اعلام ختم رسیدگی نماید . ( ماده 184 ق.آ.د.م ) پس از اعلام ختم رسیدگی نیز دادگاه می بایست ، مبادرت به صدور گزارش اصلاحی نماید .
در خصوص اینکه آیا دادگاه باید فوراً اقدام به صدور گزارش اصلاحی نماید یا اینکه مهلت خاصی در این خصوص وجود ندارد ؟ قانونگذار پاسخ صریحی ارائه ننموده است ، ولی در قسمتی از نظریه مشورتی شماره 1446/7 مورخ 27/4/83 اداره حقوقی قوه قضائیه این چنین تعیین تکلیف شده است :
« مهلت یک هفته برای انشای رأی ، شامل گزارش اصلاحی نیز می گردد .»
در اینجا به همین مقدار بسنده کرده و تفصیل بیشتر را به مبحث دوّم که اختصاص به گزارش اصلاحی دارد واگذار می نماییم .
بند چهارم : سازش در دادگاه پس از اقامه دعوا
یکی دیگر از زمانهای سازش ، وقتی است که اختلاف طرفین منجر به طرح دعوا در دادگاه شده و ممکن است طرفین در دادگاه این دعوا را با سازش و مصالحه خاتمه دهند .
سازش پس از اقامه دعوا نسبت به سازش پیش از اقامه دعوا رواج بیشتری دارد و غالباً اختلافات پس از اقامه دعوا در دادگاه با میانجی گری قاضی یا افراد دیگر منجر به مصالحه می گردد .
البته نکته قابل ذکر این که ممکن است حتّی در این حالت هم طرفین پس از انجام مذاکرات اصلاحی به سازش و نتیجه ای مثبت دست نیابند که در این صورت دادرسی ادامه خواهد یافت ؛ گرچه عدم حصول سازش در این روش( که معمولاً طرفین قبلاً به توافق هایی رسیده اند و بعد برای سازش به دادگاه مراجعه می کنند ) کمتر اتفاق می افتد . اعلام تمایل به سازش در جریان رسیدگی به دعوا ممکن است در جلسه رسیدگی طرح گردد و طرفین رغبت به سازش را اعلام نمایند یا اینکه در خارج از دادگاه به توافق رسیده و با ارائه لایحه ای به دادگاه ، خواستار سازش شوند . در این نوع سازش ( پس از اقامه دعوا ) نیازی به تقدیم درخواست ، پرداخت هزینه دادرسی ( سازش ) و ارجاع به یکی از شعب نیست.عدم لزوم تقدیم درخواست و پرداخت هزینه دادرسی در سازش پس از اقامه ی دعوا از فصل نهم قانون آیین دادرسی مدنی به خوبی قابل استنباط است . چرا که ، عنوان مبحث اول این فصل « سازش » می باشد ، بر خلاف عنوان مبحث دوم که « درخواست سازش » است و همچنین در هیچ یک از مواد این مبحث اشاره ای به تقدیم درخواست یا پرداخت هزینه دادرسی نشده است .
از نحوه ی بیان ماده 178 ق.آ.د.م چنین بر می آید که پس از اقامه دعوا ، دادگاه رسیدگی کننده به دعوا صرفاً زمانی وارد رسیدگی اصلاحی می شود که ( طرفین ) به سازش رضایت داشته باشند ، نه یکی از آنها. سؤالی که می خواهیم در اینجا به آن پاسخ دهیم این است که ،آیا پس از اقامه دعوا ، امکان درخواست سازش ( مطابق مواد 186 به بعد ق.آ.د.م ) نیز امکان پذیر است ؟
در پاسخ می توان به دو صورت استدلال نمود :
استدلال اول : کاربرد ماده 186 به بعد ق.آ.د.م برای زمانی است که دعوایی طرح نشده باشد و به همین دلیل است که در ماده 186 این قانون از عبارت « هر ادعایی » که منظور از آن اختلاف پیش از طرح دعوا می باشد ، استفاده شده است. لذا با اقامه دعوا در دادگاه، ادعا تلقی کردن آن صحیح نیست،بنابراین درخواست سازش پس از اقامه ی دعوا امکان ندارد .
استدلال دوم : ماده 186 ق.آ.د.م اطلاق دارد و بر اساس این ماده در خصوص هر ادعایی می توان از دادگاه نخستین درخواست سازش نمود؛ منظور از « ادعا » در این ماده، معنای عام آن است که بر این اساس اقامه ی دعوا نیز نوعی ادعا محسوب م
