را مبذول داشته و مرتکب تقصیر نگردیده است، ملزم به جبران خسارت وارد آمده می‌باشد؟ به علاوه در جایی که مسئولیت مبتنی بر «تقصیر» است، تولید کننده در فرض مطروح «مقصر» نبوده و لذا ملزم به جبران خسارت نیست. ملزم نبودن تولید کننده به جبران خسارت، حاوی این ایراد است که به چه دلیل بار تحمل هزینه وارد آمده بر دوش مصرف کننده قرار دارد؛ در حقیقت در این حالت هزینه‌های جانبی درونی نشده و شرکت‌های تولید کننده دارو به زیان مصرف کنندگان منتفع گردیده‌اند. به نظر نگارنده بهتر آن است که مانند نظام حقوقی ایالت متحده به موضوع تقابل مسئولیت مدنی و مقررات حاکم بر سازمان غذا و دارو توجه شود و با استفاده از تکنیک هزینه-فایده مقررات فعلی به گونه‌ای سامان یابد که قواعد عام حقوق مسئولیت مدنی و مقررات سازمان غذا و دارو مکمل یکدیگر به شمار آیند؛ برای نیل بدین مقصود می‌توان از قاعده تقدم یاری گرفت. بدین نحو که طرح دعوی مسئولیت مدنی در بعضی از موارد، مانند آنجا که شرکت تولید کننده دارو با تقلب به اخذ مجوز نایل آمده است، امکان پذیر باشد. اما در مواردی که به جهت نقص دانش بشری خسارتی به بار آمده است، طرح دعوی مسئولیت مدنی ممکن نباشد؛ از طرف دیگر برای آنکه در این موارد مصرف کنندگان متضرر نگردند، بیمه مسئولیت مدنی الزام آور باشد. ایراد دیگری که بر مقررات سازمان غذا و داروی ایران وارد است این می‌باشد که بر الزام تولید کنندگان در خصوص ارائه هشدارهای لازم و جلوگیری از ارائه هشدارهای مبالغه آمیز تاکید نشده است.
نکته دیگری که در پایان این نوشتار باید مد نظر قرار گیرد نقش نیروهای بازار در خصوص کاهش حوادث زیان‌بار و تحقق ایمنی محصولات دارویی است؛ همان طور که اجمالاً اشاره شد نیروهای بازار به کمک رسانه‌ها می‌توانند به تخصیص بهینه منابع منتهی گردند. بنابراین پیشنهاد می‌شود در پژوهش‌های آتی تمرکز بر روی نقش نیروهای بازار در ارتقا ایمنی محصولات دارویی و کاهش حوادث زیان‌بار در آینده باشد.
کتاب‌نامه
الف: منابع فارسی
کتب:
1.امامی، دکتر سید حسن، حقوق مدنی، جلد اول، چاپ بیست و هفتم، انتشارات اسلامیه، 1386.
2.بابایی، دکتر ایرج، حقوق بیمه، چاپ نهم، انتشارات سمت، 1389.
3.بادینی، دکتر حسن، فلسفه مسئولیت مدنی، چاپ اول، شرکت سهامی انتشار، 1384.
4.خدابخشی، دکتر عبدالله، بیمه و حقوق مسئولیت مدنی، چاپ اول، معاونت حقوقی و توسعه قضایی قوه قضائیه، 1388.
5.دادگر، دکتر یداله، مؤلفه‌ها و ابعاد اساسی حقوق و اقتصاد، چاپ اول، انتشارات پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس و نور علم، 1389.
6.دادگر، دکتر یداله، اصول تحلیل اقتصادی خرد و کلان، چاپ اول، نشر آماره، 1391.
7.دهقانی، دکتر علی، اقتصاد خرد، چاپ پنجم، انتشارات ترمه، 1387.
8. صفائی، دکتر سید حسین و رحیمی، دکتر حبیب الله، مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد)، چاپ اول، سمت، تهران، 1389.
9.قاسم‌زاده، دکتر سید مرتضی، الزام‌ها و مسئولیت مدنی بدون قرارداد، چاپ نهم، تهران، بنیاد حقوقی میزان، ۱۳90.
10. کاتوزیان، دکتر ناصر، الزام‌های خارج از قرارداد- ضمان قهری، چاپ هشتم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1386.
11. کاتوزیان، دکتر ناصر، مسئولیت ناشی از عیب تولید- مطالعه انتقادی و تطبیقی در تعادل حقوق تولید کننده و مصرف کننده-، چاپ سوم، انتشارات دانشگاه تهران، 1390.
12.ویچ، ریچارد.اچ. لفت، سیستم قیمتها و تخصیص منابع تولیدی، ترجمه سجادی، میرنظام، چاپ دهم، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، 1387.
مقالات و پایان نامه‌ها:
13.ابراهیمی، دکتر سید نصرالله، مسئولیت تولید کالای معیوب و حمایت از مصرف کنندگان (تحلیل حقوقی در سه نظام حقوقی برتر دنیا)، پژوهشنامه حقوق و علوم سیاسی، سال دوم، تابستان 1386، شماره 5.
14.اسماعیل آبادی، علیرضا و یزدی مقدم، حمیده و جعفری پور رحمت الله، توجیه و نقد یک رأی: بازخوانی پرونده موسوم به سرمهای حیوانی، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، ویژه نامه اخلاق پزشکی، پیوست شماره 1، زمستان 1385.
15.بابایی، دکتر ایرج، بررسی عنصر خطا در حقوق مسئولیت مدنی ایران، پژوهش حقوق و سیاست، پاییز و زمستان 1381، شماره 7.
16.بادینی، دکتر حسن، هدف مسئولیت مدنی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، زمستان 1382، شماره 66.
