
ل عدم رشد و پیشرفت کافی زنجیره تأمین تجارت الکترونیکی G2C میباشد، علاوه بر این، مقوله رضایتمندی از اهمیت فراوانی در تحقیقات و مطالعات مشتری مداری در تجارت الکترونیکی برخوردار است. محققان فراوانی به ارائه مدلهای گوناگون رضایتمندی پرداختهاند به عنوان مثال چهاونگ و لی10 بر اساس ارتباط موجود میان دیدگاه رضایتمندی مصرفکننده نهائی و دیدگاهی که از کیفیت یک محصول وجود دارد، چارچوبی را برای نشان دادن میزان رضایت مشتری از خدمات تجارت الکترونیکی ارائه کردهاند که شامل عواملی چون باور مشتری در زمینه کیفیت اطلاعات، کیفیت سیستم و کیفیت خدماتی که دریافت مینماید وابسته است. اعتماد یک حالت روانشناختی است که طرفین معامله نسبت به تداوم رابطه تجاری خود و یا در رسیدن به هدفی که از پیش تعیین شده، دارند علاوه بر وجود اعتماد میان طرفین معامله به یکدیگر، آنها باید به محیط و زیرساختهای تجارت الکترونیکی نیز اعتماد داشته باشند [6]. دلایل مذکور پژوهش جاری را بر آن داشت تا در جهت رفع کاستیهای این حوزه از تجارت الکترونیکی گامی اساسی و بنیادین برداشته شود. امروزه بررسی نقش مدیریت دانش در زنجیره تأمین تجارت الکترونیکی G2C در سازمانها و نهادهای دولتی با هدف ارائه خدمات دولت الکترونیکی به شهروندان امری ضروری و غیرقابل انکار است. با توجه به فقدان و ضعف سامانههای موجود در ارائه خدمات تجارت الکترونیکی در طول زنجیره تأمین G2C تصمیم به ارائه مدلی مفهومی در جهت بهبود عملکرد (کارایی و اثربخشی) زنجیره تأمین تجارت الکترونیکی با استفاده از چرخه مدیریت دانش اخذ نمودیم. با اشاره به این نکته که ارائه خدمات تجارت الکترونیکی در طول زنجیره تأمین تجارت الکترونیکی G2C دارای مشکلات و کاستیهایی در ارائه خدمات به شهروندان میباشد و با ذکر این مسئله که رویکردهای مدیریت دانش در روند زنجیره تأمین، هریک دارای نواقص خاص خویش میباشند ضرورت دارد یک مدل مفهومی کارا و اثربخش از رویکردهای مدیریت دانش زنجیره تأمین تجارت الکترونیکی G2C ارائه گردد.
1-3- اهداف تحقیق
امروزه دانش کلید اصلی رقابتپذیری، بقاء و توسعه سازمانها به شمار میآید. (اخوان، پ; باقری، ر. 1391) لذا در پژوهش جاری با رویکردی استقرائی – اکتشافی و بر مبنای مرور ادبیات نظاممند در حوزه پژوهشی و همچنین گرانددتئوری11به دنبال مدلی مفهومی با استفاده از چرخه مدیریت دانش در بهبود عملکرد زنجیره تأمین تجارت الکترونیکی G2C میباشیم تا کمک نماید ابعاد، مفاهیم و شاخصهای مدیریت دانش در زنجیره تأمین تجارت الکترونیکی G2C در قالب یک مدل مفهومی شناسایی گردد و ابعاد و نتایج گوناگون آن در عرصه اجرا به صورت هدفمند و متوازن، تعالی و رشد یابد. مدل حاصل از این پژوهش مدلی مفهومی است که نقش چرخه مدیریت دانش را در بهبود عملکرد زنجیره تأمین تجارت الکترونیکی G2C از طریق تمرکز بر استفاده کارا از راهکارهای مختلف مدیریت دانش مدنظر قرار داده است و مدعی است برای نیل به هدف مورد نظر در طول زنجیره تأمین تجارت الکترونیکی G2C باید عوامل مؤثر در چرخه مدیریت دانش به طور مداوم مدنظر قرار گیرند.
1-4- سؤالات و فرضیات
به عنوان محقق در حوزه مدیریت دانش زنجیره تأمین خدمات دولت الکترونیکی و بر اساس تحقیقات و پیگیریهای مستمر انجام شده و با توجه به اکتشافی بودن پژوهش اعلام مینمایم برای پژوهش جاری امکان ارائه فرضیه وجود ندارد.
1-4-1- سؤال اصلی
چگونه میتوان مدلی در راستای کاربرد چرخه مدیریت دانش جهت بهبود عملکرد زنجیره تأمین تجارت الکترونیکی G2C ارائه نمود؟
1-4-2- سؤالات فرعی
چگونگی تدوین چرخه مدیریت دانش در حوزه تجارت الکترونیکی G2C جهت بهبود عملکرد زنجیره تأمین تجارت الکترونیکی G2C؟
1-5- کاربردهای تحقیق
1-5-1- هدف اصلی
ارائه مدلی مفهومی که نقش چرخه مدیریت دانش را در بهبود عملکرد زنجیره تأمین تجارت الکترونیکی G2C مدنظر قرار داده است. محقق در پژوهش جاری به دنبال مدلی جهت توسعه مدیریت دانش در زنجیره خدمات دولت الکترونیکی میباشد به نحوی که تحقق دولت الکترونیکی بدون این مدل امکانپذیر نیست.
1-5-2- هدف فرعی
ارائه چرخه مدیریت دانش منطبق با زنجیره تأمین تجارت الکترونیکی G2C به طوری که باعث بهبود عملکرد مدیریت دانش در زنجیره گردد؟
1-5-3- نوآوریهای پیشبینیشده
تحقیقات انجامشده در زمینه مدیریت دانش زنجیره تأمین اغلب جنبه تجارت الکترونیکی G2C را نادیده گرفته و یا در این زمینه کمتر پژوهشی صورت پذیرفته است. اکثر تحقیقات بیشتر به جوانب زنجیرههای تأمین کالا پرداختهاند و پژوهشهای چندانی در مورد زنجیرههای تأمین خدمات به خصوص زنجیره تأمین تجارت الکترونیکی G2C که به ارائه خدمات مختلف از طرف سازمانها و نهادهای دولتی تحت عنوان دولت الکترونیکی به شهروندان الکترونیکی میپردازد، توجه و اهتمام ورزیده نشده است لذا همین موضوع، پژوهش جاری را بر آن داشته تا با بررسی جنبههای مختلف مدیریت دانش زنجیرههای تأمین به خصوص نقش چرخه مدیریت دانش در حوزه خدمات و بسط آن به حوزه تجارت الکترونیکی G2C به ارائه مدلی مفهومی بپردازد.
1-5-4- روش و مراحل تحقیق
پژوهش جاری پژوهشی ترکیبی (کیفی، کمی) است و یافتههای آن از صافی فهم و تفسیر پژوهشگر گذر کرده است. روش تجزیهوتحلیل دادهها در این پژوهش بر مبنای مرور ادبیات و گراندد تئوری12به عنوان یک روششناسی برجسته در میان پژوهشهای کیفی مدنظر قرار گرفته است. در پژوهش جاری محقق به جای آزمودن تئوریهای موجود بهواسطه روش استقرائی و اکتشافی به تدوین تئوری میپردازد، تئوری مذکور به صورت منظم و بر اساس دادههای واقعی شکل میگیرد.
به نقل از ایگان (2002) و برگرفته از رساله دکتری آقای رحیم فوکردی (2010):
” نظریه برخاسته از دادهها عبارت است از آنچه به صورت استقرائی از مطالعه یک پدیده حاصل میشود و نمایانگر آن پدیده است. بدین معنی که طی آن از نظریه کشف میشود، صورتبندی میشود و صحتوسقم آن از طریق جمعآوری نظامیافته و تحلیل دادههای مربوط به آن پدیده مورد بررسی قرار میگیرد. بنابراین در این راهبرد جمعآوری و تجزیه و تحلیل دادهها و صورتبندی نظریه در یک رابطه متقابل و دوسویه با یکدیگر قرار دارند.”
شکل (1-2) گامهای کلی پژوهش
در پژوهش جاری از تکنیکهای متنکاوی جهت تحلیل صحت و پایائی محتواهای به دست آمده از مرور ادبیات نظاممند و همچنین پژوهش گراندد تئوری استفاده میگردد.
1-6- ساختار پایاننامه
در فصل اول این پایاننامه به تشریح کلیات پژوهش شامل مقدمه، بیان مسئله، ضرورتها و اهمیت پژوهش، اهداف پژوهش، سؤالات و فرضیههای پژوهش پرداخته میشود. در فصل دوم به بررسی مروری بر منابع و پیشینه پژوهش پرداخته میشود، لازم به ذکر است محقق مجموعه متون حاصل از مرور ادبیات نظاممند را که به عنوان یکی از منابع پژوهش جاری مورد استفاده قرار گرفته است در فصل جاری بیان نموده است. فصل سوم به روش پژوهش و مراحل آن و فصل چهارم به یافتههای پژوهش اختصاص داده میشود. فصل پنجم که آخرین فصل این پایاننامه محسوب میشود، به بیان نتیجهگیری، بحث، پیشنهادها و ارائه محدودیتهای تحقیق میپردازد.
1-7- خلاصه فصل اول
در این فصل پس از مقدمه، مسئله پژوهش، اهمیت و ضرورت انجام پژوهش بیان گردیده است. در کلیه این بخشها محقق سعی نموده است تا ضمن تعریف شفاف از دولت الکترونیکی و تأکید بر مؤلفه خدماتی دولت به شهروندان تحت عنوان تجارت الکترونیکی G2C به بیان ضرورت استفاده از مدیریت دانش در تجارت الکترونیکی بپردازد، هم چنین محقق سعی نموده است اهمیت ارائه خدمات در زنجیره تأمین را نیز مدنظر قرار دهد. در پایان فصل جاری شرحی بر نوآوری بکار گرفته شده در این پژوهش و همچنین روش شیوه پژوهش و مسیر رسیدن به هدف بیان گردیده است.
فصل دوم
مروری بر منابع و پیشینه پژوهش
فصل دوم: مروری بر منابع تحقیق
2-1- مقدمه
در این بخش از پژوهش به بررسی و مرور سیر تحول برخی از مباحث و مفاهیم مرتبط در مطالعات و پژوهشهای پیشین محققین که پایه و اساس پژوهش جاری را تشکیل میدهند پرداخته شده است. مباحث اصلی مورد بحث در این فصل مدیریت دانش و انواع مدلهای آن، مدیریت زنجیره تأمین، مدیریت زنجیره خدمات، تجارت الکترونیکی، تجارت الکترونیکی G2C به عنوان یکی از مؤلفههای دولت الکترونیکی و … است.
2-2- مدیریت دانش
2-2-1- تعریف
مدیریت دانش عبارت از تلفیقی از کسب و ذخیرهسازی دانش آشکار، همراه با مدیریت سرمایه فکری است. (دالکر،2005) مدیریت دانش هنر تبدیل اطلاعات و داراییهای فکری به ارزش پایدار برای اربابرجوع و افراد سازمان است. (آلن نپ،98) مدیریت دانش، شامل همه روشهایی است که سازمان داراییهای دانشی خود را اداره میکند به عبارت سادهتر مدیریت دانش چگونگی جمعآوری، ذخیرهسازی، انتقال، بهکارگیری، بهروزرسانی و ایجاد دانش است. یکی از اولین چالشها در فهم دقیق مدیریت دانش کاربردی توافق بر روی یک تعریف جامع و واحد و برخورداری از یک مدل مفهومی یکپارچه میباشد. مدیریت دانش مستلزم وجود رهبری آگاه و تأثیرگذار در سازمان است. از عناصر توسعهدهنده مدیریت دانش، فرهنگ سازمانی متکی بر خلاقیت و نوآوری است. مدیریت دانش مفهومی پیچیده و گسترده است به همین دلیل صاحبنظران از زوایای گوناگون به آن نگریستهاند، آنچه از تعریف مختلف برمیآید مدیریت دانش فرآیند شناسایی، در اختیار گرفتن، سازماندهی و پردازش اطلاعات جهت خلق دانش میباشد، که پس از آن توزیع میشود و در دسترس دیگران قرار میگیرد تا برای خلق دانش بیشتر و به گونهای مؤثر در تصمیمگیری به کار برده شود. بررسیها نشان میدهد که مدیریت دانش موضوعی اجتماعی بوده و انسان مهمترین نقش را در موفقیت آن ایفا مینماید. [7]
2-2-2- ویژگیها و مشخصات
مدیریت دانش یک رشته (علمی) مدیریتی است که به ارتقای سازماندهی پردازش دانش میپردازد. مدیریت دانش هم چنین فعالیتی انسانی است که بخشی از تعاملات فرایند مدیریت دانش یک عامل یا گروه را تشکیل میدهد. در ذیل به بررسی مدیریت دانش از دیدگاههای مختلف میپردازیم.
دیدگاه کسبوکار 13: مدیریت دانش فعالیتی تجاری است که دو جنبه اصلی دارد، توجه به عنصر دانش فعالیتهای کسبوکار به عنوان جزء آشکار کسبوکار که در استراتژی، خطمشی و رویهها در همه سطوح سازمان منعکس می شودو هم چنین ایجاد رابطه مستقیم بین سرمایه فکری و نتایج مثبت کسبوکار (بارکلگ و مورای، 1997). از همین دیدگاه مدیریت دانش یک رویکرد تلفیقی و همکارانه برای خلق، کسب، سازماندهی، دسترسی و استفاده از سرمایههای فکری سازمان است. (گری، 1996) [7]
دیدگاه علم شناختی یا علم دانش14: دانش، بینشها، ادراکات و دانش فنی کاربردی منبعی اساسی است که به ما امکان میدهد به طور هوشمندانه عمل کنیم. در طول زمان دانش مهم به اشکال دیگر مثل کتب، فناوری، رویهها و سنن در درون همه سازمانها و به طور کلی در جامه تبدیل میشود و این تغییر شکلها به انباشت تجربه منجر و وقتی به طور مناسب استفاده شود، به افزایش اثربخشی منتج میگردد. دانش یکی از عوامل اصلی است که رفتار هوشمندانه شخصی، سازمانی و اجتماعی را ممکن میسازد (ویگ، 1993). [7]
دیدگاه فرایند (فناوری)15: مدیریت دانش مفهومی است که بر اساس آن اطلاعات به دانش قابل کاربرد تبدیل و با تلاش اندک قابل استفاده برای افرادی میشود که میتوانند آن را به کار برند. [7]
2-2-3- ابعاد و اجزاء
مدیریت دانش را میتوان از دیدگاه و ابعاد مختلف مورد بررسی قرارداد. هرکدام از این ابعاد دارای اجزایی هستند که بهواسطه نگاه متفاوت به مدیریت دانش مطرح میشوند. مدیریت دانش را یک مفهوم میانرشتهای میدانند (دالکر، 2005)، بدین معنی که باید برای داشتن مدیریت دانش سازمانی بر رشتههای مختلفی تسلط داشته باشیم. مانند تجارت، اقتصاد، روانشناسی، مدیریت، فناوری اطلاعات، بازاریابی و بسیاری موارد دیگر، از بعد سازمانی مدیریت دانش را دارای حوزههای کاری
