
از لحاظ مالی نتوانسته باشد به استقلال نسبی دست یابد؛ طبق نظریه محرومیت اجتماعی، این روند از دست دادن منابع و نفوذ، تسریع شده و فرد را درهاله ای از انزوا و افسردگی و کناره گیری از اجتماع محصور می دارد. در این میان حتی تصورات ذهنی شخص راجع به ویژگی های کلی و شخصی خودش و نیز میزان اهمیتی که او برای رویداد ازدواج در زندگی خود قائل است؛ بهشدت و ضعف در انزوای اجتماعیش کمک خواهد کرد.
2-7 مدل نظری
نمودار شماره 1 مدل نظری
2-8 فرضیات تحقیق
1. بین باورهای سنتی رایج در جامعه یزد در مورد تجرد دختران و میزان انزوای اجتماعی آنان رابطه وجود دارد.
2. بین میزان برخورداری دختران مجرد از حمایت اجتماعی و میزان انزوای اجتماعی در آنها رابطه وجود دارد.
3. بین میزان سلامت اجتماعی دختران مجرد و میزان انزوای اجتماعی در آنها رابطه وجود دارد.
4. بین نوع برداشت از خود در دختران مجرد و میزان انزوای اجتماعی آنان رابطه وجود دارد.
5. بین میزان انزوای اجتماعی دختران مجرد شاغل و دختران مجرد غیر شاغل تفاوت وجود دارد.
6. بین نوع خاستگاه اجتماعی- اقتصادی در دختران مجرد و میزان انزوای اجتماعی آنان رابطه وجود دارد.
7. بین میزان استقلال مالی دختران مجرد و میزان انزوای اجتماعی در آنها رابطه وجود دارد.
8. بین تصور از مقوله ازدواج در ذهن دختران مجرد و میزان انزوای اجتماعی آنان رابطه وجود دارد.
9. بین تصورات عرفی خانواده و خویشاوندان دختران مجرد نسبت به تجرد دختران و میزان انزوای اجتماعی آنان رابطه وجود دارد.
فصل سوم: روش شناسی تحقیق
3-1 مقدمه
در این فصل، ابتدا به بحث و بررسی در رابطه با روش تحقیق به کار برده شده در این پایان نامه و نیز چگونگی جامعه آماری، حجم نمونه و چگونگی نمونهگیری و همچنین تکنیک های مورد استفاده در این کار، ابزار بکار گرفته شده در سنجش و آزمون فرضیات سنجش روایی و پایایی ابزار سنجش، پرداخته شده است و سپس با تعریف مفاهیم کلیدی بکار برده شده در این تحقیق، ذهن خواننده جهت دنبال کردن جریان آزمون و سنجش این مفاهیم، آماده سازی شده است.
3-2 روش تحقیق
روش تحقیق بر مبنای یک کار تحقیقی پیمایشی است. بدین ترتیب که تغییرات متغیر وابسته (انزوای اجتماعی) را با توجه به شاخص مشترک افراد جامعه آماری خود (تجرد) و نیز با مرور متغیرهای واسطه بین این دو متغیر، به صورت تخمینی سنجیده خواهد شد و به این دلیل روش پیمایشی را برگزیده شده که هدف، سنجش رابطه، جهت و شدت آن در بین دو متغیر مستقل و وابسته بوده است.ضمنا پیمایش روشی برای به دست آوردن اطلاعاتی دربارۀ دیدگاه ها، باورها، نظرات، رفتارها یا مشخصات گروهی از اعضای یک جامعه آماری از راه انجام تحقیق است. یا تحقیق پیمایشی (Survey) عبارت است از اجرای پرسشنامه ها روی نمونه ای از پاسخگویانی که از میان جمعیتی انتخاب میشوند. پیمایش بر اساس مراتب روش شناسانه طرح شکل میگیرد؛ بدین ترتیب که هیچ بخشی آغاز نمیشود مگر آنکه مرحله قبلی خاتمه یافته باشد (ساروخانی،43:1377) .بنابراین چون موضوع پژوهش نیز به نوعی مربوط به سنجش عقاید و باورهای مؤثر در انزوای اجتماعی دختران مجرد بالای 30 سال بوده است؛ لذا از روش پیمایشی برای این کار استفاده شده است
3-3 جامعه آماری
تعداد کل جامعه آماری، برطبق آمار سال 90 عبارت اند از 2613 نفر از دختران بالای 30 سال مجرد ساکن شهر یزد.
3-4 شیوه نمونهگیری
شیوه نمونهگیری در این پژوهش، به دلیل عدم توفیق در دسترسی کامل به جمعیت نمونه و همچنین عدم همکاری بخشی از جمعیت نمونه، به شیوه نمونهگیری غیر اتفاقی، از نوع زنجیره ای71 می باشد. بدین صورت که ابتدا از چند تن از دختران مجرد بالای سی سال درخواست شد تا تعدادی پرسشنامه را پر کنند و سپس آنها نیز دختران مجرد دیگری را به محقق معرفی کردند.
3-5 حجم نمونه
براي تعيين حجم نمونه از فرمول كوكران72 استفاده گرديد و حجم نمونه با در نظر گرفتن سطح اطمينان 95 درصد (05/0=α) محاسبه گرديد. مقدار z يا t در فرمول كوكران با سطح اطمينان 95درصد برابر 96/1 در نظر گرفته و درپایان حجم نمونه تقریبا 335 نفر محاسبه گردید، اما به دلیل وجود مشکلات نمونه گیری تنها دسترسی به 139 نفر از آنها امکان پذیر گردید:
3-6 ابزار گردآوری دادهها
ابزار گردآوری دادهها در این پایان نامه، پرسشنامه ای است که قسمت های مختلف آن از چند پرسشنامه استاندارد خارجی جهت سنجش سلامت اجتماعی، حمایت اجتماعی، برداشت از خود و نیز سوالات محقق ساخته تشکیل یافته است.
3-7 روایی73 وپایایی74
مفهوم اعتبار (روايي) به اين سؤال پاسخ ميدهد كه ابزار اندازه گيري تا چه حد خصيصه مورد نظر را مي سنجد. بودن آگاهي از اعتبار ابزار اندازه گيري نميتوان به دقت دادههاي حاصل از آن اطمينان داشت. ابزار اندازه گيري ممكن است براي اندازه گيري يك خصيصه ويژه داراي اعتبار باشد، در حالي كه براي سنجش همان خصيصه بر روي جامعه ديگر از هيچ گونه اعتباري برخوردار نباشد (سرمد و اسفندیاری،38:1369). در این پژوهش از شیوه اعتبار ملاکی75 برای سنجش روائی استفاده شده است. اعتبار ملاكي عبارتست از كارآمدي يك ابزار اندازه گيري در پيش بيني رفتار يك فرد در موقعيت هاي خاص. براي اين منظور عملكرد هر فرد در آزمون با يك ملاك مقايسه ميشود. به عبارت ديگر اعتبار ملاكي يك ابزار اندازه گيري عبارتست از همبستگي بين نمرات آزمون و نمره ملاك (همان:39). (در این پژوهش ملاک اعتبار سوالات ما بوسیله نظرات چند تن از سالمندان و افراد با تجربه اصیل یزدی سنجیده شده است). پایایی و نهایتا استاندارد سازی پرسشنامه ها، ابتدا با پرکردن 30 پرسشنامه در بین جمعیت نمونه جهت مرحله پیش آزمون و انجام تجزیه و تحیل آماری توسط نرم افزار spss با محاسبه تفسیر نتایج نتایج آزمون آلفای کرونباخ76 انجام می پذیرد. آلفای کرونباخ متغیرهای گوناگون در این پرسشنامه عبارت بوده اند از:
1. برداشت از خود : 91/0 2. حمایت اجتماعی : 83/0 3. سلامت اجتماعی : 71/0 4. تصورات خانواده و خویشاوندان : 80/0 5. باورهای جامعه : 77/0 6. استقلال مالی : 70/0 7. نوع تصوراز ازدواج: 88/0
که این نشان دهنده وجود همبستگی نسبتا بالایی در بین گویه ها بوده است.
3-8 تکنیک های آماری
برای سنجش متغیرهای آماری از نرم افزار Spss استفاده شده است. مفاهیمی هم که چند بعدی بوده است؛ ابتدا به طور مجزا در ابعاد مختلف و سپس با استفاده از دستور comput variable به صورت ترکیبی از ابعاد آن، سنجیده شده است.
برای ترسیم نمودارها هم از نرم افزار Microsoft Excel استفاده شده است. در سطح توصیفی از جداول یک بعدی، فراوانی، درصد ستونی و ترسیم نمودار و در سطح استنباطی برای آزمون فرضیات از آزمون T، ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس و رگرسیون چند متغیره استفاده شده است.
3-9 تعریف نظری و عملیاتی مفاهیم و متغیرها
3-9-1 تعریف نظری و عملیاتی متغیرهای مستقل:
3-9-1-1 مفهوم سلامت اجتماعی77
تعریف نظری و عملیاتی
سلامت اجتماعی به نوعی بهداشت روانی، فردی و اجتماعی گفته میشود که در صورت تحقق آن شهروندان دارای انگیزه و روحیه شاد بوده و در نهایت،جامعه شاداب و سلامت خواهد بود. در واقع زندگی سالم محصول تعامل اجتماعی بین انتخابهای فردی از یک سو و محیط اجتماعی و اقتصادی احاطه کننده افراد از سوی دیگر است.گلداسمیت78 سلامت اجتماعی را «ارزیابی رفتارهای معنی دار مثبت و منفی فرد در ارتباط با دیگران» تعریف می نماید و آن را یکی از اساسی ترین شاخص های سلامت هر کشوری معرفی میکند که منجر به کارا بودن فرد در جامعه می گردد (لارسون،258:1993). واژه سلامت اجتماعي برگردان كلمه social wellbeing است، اين واژه از دو كلمه social به معني«اجتماع» و wellbeingبه معني«زندگي خوب داشتن» است؛ که بیشتر ناظر به شادي و رضايت است و بر مفاهيم مثبت از سلامت تاكيد دارد. اين واژه در واقع شامل پاسخ هاي دروني فرد (احساس، تفكر،رفتار) مي باشد، كه هم چگونگي احساس مردم را در برمي- گيرد و هم نحوه عملكرد آنها را . کییز (1998) سلامت اجتماعی بهعنوان گزارش شخصی فرد از کیفیت ارتباطش با دیگران تعریف میکند. سلامت اجتماعی در این مفهوم یعنی درک فرد از اجتماع به صورت یک مجموعه معنی دار، قابل فهم، دارای نیروی بالقوه برای رشد و شکوفایی همراه با این احساس که متعلق به جامعه است و خود را در اجتماع و پیشرفت آن سهیم بداند.
کییز ابعاد سلامت اجتماعی را با در نظر گرفتن الگوی سلامت مطرح میکند. در واقع مدل چند وجهی کییز از سلامت اجتماعی شامل پنج جنبه میشود که میزان کارکرد بهینه افراد را در عملکرد اجتماعیشان معلوم میکند. این 5 عنصر عبارتند از:
یکپارچگی اجتماعی79: ارزیابی فرد از کیفیت روابطش در جامعه.
سهم داشت اجتماعی80: بیانگر ارزیابی فرد از ارزش اجتماعی خود است.
پذیرش اجتماعی81: بیانگر درک فرد از خصوصیات و صفات افراد جامعه بهعنوان یک کلیت است.
شکوفایی اجتماعی82: بیانگر ارزیابی فرد از مسیر حرکت جامعه و پتانسیل های آن است
.پیوستگی اجتماعی83: بیانگر فهم فرد از کیفیت، سازمانبندی و طرز کار جهان اجتماعی اطراف می باشد (شربتیان،9:1391).
جهت سنجش متغیر سلامت اجتماعی، از پرسشنامه استاندارد کییز استفاده شده است.
جهت سنجش بعد یکپارچگی از 5 گویه زیر استفاده شده است:
فکر ميکنم متعلق به مجموعهاي به نام جامعه هستم.
فکر ميکنم بخش مهمي از اجتماعم هستم.
جامعه من منبع آرامش و راحتي است.
فکر ميکنم اگر خواسته يا ايدهاي داشتم ساير افراد به من توجه ميکردند.
سایر افراد اجتماع براي من بهعنوان يک فرد ارزش قائلاند.
جهت سنجش بعد پیوستگی از 4 گویه زیر استفاده شده است:
نسبت به افراد اجتماعم احساس نزديکي ميکنم.
فکر ميکنم اگر خواسته يا ايدهاي داشتم جامعه من را جدي نميگرفت.
فکر ميکنم افراد ديگر قابل اعتمادند.
فکر ميکنم که مردم قابل اعتماد نيستند
جهت سنجش بعد پذیرش اجتماعی از 4 گویه زیر استفاده شده است:
به نظر من مردم مهربانند.
فکر ميکنم مردم تنها به فکر منافع خودشان هستند.
رفتار من روي ساير افراد اجتماعم تأثير ميگذارد.
فکر ميکنم مردم به مشکلات افراد ديگر اهميت ميدهند.
جهت سنجش بعد سهم داشت اجتماعی از گویه های زیر استفاده شده است:
ميکنم کار من نتيجه مهمي براي جامعه ندارد.
محصول ارزشمندي براي سهيم شدن در اجتماع ندارم
به نظر من مردم خودمحور هستند.
زمان و توان را ندارم تا چيز مهمي به جامعهام عرضه کنم.
و بالاخره جهت سنجش بعد شکوفایی اجتماعی از گویه های زیر استفاده شده است:
فکر ميکنم کار من نتيجه مهمي براي جامعه ندارد.
محصول ارزشمندي براي سهيم شدن در اجتماع ندارم
به نظر من مردم خودمحور هستند.
زمان و توان را ندارم تا چيز مهمي به جامعهام عرضه کنم.
جدول شماره 1 ابعاد و مؤلفههای سنجش سلامت اجتماعی
متغیر
ابعاد
مؤلفه ها
سلامت اجتماعی
یکپارچگی
احساس تعلق به جامعه، احساس آرامش از حضور در جامعه، احساس ارزشمند بودن در جامعه
پیوستگی
اعتماد به مردم و جامعه، احساس نزدیکی به مردم و جامعه
پذیرش
حس نسبت به میزان پذیرش درجامعه توسط دیگران، نوع تفکر راجع به اخلاق معاشرتی مردم
سهم داشت
میزان دخالت در فرایندهای اجتماعی
شکوفایی
حس مفید بودن برای جامعه، احساس بروز استعدادها و خلاقیت ها درجامعه
3-9-1-2 مفهوم حمایت اجتماعی84
تعریف نظری و عملیاتی
حمایت اجتماعی مفهومی چند بعدی است که به اشکال و طرق مختلفی تعریف شده است. برای مثال، می- توان آن را بهعنوان یک منبع فراهم شده توسط دیگران، بهعنوان امکاناتی برای مقابله با استرس، با یک مبادله ای از منابع تعریف نمود (ریاحی و
