خدمت
130
جدول(4-20) : آزمون t مربوط به ابعاد آمادگی الکترونیکی سازمان ارائه دهنده خدمت
131
جدول (4-21) : میانگین ابعاد آمادگی الکترونیکی سازمان ارائه دهنده خدمت
131
جدول (4-22) : نتایج آزمون فریدمن
131
جدول (4-23) : رتبه بندی ابعاد آمادگی الکترونیکی سازمان ارائه دهنده خدمت
133
جدول (4-24) : میانگین مربوط به ابعاد آمادگی الکترونیکی جامعه هدف
133
جدول (4-25) : آزمون t مربوط به ابعاد آمادگی الکترونیکی جامعه هدف
134
جدول (4-26) : میانگین ابعاد آمادگی الکترونیکی جامعه هدف
134
جدول (4-27) : نتایج آزمون فریدمن
135
جدول (4-28) : رتبه بندی ابعاد آمادگی الکترونیکی جامعه هدف
136
جدول (4-29) : نتیجه ارزیابی آمادگی الکترونیکی سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح
فصل اول
کلیات تحقیق
1-1- مقدمه
در اين فصل شماي كلي تحقيق و طرح تحقيق جهت آشنايي كلي خواننده با مسألة اصلي تحقيق، موضوع تحقيق، ضرورت‌ها و اهداف تحقيق، و روش برخورد محقق با اين مسأله در روش تحقيق، شيوة جمع‌آوري اطلاعات و قلمروي تحقيق به‌طور كلي بيان مي‌شود.
1-2- تعریف مساله
فناوري اطلاعات و ارتباطات (فاوا) ماهيت روابط جهاني و منشاء مزيت هاي رقابتي و نيز فرصت هاي توسعه اقتصادي و اجتماعي را به طور بنياديني تغيير داده است. از سوي ديگر با افزايش شكاف ديجيتالي (فاصله اي است ميان افراد و جوامعي كه از فناوري اطلاعات و ارتباطات مانند اينترنت بطور اثر بخش استفاده مي كنند و آنهايي كه اين توانايي را ندارند) رهبران دولت ها، شركتهاي تجاري و سازمان هاي اجتماعي سعي دارند قدرت فناوري اطلاعات و ارتباطات را در جهت توسعه خويش مهار كنند. براي استفاده اثربخش از فاوا، نهادي بايد از جهت زير ساخت ها، ميزان دسترسي به فاوا در سطح گسترده افراد و جنبه هاي قانوني و حقوقي بر استفاده از فاوا داراي آمادگي الكترونيكي باشد. بنابراين اگر قرار است خلاء شكاف ديجيتالي پر شود، همه اين موضوعات بايد در يك استراتژي منسجم و دست يافتني كه جهت رفع نيازهاي محلي آن نهاد خاص توسعه داده شده است، مورد توجه قرارگيرند.
رهبران كشورها، شركت‌ها و سازمانهاي درحال توسعه مي‌توانند از ابزار ارزيابي آمادگي الكترونيكي جهت اندازه‌گيري و برنامه‌ريزي براي انسجام و يكپارچه‌سازي كمك گيرند. اين امر به آنها كمك مي‌كند تا بر تلاش‌ها و نيازهايي تمركز كنند و حوزه‌هايي را مورد شناسايي قرار دهند كه نيازمند پشتيباني خارجي و سرمايه‌گذاري و كمك مي‌باشند.
اما ارزيابي به تنهايي كافي نيست و تصميم‌گيرندگان با دو چالش كليدي در زمينة استفادة اثربخش از اين ابزار روبرو مي‌باشند. اولاً، آنها نياز دارند كه درك كنند فناوريهاي اطلاعات و ارتباطات (فاوا) چگونه مي‌تواند به كشور، كسب و كار و يا سازمانشان در دستيابي به مزاياي اقتصادي، اجتماعي و يا عملياتي و در نتيجه تعيين اهداف واقعي كمك كند. ثانياً، آنها بايستي گام‌هاي محكمي به سمت استفادة مؤثر و قابل‌توجه از فاوا بردارند كه به آنها كمك خواهد كرد كه به اهداف توسعه دست يابند.
از طرف ديگر طيف وسيعي از ابزارهاي ارزيابي براي اندازه‌گيري ميزان آمادگي الكترونيكي توسعه يافته‌اند. اين ابزارها از تعاريف بسيار متنوعي براي آمادگي الكترونيكي و نيز روش‌هاي اندازه‌گيري متفاوتي استفاده مي‌كنند، كه ارزيابي‌ها از نظر اهداف و نتايج حاصله به‌طور قابل ملاحظه‌اي با يكديگر متفاوت خواهد بود.
بنابراین در راستای تحقق دولت الکترونیک نیاز می باشد که آمادگی الکترونیکی شدن سازمان ها مورد ارزیابی قرار گیرند. از آنجایی که بیشتر سازمان های کشور با محوریت خدمت می باشد، به بیانی دیگر در حال ارائه خدمت به مردم و سازمان های دیگر می باشد در این تحقیق به ارائه مدلی برای ارزیابی آمادگی الکترونیکی سازمان های خدماتی پرداخته می شود.
در سازمانهای خدماتی تولید و مصرف همزمان است، یعنی بین مشتری و ارائه کننده خدمت رابطه متقابل ایجاد می گردد. و نیز سازمان های خدماتی عموما باید از نظر زیر ساخت (فیزیکی، انسانی، منابع ملموس و غیر ملموس)، قابلیت دسترسی فناوری اطلاعات و ارتباطات برای عامه مردم و تاثیر چاچوب ضوابط قانونی موجود در به کارگیری فناوری مزبور از آمادگی الکترونیکی برخوردار باشند. لذا با ارزیابی میزان امادگی الکترونیکی، سازمانها با اطمینان بیشتر در راستای برنامه ریزی لازم برای گسترش امور مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات گام برمی دارند.
به همين دلايل اين تحقيق به طراحی الگوی ارزیابی آمادگی الکترونیکی شدن متناسب با شرایط اقتصادی، اجتماعی و فناوری کشورمان برای سازمان های خدماتی جهت پذیرش، به کارگیری و سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات و ارتباطات می پردازد.
1-3- اهمیت موضوع
با توجه به تغييرات فزاينده فناوري در زمينة فاوا كه شكل مبادلات و ارتباطات و نحوة انجام فرايندهاي سازماني را نيز تغيير داده است، تنها راه بقا، كسب مزيت رقابتي و مديريت مؤثر تغييرات سريع در محيط كاملاً متغير كسب و كار است. با توجه به ظهور فاوا و تغييرات محيطي موجود، مزيت رقابتي واقعي تنها زماني حاصل مي‌شود كه فعاليت‌هاي كليدي سازمان با كمك فاوا دگرگون شوند و تغيير شكل يابند. دگرگوني مهمي كه در بسياري از سازمانهاي سنتي در حال وقوع است، بر به‌كارگيري و سرمايه‌گذاري در فاوا يا فناوريهاي اطلاعات و ارتباطات به منظور بهبود بهره‌وري، افزايش كارايي عملياتي و مالي كسب و كارها تمركز دارد. اين حوزة مهم كه آن را كسب و كار الكترونيكي1 مي‌نامند، ثروتي از درآمدهاي جديد و رشد مشتريان، فرصت‌هاي جديد جهت بهبود بهره‌وري و صرفه جويي در هزينه‌ها را فراهم مي‌آورد.
كسب و كار الكترونيكي شامل ديجيتالي كردن كامل زنجيرة ارزش و فرايندهاي تجاري و تعهد به كمك به سازمانهاي سنتي جهت ايجاد ارزش افزوده و رسيدن به درجاتي از تعالي و توسعه‌يافتگي عملياتي و مالي است كه پيش از آن به آنجا نرسيد بودند. بنابراين در راه رسيدن به كسب و كار الكترونيكي مديران شركت‌ها با وظيفه سنگيني جهت شناسايي فرصت‌ها و ارزيابي و توجيه سرمايه‌گذاري‌هاي مناسب كسب و كار الكترونيكي مواجه هستند.
لذا مزيت ارائه شده توسط اين تحقيق، ارائة مكانيسمي براي اندازه‌گيري آمادگي الکترونيکي سازمان های خدماتی جهت بهبود اولويت‌بندي، برنامه‌ريزي و مديريت تغيير مرتبط با فعاليت‌هاي کسب و کار الکترونيکي است جهت دستيابي به كسب و كار الكترونيكي موفقي كه براي رقابتي ماندن و بهره‌گيري كامل از مزاياي کسب و کار الکترونيکي ضروري است و علاوه بر مزاياي فوق باعث ظهور فرايندهاي نوآورانه و خلاق، سازماندهي جديد فرايندهاي كسب و كار، اثرات عملكردي و مالي قابل توجه مي‌باشد. مزيت اصلي كه با انجام اين تحقيق بدست مي‌آيد، اين است كه اين مدل راهنمايي براي تلاش‌هاي توسعه و سرمايه‌گذاري در جهت به‌كارگيري فاوا فراهم مي‌كند كه از آن مي‌توان جهت محك‌گذاري به منظور اندازه‌گيري و مقايسه پيشرفت با وضعيت قبلي خود يا با ساير موارد مشابه در سازمانهاي خدماتی ايراني استفاده كرد.
1-4- سوالات تحقیق
به طور کلی این تحقیق به دنبال پاسخگویی به سؤالات زیر می باشد:
چه معیار هایی برای ارزیابی آمادگی الکترونیکی سازمان های خدماتی با توجه نقش فناوری اطلاعات در کسب و کار باید در نظر گرفته شود؟
نتایج ارزیابی آمادگی الکترونیکی سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح با استفاده از الگو ارائه شده در این تحقیق چه می باشد؟
آیا من حیث المجموع سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح آمادگی لازم، جهت الکترونیکی شدن را دارا می باشد؟ و در چه سطحی آمادگی لازم را دارا می باشد؟
1-5- هدف تحقیق
هدف کلی اين تحقيق طراحی الگو ارزیابی آمادگی الکترونیکی شدن متناسب با شرايط اقتصادي و اجتماعي و فناوري كشور به منظور ارزيابي ميزان آمادگي سازمانهاي خدماتی ايراني جهت پذيرش، به‌كارگيري و سرمايه‌گذاري در فناوريهاي اطلاعات و ارتباطات می باشد. لذا می توان اهداف جزئی را به شرح زیر بیان نمود:
سنجش ميزان آمادگي الکترونيکي سازمان تامین اجتماعی نیرو های مسلح جهت مشخص نمودن نقاط ضعف و قوت و شناسايي اولويت‌هاي سرمايه‌گذاري براي فاوا
ارائه راهکارهاي مناسب به سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح جهت مشخص نمودن حوزه‌هايي كه به حمايت، سرمايه‌گذاري و برنامه‌ريزي جهت توسعة يكنواخت و منسجم فاوا احتياج دارند.
هدف کاربردی اين تحقيق طراحی الگو ارزیابی آمادگی الکترونیکی شدن متناسب با شرايط اقتصادي و اجتماعي و فناوري كشور به منظور ارزيابي ميزان آمادگي سازمانهاي خدماتی ايراني جهت پذيرش، به‌كارگيري و سرمايه‌گذاري در فناوريهاي اطلاعات و ارتباطات می باشد. لذا می توان اهداف فرعی را به شرح زیر بیان نمود:
مشخص نمودن نقاط ضعف و قوت و شناسايي اولويت‌هاي سرمايه‌گذاري
توسعة استراتژي‌هاي مناسب و منسجم براي فاوا در سطح سازمانهاي خدماتی ايراني جهت بهبود گسترش تجارت الکترونيک
مشخص نمودن حوزه‌هايي كه به حمايت، سرمايه‌گذاري و برنامه‌ريزي جهت توسعة يكنواخت و منسجم فاوا احتياج دارند.
1-6- روش تحقیق
1-6-1- روش و ابزار گر آوری اطلاعات
در اين تحقيق از روش‌هاي زير جهت جمع‌آوري اطلاعات استفاده شده است:
در تكميل مباني نظري از منابع كتابخانه‌اي و اينترنتي شامل كتب و مقالات و مطالعات موردي انگليسي و بعضا ترجمه شده به فارسي استفاده خواهد شد.
در شناسایی معیارها و شاخصها از مصاحبه با دست اندرکاران و متخصصان استفاده خواهد شد.
براي تعيين ميزان آمادگي سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح از پرسشنامه، مصاحبه و اطلاعات آماري منتشر شده، استفاده خواهد شد.
1-6-2- روش تجزیه و تحلیل داده ها
روش اين تحقيق در شناسايي و تحليل شاخصها و مدل‌هاي ارزيابي آمادگي الكترونيكي گراندد تئوری2 یا نظریه زمینه ای یا تئوری سازی داده بنیاد مي‌باشد. به‌طور كلي گام‌هاي انجام اين تحقيق عبارتند از:
داده های جمع آوری شده در مرحله اول تحقیق با روش رویش نظریه ها و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار اطلس تی آی می باشد. این روش به کشف نظریه از میان داده ها می پردازد به عبارتی قرار نیست فرضیه ای از پیش تعیین شده ای به اثبات برسد بلکه با تعیین حوزه مطالعه یک سؤال اساسی مطرح می شود و سپس پاسخ به این سؤال در قالب مصاحبه و سایر مستندات جمع آوری شده و به روش رویش نظریه اصطلاحاً تجزیه و تحلیل یا کد گذاری می شود سپس با گسترش رابطه میان کدها یک شبکه مفهومی خلق شده و نظریه مورد نظر از میان آن ایجاد می شود. در این روش نظریه مورد نظر از میان خود داده ها و پدیده های موجود خلق می شود. در مرحله دوم تحقیق با استفاده از روش های آماری مناسب از قبيل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) به کمک نرم افزار Expert choice وزن هر بعد، معیار و زیر معیار تعیین می شود و نهایتا در مرحله سوم از طریق توزیع پرسشنامه و آزمون پارامتري T تک نمونه ای وضعیت موجود سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح تعیین می شود.
1-7- مراحل تحقیق
روش اين تحقيق در شناسايي و تحليل شاخصها و مدل‌هاي ارزيابي آمادگي الكترونيكي رويكرد تركيبي(كمي _ كيفي) بوده است. به‌طور كلي گام‌هاي انجام اين تحقيق عبارت بودند از:
مطالعات مربوط به شناخت مباني نظري تحقيق
مطالعه و بررسی ادبیات و پیشینه پژوهش
گردآوری داده ها همراه با تحلیل تا جایی که به مرحله اشباع می رسیم.
کدگذاری داده ها در سه مرحله (یافتن مفاهیم در داده ها)
استخراج مدل ارزیابی آمادگی الکترونیکی سازمانهای خدماتی
توزیع پرسشنامه برای وزن دهی به معیار های مدل مورد نظر
جمع آوری نتایج پرسشنامه و تحلیل سلسله مراتبی (AHP) برای تعیین وزن هر بعد، معیار و زیر معیار
اجرای مدل و اندازه گیری آمادگی الکترونیکی سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح
تعیین مقدار آمادگي الكترونيكي سازمان تامین اجتماعی نیروها
