
با توجه به جدول مورگان، تعداد نمونه موردنظر 110 شرکت میباشد که با استفاده از روش تصادفی ساده، نمونه تحقیق را به دست آوردیم. بنابراین حجم نهایی نمونه 550 سال-شرکت بوده است که بهعنوان دادهها در آزمون فرضیهها استفادهشده است.
روش نمونهگیری و دلیل انتخاب
به جهت عدم استفاده از متغيرهاي كنترلي در تحقيق، روش نمونهگیری در اين تحقيق، روش تصادفي ساده بوده است. بدين منظور جامعه آماري به شرح تعریفشده در بند 3-4 با اعداد 1 تا 150 کدگذاری شده و با استفاده از شبیهسازی كامپيوتري در اين بازه، 110 عدد انتخاب گرديد. در انتها بر اساس فهرست كدگذاري شرکتها، شرکتهای متناظر با كدهاي انتخاب شده بهعنوان نمونه تصادفي آماري انتخاب و دادههاي خام عملكردي در ارتباط با آنها گردآوري شد.
روش گردآوری دادهها
1) روش مطالعه کتابخانهای: از این روش برای تبیین مبانی نظری تحقیق و گردآوری پیشینه تحقیق استفاده میشود. در این راستا کتابها، پایاننامهها، و مقالههای فارسی و انگلیسی موردبررسی و استفاده قرارگرفته است.
2) روش مطالعه اسناد و مدارک: بهمنظور دستیابی به دادههای موردنیاز برای پردازش فرضیههای تحقیق، از روش مطالعه اسناد و مدارک با توجه به اطلاعات ارائهشده شرکتها استفاده شده است. در این راستا، صورتهای مالی و یادداشتهای توضیحی شرکتها مورداستفاده قرارگرفته است.
3) کاوش اینترنتی: برای تبیین بخشی از مبانی نظری تحقیق و گردآوری پیشینه تحقیق استفاده شده است.
ابزار گردآوری دادهها
الف) فیش: برای ثبت و ضبط مطالب بهدستآمده در بررسی اسناد و مدارک در مطالعات کتابخانهای که اعتبار و پایایی خود را در سطح بالایی حفظ میکند، استفاده شده است.
ب) جدول: جهت تلخیص دادهها با استفاده از اطلاعات شرکتها و با توجه به اسناد و مدارک ارائهشده توسط آنها به سازمان بورس اوراق بهادار تهران از جداول تلخیص دادهها استفاده شده است.
اعتبار ابزار تحقیق
برای تعیین اعتبار محتوایی، در تحقیقات پس رویدادی از منابع یا مدارک ممیزی شده و نیز استفاده از منابع موازی که همدیگر را تائید کنند استفاده میشود، که این کار دقت و اعتبار را بالا میبرد. در این تحقیق هم برای تعیین اعتبار به مطالعه و بررسی صورتهای مالی و یادداشتهای پیوست صورتهای مالی شرکتهای بورسی استناد شده است.
مدل مفهومي تحقيق
در این تحقیق از مدل وفا و همکاران (2014) استفاده شده است. اینان تحقیق خود را در مورد رابطه بین ساختار سرمایه و مدیریت سرمایه در گردش در شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تونس به انجام رسانیده اند. این مدل خود بر پایه مدل اصلاح شده ای از مدل پیشنهادی شین و سوئن (1998) تعریفشده که از آن برای بیان ساختار سرمایه استفاده شده است. طی سالهای اخیر از این مدل تعدیلشده در تحقیق هایی چون مارشال (1984)، پرفکت و وایلز (1994) برای تعیین ارتباط بین ساختار سرمایه و سرمایه در گردش استفاده شده است. در تحقیق اینان سرمایه در گردش بهعنوان متغیر وابسته و ساختار سرمایه بهعنوان متغیر مستقل بوده است. مدل تحقیق آنها به صورت زیر میباشد:
الف) مدل تحلیلی تحقیق
WC_(i,t)=α+β_1 〖DS/A〗_(i.t)+β_2 〖DL/A〗_(i,t)+β_3 〖E/A〗_(i,t)+ε
ب) متغیر مستقل: در این تحقیق ساختار سرمایه به ترکیب منابع تشکیلدهنده سمت چپ ترازنامه شامل منابع مالی تأمینشده از محل استقراض و حقوق صاحبان سهام اشاره دارد. برای بیان آن از نسبتهای زیر استفاده میشود:
کل داراییها / بدهی جاری: DS/A
کل داراییها/ بدهی بلندمدت DL/A:
کل داراییها/ حقوق صاحبان سهام E/A:
ج) متغیر وابسته: سرمایه در گردش خالص بخشی از داراییهای جاری شرکت میباشد که از منابع بلندمدت تأمین میشود، و از مابهالتفاوت داراییهای جاری از بدهیهای جاری به دست آورده میشود
بدهی جاری-دارایی جاری=WC
در این تحقیق مشابه کار وفا و همکاران (2014) معادله فوقالذکر بهعنوان یک رابطه پارامتریک تعریفشده که در آن مقادیر متغیرهای مستقل و تابعی بر مبنای عملکرد تاریخی شرکتها در یک بازه 5 ساله تعیین 3β و 2β و 1β و α بهعنوان پارامترهای مجهولی تلقی شده که با استفاده از رگرسیون خطی مرکب و تحلیل دادههای تابلویی برآورد شده اند.
روشها و ابزار تجزیهوتحلیل دادهها
در این تحقیق جهت تجزیهوتحلیل دادهها به ترتیب از ابزار و روشهای زیر استفاده شده است:
1) روشهای آماری:
که در چهار دسته روشهای توصیفی، روشهای تحلیل پیشفرضها، روشهای تعیین ارتباط بین متغیرها و نهایتاً روشهای تعمیمیافتهها از نمونه به جامعه آماری تقسیم میشوند.
الف) روشهای توصیفی:
که در این تحقیق از جدول توزیع فراوانی، نمودار میلهای و هیستوگرام، نمودار پراکندگی، شاخصهای آماری میانگین، انحراف معیار، حداقل و حداکثر، ضرایب چولگی و کشیدگی استاندارد برای توصیف نمونه آماری و توصیف دادهها استفاده شده است.
ب) روشهای تحلیل پیشفرضها:
ازآنجاکه به تبعیت از تحقیقات مشابه و مرتبط در این تحقیق نیز از رگرسیون خطی مرکب استفاده شده و در این تحلیل رگرسیونی از دادههای عملکردی سالهای (1389-1393) بهعنوان یک بازه زمانی 5 ساله و درنتیجه به روش دادههای تابلویی (DATA Panel) استفاده شده است، پیشفرضهای این روش به شرح زیر ارزیابی شده است:
یک) ارزیابی نرمال بودن توزیع متغیرها: از این روش برای ارزیابی نرمال بودن توزیع متغیرهای وابسته و مستقل تحقیق استفاده شده و آزمون مورداستفاده با آماره جارک- برا بوده و در مواردی که فرض نرمال بودن برقرار نبوده از تبدیل لگاریتم مجذورات متغیر بهره گرفته شده است.
دو) ارزیابی نرمال بودن توزیع باقیماندهها: در این راستا از مقایسه هیستوگرام توزیع خطاها با منحنی متناظر نرمال استاندارد استفاده شده است. تقریباً صفر بودن میانگین و یک بودن انحراف معیار توزیع خطاها حاکی از انطباق توزیع خطاها بر توزیع نرمال تلقی شده است.
سه) آزمون ثبات واریانسها: در این زمینه از آزمون آرچ با فرض صفر همسانی یا برابری واریانسها و نمودار پراکندگی استفاده شده است
چهار) استقلال خطی متغیرهای مستقل: بهمنظور ارزیابی استقلال خطی متغیرهای مستقل و به تعبیری برقراری فرض جمعپذیری از تحلیل همبستگی خطی پیرسون استفاده شده است که در آن به صفر میل کردن ضرایب همبستگی حاکی از قابلاغماض بودن تأثیرات متقابل متغیرها و به تعبیری استقلال خطی متغیرهای مستقل بوده است.
پنج) همسانسازی دادهها: در مواردی که دادههای مربوط به یک متغیر بهصورت مطلق و بر مبنای ارزش ریالی تعریفشده بود، بهمنظور فراهم کردن قابلیت مقایسه ارزشهای متعلق به زمانها یا تلفیق دادههای مربوط به سالهای مختلف عملکردی از تعدیل دادهها به روش لگاریتمی یا در صورت امکان از تعدیل بر مبنای شاخص عمومی قیمتها استفاده شده است.
شش) استقلال باقیماندهها: بهمنظور ارزیابی استقلال باقیماندهها یا خطاهای در برآورد رابطه خطی مرکب بین متغیرهای وابسته و مستقل از آماره دوربین واتسون بهره گرفته شده است. ملاک استقلال خطاها قرار گرفتن این آماره در فاصله بین 1.5 تا 2.5 میباشد.
هفت) تعیین نوع تحلیل تابلویی: بهمنظور انتخاب از بین روشهای ثابت یا غیرثابت و اثرات تصادفی یا غیر تصادفی از آزمونهای چاو و هاسمن استفاده شده است.
ج) روشهای تعیین ارتباط بین متغیرها:
پس از ارزیابی پیشفرضها به شرح بند قبل، و درصورتیکه این پیشفرضها برقرار نبوده استفاده از روشهای نرمالسازی، از رگرسیون خطی مرکب به روش ترکیبی یا تحلیل دادههای تابلویی استفاده شده است. ضمناً بهمنظور اعتبارسنجی استفاده از این روش از تفسیر ضریب تعیین بهره گرفته شده که به یک میل کردن آن حاکی از قوی بودن رابطه خطی بین متغیرها بوده است.
د) با توجه به اینکه از نمونهگیری تصادفی استفاده خواهد شد برای تعمیم نتایج از آزمون خطی بودن، معنیدار بودن پارامترهای برآوردی در رگرسیون از آزمون فیشر استفاده شده است.
2) سایر روشها:
در این تحقیق از تحلیل محتوا جهت تحلیل ادبیات تحقیق استفاده شده است.
مدل تحقیق
در این بخش از روش تحقیق، مدل تحقیق بهعنوان چارچوب کلی تعریف متغیرها، نحوه اندازهگیری، دستهبندی آنها، رابطه بین متغیرها و نحوه برآورد این رابطه از دو بیان ریاضی و مفهومی استفاده شده است.
نمودار (3-1): مدل مفهومی تحقیق
مدل ریاضی تحقیق
در این بیان با استفاده از نمادها و روابط ریاضی یا منطقی تعریف، اندازهگیری و ارتباط بین متغیرها تعریفشده است. رابطه کلی این تحقیق که بهصورت یک مدل یک متغیره میباشد، بهصورت زیر تعریف میشود:
WC = F(DS/A, DL/A,E/A)
تعریف متغیرها
WC: سرمایه در گردش
: DS/A کل داراییها / بدهی جاری
DL/A: کل داراییها/ بدهی بلندمدت
E/A: کل داراییها/ حقوق صاحبان سهام
نحوه اندازهگیری متغیرها
WC: سرمایه در گردش: طبق فرمول زیر محاسبه میشود.
بدهی جاری-دارایی جاری=WC
: DS/A از طریق فرمول زیر محاسبه میشود:
DS/A =(جاری بدهی)/(ها دارایی کل)
DL/A: از طریق فرمول زیر محاسبه میشود:
DL/A =(بلندمدت بدهی)/(ها دارایی کل)
E/A: از طریق فرمول زیر محاسبه میشود:
E/A =(سهام صاحبان حقوق)/(ها دارایی کل)
دستهبندی متغیرها
WC: متغیر وابسته
: DS/A متغیر مستقل
DL/A: متغیر مستقل
E/A: متغیر مستقل
رابطه بین متغیرها
در این تحقیق جهت به دست آوردن رابطه بین متغیرها از رابطه خطی مرکب زیر استفاده شده است:
WC_(i,t)=α+β_1 〖DS/A〗_(i.t)+β_2 〖DL/A〗_(i,t)+β_3 〖E/A〗_(i,t)+ε
اندازهگیری رابطه
بهطوریکه گفته شد در این تحقیق بهمنظور برآورد رابطه بین متغیرها از روشهای اقتصادسنجی، رگرسیون خطی مرکب استفاده شده است. بر مبنای دادههای عملکردی 5 ساله در بازه زمانی بین 93-1389 و به عبارتی 5 نمونه تصادفی وابسته مقادیر متغیرهای مستقل E/A,DL/A DS/A, و متغیر وابسته WC تعیین شده با استفاده از روش تحلیل دادههای تابلویی یا Data Panel پارامترهای α وβ1 تا β3 بهره گرفته شده است.
نرمافزارها
با عنایت به استفاده از سریهای زمانی دادهها و به عبارتی 5 نمونه وابسته در گردآوری دادهها و لزوم بهکارگیری تحلیلهای تابلویی جهت انجام محاسبات و تحلیلهای آماری از نرمافزار Eviews استفاده شده است. پیش از آن از نرمافزار Excel جهت پردازش اولیه دادهها و آمادهسازی آنها بهعنوان متغیرهای تحقیق بهره گرفته شده است. بعلاوه از نرمافزار رهآورد نوین نیز برای استفاده از اطلاعات و دادههای بورس مورداستفاده قرارگرفته است.
فصل چهارم:
یافتههای تحقیق
مقدمه
در فصل سوم، روش کلی تحقیق، تعریف جامعه آماری، نحوه تعیین حجم نمونه و روش نمونهگیری، روشها و ابزار گردآوری دادهها و نهایتاً روشها و ابزار تجزیهوتحلیل دادهها موردبحث قرار گرفت. در اين فصل دادههاي موردنیازی كه جهت آزمون فرضیههای تحقیق جمعآوریشده، بهعنوان منبعی براي تجزیهوتحلیل استفاده شده است. براي تجزیهوتحلیل اطلاعات گردآوریشده از روشهاي توصیفی و استقرایی آزمون فرضیه استفاده شده است. ساختار کلی فصل حاضر بر مبنای توصیف نمونه آماری، توصیف یافتهها، تحلیل پیشفرضها، تحلیل روابط بین متغیرها و نهایتاً تعمیمیافتهها از نمونه تصادفی به جامعه آماری تنظیم شده است. پیشفرضهای مورد ارزیابی بهتبع تحقیقات مرتبط یا مشابه، بر مبنای استفاده از رگرسیون خطی مرکب بهمنظور تعیین رابطه بین متغیرها موردبررسی قرارگرفتهاند.
در این تحقیق بهمنظور دادهپردازی اولیه از نرمافزار اکسل و در راستای توصیف یا تحلیل یافتهها از نرمافزار آماری EVIEWS بهره گرفته شده است. در اين فصل ابتدا جدول آمار توصيفی متغيرهای تحقيق ارائه گرديده و پسازآن آزمون فرضيات تحقيق ارائه گرديده است.
توصیف جامعه آماری
جامعه آماری مربوط به این تحقیق شامل شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار بوده است که شرایط زیر را دارا باشند:
1) سهام شرکت از سال 89
