که از منابع تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر به دست می‌آیند را نمی‌توان بدون اثرات زیست‌محیطی قابل توجه به‌دست آورد. بنابراین، معمار باید از چگونگی اینکه مواد خام استخراج میشوند آگاه باشند و پیامدهای محلی و جهانی را درک کنند.64
استفاده از مواد و مصالح قابل بازیافت
استفاده از مواد و مصالح بازیافت شده منجر به کاهش ضایعات و حفظ زمین‌های دفن زباله می‌شود، همچنین مواد قابل بازیافت انرژی گنجانده شده در شکل اصلی خود را حفظ می‌کنند که در غیر این‌صورت هدر رفته خواهدبود و باعث کاهش مصرف مواد ساخته شده از منابع طبیعی بکر می‌شود. بسیاری از مصالح ساختمانی به‌ویژه فولاد به‌راحتی قابل بازیافت است.
استفاده از مواد با عمر طولانی و نیز کمتر به نگه‌داری
مواد و مصالح با دوام که نیاز به نگه‌داری کمتر دارند، موجب کاهش مصرف مواد خام مورد نیاز برای مصالح جایگزین و ضایعات و محصولات دور ریخته شده میشوند که خود باعث اشغال کمتر زمین برای دفن زباله می‌شود. این همچنین به این معناست که ساکنین کمتر در معرض تحریک مواد شیمیائی مورد استفاده برای نصب و نگه‌داری قرار می‌گیرند.
3.5.1.3.2 مرحله ساخت و ساز
روش‌های مرتبط با مرحله ساخت، راهبردهایی هستند که با تاثیرات زیست‌محیطی ساخت و ساز واقعی و بهره‌برداری سروکار دارند.
به حداقل رساندن تاثیرات روی سایت
برنامه‌ریزی دقیق می‌تواند هجوم تجهیزات سنگین و آسیب‌های زیست‌محیطی همراه خود برای سایت را به حداقل برساند. حفاری‌ها نباید به جریان‌های آب زیرزمینی لطمه بزند. ساختارهای موجود باید به توپولوژی سایت احترام بگذارند. درختان و پوشش گیاهی فقط باید زمانی که کاملا ضروری است مانند راه دسترسی، تغییر داده شوند. در سایت‌های حساس راه‌سازی بیش از حد و رفت و آمد کامیون‌های سنگین باید به حداقل برسد.
استفاده از مصالح غیر سمی
استفاده از مواد غیر سمی برای سلامت کارگران و به خصوص کاربران که بیش از سه چهارم از زمان خود را در مکان‌های ساخته شده می‌گذرانند، کاملا ضروری است.
3.5.1.3.3 مرحله بعد از ساخت
در این مرحله معمار به بررسی عواقب زیست‌محیطی ناشی از ساختارها که بیشتر از عمر مفید خود دوام می‌آورند، می‌پردازد. در این مرحله سه امکان برای آینده یک ساختمان وجود دارد: استفاده مجدد از آن، بازیافت مصالح و قطعات و یا دفع همه‌ی آن‌ها. استفاده مجدد از ساختمان و یا بازیافت مواد و مصالح به ساختمان اجازه می‌دهد منبعی برای ساختمان‌های جدید و یا کالاهای مصرفی باشد. زائدات و ضایعات نیاز به سوزاندن و یا محلی برای دفن و انبار هستند که در حال حاضر سبب شیوع جریان زباله‌ها شده است.
استفاده مجدد از ساختمان
انرژی به کار رفته در ساخت و ساز یک ساختمان بسیار قابل توجه است، که تنها شامل انرژی به کار رفته در ساخت مصالح نیست، بلکه شامل انرژی است که برای ساختن یک ساختمان مصرف شده است. اگر ساختمان قابل تطبیق به یک استفاده جدید باشد این انرژی‌ها حفظ خواهند شد و وقتی استفاده مجدد از یک ساختمان امکان پذیر نباشد، اجزا منحصر به‌فرد آن را می‌توان برای استفاده مجدد انتخاب کرد، پنجره‌ها، درها، آجرها و وسایل داخلی نمونه‌های خوبی برای استفاده مجدد هستند.
بازیافت کردن مصالح
بازیافت مصالح از یک ساختمان با توجه به سختی جدا نمودن مواد مختلف از یکدیگر دشوار به نظر می‌رسد. بعضی از مصالح مانند شیشه و آلومینیوم باید با دست از ساختمان جدا شوند، فولاد توسط آهن ربا به راحتی از قلوه سنگ‌ها قابل جدا شدن است و بتن را می‌توان خرد کرد و به عنوان سنگدانه در بتن جدید استفاده کرد.
استفاده مجدد از سایت ساختمان و زیرساخت آن
از آن‌جایی که مردم به دنبال طبیعت و فضای خالی هستند، پیشروی به نقاط دور از مرکز شهرها بسیار رایج شده‌است. توسعه حومه‌های جدید برای به دست آوردن کیفیت‌هایی که حومه‌نشینان به دنبال آن هستند، قطعا جنگل‌های بکر و زمین‌های حاصل‌خیز کشاورزی را از بین می‌برد. علاوه‌بر این، اضافـه بـر مصالـح مــورد نیاز بـرای ساختمان‌های جـدیـد، تـوسعه و ساختارهای جـدیـد نیازمنـد سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌تری برای ساخت و ساز جاده‌ها و فاضلاب و کسب و کارهای جدید هستند. زمین‌های خالی و ساختمان‌های رها شده در شهر با زیرساخت‌های موجود منبع خوبی برای ساخت و ساز مجدد هستند که باعث صرفه‌جویی در مصرف زمین و مواد و مصالح می‌شود.
3.5.1.4 طراحی انسانی
همان‌طور که قبلا توضیح داده شد، این اصل سه راهبرد اصلی را متضمن می‌شود: حفظ شرایط طبیعی، طراحی شهری و برنامه‌ریزی سایت و طراحی برای آسایش انسانی. این راهبردها روش‌های خاص طراحی هستند که به‌نوبه خود منجر به بهبود پایداری معماری میشوند. شکل 11 چگونگی ارتباط طراحی انسانی و طراحی اصلی را نشان می‌دهد. این روش‌ها بر بهبود زندگی انسان و دیگر گونه‌ها تمرکز می‌کند.
راه‌های دست‌یابی به «طراحی انسانی» اصل سوم
3.5.1.4.1 حفظ شرایط طبیعی
احترام به توپوگرافی
خطوط موجود توپوگرافی سایت باید محترم شمرده شوند. تغییر توپوگرافی نه تنها پر هزینه است بلکه محیط‌زیست سایت را تغییر می‌دهد، همچنین تغییر آن‌ها مسیر حرکت آب و جریان باد در سایت را نیز تغییر خواهد داد.65
جلوگیری از اختلال در سطح آب‌های زیرزمینی
انتخاب زمین و طراحی ساختمان‌ها باید به‌صورتی باشد که به حفاری تا پایین سطح آب‌های زیرزمینی نیازی نباشد. قرار دادن یک ساختمان بزرگ بر روی سطح آب، چرخه‌ی طبیعی آب را مختل خواهد کرد و اگر سطح آب زیرزمینی در طول ساخت و ساز نمایان شد، مستعد آلودگی از جانب آب‌های سطحی آلوده است.
حفاظت از گیاهان و جانوران موجود
حیات وحش محلی و پوشش گیاهی باید به عنوان بخشی از سایت ساختمان به رسمیت شناخته شوند. هنگامی که از آن‌ها به عنوان منابع طبیعی نگه‌داری کرد، ساختمان تمام شده به یک فضای لذت‌بخش‌تر برای انسان تبدیل می‌شود.
3.5.1.4.2 طراحی شهری و برنامه‌ریزی سایت
روش‌های وابسته به راهبردهای طراحی شهری و برنامه‌ریزی سایت، پایداری را در مقیاس بزرگتر از یک ساختمان اعمال می‌کنند.
ادغام طراحی با حمل و نقل عمومی
معماری پایدار در مقیاس شهری برای ترویج حمل و نقل عمومی باید طراحی شود. هزاران وسیله نقلیه فردی روزانه در حال حرکت و رفت و آمد به داخل و خارج منطقه هستند که باعث ایجاد آلودگی، تراکم ترافیک و نیاز به فضای پارکینگ میشوند.
ترویج و توسعه استفاده ترکیبی
توسعه پایدار به اختلاط کاربری‌های مسکونی، تجاری، اداری و فضاهای سبز و خرده فروشی تاکید می‌کند. پس از آن مردم امکان انتخاب زندگی در نزدیک مغازه و جایی که کار می‌کنند را دارند که منجر به ارتباط اجتماعی بیشتری از یک حومه‌ی معمولی می‌شود. امکان بالقوه برای فعالیت‌های 24 ساعته باعث امن‌تر شدن منطقه می‌شود.
3.5.1.4.3 طراحی برای آسایش بشر
تامین آسایش حرارتی، بصری و صوتی
مردم در فضاهایی که بسیار گرم و یا سرد هستند بازدهی خوبی ندارند. تامین نور مناسب با فعالیت هر فضا ضروری است. سر و صدای پس‌زمینه تولید شده از تجهیزات و ازدحام و شلوغی باعث انحراف شنوایی ساکنین و عدم تمرکز و آسایش آن‌ها می‌شود. رعایت حریم صوتی و بصری در طراحی معماری حتما باید مد نظر قرار بگیرد.66
تامین ارتباط بصری با خارج
حرکت خورشید و ابرها در طول روز منجر به تغییر نور آسمان میشوند. ساعت داخلی انسان‌ها با چرخه شب و روز هماهنگ شده است اما از نقطه نظر روانی و فیزیولوژی نور روز و پنجره‌ها معنای ضروری برای فعالیت‌های بدن هستند.
استفاده از پنجره‌های عملکردپذیر
پنجره‌های قابل کنترل به ساکنین این امکان را می‌دهد که کنترل درجه حرارت، تهویه مطبوع و نور کافی را در فضای خود داشته باشند.
تامین هوای پاک و تازه
برای تامین رفاه ساکنین دمیده شدن هوای تازه از میان مجراهای هوای پاک الزامی است. مزایای هوای تازه تامین اکسیژن است و چرخش مداوم هوای داخلی سطح متمرکز باکتری‌ها و مواد شیمیائی داخل ساختمان را کاهش می‌دهد.
عدم استفاده از مواد غیر سمی
قرار گرفتن طولانی مدت در معرض مواد شیمیائی مورد استفاده که در ساخت و ساز از آن‌ها استفاده می‌شود اثرات مضری بر سلامت انسان دارد.
همسازی با افراد با هر نوع توانایی فیزیکی
یکی از جنبه‌های طراحی پایدار طول عمر آن است. ساختمان‌های بادوام‌تر و سازگارتر، پایدارتر از ساختمان‌هایی هستند که اینگونه نیستند. این سازگاری شامل استقبال مردم از آن در سنین و شرایط فیزیکی مختلف است. بیشتر مردم می‌توانند از یک ساختمان بیشتر از عمر مفید آن استفاده کنند.
3.5.2 نقش عناصر ساختمانی در رسیدن به پایداری
3.5.2.1 نقش بام‌ها و دیوارهای سبز در رسیدن به طراحی پایدار
بام‌های سبز، پایدار و سالم ایجادکننده منظر بام هستند که یکی از عناصر طراحی پایدار در طراحی اکولوژیکی امروز است. دیوارهای سبز نیز یک سیستم پوششی جاندار با فوایدی نظیر بام‌های سبز می‌باشند که از پخش شدن گرد و خاک در هوا جلوگیری می‌نمایند و از ساختمان در برابر اشعه‌های فرابنفش، باران و فشار باد محافظت می‌نمایند.
بام‌های چمنی یک تکنیک ساختمان‌سازی متعارف و سنتی در بسیاری از نقاط جهان است. تفاوت بین بام سبز جدید و سنتی در اهداف و مواد به کار رفته است. هدف اصلی در گذشته عایق‌بندی و حذف لایه آب‌بندی بوده که اغلب با پوست درختان صورت می‌گرفته‌است. امروزه بام سبز با هدف سلامتی زیست‌محیطی، اقتصادی و اصلاح فاضلاب سطحی و توجه به مسائل زیبایی شناسی است.
بام‌های سبز به سه دسته تقسیم میشوند:
1- بام سبز گسترده: این بام‌ها عمق خاکشان کمتر از 15 سانتی‌متر است و مناسب رشد گیاهان با ریشه‌های کم عمق است که شبیه چمن‌زار میشوند. مزیت اینگونه در این است که نیاز به اصلاح ساختار نیست.
2- بام سبز متمرکز: این بام حداقل به 30 سانتی‌متر خاک نیاز دارد و می‌توان در آن باغی از درختان، بوته‌ها و سایر گیاهان تزئینی ایجاد کرد. این بام نیاز به نگه‌داری زیاد و ظرفیت باربری بیشتر جهت ایمنی ناشی از بار اضافی است.
3- بام سبز ترکیبی: این نوع بام ترکیبی از هر دو بام ذکر شده است. اما دارای ظرفیت بار بیشتری است و گیاهان در داخل پانل‌های گسترده سبک وزنی رشد می‌کنند.
دیوارهای سبز نیز به دو گونه مختلف وجود دارند:
1- نماهای سبز: در این نماها انواعی از گیاهان بالا رونده یا کوتاه آبشاری برای پوشش سازه‌های نگه‌دارنده مانند پانل‌های شبکه‌ای مدولار یا سیستم‌های کابلی استفاده می‌شود. در این سیستم گیاهان در پایه این سازه‌ها کاشته میشوند.
2- دیوارهای زنده: این دیوارها ترکیبی از صفحات یا شبکه‌های عمودی از گیاهان کاشته شده هستند که به دیوار یا قاب سازه‌ای متصل میشوند.
از فواید محیطی آن‌ها می‌توان به اصلاح کیفیت هوا و کاهش آلودگی، حفاظت از فاضلاب، عایق صوتی، کاهش اثرات گرمایی، کاهش و ذخیره مصرف انرژی، ترکیب با انرژی خورشیدی، تولید غذا، فواید زیبایی‌شناسانه و آسایش بصری را نام برد. علاوه براین، اینگونه فضاها باعث آرام‌بخشی به انسان، ایجاد فضاهایی جهت استراحت، تعـدیل تغییرات آب و هـوایی، کاهش هـزینه نگـه‌داری از سقف و زیستگاهی برای حیات‌وحش و کاشت گیاهان برای مصارف روزانه می‌شود.
در هنگام طراحی بام و یا دیوار سبز باید به شرایط فیزیکی ساختمان و سایت توجه کرد؛ شیب بام بین 1 تا 30 درجه باشد تا موجب تثبیت خاک شود. جهت شمالی و جنوبی بام و دیوار شرایط نور و گرمایی متفاوت دارند در نتیجه پوشش گیاهی آن‌ها نیز باید متفاوت باشد. توجه به جهت باد و استفاده از شبکه‌های محافظ در مقابل جریان‌های شدید باد و وزن آن که توسط سازه می‌تواند تحمل شود یا خیر. یک لایه نازک بام وزنی در حدود 50 کیلوگرم بر متر مربع در زمان اشباع شده دارد.67
3.5.2.2 کاربرد سامانه‌های خورشیدی در ساختمان
با توجه به اینکه تامین نیازهای گرمایشی و سرمایشی توسط انرژی‌های تجدیدپذیر یکی از اهداف معماری پایدار است، حرکت به سمت طراحی ساختمان‌های خورشیدی گامی مهم در جهت توسعه پایدار است.
سامانـه‌های خـورشیدی به دو دسته
