
هاي عرضه شده به بازار استفاده كرد.(رضا فرهمند ،1391).
1-30-6-4توكوفرول ها : كه در قسمت هاي قبل در مورد آن توضيح داده شد .
1-30-7فرايند استخراج روغن :
استخراج روغن از ميوه هاي روغني فرایند جداسازی روغن از سایر محتویات میوه (مایع عصاره گیاهی و مواد جامد) است.برای انجام این جداسازی میتوان به تنهایی از ابزار فیزیکی استفاده کرد. به عنوان مثال آب و روغن در هم مخلوط نمیشوند، بنابراین آنها نسبتأ آسان جدا میشوند. که این با روغنهای دیگر که با حلالهای شیمیایی مانند هگزان استخراج میشوند، متفاوت است.عملیات اول استخراج روغن ميوه هاي روغني ، شستن ميوه ها است که به منظور کاهش آلودگیها در خاک صورت میگیرد که میتواند باعث ایجاد طعمی خاص به نام طعم خاک شود.از بیش از ۵۰۰۰ سال پیش که یونانیها برای اولین بار شروع به پرس کردن ميوه ها کردند، مردم از پرس (فشار دادنميوه) استفاده کردهاند. دستگاههای پرس ميوه رومی هنوز هم در عصر امروز وجود دارد، که دارای مجموعهای قابل توجه در شهر والیوبیلیس مراکش است.(رضا فرهمند ،1391).
دستگاه پرس ميوه به وسیله اعمال فشار برای تولید خمیر ميوه و جدا کردن روغن و آب پوشش گیاه از مواد جامد، کار میکند. روغن و آب پوشش گیاه، توسط روش استاندارد دکانتاسیون جدا میشود.این روش اولیه امروزه هم به طور گسترده مورد استفاده قرار میگیرد و یک روش خوب و معتبر برای تولید روغن ميوه روغني با کیفیت بالا حساب میآید به شرطی که احتیاطات مناسب صورت گرفته شود.در کارخانه روغن، ابتدا ميوه ها به وسیله سنگهای آسیاب بزرگ تبدیل به خمیر ميوه میشوند. خمیر ميوه به مدت ۳۰-۴۰ دقیقه زیر سنگها میماند که این کار به ۳ دلیل است:
۱- اطمینان حاصل شود که ميوه ها آسیاب خواهند شد.
۲- زمان کافی را برای پیوستن قطرههای ميوه به هم و تبدیل به قطرات بزرگ روغن را فراهم میکند.
۳- بعضی از عطر و طعمهای روغن بر اثر آنزیمهای میوه تولید میشود.
کارخانههای تولید روغن ، بسیار به ندرت از روش خرد کردن و له کردن جدید با پرس سنتی استفاده میکنند.پس از آسیاب کردن و له کردن، خمیر ميوه بر روی دیسکهای فیبری گسترده و پخش میشود، که در بالای همدیگر چیده شدهاند، سپس در دستگاه پرس قرار داده میشوند. به طور سنتی دیسکها از کنف یا فیبر نارگیل ساخته شده است، اما امروزه آنها از الیاف مصنوعی که راحت تر و تمیز و نگه داری میشوند، ساخته میشود.این دیسکها پس از آنکه در یک پیستون هیدرولیکی قرار داده میشود، به شکل توده در میآید. فشار بر روی دیسکها وارد میشود، در نتیجه فاز جامد خمیر ميوه فشرده میشود و فاز مایع (روغن و آب پوشش گیاه) صاف میشود. فشار هیدرولیکی اعمال شده تا ۴۰۰ اتمسفر هم میتواند برسد. به منظور آسان شدن جداسازی فازهای مایع، آب به پایین اطراف دیسک برای افزایش سرعت صاف کردن میرود. سپس مایعات به وسیله فرایند استاندارد دکانتاسیون یا به وسیله سانتريفیوژ عمودی سریع از هم جدا میشوند.روش سنتی میتواند یک روش خوب برای تولید روغن با کیفیت بالا باشد، به شرطی که بعد از هر استخراج دیسکها به درستی از باقیماندههای خمیر تمیز و پاک شوند، وگرنه خمیر باقیمانده شروع به تخمیر میکند و در نتیجه طعمهای نامطلوب و بد که نقص ایجاد میکند، تولید میشود که متعاقباً روغن تولید شده را آلوده میکند. یک مشکل مشابه دیگر، اثر گذاشتن بر روی سنگهای آسیاب است که برای اطمینان داشتن از کیفیت عالی نیاز به تمیز کردن بعد از هر بار استفاده است.(ويكيپديا).
مزایا و معایب :
تمیز کردن مناسب و صحیح باعث تولید روغن با کیفیت بالا میشود. ،سنگهای آسیاب، از زمان طراحی آن در باستان یک روش مناسب برای خرد کردن و آسیاب کردن ميوه ها بوده، زیرا این روش باعث شکسته شدن قسمت گوشتی میوه شده در حالی که تنها کمی از میوه و پوست در تماس قرار میگیرند. که این کار باعث کاهش آزاد سازی آنزیمهای اکسیدکننده روغن موجود در این اندامها میشود. علاوه بر این در این روش استخراج، افزایش آب در مقایسه با روش مدرن حداقل است، در نتیجه باعث کاهش شستشو پلی فنولها میشود. خمیر خارج شده که تفاله نامیده میشود، مقدار کمی آب دارد که باعث میشود تفاله آسان تر مدیریت و کنترل میشود.
مزایای استفاده :
۱- آسیاب کردن هر چه بهتر و خوب ميوه ها ، باعث کاهش آزاد سازی آنزیمهای اکسیدکننده میشود.
۲- کاهش آب اضافی به منظور جلوگیری از کاهش شستشوی پلی فنولها.
۳- تفاله با مقدار کم آب، آسانتر کنترل میشود.
معایب :
۱- تمیز کردن دشوار و مشکل است.
۲- فرایند غیر مداوم طی زمانی که انجام میشود، باعث میشود که خمیر ميوه در معرض نور و اکسیژن قرار بگیرد.
۳- نیاز به کار دستی زیاد دارد.
۴- زمان تولید از برداشت تا پرس کردن، طولانی است.(ويكيپديا).
1-30-7-1-روش هاي استخراج روغن از دانه ها و ميوه هاي روغني :
1-استحصال روغن به روش مكانيكي
2-استخراج روغن به روش پرس
3-استخراج روغن به وسيله پرس هيدروليك
4-استخراج روغن به وسيله پرس حلزوني
5-استخراج روغن با استفاده از سانتريفوژ
6-استخراج روغن به وسيله چك كردن
7-استحصال روغن با استفاده از حلال (روش شيميايي ) : اين روش ، محصول بيشتري توليد مي كند ، با صرفه تر است و سريع تر هم انجام مي پذيرد .
الف-روش اكستراكسيون
ب-روش پروكولاسيون
ج-روش ايمرسيون
-عوامل موثر در اكستراكسيون روغن :
الف-درجه حرارت حلال
ب-مدت اكستراكسيون
ج-ميزان حلال مورد استفاده
د-حرارت دادن دانه روغني
-تقسيم بندي اصلي اكستراكتورها
الف-اكستراكتور غير مداوم
ب-اكستراكتور نيمه مداوم
ج-اكستراكتور مركب
-بازيافت حلال از ميسلا و كنجاله
الف-فيلتراسيون ميسلا
ب-بازيافت حلال از ميسلا
1-30-8پالايش روغن ها و چربيها
1-30-8-1مراحل پالايش روغن خام :
1-30-8-2صمغ گيري :مواد صمغی موجود در RBO جزء چربیهای قطبی با خاصیت فعال در سطح می باشد که باعث افت تصفیه ای درمرحله خنثی سازی ، ازطریق ایجاد امولسیون و ممانعت از خروج کامل صابون میگردد.روش عمومی جهت صمغ گیری، هیدرولیز کردن تحت حرارت 60تا80درجه سانتیگراد و اضافه نمودنمقدار کمی (5/1تا5درصد) مواد کمک فیلتر و بدنبال آن جداکردن صمغ توسط فیلتراسیون یا سانتریفوژ می باشد. . مواد کمک صمغ گیر متداول عبارتند : آب،اسیدفسفریک، اسید اگزالیک ، اسید سولفوریک ، مواد فعال در سطح غیر یونی .(سيدحسين ميرنظامي ضيابري ،1388).
1-30-8-3تصفيه فيزيكي :اسیدهای چرب روغنی که صمغ آن بخوبی جدا شده خشک و رنگبری شده باشد ، بوسیله تقطیر بخار ، تحت فشار پائین (3/4میلیمترجیوه) و حرارت بالا 220-200درجه سانتیگراد به حالت فراردرآمده و در اثر تقطیر بخار ، میتوان مبادرت به جمع آوری آنها نمود.
1-30-8-4 تصفيه قلياي
1-30-8-5خنثي سازي :روشهای مختلف خنثی سازی عبارتند از تصفیه قلیائی ، تصفیه میسلا، تصفیه با سیستم حرارتی و تصفیه فیزیکی ؛ عمده ترین شیوه خنثی سازی یا بی اسیدی کردن ؛ مخلوط کردن روغن داغ 50تا60درجه سانتیگراد ، بامقدار محاسبه شده ای از قلیاو همزدن بمدت 10تا15دقیقه و سپس عملیات سانتریفوژ و شستشو با آب داغ به منظور حذف صابون باقی مانده است .(سيدحسين ميرنظامي ضيابري ،1388).
1- خنثي سازي فيزيكي
2-خنثي سازي مداوم
1-30-8-6بي رنگ كردن :رنگبری اکثرا با استفاده از سیستم غیر مداوم ، با بکارگیری خاک Fullersانجام میگردد . رنگ سبز در روغن نشانه نارسبودن ميوه می باشد که میتوان بدون هیچ مشکلی آن را توسط خاک فعال شده با اسید حذف کرد. البته در این مرحله سایر رنگدانه های موجود در RBO نیزحذف میگردند . ابتدا مخلوط خاک رنگبر و روغن را بخوبی هم زده و پس از آن در 120 درجه سانتیگراد بمدت 20نگهداری می شود . جهت حصول نتایج مطلوب باید حرارت روغن را قبل از فیلتراسیون به 70تا80درجه سانتیگراد رساند. طی عملیات رنگبری محصولات اولیه اکسیداسیون ( پراکسیدها) به ترکیبات ثانویه تبدیل و بخشی از آن توسط خاک فعال جذب می شود. عدد پراکسید روغن رنگبری شده باید صفر باشد .(سيدحسين ميرنظامي ضيابري ،1388).
1-ماده رنگ بر
2-خاك رنگبر طبيعي
3- خاك رنگبر فعال شده
4-خاك رنگبر مصنوعي
5- سيليكات هاي آمورف
6-دستگاه رنگبري مداوم
7-بازيافت روغن از خاك رنگبر بوسيله آب داغ
1-30-9روش هاي نوين استخراج روغن :
الف-استخراج روغن با استفاده از سيال فوق بحراني ( S F E) : اين روش به شدت تحت تاثير عامل هاي متفاوت عملياتي به ويژه دما و فشار است .
ب-روش و دستگاههاي اكستراكتور غير مداوم در فشار زياد
ج-استخراج روغن به كمك امواج مايكروويو در صنايع غذايي
د-استخراج روغن به كمك حلال هاي فوق داغ
ه-استخراج روغن هاي فرار به روش تقطير با بخار آب
ي-استخراج روغن به روش مكانيكي امواج فرا صوت (اولتراسونيك ) :امروزه استفاده از امواج فراصوت با توجه به اثرات مؤثر آن در نگهداری و فرآیند مواد غذایی رو به گسترش می باشد. اثرات مکانیکی امواج فراصوت و پدیده کاویتاسیون ایجاد شده در اثر این امواج، سبب افزایش نفوذپذیری حلال به داخل سلولهای گیاهی، افزایش انتقال جرم و بهدنبال آن افزایش بازدهی استخراج در دماهای پایین تر می شود. همچنین روش اولتراسونیک سبب مي شود که استخراج روغن در دمای پایینتر و زمان کوتاهتر صورت گیرد بنابراین منجر به کاهش تخریب روغن استخراجی میگردد. (ويكيپديا).
1-30-10دستگاه سانتریفیوژ و دکانتر :
در روشهای نوین استحصال روغن ، جداسازی کلیه فازها توسط دستگاههای صنعتی سانترفیوژ و دکانتر صورت میگیرد.در این روش ميوه آنقدر له و خرد میشود تا به صورت خمیری نرم در آید، این عملیات توسط آسیاب چکشی، صفحهای، ماشینهای هسته گیر و یا آسیاب تیغهای انجام میشود سپس این خمیر به مدت ۳۰-۶۰ دقیقه مخلوط میشود تا قطعات ریز ميوه به صورت توده در آید.بوای روغن ميوه هم در این دو مرحله توسط عملکرد آنزیمهای میوه بدست میآید. سپس این خمیرها به درون دکانترهای صنعتی یعنی جایی که فازها از هم جدا میشوند پمپ میشود در این مرحله آب به عنوان تسریع کننده عملیات به خمیر اضافه میشود.دکانتر دستگاه سانتریفیوژ افقی با ظرفیت بسیار بالایی است که به طور متوسط ۳۰۰۰ دور در دقیقه میچرخد. این نیروی عظیم گریز از مرکز ایجاد شده باعث میشود که قسمتهای مختلف ميوه بسته به چگالیشان جامد آب روغن روغن جداسازی شوند.درون این صافی مخروطی لولهای مارپیچی قرار دارد که با سرعتی کمتر از سرعت دستگاه اصلی میچرخد و این چرخش باعث انتقال مواد جامد به بیرون میشود.روغن جدا شده و مخلوط آب و ميوه دوباره به درون دستگاه گریز از مرکز عمودی باز میگردد. این دستگاه با سرعت (6000 RPM) میتواند مقادیر کوچک آب و ميوه مانده در روغن را جدا کند.
دکانترهای ۲ و ۲/۵ و ۳ مرحلهای :
با دکانتر روغنی ۳ مرحلهای بخشی از پلی فنول روغنی شسته میشود به خاطر اینکه مقدار بالای آب افزودنی (در مقایسه با روش سنتی)، مقدار بیشتری از آب گیاهی را تولید میکند که نیازمند تصفیه است. دکانتر روغنی ۲ مرحلهای به عنوان تلاشی برای راه حل مسئله ایجاد میشود. بخش خطر آفرین استخراج، قابلیت افزودن مقدار کمتر آب است که منجر به کاهش شستن فنول میشود.
خمیر ميوه در ۲ فاز جدا میشود: روغن و تفاله مرطوب. این نوع دکانتر به جای اینکه ۳ خروجی داشته باشد (روغن، آب و مواد جامد) فقط ۲ خروجی دارد. آب به وسیله دکانتر مارپیچی به همراه تفاله تخلیه میشود که منتهج به تفاله مرطوب میشود که نسبت به پروسه صنعتی خیلی سخت تر است. بخش عمدهای از تسهیلات در نظر گرفته شده برای تفاله استخراج شده روغن را نمیتوان استفاده کرد زیرا که هزینههای انرژی خشک کردن تفاله برای استخراج روغن هگزان اغلب منجر به این میشود که پروسه استخراج مقرون به صرفه نباشد. بنابراین در عمل، دو مرحله دکانتر مسئله شکستن فنول را حل میکند ولی بر مدیریت پسماند مشکل ایجاد میکند. با این وجود، این مشکل مدیریت پسماند از طریق گردآوری این تفالههای مرطوب و
