منبع پایان نامه ارشد درباره تلفن همراه، فضای مجازی، شبکه اجتماعی

عنوان پديده خارجي ومستقل ازپذيرش انسان‌ها يعني مستقل ازروح وروان انسان‌ها وجامعه انساني مدنظر قرار می‌گیرد.(فقهيي و ديگران،47:1385) گرچه مذهب در پاره ای از بخشهای جهان، اهمیت خود را به منزله عامل مهم همبستگی از دست داده اما از آنجا که به تنهایی در ایجاد فرهنگ، آداب و رسوم و سنن بسیاری از کشورها تأثیر شگرف دارد، هنوز عامل مهم ملیت محسوب می‌شود. (عالم،1377: 155).

فصل دوم
ادبيات پژوهش

ادبیات پژوهش
مباني نظري پژوهش
انقلاب ارتباطات، نوع جدیدی از ارتباطات مجازی را که خالی از روح حاکم برروابط واقعی اجتماعی است به وجود آورده است. از طریق ماهواره، اینترنت وشبكه هاي وابسته به آن جهان جدیدی به موازات جهان واقعی به وجود می¬آید. رسانه¬های الکترونیکی مخاطبان وسیع و متکثری دارند که مجموعه¬هایی از حیث محتوای نمادین را به این مخاطبان عرضه می¬کنند. در چنین شرایطی فضای مجازی شکل می¬گیرد و فرهنگ¬ها همه از طریق واسطـه¬های الکتـرونیکی منتقـل می¬شوند و مفاهیـم زمان و مکـان معانی تازه¬ای پیدا می¬کنند. فواصل زمانی و مکانی عملاً از میان برداشته می¬شوند و انتقال اطلاعات، داده¬ها وسرمایه¬ها وامکان ارتباط همزمان میان افراد در نقاط مختلف به وجود می¬آید.
نتایج پژوهش¬ها بیانگر افزایش فعالان مجازی نسبت به شبکه¬های اجتماعی موبایلی است که در عصر کنونی به محبوب‌ترین نوع وب¬سایت¬ها بدل شده و کاربران، بخش قابل¬توجهی از وقت خود را به این شبکه¬ها اختصاص داده¬اند. در ابتدا «وب 1»، دنیای اطلاعات را در فواصل زمانی سال¬های 1990 تا 2000 متحول ساخت و با ایجاد دسترسی همگانی به اطلاعات مختلف بدون هیچ¬گونه محدودیتی، در دنیای فیزیکی انقلابی شگرف در زمینه دسترسی به اطلاعات و پیشرفت علم ایجاد کرد و پس ازآن «وب 2» و وب¬سایت¬های دوسویه و شبکه¬های اجتماعی مجازی از سال 2000 تاکنون دنیای ارتباطات را چنان دگرگون ساخته¬اند که کاربران این بار ضمن دریافت پیام، خود شخصاً اقدام به خوراک دهی سایت¬ها و وبلاگ¬ها می¬پردازند (w.ww.borhan.ir).
به¬اعتقاد صاحب نظران ارتباطات، شبکه¬های اجتماعی باعث شکل¬گیری مفاهیمی همچون صمیمیت و اعتماد در فضای سایبری شده است، مفاهیمی که در گذشته¬ای نه چندان دور دستیابی و تحقق آن درحد یک رؤیا بود. ارتباطات شبکه‌های اجتماعی، ارتباطاتی خودگزین هستند. در این سبک ارتباطی نقش افراد درتولید، توزیع و دریافت پیام‌ها بیشتر است. پیام‌ها به صورت دو طرفه و تعاملی بین مجموعه افراد به چرخش درمی‌آید. نگاهی به لیست شبکه های اجتماعی و نرم افزارهای تلفن همراه محبوب کاربران ایرانی نشان می‌دهد که در این میان فیس بوک و وایبر به جولانگاه انواع و اقسام کاربران و مطالب تبدیل شده‌اند و به همین نسبت درآنها سویه های تاریک و شایعات بیشتر دیده می‌شود.

شبکه اجتماعی با توجه به قدمت و محبوبیت خود اولین جایی بود که حضور کاربران در مقابله با منتشر شدن شایعات و دست به دست شدن مضامین بدون منطق را مشاهده کرد. کاربران ابتدادرصفحات شخصی خود با این موارد مقابله می‌کردند(پمپکو و همکاران، 2009: 228).وایبردر دسامبر سال 2010 برای اولین بار برای رقابت با نرم افزار مکالمه تصویری اسکایپ عرضه شد اماکم کم با انتشار نسخه قابل نصب روی اندروید توانست بیش از صد میلیون کاربر جذب کند. با استفاده از دفترچه تلفن موجود در تلفن همراه، سایر افرادی که نرم افزار فوق را نصب کرده را شناسایی کرده و آن‌ها را در لیست دوستان قرار می‌دهد. کاربران بی شمار این نرم افزارسبب شده تا در چند وقت اخیر مشکلات زیادی برای کاربران ایجاد شود، دست به دست شدن شایعات مختلف، ایجاد بی وقفه گروه های مختلف و … از جمله این موارد است. همین موضوع سبب شده تا کاربران با ارسال متون مختلف خودشان فرهنگ سازی را آغاز کنند و نحوه استفاده از این نرم افزار را به دوستان خود گوشزد کنند. شبکه های اجتماعی موبایل محور دیگر هم در وضعیت مشابه ای به سر می‌برند و توانسته اند در فضای بینابین خوب‌ها و بدها حرکت کنند.
تحقیقات نشان می هد؛گرایش کاربران به شبکه‌ها و سرویس‌های ساده‌تر مثل توییتر، واتس‌اپ و اینستاگرام گرایش دارند.”دانیل میلر” استاد رشته انسان شناسی در دانشگاه لندن که در تحقیقات اتحادیه اروپا فعالیت دارد، در مقاله‌ای نوشت: جوانان عمدتاً حتی از اینکه با این شبکه مرتبط هستند آزرده خاطر هستند. وی افزود: امسال احتمالاً سال افول فراگیرترین شبکه اجتماعی خواهد بود. افراد جوان درحال فاصله گرفتن از فیس بوک و عضویت در شبکه‌های اجتماعی تحت موبایل هستند.. استفاده از برنامه هاي كاربردي و ارتباط مستقيم با گوشي هاي هوشمند امكانات فراواني براي به اشتراك گذاري ودر نظر دادن و ده‌ها ويژ گي كاربردي ديگر به انتخاب شماره يك علاقمندان تبديل شده است (کیا، علی اصغر،3:1389). بنابراين استفاده از شبكه هاي اجتماعي درراستاي سنجش ميزان دينداري شايد ابزار مناسب ودقيق براي اين عملكرد افراد نباشد ولي می‌تواند تبليغ درسطح جهان محسوب شوند. هرچند مخاطبان جوامع مختلف مطالب را مطالعه وذخيره می‌کنند. و تفاوت ديدگاه هاي ديني دراديان مختلف را درك می‌کنند (دانیل بل،23:1999). فوکس مفهوم «سایت شبکة اجتماعی» را مبهم و نارسا می‌داند. وی علت این نارسایی را بی‌بهره بودن پژوهش های مربوط به «سایت‌ شبکه اجتماعی» از بنیان‌های تئوری اجتماعی می‌داند (Fuchs2009:9).

“شبكه هاي اجتماعي موبايل مكاني است كه افراد با علايق مشترك به وسيله تلفن همراه با ديگران ارتباط دارند. مانند شبكه هاي اجتماعي تحت وب، شبكه هاي اجتماعي موبايلي در اجتماعات مجازي قرار دارند. گرايش جديد وب سايت هاي اجتماعي مانند فيس بوك، ايجاد برنامه هاي كاربردي موبايل براي دسترسي فوري كاربرانشان از طريق گوشی‌هایشان هست كه هر روز بيشتر مرز بين موبايل و وب محو می‌شود. شبكه هاي موبايلي رسانه‌ها و نرم‌افزارهای اجتماعی در سال‌های اخیر به‌شکل روزافزونی رواج پیدا کرده‌اند.”
پس از سال ۲۰۰۰ میلادی با پیشرفت اینترنت و توسعه‌‌ی وب ۲ و همچنین توسعه‌ی نسل‌های جدید تلفن همراه، امکانات و قابلیت‌های تعاملی و مشارکتی مورد نیاز رسانه‌های اجتماعی فراهم شد و این رسانه‌ها به‌سرعت در اکثر نقاط جهان مورد استفاده‌ی کاربران قرار گرفتند. کاربران زیادی با انگیزه‌ها و اهداف گوناگون، از جمله ارتباط با نزدیکان ودوستان، پیدا کردن دوستان قدیمی، تشکیل گروه‌ها و جماعت‌های آنلاین، دریافت و ارسال اطلاعات، رقابت در بازی‌های آنلاین، جست‌وجوی فایل‌ها و محتواهای مورد نیاز و… از این رسانه‌ها و نرم‌افزارها استفاده می‌کنند (سایت جهان نیوز). “یکی محبوبیت های رسانه‌های اجتماعی موبایلی این است که به طیف وسیعی از خواسته‌ها، اهداف وانگیزه‌های و علایق افراد، گروه‌ها و سازمان‌ها پاسخ می‌دهد و به آن‌ها قدرت خلق و تولید می‌دهد. قابلیت‌هایی که در رسانه‌های جمعی مانند مطبوعات، رادیو وتلویزیون وجود نداشت و مخاطب تنها مصرف‌کننده محتواهایی بود که برایش تولید می‌شد. رسانه‌های اجتماعی تأثیرات فراوانی برارتباطات اجتماعی گذاشته‌اند. ولی در این شبکه ها ی موبایلی مخاطب یا کاربر فعال هم مصرف کننده است و هم تولید کننده است که ارتباط نتقابل برقرار می کنند”
همان طور که «بوديار» می‌گوید، ما ديگر آدميان نيستيم، بلکه پیام‌هایی روي صفحه گوشي هاي يکديگريم که انبوهي از فرصت‌ها و تهديدها را براي انسان امروز به ارمغان آورده است و مانند بسياري از محصولات رشد علم، پيامدهاي مثبت و منفي دارد که بايد منطقي با آن‌ها برخورد کرد و نمی‌توان به طور مطلق آن را نفي يا اثبات نمود. در قرن بیست و یکم، رسانه‌ها بازنمایی کننده ابهامات وجنبه های پیچیده ای از انسان‌هاست(بودیار،2004). تکنولوژی دیجیتالی یکی از امکاناتی است که رسانه‌ها در اختیار انسان‌ها قرار می‌دهند تا هر کسی خود را به طور مجازی بازنمایی کند. اگر ما ویژگی‌های شبکه‌های مجازی را درست درک کنیم، با آن‌ها به گونه صحیح و مفید تعامل ‌کنیم. در واقع ما با شناخت صحیح شبکه‌های اجتماعی از فرصت‌های آن بهره می‌گیریم و می‌توانیم از ضریب تهدیدهای شبکه‌های اجتماعی کم کنیم (خانیکی،8:1387). فضای مجازی دنیای وسیع و پیچیده‌ای است كه گروه‌ها و افراد مختلف با گرایش‌ها، باورها و اعتقادات گوناگون در آن زندگی می‌كنند. واژه «زندگی» در این فضا به اشتباه به كار نرفته است چرا كه این دنیا توأمان و همگام با دنیای واقعی و شاید بیشتر بر وجود آدمی و باورهایش اثر می‌گذارد. فضای مجازی مکانی است که فرد می‌تواند فعالیت های دنیای واقعی خود را وارد کند. از خصوصیات بارز این فضا بی مکانی و بی زمانی است. از بین رفتن فاصله مکانی و افزایش بی سابقه توان انسان‌ها برای مبادله و مراوده با یکدیگر فرایند هویت یابی جمعی افراد را دگرگون کرده است(منتظرقائم،231:1381). امروزه سیستم اطلاع رسانی جهانی و اینترنت که ديگر مثل قبض آب و برق به داخل منازل وادارات راه یافته مرزها را در می‌نوردند و آخرین اخبار و اطلاعات را از این سوی جهان با آن سوی گیتی منتقل می‌سازد دیگر برای نشر اخبار واطلاعات، فاصله مانع به شمار نمی‌رود(شیلر،75:1994).
یکی از دلایل عمومیت یافتن اینترنت و استفاده فراوان از شبکه های اجتماعی درایران ، تلاش برای بازسازی وخلق مجدد هویت‌ها درفضای مجازی است (فخارطوسی، جواد،43:1389). اينترنت را مي‌توان اولين حوزه عمومي جدي براي جامعه ايران دانست؛ اما حوزه عمومي نه به معناي هابرماسي آن كه كاملاً معطوف به نقد دولت و آزادي بيشتر و… است، مفاهيمي كه از دل مناسبات بورژوايي بيرون آمده‌اند بلكه به معنايي متفاوت: به معناي عرصه ‌اي براي شكل‌گيري وگسترش و تقويت روابط و مناسبات افراد با يكديگر. اينترنت در ايران، به تعميق و گسترش نقد سياسي، به مفهومي كه در حوزه عمومي هابرماسي مطرح است منجر نمي‌شود. گرچه امكاني براي نوع ديگري از نقد سياسي را كه در جامعه خاص ايران مي‌توان از آن سخن گفت فراهم مي‌آورد. تلفن همراه جدا از تماس تلفنی در حال حرکت، پدیده پیام کوتاه یا پیامک، ارتباط افراد را در بسیاری موارد تغییر داده است. زبان پیام¬های کوتاه با ایجاز، اختصار و زبان محاوره و پدید آمدن خلاقیت¬ها در نوشتن پیام، به کاربردن تشبیه‌ها و کنایه¬ها و استعاره¬ها همراه است (کرجی،1388: 1). اين ابزار می‌تواند با فناوري اطلاعات دراختيار مفاهيم ومضامين ديني و متقابلاً در تقابل با دين قرار گيرد. توجه مبلغان به قابليت هاي ابزار گونه اين تکنولوژی‌ها براي اطلاع رساني، تحكيم فرهنگ ديني و دسترسي به جامعه شبكه اي در حوزه هاي جغرافياي وسيع تر قرار گيرد (فصلنامه دين و ارتباطات،1391، شماره دوم:18).
دين كلمه اي عربي است به معناي جزا وپاداش و عبارت است از اعتقاد به خالق هستي و دینداری مجموعه قوانيني كه از جانب او بر بشر عرضه گرديده است. همچنين دين به معناي اطاعت و آيين و شريعت است يعني وضع و تأسيس الهي كه مردم را به رستگاري هدايت مي کند ونشامل عقيده و عمل است (منظری وديگران 21:1389). از دید دیگر دینداری را می‌توان پذيرش تمام يا بخشي از عقايد، اخلاقيات و احكام ديني به نحوي كه شخص ديندارخود را ملزم به تبعيت و رعايت از اين مجموعه بداند، دانست (یغمایی،190:1380). دينداري و حيات ديني امور نامتعارف استثنايي و غير عادي نيست، بلكه دينداري می‌تواند. در متن زندگي روزمره افراد ظهور و بروز داشته باشدو به همه افكار احساسات و رفتار فرد جهت خاصي اعطاءكند. گیدیز معتقداست هویت مفهومي كاملاً پيچيده است كه نمي‌توان به شكل درستي معناي آن را درك كرد. به همين دليل، از نسبيت خاصي برخوردار است. در پاسخ به پرسش در مورد چيستي هويت يا ارائه تعريف مشخصي از آن، از منظرهاي متفاوتي ديدگاه‌هاي گوناگوني بيان شده است. مي‌توان هويت را آگاهي فرد نسبت به خود دانست كه در نتیجه‌ی تداوم كنش‌هاي فرد به او واگذار نمي‌شود؛ بلكه فرد بايد آن را به طور پيوسته در زندگي روزمره ايجاد كند و نيز در فعاليت‌هاي خويش مورد پشتيباني قرار دهد (گيدنز، 1378: 81). یکی از