منطبق بر محدوده فعلي بافت قديم شهر بوده است كه در حال حاضر قسمتي از بخش مركزي شهر را تشكيل مي‌دهد. زمان شكل گيري بافت اين محدوده به قبل از 1205 هجري شمسي بر مي‌گردد كه شهر محصور در برج و بارو و خندق و داراي چهار دروازه به نام‌هاي سبريز در جنوب، دروازه نيشابور در شرق، دروازه ارگ در شمال و دروازه عراق در غرب بوده است. اعتماد السلطنه در كتاب مطلع الشمس كه در سال 1303 نگاشته شده است پيرامون شهر را 1880 زرع (4035 متر) ذكر كرده است (آريان پور، 1366، ص : 223) كه با توجه به شكل مستطيلي شهر در اين زمان مساحت آن تقريباً معادل يكصد هكتار بوده است. ارگ حكومتي و بازار سرپوشيده از ديگر عناصر كالبدي عمده سبزوار را تشكيل مي‌داده است. شيندلر كه در سال 1308 هجري قمري از سبزوار ديدن كرده است تعداد مغازه‌هاي بازار را 550 دكان ذكر كرده است كه 460 واحد آن فعال بوده اند. همچنين او به 11 محله، 5 كاروانسرا، 8 كارخانة ابريشم و باغات و درختان توت و پنبه كاري در اطراف سبزوار اشاره كرده است (شيندلر، سه سفرنامه، ص : 191). بطور كلي چهره و بافت كالبدي سبزوار تا قبل از 1300 هجري شمسي كه هنوز شهر دستخوش تغييرات فيزيكي ناشي از تحولات اجتماعي ـ اقتصادي و سياسي كشور نشده بود همانند ساير شهرهاي اسلامي بود.
5-4-1- توسعه فيزيكي و تغييرات ساخت كالبدي در دورة اول (1345 – 1300)
