اطلاعات است. نظریه‌پردازان بازارهای اوراق بهادار، گزارشگری مالی را مهم‌ترین منبع اطلاعاتی سرمایه‌گذاران می‌دانند. به همین دلیل یکی از اهداف حسابداری و تهیه صورت‌های مالی فراهم کردن اطلاعات به‌منظور تسهیل تصمیم‌گیری است.
هدف اصلی گزارشگري مالی، بیان تأثیرات اقتصادي رویدادها و عملیات مالی بر وضعیت و عملکرد واحد تجاري براي کمک به استفاده‌کنندگان بالفعل و بالقوه براي اتخاذ تصمیمات مالی در ارتباط با واحد تجاري است؛ بنابراین، تصمیم‌گیری نقش محوري در تئوري حسابداري داشته است. معمولاً سود به‌عنوان سود خالص، یکی از اقلام حسابداري است که در گزارش‌های مالی تهیه و ارائه میشود و عاملی براي تدوین سیاست‌های تقسیم سود، پیشبینی و راهنمایی براي سرمایه‌گذاری و تصمیم‌گیری به شمار می‌آید.
سود یکی از اساسیترین عناصر صورت‌های مالی است که همواره موردتوجه قرارگرفته است و از آن به‌عنوان معیاری برای ارزیابی تداوم فعالیت، کارایی و بازنگری ساختار قراردادهای نمایندگان واحد اقتصادی یاد میشود. شواهد نشان داده است که سود حسابداری شاخص خوبی برای بازدههای سهام و پیشبینی جریانهای نقدی آینده است، اما به دلیل استفاده از محدودیتهای محافظهکاری و اهمیت در تعیین سود حسابداری، برخی از تحلیلگران به این نتیجه رسیدند که سود اقتصادی نسبت به سود حسابداری، شاخص بهتری برای پیشبینی جریانهای نقدی آینده است. سود اقتصادی نیز اولین بار توسط آدام اسمیت تعریف شد و سپس این تعریف توسط هیکس (1939) بسط داده شد. او سود را مبلغی تعریف کرد که شخص می‌تواند طی یک دوره مصرف کند و در آخر دوره دارای همان رفاهی باشد که در اول دوره داشته است.
برداشت حسابداران و تحلیل گران مالی از واژه سود متفاوت است. تحلیل گران مالی عموماً سود گزارش‌شده (سود حسابداري) را متفاوت از سود واقعی می‌دانند. یکی از دلایلی که ممکن است تحلیلگران سود خالص گزارش‌شده را با سود واقعی متفاوت بدانند، این است که این امکان وجود دارد که سود به‌وسیله مدیران دست‌کاری شود مفهوم کیفیت سود را میتوان بر اساس معیار مفید بودن براي تصمیم‌گیری، به چهار مفهوم کیفیت سود مبتنی بر ویژگی‌های سری‌های زمانی سود، کیفیت سود بر اساس رابطه بین سود، اقلام تعهدي و وجه نقد، کیفیت سود بر اساس خصوصیات کیفی چارچوب مفهومی و کیفیت سود بر اساس تأثیرگذاري تصمیمات طبقه‌بندی نمود. کیفیت سود را میتوان به سه دستهی پایداری سود، سطوح ارقام تعهدی و سود منعکس‌کننده‌ی معاملات اقتصادی مربوط، تقسیم کرد. پایداری سود به معنی تکرارپذیری (استمرار) سود جاری است. هر چه پایداری سود بیشتر باشد، یعنی شرکت توان بیشتری برای حفظ سودهای جاری دارد و فرض میشود کیفیت سود شرکت نیز بالاتر است. سطوح ارقام تعهدی نیز باکیفیت سود رابطهی معکوس دارد، زیرا هر چه میزان ارقام تعهدی سود بیشتر باشد، کیفیت سود شرکت کاهش مییابد. همچنین، هر چه سود حسابداری که گزارش میشود منعکس‌کننده‌ی معاملات واقعی اقتصادی موجود باشد به همان اندازه کیفیت سود نیز افزایش مییابد (مک نیچالس2، 2002).
با توجه به تفاوت‌های اقتصادي، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ایران با سایر کشورهاي غربی شناسایی ابزارهاي مورداستفاده جهت اعمال مدیریت سود و میزان استفاده از این ابزارها توسط مدیران صنایع مختلف می‌تواند به اتخاذ تصمیمات اقتصادي مناسب کمک نماید. طی تحقیقات مختلف رابطه بین نوسان پذیری سود و متغیرهای مالی شرکت‌ها موردبررسی و ارزیابی قرارگرفته است. در این تحقیق نیز در پی یافتن پاسخ این سؤال هستیم که:
چه رابطه‌ای بین کیفیت سود بر اساس سرمایه‌گذاری در دارایی‌های سرمایه‌ای و نیروي کار با نوسان پذیری سود در شرکت‌های پذیرفته‌شده بورس اوراق بهادار وجود دارد؟
اهمیت و ضرورت تحقیق
سود به‌عنوان يكي از معيارهاي تصمیم‌گیری مالي از اعتبار ویژه‌ای برخوردار است و در اين راستا هر جرياني كه سود را به طريقی دستخوش تغيير نمايد نيز اهميت مییابد.
براي ارزيابي و تعيين قيمت سهام معمولاً سرمایه‌گذاران و تحليل گران مالي و شرکت‌های سرمایه‌گذاری از سود شرکت‌ها استفاده می‌کنند. پس نتايج تحقيق در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران، تحليل گران و اعتباردهندگان مؤثر خواهد بود.
هیچ تحقیق داخلی تاکنون در ارتباط با ارتباط بین مدیریت سود با نوسان پذیری سود در بازار سرمایه ایران صورت نپذیرفته است.
انجام پژوهش در رابطه با ارتباط مدیریت سود با نوسان پذیری سود در بورس اوراق بهادار در تغيير احتمالي رویه‌های موجود و همچنین براي سرمایه‌گذاران در تصمیم‌گیری و تدوين استراتژی‌های سرمایه‌گذاری مفيد باشد.
تاکنون سازمان خاصی از این تحقیق حمایتی به عمل نیاورده است؛ اما سازمان بورس اوراق بهادر و مدیران شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در صورت دست‌یابی به نتایج قابل‌قبول از طریق روش آماری مدرن پانل دیتا حامی این پژوهش خواهند بود.
اهداف تحقیق
ارزش و اعتبار قوانین هر علم و تحقیقی به روش‌شناختی که در آن بکار می‌رود بستگی دارد و هدف علمی این تحقیق ارزش و اعتبار بخشیدن به فرضیه تحقیق می‌باشد تا این تحقیق بتواند در بالا بردن سطح دانش عمومی موردنیاز استفاده‌کنندگان مؤثر باشد و همچنین زمینه‌ساز بستر مناسبی برای تحقیق آتی در سایر مراکز آموزشی و پژوهشی باشد. اهداف این تحقیق به‌صورت به شرح زیر می‌باشد.
اهداف تحقیق حاضر بر اساس تقسیم‌بندی اهداف به اهداف اصلی و فرعی به شرح زیر قابل‌طبقه‌بندی می‌باشد:
هدف اصلی:
تعیین رابطه بین کیفیت سود و نوسان پذیری سود در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران.
اهداف فرعی:
تعیین رابطه بین کیفیت سود (بر اساس رویکرد گذشته‌نگر) و نوسان پذیری سود در شرکت‌های با فرصت رشد بالا
تعیین رابطه بین کیفیت سود (بر اساس رویکرد گذشته‌نگر) و نوسان پذیری سود در شرکت‌های با فرصت رشد پایین
سؤالات تحقیق
سؤال اصلی:
چه رابطه‌ای بین کیفیت سود و نوسان پذیری سود در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد؟
سوا لات فرعی:
چه رابطه‌ای بین کیفیت سود و نوسان پذیری سود بر اساس رویکرد گذشته‌نگر در شرکت‌های با فرصت رشد بالا وجود دارد؟
چه رابطه‌ای بین کیفیت سود و نوسان پذیری سود بر اساس رویکرد گذشته‌نگر در شرکت‌های با فرصت رشد پایین وجود دارد؟
فرضیه‌های تحقیق
فرضیه اصلی:
بین کیفیت سود و نوسان پذیری سود در قلمرو تحقیق رابطه مستقیم وجود دارد.
فرضیات فرعی:
بین کیفیت سود بر اساس رویکرد گذشته‌نگر و نوسان پذیری سود در شرکت‌های با فرصت رشد بالا در قلمرو پژوهش رابطه مستقیم وجود دارد
بین کیفیت سود بر اساس رویکرد گذشته‌نگر و نوسان پذیری سود در شرکت‌های با فرصت رشد پایین در قلمرو پژوهش رابطه مستقیم وجود دارد
مدل مفهومی تحقیق
در این تحقیق از مدل کالبارو و همکاران (2013) استفاده شده است. اینان تحقیق خود را در مورد رابطه بین رابطه بين کیفیت سود بر اساس رویکرد گذشته نگر و نوسان سود به انجام رسانیده اند. این مدل خود بر پایه مدل اصلاح شده ای از مدل پیشنهادی شین و سوئن (1998) تعریف‌شده که از آن برای بیان کیفیت سود بر اساس رویکرد گذشته نگر و نوسان سود استفاده شده است. طی سال‌های اخیر از این مدل تعدیل‌شده در تحقیق هایی چون مارشال (1984)، پرفکت و وایلز (1994) برای تعیین ارتباط کیفیت سود بر اساس رویکرد گذشته نگر و نوسان سود استفاده شده است. در تحقیق اینان کیفیت سود بر اساس رویکرد گذشته نگر به‌عنوان متغیر مستقل اصلی و از نوسان سود به عنوان متغیر وابسته استفاده شده است. مدل تحقیق آنها به صورت زیر می باشد:
STDS=α+β1EQ +ε
در این تحقیق مشابه کار کالبارو و همکاران (2013) معادله فوق‌الذکر به‌عنوان یک رابطه پارامتریک تعریف‌شده که در آن مقادیر متغیر مستقل و تابعی بر مبنای عملکرد تاریخی شرکت‌ها در یک بازه 5 ساله تعیین و 1β و α به‌عنوان پارامترهای مجهولی تلقی شده که با استفاده از رگرسیون خطی و تحلیل داده‌های تابلویی برآورد شده اند.
روش پژوهش
روش تحقيق از جهت هدف: با توجه به اینکه در این تحقیق از مدل‌ها، روش‌ها و نظریه‌های موجود در راستای حل مسئله یا بهبود وضعیت هستیم، بنابراین تحقیق فوق از جهت هدف، کاربردی است.
روش تحقيق از جهت روش استنتاج و گردآوری داده‌ها: با عنایت به اینکه از جامعه آماری (شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران) نمونه علمی انتخاب‌شده است، بنابراین از جهت روش استنتاج استقرایی است.
روش تحقيق از جهت طرح تحقیق: نهایتاً با عنایت به اینکه داده‌های اصلی تحقیق در کار میدانی بر مبنای عملکرد گذشته و داده‌های تاریخی مندرج در صورت‌های مالی به دست خواهد آمد، بنابراین تحقیق فوق از جهت طرح تحقیق، پس رویدادی است.
قلمرو پژوهش
هر پژوهش باید دامنه مشخص و تعریف‌شده‌ای داشته باشد تا پژوهشگر در تمامی مراحل احاطه کافی بر کار خود داشته باشد و بتواند پیامدهای حاصل از نمونه را به جامعه آماری تعمیم دهد. قلمرو این پژوهش ازلحاظ موضوعی، زمانی و مکانی به شرح زیر بوده است.
قلمرو موضوعی
قلمرو موضوعی پژوهش ارزیابی رابطه بین کیفیت سود بر اساس سرمایه‌گذاری در دارایی‌های سرمایه‌ای و نیروي کار با نوسان پذیری سود در شرکت‌های پذیرفته‌شده بورس اوراق بهادار بوده است.
قلمرو مکانی
حيطه مكاني اجراي تحقيق و به تعبيري افراد جامعه آماري موردمطالعه در اين تحقيق عبارت از شرکت‌های منتخب پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران با ویژگی‌هایی چون ختم دوره مالي به 29/12، عدم تعلق به مجموعه شرکت‌های واسطه‌گری مالي يا سرمایه‌گذاری، نداشتن بيش از سه ماه توقف معاملاتي و در اختیار بودن صورت‌های مالي در بازه زماني موردمطالعه، به عضويت بورس درآمدن پيش از بازه زماني موردمطالعه و عدم خروج از بورس طي اين بازه زماني است كه در فصل سوم اين گزارش تحقيقي به‌عنوان جامعه آماري تعریف‌شده است.
قلمرو زمانی
قلمرو زمانی تحقیق حاضر بر مبناي بازه زماني داده‌های موردمطالعه عبارت از بازه زماني 5 ساله مربوط به سال‌های عملكردي مالي 1388 الی 1392 بوده است.
تعریف واژه‌ها و اصطلاحات تحقیق
کیفیت سود : زمینه بالقوه رشد سود و میزان احتمال تحقق سودهای آتی
مدیریت سود: اقدامات آگاهانه به‌عمل‌آمده توسط مدیریت در خصوص چگونگی گزارش سود جهت رسیدن به اهداف خاص به‌گونه‌ای که منطبق با اصول و رویه‌های حسابداری می‌باشد.
مدیریت سود فرصت‌طلبانه (سودجویانه): یعنی مدیریت، سود را به‌صورت فرصت‌طلبانه دست‌کاری و گزارش می‌کند تا بیشترین منافع را برای خودش کسب کند.
مدیریت سود کارا (سودمند): یعنی مدیریت، سود را با اطلاعات محرمانه و خصوصی که دارد، اصلاح و گزارش می‌کند تا بیشترین منافع را برای سهامداران داشته باشد.
نوسان پذیری سود: عبارت است از انحراف معیار سود عملیاتی تقسیم بر میانگین کل دارایی‌ها
فرضت سود: نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری سرمایه
ساختار تحقیق
گزارش تحقيق حاضر طي 5 فصل به ترتيب زير ارائه‌شده است.
فصل اول: در اين كليات تحقيق ارائه مشتمل بر تشريح و بيان موضوع، اهداف و سؤالات تحقيق، روش كلي تحقيق، قلمرو تحقيق، تعاریف عملیاتی واژه‌ها مورداشاره قرار گرفته است.
فصل دوم: در اين فصل ادبيات و پيشينه موردبررسی قرارگرفته است. در اين فصل پس از ارائه مبانی نظری موضوع تحقيق، تحقيقات مختلفي كه در رابطه با ابعاد مختلف موضوع پژوهش انجام‌گرفته، بررسي شده است.
فصل سوم: در اين فصل به شرح جزييات اجرايي روش تحقيق اختصاص‌یافته است. در اين فصل به ترتيب روش كلي تحقيق، جامعه آماري، نمونه آماري، ابزار و روش‌های گردآوري و تحليل داده‌ها موردبحث قرارگرفته است.
فصل چهارم به توصيف نمونه آماري، توصيف یافته‌ها، تحلیل پیش‌فرض‌ها و نهایتاً تجزیه‌وتحلیل روابط بين متغيرها در راستاي فراهم آوردن یافته‌های موردنیاز در استنتاج نسبت به فرضيات تحقيق تشريح شده‌اند.
فصل پنجم: در اين فصل به ترتيب مبتني بر یافته‌های تحقيق، خلاصه یافته‌ها، نتیجه‌گیری، پيشنهادها و نهایتا
