ی در امتداد یک نوار خطی قوسی شکل موجب تشکیل قلل مخروطی ، سراجوق ، عربشاه ، طهمورث ، ندری و غیره شده است(سایت بهانه).
فلاتهای بازالتی از ساختهای دیگر فعالیتهای آتشفشانی منطقه محسوب میشوند . این فلاتها وسعتهای قابل ملاحظهای را میپوشانند. پس از تشکیل گدازههای بازالتی عمل فرسایش آبهای جاری سنگهای سست مجاور را از بین برده و درنتیجه بازالتها به علت مقاومت بیشتر به صورت فلاتهای وسیع ویا کم عرض با سطح هموار و جدار بریده نقش موثر درمنظره زمین پیدا کردهاند که عارضه پهنه بازالتی” بان ” بین قروه وبیجار مهمترین نمونه آن میباشد .
عوارض جنبی ناشی از فعالیتهای آتشفشانی نیز در خورد توجه است. عوارض آتشفشانی به شکل چشمههای معدنی سبب ایجاد رسوبهای آهکی تراورتن شده که به طور محلی نقش موثری درشکل ناهمواریها یافتهاند. عموما” فرسایش آبهای جاری این رسوبها را بریده و در نتیجه بقایای آنها بصورت فلاتهای تخت ویا تپه ماهوری از مناظر عمده ناهمواری بخصوص درشمال قروه درآمدهاند . یکی از معروفترین چشمه های آهک ساز منطقه ” چشمه های بابا گورگور ” درشمال شرق قروه میباشد(سایت بهانه).
3-2-4- خاکهای استان
خاکهاي استان کردستان به لحاظ وضعيت توپوگرافي و خصوصيات فيزيوگرافي در دو منطقه شرق و غرب گسترش يافته است. خاکهاي شرق استان عمدتاً عميق بوده و بر روي دشتها و فلاتها قرار دار دارد و دارای رژيم رطوبتی ارديک است و به سبب وجود سفره هاي آب زير زميني غني و استحصال آب اين مناطق به صورت چاههاي عميق و نيمه عميق، محل عمده کاشت عمده محصولات زراعي آبي استان است. خاکهاي غرب استان که خاکهايي کم عمقتر و بر روي اراضي شيب دار، تپه ماهور و کوهستاني قرار گرفته و دارای رژيم رطوبتی زريک است و به سبب وجود بارندگي بسيار مناسب و وجود جريانات سطحي و سرمنشاء آبخيزهاي مهم کشور داراي پتانسيل خوبي براي توليد محصولات کشاورزي نظير باغات محسوب مي شود. خاکهاي مناطق مختلف استان به غير از مناطق غرب استان (نظير شهرستانهاي مريوان و بانه) عمدتاً آهکي بوده و داراي مقادير زيادي کربنات کلسيم تجمع يافته مي باشد که به فرم رشته هاي پراکنده در خاک، دانه هاي کوچک و بزرگ سخت و يا حتي به صورت لايه هاي نسبتاً ضخيم و سخت در افق هاي تحتاتي خاک گسترش دارد. منشاء کربنات کلسيم در اين خاکها ناشي از مواد مادري آهکي است که در افق هاي خاک رسوب نموده و در اثر فرآيندهاي خاکسازي تحت تاثير قرار گرفته و در نهايت خاکهاي اين مناطق را به صورت حاضر بوجود آورده است. PH اين خاکها قليايي بوده و در حدود2/7-7/7 است که عمدتاً به دليل وجود مقادير قابل توجه از کربنات کلسيم است. خاکهاي استان به غير از لکه کوچک در منطقه چهار دولي از توابع شهرستان قروه که داراي خاکهاي شور و قليا است بقيه مناطق استان كردستان فاقد مسئله شوري و قليايی است. بافت خاکهاي استان عمدتاً از سنگين تا نسبتاً سنگين متغير بوده و در سه گروه اصلی خاکهاي رسي، رسي لومي و لوم قرار دارد. خاکهاي استان کردستان در مناطق زراعي به دليل کشت و کار مداوم و عدم مديريت بعد از برداشت و باز نگرداندن بقاياي گياهي حاصل از برداشت و … با فقر مواد آلي مواجه بوده و نياز است با اعمال مديريت صحيح و بازگرداندن بقاياي حاصل از برداشت و کشت گياهان تيره لگومينوز و بازگشت آن به خاک، طي چند سال، وضعيت ماده آلي خاکهای استان را بهبود بخشید(سایت بهانه).
3-2-5- پوشش گياهی
پوشش گياهی، مخصوصاً مناطق جنگلی يکی از مهمترين و زيباترين جلوه های طبيعی و يکی از جاذبه های توريستی در هر منطقه بشمار میرود. جنگلهای کردستان قسمتی از جنگلهای قسمت غربی کشور را تشکيل می دهند که از نظر اهميت پس از جنگلهای شمال در مقام دوم قرار دارند. جنگلهای کردستان در حدود 320000 هکتار می باشند. مهمترين قسمت اين جنگلها در قسمت غربی استان و از شمال بطرف جنوب کشيده شده است. بانه و مريوان عضو اين مناطق جنگلی میباشند. درختان مشهور جنگلهای بانه و مريوان عبارتند از: درخت سقز فارسی، بلوط، گردو، گلابی، سيب، آلبالو، بيد و درختان متعدد ديگری که در کنار رودخانه ها جلوه گر هستند. اين مناطق در فصول سبز سال جلوه بسيار زيبايی دارند. بنابراين از توانايی خوبی برای جذب توريست برخوردارند http://aminfalahatpisheh.mihanblog.com)).
3-2-6- جنگل و مرتع استان
جنگل های استان کردستان که در واقع بخش عظیمی از جنگلهای غرب کشور و زاگرس شمالی را تشکیل می دهد. در حوضه رودخانه های سیروان و زاب و شهرستان های بانه ، مریوان ، کامیاران و بخشی از سنندج گسترش دارد. مساحت جنگل های استان 373327.81 بوده و شامل جنگل های طبیعی به مساحت 371227.35 هکتار ( جنگل انبوه 85704.19 هکتار، جنگل نیمه انبوه 188890.82 ، جنگل تنک 95611.24 ، بیشه زار 1021.10 ) ؛ جنگلهای دست کاشت 2100.46 هکتار بوده ، که حدود 12.9 % سطح استان را تشکیل میدهد . از نظر قدمت بر اساس بررسی های دیرینه شناسی ، این جنگلها حدود 15000 سال قدمت دارند و بلوط عنصر اساسی و اصلی جنگلهای استان کردستان است .
از نظر جنگل شناسی این جنگلها جزو جنگلهای تیپ مدیترانهای ، مناطق معتدل نیمه مرطوب به شمار میآیند . توده های انبوه جنگلهای حوزه مریوان ، جنگلهای دانه زاد نسبتاً انبوهی هستند که اهمیت تاج پوشش آنها در حفاظت آب و خاک بسیار با ارزش است و گونههای غالب این جنگل ها بلوط و بسته وحشی میباشد( http://www.ksh-frw.ir).
ارزش جنگلهاي استان به لحاظ زيست محيطي بوده و نقش مهمي در حفاظت آب وخاك ايفاء و بعنوان بستر توسعه كشاورزي وپيشگيري از سيلابها وفرسايشهاي ساليانه اهميت دارد، که متاسفانه امروزه تخریب منابع جنگلی در اثر عوامل انسانی و طبیعی موجب کاهش تعادل اکولوژیک این اکوسیستم ها شده است .
از کل مساحت استان ، 1294396.83 هکتار آن (مراتع متراکم 437854.71 هکتار ، مراتع نیمه متراکم 494212.06 هکتار و مراتع کم تراکم 362330.06 هکتار) معادل 44.57 % را مراتع با درجات مختلف تشکیل می دهد که 1.5 درصد سطح مراتع کشور را شامل می شود . این مراتع ییلاقی بوده و مناطق تحت پوشش آن عمدتاً شمال و جنوب استان می باشد . نمونه این مراتع در سارال ، سرشیو، شاهو و کوهسالان دیده می شود. پوشش گیاهی عمده این مراتع ، گیاهانی از تیره چتریان (کما و جاشیر ) و گندمیان (بروموس، اگروپایرون) و گونه های علفی و خاردار است( http://www.ksh-frw.ir).
3-2-7- کشاورزی استان
بخش كشـاورزي در استان كردستان مجموعهاي از پتانسيلهاي طبيعي، زير ساخت هاي عمرانيوپايهاي، ساز و كارهاي پشتيباني و سياست گذاري و برخاسته از رسوم اجتماعي و فرهنگي كشاورزان و توليد كنندگان اين منطقه است.
بر اساس مطالعات جامع توسعه اقتصادی اجتماعی استان كردستان ، واحدهای اراضی كه برای زراعت آبی( به شرط تامین آب ) قابلیت دارند، مساحتی حدود 5400 هزار هكتار، واحدهای اراضی برای كاربری دیم 720 هزار هكتار ، برای مرتع 1800 هزار هكتار معین شده است و اراضی مرتعی حدود 1400 هزار هكتار و جنگل حدود 320 هزار هكتار می باشد، ارقام یاد شده نشان میدهد كه استان با داشتن 62/1 درصد از زمین های آبی و 46/9 درصد زمین های كل كشور، در مقایسه با سایر استان ها در كشت آبی رتبه هیجدهم و در كشت دیم رتبه دوم را دارا می باشد و سالیانه 860 هزار تن محصولات زراعی تولید میشود كه معادل 85/1 درصد كل تولید كشور است. محصولات عمده زراعی استان، شامل غلات، حبوبات، نباتات علوفهای و سیب زمینی و محصولات باغی مثل انگور ، توت فرنگی ، گردو و دیگر محصولات باغی ویژه مناطق سردسیری می باشد. توت فرنگی استان كردستان به دلیل مرغوبیت بالای آن، جایگاه خاصی در بازارهای داخلی كشور دارد و به علت ارگانیك بودن آن جایگاه خاصیمی تواند در صادرات غیر نفتی داشته باشد.توسعه كشت محصولات باغی به ویژه مو دیم در اراضی شیب دار و فاقد پتانسیل زراعی در شهرستان های بانه و مریوان كه دارای بارندگی قابل توجهاند،ازویژگیهای دیگر باغبانی استان است (خبرگزاری جمهوری اسلامی (ايرنا)).
جدول (3 – 8) سطح زیر کشت محصولات زراعی استان کردستان را در سال 1385 نشان می دهد.
جدول (3-8) برآورد سطح زیر کشت محصولات زراعی در استان کردستان سال 1385
واحد هکتار
نام محصول
جمع
ديم
آبي
520000
486000
34000
گندم
غـلات
29061
26100
2961
جــو
20
0
20
دانه‌كوتاه
1600
0
1600
ذرت‌دانه‌اي
67334
66900
434
نخـود
حبوبات
100
0
100
لوبيا
1512
1500
12
عـدس
120
0
120
چغندرقند
1500
0
1500
كلزا
دانه های روغنی
2500
2500
0
گلرنگ
288
288
0
آفتابگردان
1500
0
15000
سيب‌زميني
سبزيجات
320
0
320
پياز
500
0
500
گوجه‌فرنگي
453
0
453
سايرسبزيجات
20
20
0
خربزه
محصولات‌جاليزي
600
0
600
هندوانه
1500
0
1500
خيار
30059
0
30059
يونجه
نباتات‌علوفه‌اي
8820
0
8820
شبدر
3366
0
3366
اسپرس
مأخذ: مرکز آمار ایران
جدول (3-9) سطح زیر کشت باغات با احتساب درختان در استان کردستان در سال 1385 نشان می دهد.
جدول (3-9) سطح زیرکشت باغات دراستان کردستان سال 1385
نام محصول
( واحد : هکتار )
غير بارور
بارور
جمع كل
ميوه هاي دانه دار
سيب
640
1187
1827
گلابي
6
284
290
به
4
232
236
ميوه هاي هسته دار
آلبالو
88
277
365
گيلاس
تك دانه مشهد
105
254
359
شبستر
5
44
49
زرد دانشكده
3
68
71
گوجه
7
141
148
آلو
17
112
129
هلو
208
674
882
شفتالو
0
60
60
زردآلووقيسي
240
1120
1360
شليل
151
308
459
آلوقطره طلا
0
35
35
ميوه هاي دانه ريز
انگور
بيدانه كشمشي
33
1682
1715
عسگري
6
1196
1202
ياقوتي
4
605
609
توت درختي
6
233
239
توت فرنگي
23
2434
2457
بادام
273
826
1099
گردو
1872
4584
6456
فندق
0
8
8
سنجد
3
100
103
ميوه هاي سردسيري
زالزالک
5
39
44
زرشک
0
3
3
سماق
21
117
138
انار
18
79
97
ساير نيمه گرمسيري
13
73
86
ساير دارويي
0
4
4
گياهان زينتي
0
10
10
مأخذ: مرکز آمار ایران
بر اساس آمار جهاد کشاورزی 71/1 درصد از سطوح زیر کشت آبی و 15/10 درصد از کل سطوح زیر کشت دیم محصولات زراعی کل کشور در استان کردستان است. همچنین 8/1 درصد از تولید آبی و66/6 درصد از تولیدات دیم محصولات زراعی کل کشور در استان کردستان است. این استان در تولید محصولات زراعی رتبه 16 ودر سطح زیر کشت محصولات رتبه 5 کشور را داراست. جدول (3-10) سطح زیر کشت و میزان تولید کل محصولات زراعی استان کردستان در سال زراعی 88-1387 و مقایسه آن با کل کشور را نشان میدهد ( اداره كل مطالعات و بررسي هاي اقتصادي ، بانك كشاورزي).
جدول (3-10 ) توزیع و سطح تولید، کل محصولات زراعی استان کردستان در سال زراعی 88-1387 در مقایسه با کل کشور
(هزار هکتار/ هزار تن / درصد )
شرح
سطوح آبی
سطح دیم
کل سطح
تولید آبی
تولید دیم
کل تولید
کردستان
2/106
4/631
7/737
6/993
8/556
4/1550
کل کشور
8/6216
4/6218
2/1243
6/56075
7/8357
2/64434
سهم استان
71/1
15/10
93/5
8/1
66/6
41/2
ماخذ : وزارت جهاد کشاورزی
از نظر مابقی محصولات زراعی سهم سطح زیر کشت و تولید غلات در استان کردستان نسبت به سایر محصولات بیشتر است.همچنین 11 درصد از اراضی زیر کشت حبوبات و 28/5 درصد از تولید حبوبات کشور در استان کردستان قرار دارد. استان کردستان در تولید حبوبات رتبه 7 و در تولید غلات رتبه 10 کشور را داراست. همچنین از نظر سطح زیر کشت حبوبات رتبه 3 و سطح زیر کشت غلات رتبه 4 کشور را داراست. جدول (3-11 ) سطح زیر کشت و میزان تولید محصولات زراعی به تفکیک گروه های مختلف محصولات در سال زراعی 88-1387
