
88 تا 92 در بورس اوراق بهادار تهران معاملهشده باشد.
2) نماد معاملاتي شرکت به تابلوي غیررسمی منتقل نشده باشد.
3) نماد معاملاتی شركت فعال و براي حداقل یکبار در سال معاملهشده باشد.
4) سال مالی شرکت به پایان اسفندماه ختم شود و در دوره موردمطالعه تغییر سال مالی نداده باشد.
5) اطلاعات مالی شرکت در دوره موردمطالعه در دسترس باشد.
6) شرکت باید در گروه شرکتهای واسطهگری مالی نباشد.
جدول (3-1)، دادهها و اطلاعات موجود در بورس را طی سالهای 88 الی 92 نشان میدهد.
جدول (3-1): تعداد شرکتهاي منظور شده در جامعه آماری
شـــــــــــــــــرح
تعداد
تعداد
کل شرکتهای پذیرفتهشده در بورس تا پایان سال 1392
523
تعداد شرکتهايی که جزء شرکتهای سرمایهگذاری و بانکها بودهاند.
65
بهمنظور همگن بودن، شرکتهايي كه سال مالي آنها به 29/12 ختم نمیشود.
133
تعداد شرکتهايي كه نماد معاملاتی آنها بیش از 4 ماه متوقف بوده است.
153
تعداد شرکتهايي که اطلاعات آنها برای کل دوره تحقیق در دسترس نیست.
34
مجموع شرکتهای حذفشده
(375)
تعداد شرکتهاي منظور شده در جامعه آماری
138
حجم نمونه و کفایت آن
حجم نمونه موردنظر با استفاده از جدول مورگان بهدستآمده است. جدولی که به نام جدول مورگان معروف است يکي از پرکاربردترين روشها براي محاسبه حجم نمونه آماري است. جدول مورگان درواقع حاصل زحماتی است که Robert v. Krejcie و Daryle w. Morgan کشیدهاند و به ازای مقادیر مختلف از اندازههای جامعه با استفاده از فرمول کوکران نمونه را برآورد کردهاند.
شرکتهایي كه اطلاعات موردنیاز جهت محاسبه متغیرهای تحقیق را ارائه ننمودهاند، از جامعه مطالعاتی حذف و درنهایت 138 شرکت بهعنوان جامعه مطالعاتی تحقیق برای یک دوره 5 ساله انتخاب شدند. سپس با توجه به جدول مورگان، تعداد نمونه موردنظر 101 شرکت میباشد که با استفاده از روش تصادفی ساده، نمونه تحقیق را به دست آوردیم. بنابراین حجم نهایی نمونه 505 سال-شرکت بوده است که بهعنوان دادهها در آزمون فرضیهها استفاده شده است.
روش نمونهگیری و دلیل انتخاب
روش نمونهگیری در اين تحقيق، روش تصادفي ساده بوده است. بدين منظور جامعه آماري به شرح تعریفشده در بند 3-4 با اعداد 1 تا 138 کدگذاری شده و با استفاده از شبیهسازی كامپيوتري در اين بازه، 101 عدد انتخاب گرديد. در انتها بر اساس فهرست كدگذاري شرکتها، شرکتهاي متناظر با كدهاي انتخابشده بهعنوان نمونه تصادفي آماري انتخاب و دادههاي خام عملكردي در ارتباط با آنها گردآوري شد.
روش گردآوری دادهها
1) روش مطالعه کتابخانهای: از این روش برای تبیین مبانی نظری تحقیق و گردآوری پیشینه تحقیق استفاده میشود. در این راستا کتابها، پایاننامهها و مقالههای فارسی و انگلیسی موردبررسی و استفاده قرارگرفته است.
2) روش مطالعه اسناد و مدارک: بهمنظور دستیابی به دادههای موردنیاز برای پردازش فرضیههای تحقیق، از روش مطالعه اسناد و مدارک با توجه به اطلاعات ارائهشده شرکتها استفاده شده است. در این راستا، صورتهای مالی و یادداشتهای توضیحی شرکتها مورداستفاده قرارگرفته است.
3) کاوش اینترنتی: برای تبیین بخشی از مبانی نظری تحقیق و گردآوری پیشینه تحقیق استفاده شده است.
ابزار گردآوری دادهها
الف) فیش: برای ثبت و ضبط مطالب بهدستآمده در بررسی اسناد و مدارک در مطالعات کتابخانهای که اعتبار و پایایی خود را در سطح بالایی حفظ میکند، استفاده شده است.
ب) جدول: جهت تلخیص دادهها با استفاده از اطلاعات شرکتها و با توجه به اسناد و مدارک ارائهشده توسط آنها به سازمان بورس اوراق بهادار تهران از جداول تلخیص دادهها استفاده شده است.
پایایی و اعتبار ابزار تحقیق
الف ) پایایی ابزار تحقیق: پایایی یعنی تکرارپذیری نتایج اندازهگیری؛ یعنی اگر اندازهگیری تکرار شود همان نتایج قبلی به دست آید. بهطورکلی اگر مبدأ زمانی یک متغیر، تغییر کند و میانگین و واریانس و کوواریانس آن تغییری نکند، در آن صورت متغیر پایاست و در غیر این صورت متغیر، نا پایا خواهد بود. در پژوهش حاضر برای تشخیص پایایی آزمون ADF فیشر استفاده شده است.
ب ) اعتبار ابزار تحقیق: برای تعیین اعتبار محتوایی، در تحقیقات پس رویدادی از منابع یا مدارک ممیزی شده و نیز استفاده از منابع موازی که همدیگر را تائید کنند استفاده میشود که این کار دقت و اعتبار را بالا میبرد. در این تحقیق هم برای تعیین اعتبار به مطالعه و بررسی صورتهای مالی و یادداشتهای پیوست صورتهای مالی شرکتهای بورسی استناد شده است.
روشها و ابزار تجزیهوتحلیل دادهها
در این تحقیق جهت تجزیهوتحلیل دادهها به ترتیب از ابزار و روشهای زیر استفاده شده است:
1) روشهای آماری:
که در چهار دسته روشهای توصیفی، روشهای تحلیل پیشفرضها، روشهای تعیین ارتباط بین متغیرها و نهایتاً روشهای تعمیمیافتهها از نمونه به جامعه آماری تقسیم میشوند.
الف) روشهای توصیفی:
که در این تحقیق از جدول توزیع فراوانی، نمودار میلهای و هیستوگرام، نمودار پراکندگی، شاخصهای آماری میانگین، انحراف معیار، حداقل و حداکثر، ضرایب چولگی و کشیدگی استاندارد برای توصیف نمونه آماری و توصیف دادهها استفاده شده است.
ب) روشهای تحلیل پیشفرضها:
ازآنجاکه به تبعیت از تحقیقات مشابه و مرتبط در این تحقیق نیز از رگرسیون خطی مرکب استفاده شده و در این تحلیل رگرسیونی از دادههای عملکردی سالهای (1388-1392) بهعنوان یک بازه زمانی 5 ساله و درنتیجه به روش دادههای تابلویی (DATA Panel) استفاده شده است، پیشفرضهای این روش به شرح زیر ارزیابی شده است:
یک) ارزیابی نرمال بودن توزیع متغیرها: از این روش برای ارزیابی نرمال بودن توزیع متغیرهای وابسته و مستقل تحقیق استفاده شده و آزمون مورداستفاده با آماره جارک-برا بوده و در مواردی که فرض نرمال بودن برقرار نبوده از تبدیل لگاریتم مجذورات متغیر بهره گرفتهشده است.
دو) ارزیابی نرمال بودن توزیع باقیماندهها: در این راستا از مقایسه هیستوگرام توزیع خطاها با منحنی متناظر نرمال استاندارد استفاده شده است. تقریباً صفر بودن میانگین و یک بودن انحراف معیار توزیع خطاها حاکی از انطباق توزیع خطاها بر توزیع نرمال تلقی شده است.
سه) آزمون ثبات واریانسها: در این زمینه آزمون وایت با فرض صفر همسانی یا برابری واریانسها و نمودار پراکندگی استفاده شده است
چهار) استقلال خطی متغیرهای مستقل: بهمنظور ارزیابی استقلال خطی متغیرهای مستقل و به تعبیری برقراری فرض جمعپذیری از تحلیل همبستگی خطی پیرسون استفاده شده است که در آن به صفر میل کردن ضرایب همبستگی حاکی از قابلاغماض بودن تأثیرات متقابل متغیرها و به تعبیری استقلال خطی متغیرهای مستقل بوده است.
پنج) همسانسازی دادهها: در مواردی که دادههای مربوط به یک متغیر بهصورت مطلق و بر مبنای ارزش ریالی تعریفشده بود، بهمنظور فراهم کردن قابلیت مقایسه ارزشهای متعلق به زمانها یا تلفیق دادههای مربوط به سالهای مختلف عملکردی از تعدیل دادهها به روش لگاریتمی یا در صورت امکان از تعدیل بر مبنای شاخص عمومی قیمتها استفاده شده است.
شش) استقلال باقیماندهها: بهمنظور ارزیابی استقلال باقیماندهها یا خطاهای در برآورد رابطه خطی مرکب بین متغیرهای وابسته و مستقل از آماره دوربین واتسون بهره گرفته شده است. ملاک استقلال خطاها قرار گرفتن این آماره در فاصله بین 1.5 تا 2.5 میباشد.
هفت) تعیین نوع تحلیل تابلویی: بهمنظور انتخاب از بین روشهای ثابت یا غیرثابت و اثرات تصادفی یا غیر تصادفی آزمونهای چاو و هاسمن استفاده شده است.
ج) روشهای تعیین ارتباط بین متغیرها:
پس از ارزیابی پیشفرضها به شرح بند قبل و درصورتیکه این پیشفرضها برقرار نبوده استفاده از روشهای نرمالسازی، از رگرسیون خطی مرکب به روش ترکیبی یا تحلیل دادههای تابلویی استفاده شده است. ضمناً بهمنظور اعتبارسنجی استفاده از این روش از تفسیر ضریب تعیین بهره گرفته شده که به یک میل کردن آن حاکی از قوی بودن رابطه خطی بین متغیرها بوده است.
د) با توجه به اینکه از نمونهگیری تصادفی استفاده خواهد شد برای تعمیم نتایج آزمون خطی بودن، معنیدار بودن پارامترهای برآوردی در رگرسیون از آزمون فیشر استفاده شده است.
2) سایر روشها:
در این تحقیق از تحلیل محتوا جهت تحلیل ادبیات تحقیق استفاده شده است.
مدل تحقیق
در این بخش از روش تحقیق، مدل تحقیق بهعنوان چارچوب کلی تعریف متغیرها، نحوه اندازهگیری، دستهبندی آنها، رابطه بین متغیرها و نحوه برآورد این رابطه از دو بیان ریاضی و مفهومی استفاده شده است.
نمودار(3-1): مدل مفهومی تحقیق
مدل ریاضی تحقیق
در این بیان با استفاده از نمادها و روابط ریاضی یا منطقی تعریف، اندازهگیری و ارتباط بین متغیرها تعریفشده است. رابطه کلی این تحقیق که بهصورت یک مدل یک متغیره میباشد، بهصورت زیر تعریف میشود:
Y =f(X_۱,X_۲,X_۳(
تعریف متغیرها
Y: هزینه سرمایه ضمنی
:X_۱ نرخ بازده مورد انتظار
X_۲: اهرم مالی
X_۳ : اندازه شرکت
نحوه اندازهگیری متغیرها
Y: هزینه سرمایه ضمنی: هزینه سرمایه ضمنی از طریق فرمول زیر محاسبه میشود:
r_e=(γ-1)/2+√(((γ-1)/2)^2+(eps_1 (g_2-(γ-1)))/p_0 )
که در آن:
g2=(eps2 _ eps1)/eps1
= رشد سود بلندمدت
g=رشد سود کوتاهمدت
P=قیمت هر سهم در ابتدای دوره
:eps1 سود هر سهم در ابتدای دوره
eps2 : سود هر سهم در انتهای دوره
X_۱ : بازده مورد انتظار: بازده مورد انتظار بر اساس مدل CAPM محاسبه میشود:
E(Ri)= β(E (Rm) –Rf(+ Rf
که در آن:
بازده مورد انتظار شرکت:E(Ri)
بازده بدون ریسک:Rf
ضریب بتا: β
بازده مورد انتظار بازار:E (Rm)
نرخ بازده بدون ریسک در این پژوهش برابر با 22 درصد میباشد،که برابر با نرخ سود سپرده میباشد.
