6
4-4-2-1-4- آمار توصیفی سنجش مؤلفه مشارکت شهروندان
جدول 4-13- آمار توصیفی شاخص مشارکت شهروندان
ردیف
منطقه
تعداد نمونه
میانگین
میانه
انحراف معیار
واریانس
1
شهروندان منطقه ۴
۳۸۳
۱۲٫۵
13
4.17
17.4
2
شهروندان مراجعه‌کننده به شهرداری منطقه 4
–
15.6
16
5.4
29.6
3
شهروندان منطقه 6
383
14.3
13
3.4
11.9
4
شهروندان مراجعه‌کننده به شهرداری منطقه 6
–
15.8
16
5.4
20.6
نمودار 4-16- آمار توصیفی شاخص مشارکت شهروندان
شهروندان منطقه 4
شهروندان مراجعه‌کننده به شهرداری منطقه 4
شهروندان منطقه 6
شهروندان مراجعه‌کننده به شهرداری منطقه 6
نمودار 4-17- توزیع فراوانی شاخص مشارکت شهروندان منطقه 4 و منطقه 6
4-5- تحلیل بررسی اثر سرمایه اجتماعی بر بهرهوری خدمات شهری
همان‌طور که در بخش روش تحقیق نیز عنوان شد، برای بررسی فرضیه اصلی (آیا ارتقاء سرمایه اجتماعی، منجر به بهبود بهرهوری خدمات شهری (شهرداری قم) میشود؟) باید فرضیه‌های فرعی زیر را موردبررسی قرار دهیم.
فرضیه فرعی اول: بین سرمایه اجتماعی شهروندان و بهرهوری خدمات شهری رابطه معنادار و مثبت وجود دارد.
فرضیه فرعی دوم: بین سرمایه اجتماعی کارمندان و بهرهوری خدمات شهری رابطه معنادار و مثبت وجود دارد.
4-5-1- آنالیز واریانس فرضیه فرعی اول
فرضیه فرعی اول: بین سرمایه اجتماعی شهروندان و بهرهوری خدمات شهری رابطه معنادار و مثبت وجود دارد.
برای آزمون این فرضیه از تحلیل آنالیز واریانس استفاده‌شده است که در آن
Ho: بین سرمایه اجتماعی شهروندان و بهرهوری خدمات شهری رابطه معنادار وجود ندارد.
H1: بین سرمایه اجتماعی شهروندان و بهرهوری خدمات شهری رابطه معنادار وجود دارد.
هست. چنانچه سطح معنی‌داری کمتر از ۰٫۰۵ باشد به معنی رد فرضیه Ho است که درنتیجه آن می‌توان به‌درستی فرضیه اول فرعی پی برد.
نتایج به‌دست‌آمده از نرم‌افزار Spss عبارت‌اند از21:
متغیر
ضریب
آماره آزمون
انحراف معیار
سطح معنی‌داری
مشارکت
۲۰٫۵۷۸
۵۵٫۹۲۱
۱٫۲۱
۰
اعتماد
۷۱٫۱۳۶
۲۰۵٫۳۹۸
۴٫۴۴
۰
که در آن
بهرهوری خدمات شهری و متغیر وابسته
شاخص مشارکت متغیر مستقل اول
شاخص اعتماد متغیر مستقل دوم
و ضریب تعیین = 91% است.
همان‌طور که در جدول بالا مشاهده می‌کنید مؤلفه اعتماد و مشارکت هر دو دارای رابطه معنی‌دار و مثبت با بهرهوری خدمات شهری هستند، که شدت ارتباط مثبت بین شاخص مشارکت و بهرهوری ۲۰٫۵۷۸ و شاخص اعتماد و بهرهوری ۷۱٫۱۳۶ است.
در آنالیز واریانس بالا چون ضریب تعیین ۰٫۹۱ است می‌توان عنوان کرد که متغیرهای مستقل معادله از قدرت توضیح دهندگی بالایی در جهت تعیین تغییرات متغیر وابسته برخوردارند.
۴-۵-۲- آنالیز واریانس فرضیه فرعی دوم
فرضیه فرعی دوم: بین سرمایه اجتماعی کارمندان شهرداری و بهرهوری خدمات شهری رابطه معنادار و مثبت وجود دارد.
برای آزمون این فرضیه از تحلیل آنالیز واریانس استفاده‌شده است که در آن
Ho: بین سرمایه اجتماعی کارمندان و بهرهوری خدمات شهری رابطه معنادار وجود ندارد.
H1: بین سرمایه اجتماعی کارمندان و بهرهوری خدمات شهری رابطه معنادار وجود دارد.
میباشد. چنانچه سطح معنی‌داری کمتر از ۰٫۰۵ باشد به معنی رد فرضیه Ho است که درنتیجه آن می‌توان به‌درستی فرضیه اول فرعی پی برد.
نتایج به‌دست‌آمده از نرم‌افزار Spss عبارت‌اند از22:
متغیر
ضریب
آماره آزمون
انحراف معیار
سطح معنی‌داری
مشارکت
۷٫۰۸۹
۳۳٫۰۸۱
۰٫۷۰۹
۰
اعتماد
۶٫۶۲۲
۴۴٫۱۴۸
۰٫۹۴۶
۰
که در آن
بهرهوری خدمات شهری متغیر وابسته
شاخص اعتماد متغیر مستقل اول
شاخص مشارکت متغیر مستقل دوم
و ضریب تعیین 92% است.
همان‌طور که مشاهده می‌کنید بین شاخص‌های اعتماد و مشارکت کارمندان با بهرهوری خدمات شهری رابطه مثبت و معنادار وجود دارد، که شدت ارتباط مثبت بین شاخص اعتماد و بهرهوری ۷٫۰۸۹ و شاخص مشارکت و بهرهوری ۶٫۶۲۲ است.
در آنالیز واریانس بالا چون ضریب تعیین ۰٫۹۲ است می‌توان عنوان کرد که متغیرهای مستقل معادله از قدرت توضیح دهندگی بالایی در جهت تعیین تغییرات متغیر وابسته برخوردارند.
۴-۶- جمع‌بندی
در مرحله تجزیه‌وتحلیل، نکته مهم این است که محقق باید اطلاعات و داده‌ها را در مسیر هدف تحقیق، پاسخگویی به سؤال یا سؤالات تحقیق و نیز ارزیابی فرضیههاي خود مورد تجزیه‌وتحلیل قرار دهد.
در این فصل با گردآوري، استخراج، دسته‌بندی و ترتیب دادن دادههاي موردنیاز به تأیید یا رد فرضیههاي مربوط به تجزیه‌وتحلیل تمامی داده‌های حاصل از نظرات و دیدگاههاي کارمندان و شهروندان مناطق مختلف شهرداری قم و نتایج حاصل از سنجش بهرهوری پرداخته شد. بدین‌صورت که با ارائه نتایج عددي به‌دست‌آمده، حاصل از محاسبات آماري و با کمک نرم‌افزارSPSS و همچنین ارائه جدول‌های توزیع فراوانی و نسبت‌هاي توزیع و همچنین نمودارهاي آماري به تشریح کامل ماحصل آنچه این تحقیق به دنبال آن بوده، پرداخته شد.
در بخش آمار استنباطی سعی بر این بود که از آماره‌های به‌دست‌آمده از محاسبه دادههاي نمونه، پارامترها، استخراج گردند. و درنهایت، فرضیههاي مربوط به پارامترها مورد آزمون قرار بگیرند. درواقع به‌وسیله آمار استنباطی رابطه سرمایه اجتماعی با بهرهوری موردبررسی قرار گرفت و میزان تأثیر هر یک از متغیرها بر همدیگر مشخص و اندازهگیري شد. به‌طورکلی می‌توان عنوان کرد:
1- نتایج حاصل از سنجش سرمایه اجتماعی که توسط پرسشنامه و در میان ۶ گروه شهروندان، شهروندان مراجعه‌کننده به شهرداری و کارمندان شهرداری در دو منطقه ۴ و ۶ توزیع‌شده بودند، به‌وسیله آمار توصیفی بیان شدند.
2- بهرهوری توسط روش تحلیل پوششی داده‌ها سنجیده و مشخص شد که منطقه ۴ با ۱۶۴٫۶۷ واحد بهرهوری در جایگاه اول و منطقه ۶ با ۱۳٫۲۹۱ واحد بهرهوری در جایگاه آخر قرارگرفته است.
3- و در انتها نیز رابطه بین سرمایه مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی( اعتماد و مشارکت) با بهرهوری خدمات شهری در دو زیر بخش شهروندان و کارمندان حاکی از وجود ارتباط معنی‌دار و مثبت بین مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی و بهرهوری خدمات شهری در بخش موردمطالعه یعنی شهرداری قم است. بدین ترتیب که در بخش سرمایه اجتماعی شهروندان شدت ارتباط مثبت بین شاخص مشارکت و بهرهوری ۲۰٫۵۷۸ و شاخص اعتماد و بهرهوری ۷۱٫۱۳۶ است. و در بخش سرمایه اجتماعی کارمندان شدت ارتباط مثبت بین شاخص اعتماد و بهرهوری ۷٫۰۸۹ و شاخص مشارکت و بهرهوری ۶٫۶۲۲ است. در ادامه در فصل ۵ نتایج، به‌طور کامل‌تری بیان و بررسی می‌شوند.
فصل پنجم
نتیجه‌گیری و پیشنهادها
5-1- مقدمه
سال‌هاست اقتصاددانان دریافته‌اند که بهرهوری کل عوامل، معیاری مهم در فرایند رشد اقتصادی است. با در نظر گرفتن بهرهوری سازمانها، تفاوت‌های بسیاری در آن‌ها مشاهده و این سؤال ایجاد میشود که ریشه این تفاوت‌های بسیار از کجاست؟ امروزه تحقیقات متعددی در مورد نقش سرمایه انسانی بر ارتقای بهرهوری و رشد اقتصادی در داخل و خارج صورت گرفته، اما شواهد و نتایج نشان می‌دهد که سرمایه انسانی نیز نمی‌تواند کل رشد ایجادشده را توضیح دهد. برخی اقتصاددانان این رشد را به سرمایه اجتماعی نسبت داده‌اند و بدین ترتیب مباحث سرمایه اجتماعی وارد مباحث اقتصادی و رشد اقتصادی شده است. به نظر بسیاری از صاحب‌نظران این حوزه، اکنون سرمایه اجتماعی، نقشی بسیار مهم‌تر از سرمایه فیزیکی و انسانی در جوامع ایفا می‌کند. به‌طوری‌که در غیاب سرمایه اجتماعی، دیگر سرمایه‌ها اثربخشی خود را از دست می‌دهند و پیمودن راه‌های توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی، بدون سرمایه اجتماعی ناهموار و دشوار میشود. بدین ترتیب در دهه اخیر، سرمایه اجتماعی به یکی از مباحث اساسی موردتوجه محافل دانشگاهی و تحقیقاتی جهان تبدیل‌شده است. سرمایه اجتماعی مجموعه‌ای از هنجارها، ارزش‌های غیررسمی، قواعد عرفی و تعهدات اخلاقی است که رفتارهای متقابل افراد در آن‌ها شکل می‌گیرد و موجب تسهیل روابط سرمایه اجتماعی نسبت به سرمایه فیزیکی و انسانی نقش بسیار مهم‌تری در سازمانها و جوامع ایفا می‌کند. در غیاب سرمایه اجتماعی، سایر سرمایه‌ها اثربخشی خود را از دست می‌دهند و پیمودن راه‌های توسعه و تعالی سازمانی و سرآمدي ناهموار و دشوار میشود.
ازاین‌رو با توجه به نقش مهمی که سرمایه اجتماعی در افزایش بهرهوری سازمانها بازی می‌کند و با در نظر گرفتن این موضوع که این اثرگذاری در پژوهش‌ها و تحقیقات اندیشمندان این حوزه کمتر موردبررسی قرارگرفته است در این پژوهش سعی شده است که به بررسی اثر سرمایه اجتماعی بر بهرهوری سازمانی خدماتی به نام شهرداری پرداخته شود.
در این پژوهش با توجه به دشواری‌های موجود در سنجش سرمایه اجتماعی برای محاسبه آن از دو مؤلفه اعتماد و مشارکت استفاده گردید. چراکه در جوامع مختلف و به‌تبع آن در سازمانها افراد از عدم اعتماد به مسئولان دولتی و سازمانی رنج میبرند و همین عدم اعتماد، موجب کاهش تشریک‌مساعی کارکنان و همچنین انصراف آنان از مشارکت با زیردستان و نتیجه آن بیتفاوتی و بی‌انگیزه‌ای افراد و کارکنان میشود. یکی از مسائل و مشکلات سازمانهای فرهنگی و خدماتی عدم وجود همکاریهای اداری، داوطلبانه و آگاهانه میباشد و نبود آن به معنای پایین بودن سطح سرمایه اجتماعی سازمانی است. مشکل دیگر که سازمانها درگیر آن میباشند، بالا بودن هزینه تبادلات و تعاملات فیمابین است و این مسئله ناشی از عدم اعتماد متقابل است. اعتماد متقابل نقش زیادی در تسهیل فرآیندها و کاهش هزینههای مربوط به این‌گونه تبادلات دارد. سرمایه اجتماعی یعنی اعتماد و شبکههای تعاملی که میتواند با تسهیل اقدامات هماهنگ، کارایی گروه را در دستیابی به برخی اهداف بهبود ببخشند (تاجبخش، 1384 :49).
هدف همهی سازمانهای خدماتی ازجمله شهرداری‌ها ارائه خدمات مناسب و مورد رضایت مشتریان با کارایی و بهرهوری بالا و حداقل هزینه است.با توجه به بزرگی و گستردگی فعالیت‌های خدماتی شهرداری‌ها ازجمله شهرداری قم، سنجش بهرهوری این سازمان توسط روش تحلیل پوششی داده‌ها صورت پذیرفت که در نوع خود اولین بار است که چنین اقدامی برای سنجش بهرهوری خدمات شهری صورت پذیرفته است. نتایج حاصل از بررسی فرضیه تحقیق حاکی از آن است که مؤلفه سرمایه اجتماعی دارای اثر مثبت بر روی بهرهوری خدمات شهری است. نتایج حاصل از این پژوهش به تفضیل در ادامه در قالب زیر بخش‌های
1- بررسی نتایج فرضیات و آزمون‌های آماری
2- ارائه پیشنهادها بر مبنای یافته‌های تحقیق
3- بیان محدودیت‌ها و ارائه پیشنهادها برای تحقیقات آتی
بیان خواهند شد.
5-2- بررسی نتایج فرضیات و آزمون‌های آماری
برای بیان اثر سرمایه اجتماعی بر روی بهرهوری خدمات شهری یک فرضیه اصلی (آیا ارتقاء سرمایه اجتماعی، منجر به بهبود بهرهوری خدمات شهری (شهرداری قم) میشود؟ ) در قالب دو فرضیه فرعی با کمک تحلیل آماری آنالیز واریانس موردبررسی قرار گرفت که نتایج آن در ادامه ذکرشده است.
فرضیه فرعی اول: بین سرمایه اجتماعی شهروندان و بهرهوری خدمات شهری رابطه معنادار و مثبت وجود دارد.
نتایج حاصل از آنالیز واریانس نشان می‌دهد با سطح اطمینان 95% در درجه اول رابطه معنادار بین سرمایه اجتماعی شهروندان و بهرهوری خدمات شهری وجود دارد. و به‌طور خاص بین شاخص‌های اعتماد و مشارکت شهروندان با بهرهوری خدمات شهری نیز رابطه مثبت و معنادار وجود دارد، که شدت ارتباط مثبت بین شاخص مشارکت و بهرهوری ۲۰٫۵۷۸ و شاخص اعتماد و بهرهوری ۷۱٫۱۳۶ است. با توجه به اینکه اعتماد به‌عنوان مؤلفه‌ای از سرمایه اجتماعی به نسبت مؤلفه مشارکت دارای اثر بیشتری بر روی بهرهوری خدمات شهری است، شهرداری می‌بایست به ایجاد و تقویت اعتماد در میان مردم جامعه موردبررسی اهتمام بیشتری بورزد و آن را در اولویت قرار دهد.
