
بخشهای مورد نظرش که در میان سایههای تیره وسیع در تابلو قرار گرفتهاند، بر این بخشها تاکید میکند.
2-10-1- سازواري اشكال هندسي و رنگها
شكلها نيز داراي خصوصيت گويايي و معني دار بودن و نظام زيبايي شناختي خود ميباشند.
در يك نمونه رنگ آميزي، اين كيفيتهاي معني دار شكل و رنگ ميبايست با يكديگر مطابقت داده شوند،
سه شكل اصلي- مربع، مثلث و دايره نيز مانند سه رنگ اصلي قرمز، زرد و آبي داراي خصوصيات مفهومي و بياني مشخص هستند.
مربع كه اساس آن تقاطع قائم دو خط عمودي و افقي است. نمايانگر ماده، وزن و حدود مشخص است. مصريان قديم در خط هيروگليف براي كلمه «مزرعه» يا «ميدان» از شكل مربع استفاده ميكردند. وقتي يك مربع با اضلاع صاف و مستقيم و زواياي قائمه اش ترسيم ميشود، حس كشش و امتداد و تجربه حركت را القا ميكند. كليه شكلهايي كه داراي خطوط افقي و عمودي هستند، مثل صليب، مربع مستطيل و نظاير آن، قابليت تشبيه به مربع دارند. مربع با رنگ قرمز-يعني رنگ ماده- منطبق است و وزن و حجم قرمز با شكل سنگين و ساكن مربع مطابقت دارد.
مثلث حاصل تقاطع سه خط مورب است، و زواياي حاد و تند آن تاثير ستيزه جويي، پرخاش و تهاجم را ايجاد ميكنند. مثلث شبيه كليه شكلهايي است كه داراي خاصيت مورب بودن ميباشند- مثل لوزي، ذوزنقه و. ..- مثلث سمبل تفكر است و حالت و خصوصيت بي وزن آن با زرد روشن هماهنگي دارد.
دايره مكان هندسي نقاطي است كه حول نقطهاي در يك سطح با فاصله ثابت حركت ميكنند. برعكس مربع كه احساس تند و تيزي و حركت را ايجاد ميكند، دايره احساسات را ملايم و معتدل نموده و حس آرامش و حركت آرام و آهسته را القا مينمايد. دايره سمبل روح است.
چينيهاي قديم براي ساختن معابد خود اشيا مدور را به كار ميبردند، در حالي كه كاخهاي فاني و دنيوي سلاطين به شكل چهارگوش ساخته ميشد. سمبل ستاره شناسي خورشيد دايرهاي است با نقطهاي در مركز آن.
شكل دايره كه لاينقطع در حال حركت است، با آبي روشن و شفاف مطايقت دارد. مربع بيانگر ماده ساكن است، مثلث درخشان نماينده تفكر است، و دايره روحي است با حركت ابدي.
در مورد سازواري اشكال با رنگهاي ثانويه، ذوزنقه را با نارنجي، سه گوشهاي گوي مانند را با سبز و بيضي را با بنفش منطبق خواهيم ساخت.تطابق و تناسب هر رنگ با شكل مربوط به خود مستلزم همانندي و توازن است.اگر رنگها و شكلها در بيان مفاهيم و حالات توافق داشته باشند، تاثيرات آنها روبرو خواهد شد.
مثلث، ذوزنقه- مربع- مستطيل و ساير اشكال هندسي كه داراي گوشه ميباشند گوياي هندسه استاتيكي بوده و دايره، بيضي و بيضويها نمودار هندسه ديناميكي ميباشند.
2-10-2- اثر رنگ در فضا
اثر فضايي رنگها داراي عوامل گوناگوني ميباشند. نيرو و قدرت رنگها در مورد عمق آنها در خود رنگ نهفته است. اين خصوصيات در تاريكي و روشني، سردي و گرمي، درجه اشباع و ميزان وسعت سطوح رنگها موجود است.زمينه پشت رنگها، اثر شديدي روي عمق و فضاي رنگها دارد.
تمامي تونهاي روشن در روي زمينه سياه با توجه به درجه روشني خود به جلو رانده ميشوند اما زمينه سفيد اثر معكوس دارد. تونهاي روشن در زمينه سفيد ثابت ميمانند و تونهاي تيره بنا به درجه تاريكي آنها به جلو حركت ميكنند. بين رنگهاي سرد و گرم با درخشش يكنواخت، رنگهاي گرم به طرف جلو رنگهاي سرد به طرف عقب حركت ميكنند و هنگاميكه تضاد تاريك و روشن به آنها اضافه شود، شدت عمق افزون ميگردد و يا از بين ميرود.
اثرات سطوح رنگها نيز در اثرات فضايي رنگها و عمق آنها دخالت دارند. همواره سطح وسيعتر مانند زمينه عمل ميكند و سطح كوچكتر را به جلو ميراند.محل قرار گرفتن رنگ در يك تركيب رنگي بر حالت فضايي و عمق رنگها موثر است.شدت و ضعف تاريكي و روشني در عمق و فضاي آنها دخالت دارد. رنگها در اثر مجاورت با ساير رنگها و يا قرار گرفت ن بر روي زمينههاي مختلف، فضاهاي متغيري پيدا ميكنند.اثر رنگ همواره بايستي با موقعيت نسب آن با رنگهاي همراه تعيين شود.اما ارزش و اهميت يك رنگ در فضا تنها با رنگهاي همراه تعيين نميشود. بلكه كيفيت و كميت وسعت نيز از ديگر عوامل تاثير گذار در اين زمينه هستند.
بدين ترتيب استقرار و جهت رنگ در كمپوزيسيون رنگ قابل اهميت است. رنگ آبي در سقف- كف و ديوار مجاور فضا حالات و اوضاع متفاوت دارد. آبي كف سنگين و آبي سقف سبك است. قرمز تيره در سقف فضا مانند وزنهاي سنگين عمل ميكند. اما در انتهاي فضا همچون واقعيتي ثابت و پايدار است. زرد در سقف فضا اثر بيوزني و در كف فضا سبكي ايجاد مينمايد. ايجاد توازن در توزيع رنگ يكي از مهمترين هدفهاي كمپوزيسيون است.
در يك فضا هر كدام از جهات ممكن- افقي، عمودي، مورب، مدور و يا تركيبهايي از آنها براي خود مفهوم خاص دارد. جهت افقي دلالت بر وزن، فاصله و و سعت ميكند. جهت عمودي يعني قويترين متضاد جهت افقي، دلالت بر روشني، ارتفاع و عمق مينمايد. اين دو جهت باتفاق اثر سطح، احساس تعادل، استحكام و سختي مادي ايجاد ميكند. تاكيد قوي آنگاه واقع ميشود كه جهات افقي و عمودي يكديگر را قطع كنند. جهات مورب حركت ايجاد ميكنند و نظر را به عمق فضا سوق ميدهند.
فرمهاي مدور اثر تمركزي دارند، ضمن آنكه احساسي از حركت به وجود ميآورند.
اگر رنگ آميزي قرار باشد به جهان بي نهايت فرمها و رنگها مربوط شود، بايد فاقد هرگونه مرز تشديد شده باشد و در مرتبهاي بالا از بي جهتي و بي فرمي باشد.
2-10-3-اقسام رنگ:به طور کلی رنگ ها به سه دسته اصلی تقسیم می شوند:
1 ) رنگ های خنثی
(2 رنگ های گرم
(3 رنگ های سرد
• رنگ های خنثی:
• رنگ های خنثی رنگ هایی هستند که در طیف رنگی وجود نداشته و از ترکیب رنگ های دیگر به وجود می آیند و می توانند اثرات مثبت یا منفی داشته باشند. سیاه، سفید، خاکستری، بژ و قهوه ای رنگ های خنثی هستند.
• رنگ های گرم:
رنگ های گرم محرک سیستم عصبی بوده و احساسات را تشدید می کنند. این دسته از رنگ ها به وضوح قابل رویت بوده و موجب جلب توجه می گردند. رنگ های قرمز، نارنجی، زرد، و ارغوانی رنگ های گرم هستند.
• رنگ های سرد:
رنگ های سرد رنگ های آرامش بخش هستند و هارمونی آن ها در محیط های مختلف بیش تر است و زیاد درچشم نیستند. رنگ های آبی، نیلی، سبز از جمله رنگ های سرد هستند.(برای درک بهتر معانی و مفاهیم رنگ به پیوست 1 مراجعه شود.)
2-11 آشنایی با مراکز هنرهای تجسمی
مرکز هنرهای تجسمی متولی سیاست ها و برنامه های هنرهای تجسمی کشور است و سیاستگذاری، حمایت و نظارت را در این زمینه بر عهده دارد. هنرهای تجسمی با رشته های متعدد نقاشی، خوشنویسی، گرافیک، عکاسی، نگارگری، سفال و سرامیک، مجسمه سازی و کاریکاتور و هنرمندان فراوانی که در این رشته ها فعالیت دارند، حوزه گسترده ای است. تعداد فراوان هنرمندان و دانشجویان هنرهای تجسمی در کشور ضرورت حمایت از هنرمندان را در سیاست ها و برنامه ریزی های این حوزه یاد آور می شود.
مرکز هنرهای تجسمی با توجه به سیاست های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وظیفه خود در راستای سیاستگذاری ، حمایت و نظارت در عرصه هنرهای تجسمی و با توجه به وضعیت و نیازهای موجود و اعتبار اندک برنامه هایی را ساماندهی و اجرا می کند. چند نمونه از اهداف و فعالیت های مراکز فوق را میتوان این گونه بیان داشت:
1- برنامه ریزی جهت بررسی و تهیه طرح های توسعه هنرهای تجسمی
2- حمایت مادی و معنوی از حضور فعال هنرمندان و آثار هنری آنان در عرضه بین المللی .
3- برنامه ریزی برای معرفی و عرضه دستاوردهای هنرهای تجسمی داخلی و بین المللی به علاقمندان
4- مطالعه و بررسی فناوری های نوین به منظور استفاده از آن برای اعتلا ء گسترش هنرهای تجسمی
5- برنامه ریزی و نظارت بر اجرای رویدادهای ملی از جمله نمایشگاهها ،جشنواره ها و بینال ها به منظور اشاعه آفرینشهای هنری برتر
6- حمایت مادی و معنوی از حضور فعال هنرمندان و آثار هنری آنان در عرضه بین المللی
7- نظارت و صدور مجوز به سایر مراکز و نهادهای فرهنگی و هنری اعم از دولتی و غیر دولتی در برگزاری نمایشگاهها و جشنواره ها در حوزه هنرهای تجسمی و غیره (http://tjs.farhang.gov.ir)
2-11-1 تاريخچه اي مختصر از هنرستانهاي هنرهاي زيباي تبريز
اولين مدرسه هنري در تبريز به نام مدرسه صنايع مستظرفه به سال 1297 تاسيس گرديد كه تا سال1307 فعاليت داشت و خدمات مهمي براي رشد و شكوفائي هنرهاي زيبا انجام داد محل اين مدرسه در خيابـان دارائي فعلي كه هم محل تحصيل ،آتليه نقاشي و هم اداره صنايع مستظرفه آذربايجان بود اين هنرستان زير نظر استاد مير مصور ارژنگي كه از هنرمندان و نقاشان بنام آذربايجان بود اداره مي شد و با فراخوانـدن استاد به تهران هنرستان تعطيل و مجددا درسال 1311 باز گشائي شد .تا اينكه هنرستان هنرهاي زيباي ميرك تبريز نخستين بار در آبانماه سال 1336 تاسیس شد . جو اجتماعي تبريز در سالهاي ابتدائي پذيراي مناسبي از هنرستانهاي تازه تاسيس شده مخصوصا موسيقي و جريان آكادميك ايجاد شده در آن نبـود، اما هنرجوياني بودند كه با عشق و علاقه و استعدادي كه در هنر داشتند تحصيل نموده و هم اكنون نيز از بزرگان هنري ايران و جهان بشمار مي آيند.
هنرمندان نقاش و مردم شهر بيشتر به نقاشيهايي به سبكهاي طبيعت گرايانه علاقه داشتند كه اين جريان تا دهه پنجاه در هنرستان نيز دنبال مي شد كه بعدها با بازگشت هنرجويان سابق هنرستان كه موفق به دريافت مدارك دانشگاهي از دانشگاههاي خارج ( ايتاليا. فرانسه . آلمان ) و داخل كشور شده بودند و با آموزش آنها جريانهاي نوگرا در هنرستان بوجود آمــد. در آن سالها هنرستان تبريز ( دهه پنجاه ) تا حدي به اوج رسيده بود كه كارشناسان دانشكده هنرهاي زيباي تهران درسفري براي بررسي وضعيت آكادميك نقاشي در تبريز اعتراف به برتري آثارهنرجويان نسبت دانشجويان تهران نمودند.درحال حاضر سه رشته نقاشي-گرافيك – نمايش – سینما و پیش دانشگاهی هنر فعال مي باشند. http://mirak.ershad-as.ir))
2-11-2 هنرهای زیبای اصفهان
در آغاز سال تحصيلي 1315 هنرستاني به نام « هنرستان دولتي » كه تابع وزارت پيشه و هنر بود در اصفهان تأسيس شد . اين هنرستان در بدو تأسيس با دو رشته ي فلزكاري و درودگري شروع به كار كرد.
در دي ماه همان سال رشته ي نقاشي نيز زير نظر استاد عيسي بهادري كه از فارغ التحصيلان هنرستان كمال الملك بود و در رشته هاي مختلف هنري مهارتي بسزا داشت ، به هنرستان دولتي اضافه شد. سال 1316 اداره ي كل پيشه و هنر در استان اصفهان تشكيل شد و اين هنرستان تابع آن گرديد . قاسم صوراسرافيل، فرماندار اصفهان 24 هزار متر زمين در حاشيه ي شمال زاينده رود ، واقع در شمال خيابان مطهري كنوني خريداري كرد و به احداث هنرستان اختصاص داد
سال 1318 هنرستـان هنرهاي زيباي اصفهان با هشت رشتـه ي هنري به رياست استـاد عيسي بهادري و هنرستـان دولتي نيز با دو رشته ي فلزكاري و درودگري به نام هنرستان صنعتي نامگذاري و تفكيك شدند .
رشته هاي هنرستان در اين زمان شامل : نقاشي ، مينياتور (نگارگري) ، نقاشي طبيعت ، خاتم سازي ،منبت سازي ،تذهيب و نقشه ي قالي بود كه توسط عيسي بهادري تدريس مي گرديد.
با تشكيل وزارت فرهنگ و هنر ، در سال 1345 اداره ي كل فرهنگ و هنر به مدير كلي استاد عيسي بهادري در اصفهان تأسيس و هنرستان هنرهاي زيبا كه تا اين زمان استقلال داشت ،تابع اين اداره گرديد.هنرجويان اين هنرستان طبق اساسنامه مصوب ، با داشتن گواهينامه شش ساله ابتدائي در يكي از رشته هاي هنري ثبت نام مي كردند و پس از شش سال تحصيل به اخذ گواهينامه ي دوره ي كامل متوسطه هنري نايل مي شدند. http://artschool.farhang.gov.ir))
تصویر2-1: هنرهای زیبای اصفهان
