را می توان در نحوه به کارگیر منابع انسانی و مدیریت بر ایشان دانست (دعایی،1376). شرکت‌های بیمه برای تعیین و تشخیص موقعیت فعلی خود و بقا و پیشرفت در دنیای رقابتی امروز می بایست به طور مستمر از روش‌ها و الگوهایی به منظور ارزیابی و بهبود مستمر عملکرد خود و فعالیت‌های جاری در سازمان بهره گیرند. توسعه یافتگی یکی از اهداف اصلی در سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران بوده و صنعت بیمه پشتوانه راسخی است که سهم چشمگیری در تحقق این مهم خواهد داشت (ابویی و همکاران، 1391).
انتخاب مناسب ترین مجموعه از متغیرهای ورودی و خروجی، مرحله مهمی در هر مطالعه ی اندازه گیری کارایی است. در تحقیق حاضر، با بررسی مطالعات انجام شده در داخل و خارج از کشور و همچنین نظرات کارشناسان این حوزه سعی شده است متغیرهای موثر انتخاب گردد. و با بهره جستن از مدل ارائه شده توسط ابویی و همکاران در سال 1390 متغیرهای ورودی و خروجی انتخاب شده است.
در واقع مسئله تحقیق حاضر اینست که آیا کارایی عملکرد شرکت های بیمه خصوصی کشور با یکدیگر متفاوت است؟ و کدام شرکت به عنوان واحد مرجع می باشد؟
1-3-ضرورت و اهمیت انجام تحقیق
امروزه، اغلب سازمان‌ها در محیطی رقابتی و پویا در حال فعالیت هستند؛ محیطی که متغیرهاي داخلی و خارجی آن به‌طور دائم در حال تغییر بوده و امکان پیش‌بینی این تغییرات نیز بسیار سخت و مشکل است و از طرفی، سازمان‌ها هزینه‌هاي فراوان و زمان زیادي را صرف تهیه، تدوین و اجراي استراتژي‌هایی می‌کنند تا بتوانند به اهداف بلندمدت و چشم‌اندازهاي سازمان دست یابند؛ بنابراین، آگاهی از این‌که عملکرد سازمان تا چه حد در جهت رسیدن به این اهداف بوده و موقعیت سازمان در محیط پیچیده و پویاي امروز کجاست براي مدیران و سازمان‌ها اهمیت فراوانی دارد. ارزیابی عملکرد، از مهمترین فرآیندهاي راهبردي است که ضمن ارتقاي پاسخ‌گویی، میزان تحقق اهداف و برنامه‌هاي هر سازمان را مشخص می‌کند. دراین‌میان، نکته قابل توجه این است که سازمان‌ها نسبت به این موضوع بسیار مهم، شناخت کامل پیدا کرده و با برداشت تصویر واحدي از آن، زمینه‌هاي لازم را براي دستیابی به برنامه‌هاي توسعه‌اي و اخذ بازخوردهاي لازم از اجراي برنامه‌ها فراهم کنند و همچنین اقدام به بهبود عملکرد و طی مسیر تعالی نمایند. به‌زعم کاپلان و نورتون2 سازمان‌ها در هر محیطی که فعالیت می‌کنند به‌طور دائم نیازمند بهبود عملکرد بوده و باید تمام تلاش خود را در جهت دستیابی به تعالی عملکرد به‌کارگیرند که این امر نشان‌دهنده این واقعیت است که ارزیابی عملکرد همواره از موضوعات چالش‌برانگیز مدیریت سازمان‌هاست و تعیین و تبیین شاخصهاي مناسب براي ارزیابی عملکرد سازمان‌ها در راه رسیدن به اهداف و چشم اندازهاي سازمان از اهمیت فراوانی برخوردار است.
صنعت بیمه به‌عنوان یک بخش خدماتی، نقشی جبران‌کننده و محافظتی در اقتصاد هر کشوري دارد؛ به‌طوري‌که عملیات موفقیت‌آمیز این صنعت، انگیزه و محرکی براي دیگر صنایع و توسعه آن اقتصاد ایجاد می‌کند؛ بنابراین براي نایل‌شدن به این امر در هر اقتصادي، شرکت‌هاي بیمه نیز مانند هر شرکت دیگري باید عملکردي قوي و موفقیت‌آمیز در انجام رسالت، اهداف و استراتژي‌هاي خود داشته باشند. سازمان هاي بیمه‌اي براي بقاء و نیل به اهداف خود باید از تغییرات محیطی آگاه شوند و هماهنگی‌هاي لازم را به عمل آورند که کنترل، وسیله این آگاهی است؛ به‌عبارت دیگر به کمک مدیریت و ارزیابی عملکرد، مدیریت می‌تواند نسبت به نحوه تحقق اهداف و انجام عملیات آگاهی یافته و قدرت پیگیري و در صورت لزوم سنجش و اصلاح آنها را پیدا کند (الوانی، 1380).
صنعت بیمه، بیش از هر صنعت دیگري ممکن است ازطریق ارتباط‌دادن ارزیابی عملکرد با نتایج و برون‌دادها، سود و منفعت کسب کند؛ زیرا بنیاد صنعت بیمه براین اساس است که فاصله زمانی میان اخذ تصمیمات عادي و نتایج مورد نظر، طولانی و داراي تأخیر زیاد است؛ به‌عنوان مثال، تأثیر و اثربخشی رویداد تحلیل ریسک و صدور بیمه‌نامه تا زمانی که حوادث و خسارت‌هاي ایجادشده حل وفصل گردند، مشخص نیست. وقوع حوادث بیمه‌اي و حل فرآیند خسارت‌ها می‌تواند بین دو تا پنج سال به طول انجامد و حتی تحت شرایط خاصی این فرآیند می‌تواند یک دهه نیز به طول انجامد و این‌گونه است که اهمیت ارتباط‌دادن معیارهاي ارزیابی نتایج به هدایت‌کننده‌هاي عملکردي شاید مهمترین شاخصهاي باشد که در صنعت بیمه مطرح می‌گردد. در اینجا داشتن ترکیبی از معیارهاي هادي و معیارهاي تابع براي ایجاد انگیزه و ارزیابی عملکرد واحدهاي تجاری ضروری است (حسن‌زاده و زارع، 1387).
در ابتداي امر، با توجه به سابقه شرکت‌هاي بیمه دولتی در صنعت بیمه کشور و جدیدالتأسیس بودن شرکت‌هاي بیمه خصوصی و عدم شناخت آنها، مسائل و مشکلاتی گریبان‌گیر این شرکت‌هاي نوظهور گردید که برخی از آنها عبارتند از:
– نوپا بودن شرکت‌هاي بیمه خصوصی
– ناچیز بودن سرمایه اولیه (در مقایسه با شرکت‌هاي بیمه دولتی)
– شبکه فروش محدود
– نام و نشان تجاري ناشناخته و…
بنابراین با توجه به مشکلات ذکرشده و سیاست‌هاي دولت مبنی بر ارتقا و بهبود صنعت بیمه کشور و ایجاد محیطی رقابتی در کشور، شرکت‌هاي بیمه خصوصی علاوه براین‌که باید بر این مشکلات غلبه نمایند باید جهت رسیدن به موقعیتی هم‌ردیف و حتی بالاتر از شرکت‌هاي بیمه دولتی تلاش کنند و این امر اتفاق نمی‌افتد مگر با مدیریت عملکرد صحیح و بهبود دائمی فرآیندهاي آن. سیستم‌هاي ارزیابی عملکرد به‌عنوان ابزاري براي سنجش میزان دستیابی سازمان‌ها به اهداف و تعیین نقاط ضعف و قوت سازمان‌ها در جهت انجام اقدامات اصلاحی به‌منظور بهبود فرآیندها از اهمیت فراوانی براي مدیریت سازمان‌ها برخوردارند و هر سیستم ارزیابی عملکرد داراي شاخص‌هایی به‌منظور ارزیابی عملکرد است که توانایی و مناسب بودن این شاخص‌ها در اثربخشی و کارایی مدل، تأثیر فراوان و اهمیت زیادي دارد ( کاپلان و نورتون، 1386).
با آگاهی از ارتباط ساختار مالکیت با کارایی شرکت‌ها می‌توان نسبت به افزایش کارایی آنها از طریق خصوصی‌سازی، ادغام یا ارائه راهکار برای اصلاح مالکیت و اجرای شیوه‌های حاکمیت شرکتی اقدام کرد. خصوصی‌سازی و رسیدن به اقتصاد مبتنی بر بازار یکی از راه‌های افزایش کارایی است. بررسی ارتباط ساختار مالکیت شرکت‌ها و کارایی آنها یکی از راه‌های کسب اطمینان از موفقیت شرکت‌های خصوصی است. یکی از راهبردهای دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی، توسعه بازارهای مالی است. از این‌رو با ارزیابی نقش ساختار مالکیتی می‌توان بهترین ساختاری که کارایی بیشتری برای بهبود توسعه بازار مالی به همراه داشته باشد را انتخاب و معرفی کرد. در ایالت متحده انتظار می‌رود با اجرای افزایش میزان درگیری‌های عمومی در مراقبت‌های بهداشتی از حفاظت و مراقبت بیمار مقرون به صرفه باشد. و از این هدف اطمینان حاصل شود که تمام افراد دارای بیمه سلامت از طریق مقررات حق بیمه و یارانه هستند (Chai Cheng, 2014). برای تحقق اقتصاد آزاد و فراهم شدن شرایط رقابتی، خصوصی سازی و واگذاری سهام شرکت‌های دولتی به مردم در کشورهای تازه استقلال یافته از شوروی سابق آغاز شد که به خصوصی سازی کوپنی یا مردمی معروف شد. در ایران نیز مطابق قانون اصلاح اصل (44) قانون اساسی توسعه خصوصی‌سازی و واگذاری سهام شرکت‌های دولتی و حتی توزیع سهام عدالت در حال انجام است که می‌تواند علاوه‌بر پراکندگی مالکیت به تغییر کارایی منجر می‌شود. برخی مطالعات مبتنی براین است که ایران از دید بنگاه‌های جویای بهره‌وری بازدهی مناسبی ندارند. هر چند ممکن است دلایلی مانند تورم و ضعف ساختاری در بازار بیمه باعث عدم دستیابی به کارایی مطلوب شود، اما باید توجه داشت این موضوع برای شرکت‌های بیمه خصوصی و دولتی تاثیر یکسانی دارد و ساختار اقتصاد کلان برای هر دو بخش ثابت در نظر گرفته می شود. از این رو مشکلات ساختاری اقتصاد کلان نمی‌تواند بر نتایج مقایسه کارایی بر اساس ساختار مالکیت اثرگذار باشد. بنابراین با خصوصی سازی و واگذاری شرکت‌های دولتی می‌توان کارایی و بهره‌وری شرکت‌های بیمه‌ای افزایش داد (تاری و حنیفه‌زاده، 1392).
1-4- چارچوب نظری
چارچوب نظری پایه‌ای است که تمام تحقیق بر روی آن تکیه می کند. یک شبکه منطقی، توسعه یافته، توصیف شده و کامل بین متغیرهایی است که از طریق فرایندهایی مانند مصاحبه، مشاهده و بررسی ادبیات موضوع پیشینه‌ی تحقیق مشخص شده اند. این متغیر ها با مساله تحقیق در ارتباط است. یک چارچوب نظری خوب، متغیرهایی مهم و موثر در شرایط مریوط به مساله ای تعریف شده را شناسایی و نشان می دهد و ارتباط بین متغیرها را به صورتی منطقی توصیف می کند (خاکی،1389،79). چارچوب نظری بیانگر روابط حاکم بر متغیرهای مستقل و وابسته بر اساس ادبیات موضوعی می باشد.
متغیرهای الگوی مفهومی تحقیق حاضر در دو گروه متغیرهای ورودی و خروجی می‌باشد. انتخاب مناسب ترین مجموعه از متغیرهای ورودی و خروجی، مرحله مهمی در هر مطالعه ی اندازه گیری کارایی است. در تحقیق حاضر، با بررسی مطالعات انجام شده در داخل و خارج از کشور و همچنین نظرات کارشناسان این حوزه سعی شده است متغیرهای موثر انتخاب گردد. و با بهره جستن از مدل ارائه شده توسط ابویی و همکاران در سال 1390 متغیرهای ورودی و خروجی انتخاب شده است.
شکل 1-1- مدل مفهومی تحقیق؛ ابویی و همکاران، 1390
1-5- سوالات تحقیق
1-5-1-سوال اصلی
کارایی شرکت‌های بیمه خصوصی کشور با استفاده از تحلیل پوششی داده ها چگونه است؟
1-5-2-سوالات فرعی
1. دلایل احتمالی عدم کارائی شرکت های ناکارا چیست؟
2. رتبه بندی کارایی شرکت‌های بیمه خصوصی در کشور چگونه است؟
3. آیا هر شرکت به تنهایی، با توجه به نهاده هایی که در اختیارش قرار می گیرد و مقدار ستاده ای که از آن حاصل می شود، به عنوان یک واحد کارا قلمداد می شود؟
4. واحد یا واحدهای الگو برای افزایش کارایی واحدهای ناکارا کدامند؟
1-6- اهداف تحقیق
تعیین میزان کارایی شرکت های بیمه خصوصی کشور
ارائه الگوي نظري و تجربي مناسب براي ارزيابي و اندازه‌گيري کارایی در شرکت های بیمه خصوصی کشور
تعيين عوامل مؤثر در افزايش کارایی شرکت های بیمه خصوصی کشور
1-7-کلیات انجام تحقیق
تحلیل پوشش داده ها یک تکنیک برنامه ریزی خطی است که برای ارزیابی و کارایی واحدهای همگون و متجانس مورد استفاده قرار می‌گیرد. در دهه اخیر این روش سودمندی قابل توجهی به عنوان ابزار مدیریتی در اندازه گیری کارایی به دست آورده و به طور گسترده از آن استفاده شده است. از این ابزار در بخش‌های مختلف از قبیل بانک ها، بیمارستان ها، دانشگاهها و غیره بسیار استفاده می‌شود.
از آنجا كه اين تحقيق يك پژوهش تحليلي – رياضي مي باشد، بنابراين در فاز طراحي مدل رياضي نيازي به مشخص بودن نمونه هاي آماري نمي باشد. در عين حال كه جامعه آماري شرکت های خصوصی در صنعت بیمه مي باشد. تجزیه و تحلیل داده ها نیز با استفاده از تکنیک مدل سازی ریاضی (تحلیل پوششی داده ها) می باشد. متغير ها ي تحقيق شامل شاخص هاي ورودي و خروجي كه از نوع متغيرهاي مستقل هستند و اندازه کارايي كه از نوع متغير وابسته مي باشد. در این تحقیق ار اطلاعات ثانویه که از بانک های اطلاعاتی بیمه مرکزی کشور استخراج می شود ، استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده ها نیز با استفاده از تکنیک مدل سازی ریاضی ( تحلیل پوششی داده ها ) با استفاده از نرم افزار Deap می باشد.
1-8-تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای تحقیق
1-8-1- ارزیابی عملکرد
تعریف مفهومی: ارزیابی عملکرد برآوردی انتقادی و کاوشگرانه از فعالیت های مختلف یک سازمان می باشد همانطوری که برای حفظ سلامتی، مقامات و مسؤلین پزشکی و بهداشتی به همه توصیه می کنند که یک سری معاینات دوره ای از بدن انجام دهند. همینطور هر سازمانی برای بدست آوردن نتایج کاری، باید ارزیابی دوره ای از عملکرد خود و واحدهای تابعه داشته باشد(Sherman.2003)
تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر جهت بررسی کارایی از دو گرو
