
منظور ارزیابی میزان رؤیت، میزان تأثیرگذاری و همکاری گروهی، ملی و بینالمللی میان انجمنهای کتابداری و اطلاعرسانی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. کل جامعه مورد بررسی، جمعاً 127 وبسایت مربوط به انجمنهای کتابداری است که از فهرست انجمن کتابداران آمریکا(ALA) استخراج شده است. این مجموعه پس از اعمال دو بار برش در مقاطع شمارش پیوندهای دریافتی و همپیوندیها (به منظور انتخاب وبسایتهای پربسامد) به 28 وبسایت کاهش یافت. تجزیه و تحلیل این وبسایتها نشان داد که سایتهای انجمن کتابداران آمریکا، انجمن کتابخانههای تخصصی، فدراسیون بینالمللی انجمنها و مؤسسات کتابداری وانجمن کتابداری پزشکی آمریکا از نظر تعداد کل پیوندها و پیوندهای دریافتی در بالاترین سطح قرار داشتند و در بین وبسایتهای مورد بررسی دارای بیشترین میزان رؤیت در محیط وب بودند، به همین دلیل ضریب تأثیرگذاری آنها از وبسایتهای انجمنها و مؤسسات دیگر کتابداری و اطلاعرسانی بیشتر بود. همچنین نتایج بررسی نشان داد که تعداد سه خوشه ملی، بینالمللی و اختصاصی_ پژوهشی، در بین وبسایتهای انجمنهای کتابداری و اطلاعرسانی وجود دارد.
سهیلی و عصاره (1385) در پژوهشی به بررسی میزان رؤیت و میزان اثرگذاری و همکاری وبسایتهای نانو فناوری ایران با استفاده از روش وبسنجی پرداختند. جامعه پژوهش کلیه وبسایتهای مربوط به نانوفناوری ایران میباشد. روش پژوهش، روش تحلیل پیوندها است که با استفاده از راهنمای اینترنتی یاهو ابتدا انواع پیوندهای دریافتی، خودپیوندی وهمپیوندی وبسایتهای مورد مطالعه شمارش گردیدند. آنگاه از روشهای دسته بندی خوشهای و تحلیل چند متغیره روی همپیوندها استفاده شد .یافتههای پژوهش آنها نشان داد وبسایتهای نانو فناوری ایران دارای میزان رؤیت، میزان تأثیرگذاری و حجم صفحات پایینی در محیط وب میباشند. «سایت ستاد ویژه توسعه فناوری نانو»، «سایت ایده پردازی کاربردی در فناوری نانو» و «سایت انجمن نانو فناوری ایران دارای بالاترین تعداد پیوند دریافتی پیوند دریافتی و در نتیجه بالاترین میزان رؤیت بودند و وبسایت «دپارتمان نانو» دارای پایینترین میزان رؤیت میباشد. نتایج پژوهش همچنین نشان داد سایت «کمیته نانو فناوری دانشگاه صنعتی امیرکبیر»، «سایت ستاد ویژه توسعه فناوری نانو» و سایت ایدهپردازی کاربردی در فناوری نانو، دارای بالاترین میزان تأثیرگذاری و «سایت مؤسسه علوم و فناوری نانو دانشگاه کاشان» دارای پایینترین میزان تأثیرگذاری میباشد. نتایج همچنین نشان داد وبسایتهای نانو فناوری ایران در دو خوشه به اهم به همکاری میپردازند. به طور کلی وبسایتهای نانو ایران ضریب تأثیر پایینی دارند.
نوروزی (1384) در پژوهشی تحت عنوان “ضریب تأثیرگذاری وب و سنجش آن در برخی سایتهای دانشگاهی ایران” با استفاده از موتورکاوش آلتاویستا، میزان پیوندها به 15 وبسایت دانشگاه ایرانی و میزان ضریب تأثیرگذار وب را بررسی کرد. پژوهش وی نشان داد که دانشگاههای شهید بهشتی و فردوسی به ترتیب بیشترین و کمترین تأثیر را در محیط وب داشتهاند. از نظر میزان حجم سایت، دانشگاه تهران بالاترین و دانشگاه ایلام، پایینترین رتبه را در مقایسه با سایر دانشگاههای ایران دارا بودند. نتایج پژوهش نشان داد در مجموع، حجم سایتهای دانشگاهی ایران بسیار پایین است، همچنین پیوندهای کمی به این وبسایتها داده شدهاست. «نوروزی» معتقد است در طراحی وبسایتهای دانشگاهی باید مسائلی همچون جذابیت، وجود اطلاعات مناسب و وجود نسخه انگلیسی زبان در نظر گرفتهشود تا میزان پیوند به آنها در سطح بالاتری قرارگیرد.
پژوهشهای انجام شده در زمینه رتبهبندی وبسایتها براساس تراکم کلمات کلیدی
مردانی نژاد و دانش (1391) در پژوهش خود به ارزیابی تراکم کلمات کلیدی در وبسایتهای برتر کتابخانههای مرکزی دانشگاههای علوم پزشکی ایران پرداختند. نتایج پژوهش آنها نشان داد که هیچ کدام از دانشگاهها در وبسایتخود از کلمات کلیدی مناسب استفاده نکرده اند. در این میان، وبسایتکتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به دلیل استفاده از کلمات کلیدی در ابر برچسبهای اصلی، توانسته است میزان تأثیرگذاری بالایی را کسب نماید. همچنین، در رتبه بندی وبسایتهای کتابخانههای مرکزی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد در موتور جستجوی گوگل، رتبه بالایی را به خود اختصاص داده است.
مردانی نژاد و دانش (1391) در پژوهش خود به بررسی وضعیت تراکم کلمات کلیدی در ساختار وبسایتهای واحدهای آموزش مجازی دانشگاههای علوم پزشکی ایران پرداختند. نتایج پژوهش آنها نشان داد که هیچ کدام از دانشگاهها در وبسایتخود از کلمات کلیدی مناسب استفاده نکرده اند. در این میان، وبسایتواحد مجازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد به دلیل استفاده از کلمات کلیدی در ابر برچسبهای اصلی، توانسته است میزان تأثیرگذاری بالایی را کسب نماید. همچنین، در رتبه بندی وبسایتهای واحدهای مجازی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد در موتور جستجوی گوگل رتبه بالایی را به خود اختصاص داده است.
شعبان زاد و موسوی چلک و شریفی (1385) پژوهشی با هدف تاثیر تراکم کلمات کلیدی در وبسایت کتابخانه مرکزی دانشگاههای صنعتی تحت پوشش وزارت علوم شهر تهران انجام دادند. روش پژوهش، روش تحلیل محتوا است و جهت اندازهگیری تراکم کلمات کلیدی www.googlerankings.com استفاده شده است. جامعه پژوهش از 6 وبسایت کتابخانه مرکزی دانشگاههای صنعتی تحت پوشش وزارت علوم شهر تهران تشکیل شدهاست. یافتهها نشان میدهد پربسامدترین کلیدواژهها به ترتیب LIBRARY-CENTERAL LIBRARY-BOOK-CENTERAL میباشند. نتیجه جستجوی کلیدواژه دانشگاه در موتور جستجوی گوگل، دانشگاه شریف در بالاترین رتبه و همچنین با کلیدواژه کتابخانه مرکزی و کتابخانه مرکزی دانشگاه، دانشگاه علم و صنعت نسبت به سایر دانشگاهها در صدر نتایج جستجو قرار گرفتهاست. یافتههای تحقیق بیانگر آن است که هیچ یک از وبسایتهای جامعه مذکور از کلمات کلیدی مناسب استفاده نکردهاند. بنابراین رتبه بازیابی آنها نیز قابل توجه نبودهاست. استفاده از کلمات کلیدی عبارتی (دو واژهای- سه واژهای) در بازیابی وبسایتهای مورد نظر کاربرد موثرتری نسبت به کلمات تک واژهای دارد.
پیشینه پژوهش در خارج
کویین(1999) در مقالهای با عنوان « یافتن الگوهای معنایی در مدارك از طریق بررسیهای کتاب شناختی » تراکم کلیدواژهها را در پایگاههای اطلاعاتی کتاب شناختی بررسی و الگویی معنایی برای نمایش ابعاد و جنبههای گوناگون علم در پایگاههای کتاب شناختی ارائه نمود. بسامد توزیع الگوها، نشان دهندة وجود پایههای عقلانی با محدودهای گسترده از کلیدواژههای تخصصی و کلیدواژههای حاشیهای است. نتایج این پژوهش در رابطه با تراکم کلیدواژههای هر رشته نشان داد در هر رشته تراکم واژگان کلیدی برای واژگان پراهمیت، 10 برابر واژگان کم اهمیت است.
حاجی زینالعابدینی، مکتبیفرد و عصاره (2006) در پژوهشی پیوندهای وبسایتهای کتابخانههای ملی جهان را تحلیل کردند. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان داد وبسایت کتابخانه کنگره آمریکا، از نظر معیارهای این پژوهش، قویترین وبسایت در بین کتابخانههای ملی سراسر جهان است. این وبسایت دارای بالاترین میزان پیوند کل (596000)، بالاترین میزان پیوند دریافتی خارجی (249000)، بالاترین میزان خودپیوندی (89600) و بالاترین میزان صفحههای نمایهسازی شده در موتور کاوش آلتاویستا (452000) میباشد. از نظر همپیوندی با وبسایتهای سایر کتابخانههای ملّی جهان نیز در یکی از کانونیترین نقاط همپیوندی قرار دارد. احراز رتبه اول توسط وبسایت کتابخانه کنگره آمریکا، دلایل متعدّدی دارد. از جمله این دلایل میتوان به تعداد صفحههای بسیار بالای وبسایت، عناصر اطّلاعاتی متنوع و ارزشمند در تمامی زمینههای کتابخانه، کتابداری و اطّلاعرسانی که در سطح جهان بسیار مورد علاقه و نیاز هستند، زبان انگلیسی، روزآمدسازی سریع اطلاعات، کاربرمداربودن، گستره جهانی و… این وبسایت اشاره کرد. همچنین، وجود فهرست پیوسته کتابخانه کنگره، باعث مراجعه و ایجاد پیوند فراوان به آن شده است. در این پژوهش محققان با استفاده از محاسبه ضریب تأثیرگذاری تجدیدنظر شده (خالص) نشان دادند وبسایت کتابخانه ملی لهستان با ضریب تأثیری برابر با 48/335 دارای بالاترین و وبسایت کتابخانه ملی کانادا با ضریب تأثیر 07/0 پایینترین رتبه را داراست. یافتههای این پژوهش همچنین نشان داد بین وبسایتهای مورد مطالعه به طور کلی 5 خوشه اصلی، 3 خوشه بینالمللی، 2 خوشه قارهای (اروپایی) و چهار وبسایت مستقل وجود دارد که وبسایتهای موجود در هر دسته، نشانگر میزان همپیوندی آنها با یکدیگر است.
اسمیت (2004) در پژوهشی درباره محاسبه عامل تأثیرگذار وب برای کشورهای منطقه جنوب شرقی آسیا، نتیجه گرفت که به طور کلی رابطهای معکوس بین تعداد صفحات وب در یک حوزه و عامل تأثیرگذار خارجی آن حوزه وجود دارد. در این پژوهش مشخص شد استرالیا با بالاترین تعداد صفحات وب پایینترین عامل تأثیرگذار خارجی و پایینترین عامل تأثیرگذار کلّی را داشت. برخلاف مقایسه کشورها، اسمیت در این پژوهش برای محاسبه عامل تأثیرگذار دانشگاهها دریافت که رابطه اندکی بین تعداد صفحات در یک وبسایتو عامل تأثیرگذار وجود دارد.
عصاره (2003) در مقالهای تحت عنوان «نقشهنمایی ساختار وبسایتهای دانشکدههای علوم کتابداری و اطلاعرسانی: استفاده از مقیاس خوشهای و چندبعدی» با استفاده از شیوههای وبسنجی، وبسایتهای دانشکدههای کتابداری و اطلاعرسانی را مورد بررسی قرار داد. وی دادههای این بررسی را به وسیله موتور کاوش آل دوب و با استفاده از سایت «راهنمای آموزش اینترنت و خدمات مشاوره» که در برگیرنده 95 وبسایت دانشکدههای کتابداری و اطلاعرسانی متعلق به 18 کشور بود، گردآوری کرد. از مجموع این 95 سایت، 70 سایت فعال بودند که پیوندهای دریافتی و همپیوندیهای این وبسایتها تحلیل گردید. نتایج بررسی وی نشان داد که در وبسایتهای دانشکدههای بررسی شده، 7 خوشه (دو خوشه ملی و پنج خوشه بینالمللی) وجود دارد. از سوی دیگر، نقشه مقیاسنمای چندبعدی، پنج دسته مرتبط را نشان داد. از این پنج دسته، دو دسته ملی (یکی از ایالت متحده و دیگری از کانادا) و سه دسته بینالمللی (بین کشورهای بریتانیا و ایالت متحده، ایسلند و استرالیا و آلمان با دو وبسایت دانشکدهای، ایتالیا، فنلاند و اسپانیا) بودند. پیوندهای وبی، انعکاسدهنده طیف گوناگونی ازعلایق، اولویتها، ابزارهای اطلاعیابی و عملکردهای عامل وب میباشد، بنابراین انگیزه برقراری پیوند نسبت به انگیزه ارجاعسازی و استناد در مقالات علمی دارای تنوع بیشتری است.
چو (2001) در پژوهشی، پیوندهای دریافتی 12 وبسایت مربوط به دانشکدههای کتابداری مورد تأیید انجمن کتابداران آمریکا را تحلیل نمود. او با استفاده از روش دستهبندی خوشهای و مقیاس چندبعدی وضعیت پیوندهای این 12 وبسایت را بررسی کرده است. یکی از یافتههای پژوهش او این است که قرار دادن مطالبی در موضوعهای گوناگون و گسترده، باعث رؤیت و جذب پیوند بیشتر به سایت میشود. همچنین، وی بیان میدارد که وبسنجی، شیوهای را برای ارزیابی و سنجش ارائه میکند که در کتابسنجی وجود ندارد. او عقیده دارد پژوهشهای وبسنجی باید با دقت صورت گیرد؛ زیرا هم منبع دادهها (دادههای مبتنی بر وب) و هم ابزار گردآوری دادهها (موتورهای کاوش وبی) نواقص آشکاری دارند.
وری لند (2000) 156 وبسایت کتابخانههای دانشکدههای حقوق انجمن وکلای آمریکا را بر اساس میزان رؤیت (تعداد پیوندهای دریافتی) و میزان وضوح (تعداد پیوندهای بیرونی) رتبهبندی کرد. همبستگی معناداری بین میزان رؤیت و میزان وضوح این سایتها وجود نداشت.کتابخانههای این مراکز به طور روشنی پیوندهای خود را متوجه منابع مرتبط و مناسب و موادی کرده بودند که دسترسی به آنها به شکل چاپی امکانپذیر نبود. او حاکم
