ب میشود و از لحاظ زبانی به فارسی نو نزدیک است و این احتمال وجود دارد که بعدها در آن دستکاریهایی صورت گرفته است، زیرا نفوذ فارسی نو در آن دیده میشود. این رساله دربارهی خجستگی روز ششم فروردین (که در ایران باستان روز خرداد نامیده میشد) است.
احتمال دارد این رساله در اواخر دورهی ساسانی تألیف شده باشد اما در نثر آن بعدها دستکاری کرده باشند زیرا جای پای نفوذ فارسی در آن دیده میشود. متن این رساله در مجموعهی متون پهلوی به چاپ رسیده و چند بار نیز به فارسی ترجمه شده است (تفضلی، 1376: 294). این متن نخستین بار توسط دستور کیخسرو جاماسب جی جاماسب آسا نا در سال 1900 ترجمه شده است (عریان، 1371: 33).
2-4 نسخهها
تاریخ کتابت نسخههای خطی پهلوی موجود با زمان تألیف این متون (قرن سوم هجری/ نهم میلادی) نسبتاً فاصلهی زیادی دارد. قدیمیترین نسخههای موجود به فرن چهاردهم برمیگردد که بیشتر آن در کرمان نوشته شده است. نسخههای موجود در هند از روی نسخههایی که از ایران به هند برده شده است، میباشد. اما بیشتر نسخههای موجود در قرنهای 18 و 19 انجام شدهاند. در شیوه نگارش نسخههای ایرانی و هندی از نظر قلم تفاوتهایی وجود دارد (تفضلی، 1386: 325).
مجموعهی DP: نسخهای کهن که متعلق به دستور پشوتن سنجانا بوده است و تاریخ کتابت ندارد و مشتمل بر این متون است. بخشی از جاماسپنامهی پهلوی، بخشی از اندرز آذرباد مهرسپندان، ماه فروردین روز خرداد، درخت آسوری، گزارش شطرنج، پنج خیم روحانیان، آییننامهنویسی، پیمان زناشویی، واژهای چند از آذرباد مهرسپندان ، داروی خرسندی، سور سخن، آمدن شاه بهرام ورجاوند وخیم و خرد فرخمرد که جز جاماسبنامه همه در متون پهلوی چاپ شدهاند.
فصل سوم
حرف نویسی، آوانویسی، ترجمه و یادداشتها
PWN ŠM Y d’t’l ‘whrmzd
Pad n¦m īd¦d¦r Ohrmazd
به نام آفريننده اوهرمزد
BYRH Y plwltyn’ YWM Y hwrdt
m¦h ī Frawardīn r©z ī Hord¦d
ماه فروردين روز خرداد
1
pwrsyt ‘hlwb’ zltw (h)øt MN ‘whrmzd AYK ME l’d mltwm’n BYRH plwltyn’ YWM Y hwrdt MN ‘p ̅’ryk YWMyh’ PWN MS W ŠPYL W gl’myk-tl YHSNN-d.
pursīd ahlaw Zardu (x)øt az Ohrmazd kª ا r¦y mard©m¦n m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d az ab¦rīg r©zīh¦ pad meh ud weh ud gr¦mīg-tar d¦r§nd.
1
اهلو1زردشت2 از اوهرمزد پرسيد كه براي چه مردمان ماه فروردين روز خرداد [را] از ديگر روزها بزرگتر3، بهتر4 و گرامي‌تر مي‌دارند.
2
‘whrmzd pshw’ YHBWN-t AYK spyt’m’n zltw (h)øt BYRH Y plwltyn’YWM Y hwrdt HYA Y gyh’nyk’n d’t HWE-m.
Ohrmazd passox d¦d kª Spit¦m¦n Zardu (x)øt m¦h ī Frawardīn r©z ī Hord¦d gy¦n ī g§h¦nīg¦n d¦d h§m.
2
اوهرمزد پاسخ داد كه ]ای[زردشت سپيتمان، ماه فروردين روز خرداد جانِ جهانيان دادم (=آفریدم).
3
BYRH Y plwltyn’ YWM Y hwrdt ‘dl-yc ‘n’ylc bwn pyt’k YHWWN-t.
m¦h ī Frawardīn r©z ī Hord¦d §r-iz an§r-iz bun payd¦g bªd.
3
ماه فروردين روز خرداد، بن ايراني و نيزغير ايراني پيدا بود (=پیدا شد).
4
BYRH plwltyn’ YWM Y hwrdt g’ywkmlt BYN gyh’n OL pyt’kyh YATWN-t.
m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d Goy©mart andar g§h¦n © payd¦gīh ¦mad.
4
ماه فروردين روز خرداد، كيومرث1 در جهان به پيدايي آمد.
5
BYRH plwltyn YWM Y hwrdt g’ywkmlt ‘lzwl BRA YKTWN-t’.
m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d Gay©mart Arzªr b§ ©zad.
5
ماه فروردين روز خرداد، كيومرث [ديو] ارزور1 [را] بكشت2.
6
BYRH plwltyn YWM Y hwrdt myhlyh W myhly’nyh MN zmyk pr’c lwst.
m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d mihrīh ud mihriy¦nīh az zamīg fr¦z rust.
6
ماه فروردين روز خرداد مهري و مهريانه1 از زمين فراز رُست]ند[2.
7
BYRH plwltyn YWM Y hwrdt hwøn’k Y pyød’t BYN gyh’n OL pyt’kyh mt.
m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d H©øang ī p§ø-d¦d andar g§h¦n © payd¦gīh mad.
7
ماه فروردين روز خرداد، هوشنگ پيشداد1 در جهان به پيدايي آمد.
8
BYRH plwltyn YWM Y hwrdt thmwlp ‘hlmn Y dlwnd PWN b’lk’ OBYDWN-t 30 ŠNT.
m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d Tahmurip Ahreman ī douwand pad b¦rag kard sīh s¦l.
8
ماه فروردين روز خرداد، تهمورث1، اهريمن2 ناپاك [را] سي سال اسب [خود] كرد (=گرفت).
9
BYRH plwltyn YWM Y hwrdt ym gyh’n ‘py-mlk krt ‘py-zlm’n krt.
m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d ¬am g§h¦n ab§-marg kard ab§-zarm¦n kard.
9
ماه فروردين روز خرداد، جم1 جهان [را] بي‌مرگ كرد، بي‌پيري كرد.
10
BYRH plwltyn’ YWM Y hwrdt ym ptm’nk MN dwøhw BRA YHYTWN-t W BYN gyh’n OL pyt’kyh mt.
m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d ¬am paym¦nag az duøox b§ ¦ward ud andarg§h¦n © payd¦gīh mad.
10
ماه فروردين روز خرداد، جم پيمانه1 از دوزخ بياورد و در جهان آشكار شد.
11
BYRH plwltyn YWM Y hwrdt ym ‘stwkd’nyh’ kn-t OL ANŠWTA’n plmwt kntn’ AMT-ø’n plmwtk Y ym HZYTWN-t YWM PWN nwk-lwc krt W nwk-lwc ŠM HNHTWN-t.
m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d ¬am ast©d¦nīh¦ kand © mard©m¦n framªd kandan ka-ø¦n framªdag ī ¬am dīd r©z pad n©g-r©z kard ud n©g-r©z n¦m nih¦d.
11
ماه فروردين روز خرداد، جم استودان‌ها [را] كرد1 و به مردمان [نيز] فرمان كردن داد، وقتي كه ايشان فرموده‌ي جم را ديدند، روز به نوروز كردند و نوروز نام نهادند.
12
BYRH plwltyn YWM Y hwrdt plytwn HLKWNøn Y gyh’n krt.
m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d Fr§d©n baxøiøn ī g§h¦n kard.
12
ماه فروردين روز خرداد، فريدون1 جهان را تقسیم كرد.
13
hlwm OL slm d’t W twlkst’n OL twc d’t ‘yl’n øtr’ OL ‘ylyc d’t’.
Hr©m © salm d¦d ud Turkest¦n © Tªz d¦d Er¦n øahr © Eriz d¦d.
13
رُم [را] به سلم1 داد و تركستان [را] به توز2 داد. ايرانشهر [را] به ايرج3 داد.
14
W 3 dwhtl bwht hwslw’ t’cyk’n ø’ BRA BOYHWN-st W PWN NYŠEyh BRA pwsl’n YHBWN-t.
ud s§ duxtar boxt Husraw T¦zīg¦n ø¦ b§ xw¦st ud pad zanīh b§ pusar¦n d¦d.
14
و سه دختر بخت خسرو1 تازيگان شاه [را] بخواست و به زني به پسران داد.
15
slm W twc BYN ABYtl ‘bwltplm’n OZLWN-t HWE-d W ‘dlyc Y AH Y NPŠE l’d BRA YKTWN-t HWE-d.
Salm ud Tªz andar pidar a-burd-fram¦n øud h§nd ud Eriz ī br¦d ī xw§ø r¦y b§ ©zad h§nd.
15
سلم و توز در برابر پدر نافرمان شدند و ايرج برادر خويش را بكشتند.
16
BYRH plwltyn YWM Y hwrdt mnwøcyhl QDM kyn Y ‘ylØ bylwn mt W slm W twc l’d PWN kyn’ Y ‘ylc BRA YKTWN-t.
m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d ManªøØihr abar k§n ī Eriz b§r©n mad ud Salm ud Tªz r¦y pad k§n īĒriz b§ ©zad.
16
ماه فروردين روز خرداد، منوچهر1 بر كينه‌ي ايرج بيرون آمد و سلم و توز را [از] براي كينه‌ي ايرج بكشت2.
17
BYRH plwltyn’ YWM Y hwrdt s’m Y nylym’n’n sn’yck ŠDYA l’d BRA YKTWN-t.
m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d s¦m ī Nirīm¦n¦n San¦w§zag d§w r¦y b§ ©zad.
17
ماه فروردين روز خرداد، سام نريمانان1 سناوزگ‌ديو2 را بكشت.
18
BYRH plwltyn’ YWM Y hwrdt s’m Y nylym’n’n ‘Ø Y d’hk l’d BRA YKTWN-t.
m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d S¦m ī Nirīm¦n¦n ¦z ī Dah¦g r¦y b§ ©zad.
18
ماه فروردين روز خرداد، سام نريمانان اژدهاك1 را بكشت.
19
BYRH plwltyn YWM Y hwrdt g’ywkmlt ‘lzwl ‘hlmn hwnøk BRA YKTWN-t.
m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d Gay©mart Arzªr Ahreman hunuøak b§ ©zad.
19
ماه فروردين روز خرداد، كيومرث ارزور1 فرزند اهريمن را بكشت.
20
BYRH plwltyn YWM Y hwrdt kdhwslwb syd’whø’n pl’sy’k Y twl PWN kyn Y AB’ Y NPŠE BRA YKTWN-t.
m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d kay-husraw Siy¦waxø¦n Fr¦siy¦g ī Tªr pad k§n ī pid ī xw§ø b§ ©zad.
20
ماه فروردين روز خرداد كي‌خسرو1 پسر سياوش2 افراسياب3 توراني را [از] براي كينه‌ي پدر خويش بكشت.
21
BYRH plwltyn YWM Y hwrdt kdhwslb syd’whø’n PWN økwh OL Y glwtm’n OZLWN-t.
m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d kay-husraw Siy¦waxø¦n pad øk©h © gar©dm¦n øud.
21
ماه فروردين روز خرداد، كي‌خسرو پسر سياوش باشكوه به گرودمان1 رفت.
22
BYRH plwltyn YWM Y hwrdt mnwøcyhl W ‘ylø Y øp’ktgl zmyk MN pl’sy’k Y twl ‘p’c YNSBWN-t.
m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d ManªøØihr ud Ereø ī ø§b¦g-tigr zamīg az Fr¦siy¦g ī Tªr ab¦z stad.
22
ماه فروردين روز خرداد، منوچهر و آرش1 چابك‌تير سرزمين را از افراسياب توراني باز گرفت]ند[2.
23
BYRH plwltyn YWM Y hwrdt kdhwslwb syd’whø’n p’thø’yh OL lwl’sp ‘pspwlt BNPŠE PWN pylwcklyh OL glwtm’n OZLWN-t.
m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d kay-husraw Siy¦waxø p¦dixø¦yīh © Lur¦sp abespurd xwad pad p§r©zgarīh © gar©dm¦n øud.
23
ماه فروردين روز خرداد، كي‌خسرو پسر سياوش پادشاهي به لهراسب1 سپرد [و] خود با پيروزگري به گرودمانشد (=رفت).
24
BYRH plwltyn YWM Y hwrdt zltw (h)øt Y spyt’m’n Ol wynøn W hmpwrskyh ‘whrmzd Y hwt’y YHMTWN-yt.
m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d Zardu (x)øt ī Spit¦m¦n © w§niøn ud ham-pursagīh Ohrmazd ī xwad¦y rasīd.
24
ماه فروردين روز خرداد، زردشت سپيتمان به ديدار و همپرسگي هرمزد خداي رسيد.
25
BYRH plwltyn YWM Y hwrdt zltw (h)øt Y spyt’m’n dyn’ m’zdysn’n MN ‘whrmzd Y hwt’y BRA MKBLWN-t.
m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d Zardu (x)øt ī Spit¦m¦n d§n ī m¦zd§sn¦n az Ohrmazd ī xwad¦y b§ padīrift.
25
ماه فروردين روز خرداد، زردشت سپيتمان دين مزديسنان از اوهرمزد خداي بپذيرفت.
26
BYRH plwltyn YWM Y hwrdt kd-wøt’sp-ø’ dyn’ MN zltw (h)øt BRA MKBLWN-t.
m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d kay-wiøt¦sp-ø¦ d§n az Zardu (x)øt b§ padīrift.
26
ماه فروردين روز خرداد، كي‌ويشتاسپ‌شاه1 دين از زردشت بپذيرفت.
27
BYRH plwltyn YWM Y hwrdt 10 8 MNDOM PWN 10 8 ŠNT OL hwslwb ‘whrmzd’n YHMTWN-yt.
m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d dah haøt Øiø pad dah haøt s¦l © husraw Ohrmazd¦n ras§d.
27
ماه فروردين روز خرداد، هجده چيز به هجده سال به خسرو هرمزدان1 رسيد.
28
BYRN plwltyn YWM Y hwrdt w’hl’m Y wlc’wnd MN hndwk’n OL pyt’kyh YATWN-yt.
m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d Wahr¦m ī Warz¦wand az hindªg¦n © payd¦gīh ¦y§d.
28
ماه فروردين روز خرداد، بهرام ورجاوند1 از هندوستان ظهور می‌کند.
29
BYRH plwltyn YWM Y hwrdt pyøywtwn Y wøt’sp’n MN KNgdc OL ‘yl’n øtr’ YATMN-yt W dyn Y m’zd (y)sn’n lwb’k OBYDWN-X.
m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d p§øy©tan ī wiøt¦sp¦n az gang-diz © Ēr¦n øahr ¦y§d ud d§n ī m¦zd§sn¦n raw¦g kun§d.
29
ماه فروردين روز خرداد، پشوتن1 پسر ويشتاسپ از كنگدژ2 به ايرانشهر مي‌آيد و دين مزديسنان را رواج مي‌دهد.
30
BYRH plwltyn YWM Y hwrdt hwløytl Y zltw (h)øt’n OL wynøn W hmpwrsøn Y ‘whrmzd hwt’y YHMTWN-yt W dyn’ Y m’zd (y)sn’n MN ‘whrmzd hwt’y PWN ‘ywb’l BRA c’ø-yt W wlm BRA OBYDWN W hwløyt l’d PWN mdy’n Y ‘sm’n QDM nymlwØ 10 YWM øp’n LAWHL OHDWN-yt W mltwm’n l’d PWN dyn Y m’zd (y)sn’n ‘pygwm’n BRA OBYDWN-X W hc’lk Y hwløytdl’n bwn YHWWN-yt W ZK Y zltw (h)øt’n PWN LOYŠE YHWWN-yt.
m¦h Frawardīn r©z ī Hord¦d huø§dar ī zardu (x)øt¦n © w§niøn ud
