر حرکت و نیل به سوی جامعه اطلاعاتی از فناوری اطلاعات و ارتباطات و استفاده صحیح و مناسب از آن گذر می‌کند. با توجه به تعاریف صورت گرفته آمادگی الکترونیک مفهومی است که میزان بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات را در یک جامعه معین می‌کند. بنابراین دو مفهوم جامعه اطلاعاتی و آمادگی الکترونیک را نمی‌توان دو مفهوم جدا از هم در نظر گرفت و آن‌ها را به شکل جداگانه مورد بررسی قرار داد.
در همین راستا و به منظور قدرتمندتر نمودن مدل سنجش آمادگی الکترونیک، شاخص‌های مدل اولیه از دو منبع انتخاب شده‌اند. بخشی از شاخص‌ها، از مدل‌های معتبر بین‌المللی استخراج شده‌اند و بخش دیگر این شاخص‌ها، از نقشه عمل جامعه اطلاعاتی که توسط اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی، که اصلی‌ترین و مهم‌ترین مرجع جامعه اطلاعاتی بین‌المللی است، ارایه شده است، استخراج گردیده است.
4-2 استخراج شاخص‌های اصلی از مدل‌های سنجش آمادگی الکترونیک
حنفی‌زاده و همکاران در مقاله‌ای106 طی چهار مرحله با استفاده از روش‌های آنتروپی، سنگریزه و پارتو، شاخص‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات ارایه شده در مدل‌های سنجش آمادگی الکترونیک، مورد بررسی قرار داده‌اند و در نهایت شاخص‌های اصلی را از میان آن‌ها استخراج نموده‌اند.
برای
