
چانگ و همکاران
2012
11
سرمایه انسانی پیش برنده نوآوری سازمانی
ماریزپرز و همکاران
2012
12
سرمایه فکری و عملکرد شرکت
سیلویا سومدریا
2013
13
تأثیر سرمایه فکری، نوآوری، استراتژی های سازمانی بر عملکرد شرکتها در آنتالیا ترکیه
کالکان و همکاران
2014
14
سرمایه فکری بر توسعه محصول جدید
چانگ و همکاران
2014
15
سرمایه فکری و عملکرد بیمه عمر در چین
مین لو و همکاران
2014
جدول 2-4 پیشینه تحقیقات خارجی
استنتاج از مبانی نظری و پیشینه تحقیق با تأیید مدل مفهومی
سرمایه فکری، موضوع جدیدی است که به لحاظ نظری در چندسالهی اخیر در سطح جهانی مطرح شده است؛ اما از آن جایی که منبعی پر ارزش برای کشورها و سازمانها به حساب میآید، میزان رشد و توسعهی آن به سرعت در حال تبدیلشده به شاخصی در توسعهیافتگی کشورها است. از سوی دیگر، این منبع نامشهود به عنوان یکی از ارزش افزاترین منابع شرکتها و سرمایهای کلیدی در رشد کارآفرینی مطرح شده است. از این رو، امروزه ضرورت توسعه و مدیریت سرمایه فکری، به یک الزام جدی در سطح کلان ملی و در عرصهی کسبوکار تبدیلشده و با حرکت به سمت اقتصاد دانش پایه منجر به تغییر پارادایم حاکم اقتصاد صنعتی شده است. به گونهای که میتوان شاهد پایداری اقتصادی مبتنی اطلاعات و دانش بود که اساس و بنیان آن بر محور سرمایه فکری استوار است.
با توجه به تحقیقات و تلاشهایی که در دهههای گذشته و دههی جاری صورت پذیرفته است، به نظر میرسد مفاهیم سرمایه فکری امروزه دیگر مراحل نخستین آزمایشگاهی و تحقیقاتی خود را سپری نموده و به ضرورتی در مدیریت سازمانها و در سطح گستردهتر، راهبری توسعه کشورها تبدیل شده است.
در این تحقیق بر اساس مقاله کالکان و همکاران (2014)، تأثیر سرمایه فکری، نوآوری سازمانی و استراتژی سازمانی را بر عملکرد مالی پژوهش قرار میدهیم. با توجه به مدل مفهومی این تحقیق با سعی بر این داریم که علاوه بر این تأثیر متغیرها مستقل بر روی یکدیگر را هم مورد پژوهش قرار دهیم.
متغیرهای مورد بررسی در این تحقیق بر مبنای چارچوب نظری مدل مفهومی کالکان و همکاران (2014) استخراج شده است.
خلاصه فصل:
در این فصل به مبانی نظری تحقیق پرداخته شده است. پژوهش درباره تمامی متغیرهای تحقیق و تعریف همه اجزای آن.
3-1) مقدمه:
تقريباً پيشرفت در هر زمينه از علم، تابع تلاشهاي پژوهشي نظاممند است، از همين رو است که از پژوهش به عنوان زيربناي پيشرفت علمي نامبرده ميشود. پژوهش مجموعه فعاليتهايي است که پژوهشگر با استفاده از آنها به قوانين و واقعيتها پي ميبرد و روش عبارت است از مجموعه فعاليتهايي که براي رسيدن به هدفي خاص صورت ميپذيرد. روشهاي پژوهش متعددند و هر يک تا اندازهاي به کشف قوانين علمي کمک ميکنند. در هر پژوهش، پژوهشگر تلاش ميکند تا مناسبترين روش را انتخاب کند و آن روشي است که دقيقتر از روشهاي ديگر واقعيتها را کشف کند. بنابراين شناخت واقعيتهاي موجود و پي بردن به روابط ميان آنها مستلزم انتخاب روش پژوهشي مناسب است (دلاور، 1391، ص 27).
بر اساس مطالب مذکور، در اين فصل، ابتدا به توضيح در رابطه با روش انجام پژوهش، پرداخته ميشود و سپس ويژگيهاي جامعه آماري و نمونه مورد بررسي قرار ميگيرد. بعد از آن به روشهاي جمعآوري اطلاعات اشاره و ابزار گردآوري دادهها تشريح و پايايي و روايي آن بررسي ميشود. در نهايت، قلمرو تحقيق و جامعه آماري بيان ميگردد و روشهاي تحليل اطلاعات تشريح ميشوند.
3-2) نوع پژوهش:
به طور کلي روشهای پژوهش در علوم رفتاري را به سه طريق میتوان طبقهبندی نمود:
1. هدف پژوهش 2. نحوه گردآوري دادهها و ميزان کنترل متغيرها 3. محل تحقيق.
پژوهشها از نظر هدف به سه دسته تقسيم میشوند (دلاور، 1391، ص 32): پژوهشهای بنيادي94 پژوهشهای کاربردي95
پژوهشهای توسعهای96
که تحقيق حاضر از اين نظر در زمره پژوهشهای کاربردي تعريف میگردد. تحقيقات کاربردي تحقيقاتي هستند که هدف آن پژوهشها، بررسي کاربرد عملي دانشها هستند (سرمد،1383، ص 34).
در تحقيقات کاربردي، نظریهها، قانونمندیها و فنوني که در تحقيقات بنيادي تدوين میشود براي حل مسايل اجرايي و واقعي به کار میبرند (خاکي،1378، ص 39).
پژوهشها از نظر چگونگي به دست آوردن دادههای علمي به دو دسته کلي توصيفي97 و اکتشافي98 تقسیمبندی میگردند که روش تحقيق توصيفي داراي زیرمجموعههایی است (سرمد و همکاران، 1383، ص 39).
پيمايشي99
همبستگي100
بررسي موردي101
تحقيق در عمليات102
پس رويدادي يا علي– مقایسهای103
تاريخي104
تحليل محتوا105
که تحقيق حاضر از اين نظر در زمره تحقيقات توصيفي- پيمايشي قرار میگیرد. تحقيق (يا غیرآزمایشی)، شامل مجموعهای از روشهاست که هدف آنها توصيف شرايط يا پدیدههای مورد بررسي است. اجراي اینگونه تحقيقات میتواند به منظور شناخت بيشتر شرايط يا یاریدادن به فرايند تصمیمگیری باشد (سرمد و همکاران، 1383، ص 41).
پژوهشهای پيمايشي پژوهشهایی هستند که براي حل مسايل در سازمانهای آموزشي، صنعتي، دولتي و سياسي مورد استفاده قرار میگیرند. در اين پژوهشها محقق درباره وضعيت موجود تحقيق میکند تا براي اصلاح يا بهسازي موضوع تحقيق طرحهایی بر اساس آن شکل بگيرد. اين پژوهشهای پيمايشي پژوهشهایی هستند که براي حل مسايل در سازمانهای آموزشي، صنعتي، دولتي و سياسي مورد استفاده قرار میگیرند. در اين پژوهشها محقق درباره وضعيت موجود تحقيق میکند تا براي اصلاح يا بهسازي موضوع تحقيق طرحهایی بر اساس آن شکل بگيرد. اين نوع تحقيق میتواند براي بررسي چگونگي توزيع و موجوديت يک سري صفت در جامعه آماري به کار رود. تحقيقات پيمايش خود به سه دسته:
1. مقطعي106 2. طولي107 و 3. تکنيک دلفي108 تقسیمبندی میشود که تحقيق حاضر از نوع مقطعي است و نمونهگیری از جامعه آماري درباره ارتباط بين سرمايه فکري،نوع آوری، استراتژی و عملکرد مالی سازمان در يک مقطع از زمان صورت پذيرفته است (سرمد و همکاران،1383، ص 46).
پژوهشها بر اساس محل تحقيق به دو گونه تحقيقات کتابخانهای و ميداني109 تقسيم میشوند (خاکی، 1387، ص 54)
اين پژوهش شامل هر دو نوع میباشد، به اين نحو که در مرحله ابتدايي با استفاده از مطالعه کتابخانهای، مؤلفههای مدل شناساییشدهاند و سپس آن مؤلفهها در 120 نمایندگی بیمه استان گیلان به صورت ميداني مورد بررسي و تحقيق قرارگرفتهاند.
3-3) جامعه آماري:
جامعه آماری عبارت است تعدادی از عناصر مطلوب مورد نظر که حداقل دارای یک صفت مشخصه باشند؛ به عبارت دیگر، جامعه آماری به کل گروه افراد، وقایع و چیزهای اشاره دارد که محقق میخواهد به تحقیق درباره آن بپردازد (سکاران، 1392).
جامعه آماری تحقیق حاضر مدیران نمایندگی بیمه ایران در استان گیلان که در سه سال گذشته بنا برگزارش دریافتی از سرپرستی بیمه ایران در استان گیلان بالاترین پرتفوی را داشتهاند که در قالب 175 نمایندگی بیمه ایران مشغول به کار میباشند.
3-4) روش نمونهگیری و برآورد حجم نمونه:
3-4-1) برآورد حجم نمونه
براي تعيين حجم نمونه، ابتدا پرسشنامه بين 30 نفر به عنوان نمونه مقدماتي توزيع گرديد. انحراف معيار اين نمونه برابر با 0.98 به دست آمد، بر اساس فرمول کوکران، به صورت زير حجم نمونه در سطح خطاي 05/0 با دقت برآورد 0.1 محاسبه شد.
3-4-2) روش نمونهگیری
در این پژوهش از روش نمونهگیری تصادفی ساده (قرعهکشی) که این روش از ارزش علمی برخوردار است برای تهیه نمونه آماری و توزیع پرسشنامهها استفاده شده است. به این صورت که تمام 175 نمایندگی بیمه از شانس برابر برای نمونهگیری برخوردار بوده و 120 نمایندگی به تصادف از طریق قرعهکشی انتخابشده تا حجم نمونه در این پژوهش تأمین گردد. شایان ذکراست اعضای حجم نمونه نظر خود را در مورد سنجههای ابعاد سرمایه فکری، استراتژی، نوع آوری و شاخصهای عملکردمالی بیان نموده و با توجه به اشتراک صفات اعضای حجم نمونه با جامعه آماری نتیجه حاصل از سنجههای تحقیق قابل تعمیم به جامعه آماری میباشد.
3-5) ابزارهای جمعآوری دادهها و اطلاعات:
یکی از ابزارهای رایج تحقیقات برای جمعآوری دادهها، پرسشنامه است. پرسشنامه مجموعه از سؤالها است که در آن از پاسخدهنده خواسته میشود نظر خود را نسبت به آنها ارائه نماید. در تحقیق حاضر به منظور استفاده از دیدگاه و نگرشهای کارکنان شرکتهای بیمه از پرسشنامه استفاده شد. پرسشنامه طراحیشده دارای سه بخش است، که بخش اول شامل اطلاعات فردی و دموگرافیک بوده و بخش دوم شامل سؤالات تخصصی در سه حوزه سرمایه فکری،نوع آوری و استراتژی سازمانی است که پرسشنامه استفادهشده در سه بخش فوق استاندارد و توسط میساوآلگر (2014)، چن وهمکاران (2014) و لی و ژوه (2010) طراحی شده است و دارای 40 سؤال بسته میباشد. در بخش سوم عملکردمالی در صنعت بیمه مورد پرسش قرارگرفته است که سؤالات این بخش بر اساس شاخصهای ارزیابی استاندارد در صنعت بیمه که معیار رسمی ارزیابی عملکرد نمایندگیهای بیمه ایران است طراحی شده است.
جدول 3-2) تفکیک سؤالات پرسشنامه
ردیف
متغیر
شماره سؤالات
منبع
1
نوع آوری سازمانی
13-1
میسا،آلگر 2014
2
سرمایه فکری
29-14
چن وهمکاران،2014
3
استراتژی سازمان
40-30
لی، ژو،2010
4
عملکردمالی
51-41
شاخصهای صنعت بیمه
3-6) روايي و پايايي پرسشنامه
وقتي مجموعه سؤالهایی را از فردي میپرسیم (اندازهگیری) و اميد داريم که آن سؤالها مفهوم مورد نظر را انعکاس دهد، چگونه میتوان به طور معقول مطمئن شد آنچه را که قصد داشتهایم براي سنجش بيازماييم، تعيين کردهایم و نه چيز ديگري را؟ اين امر را میتوان با بهکارگیری آزمونهای خاص روايي مشخص کرد (داناییفر و همکاران، 1387).
پايايي اين مسئله را ميآزمايد که تا چه حد ابزار در سنجش مفهوم، از ثبات و پيوستگي منطقي در پاسخها برخوردار بوده است. به عبارت ديگر، روايي در پي آن است تا نشان دهد که آيا ابزار پژوهش مفهوم را درست اندازهگيري ميکند يا خير و پايايي به ثبات و پيوستگي منطقي در ميان پاسخهاي سئوالات گنجاندهشده در سنجهي اندازهگيري کننده، اشاره دارد. در مجموع ميتوان گفت روايي و پايايي، دقت علمي پژوهش را تأييد و تصديق ميکند (داناييفر و همکاران، 1387). اکنون اين دو معيار را مورد بحث قرار میدهیم.
3-6-1) روايي
آزمون روايي ابزار اندازهگيري است که از دو منظر مختلف قابل بررسي است که در اين پژوهش به آنها پرداخته شده است.
3-6-1-1) روايي محتوا
هدف از روايي محتوا تعيين اين مسئله است که تا چه اندازه سؤالات يک آزمون معرف محتوايي هستند که براي سنجش آنها تهیهشدهاند. به عبارت ديگر، به اين اشاره دارد که نمونه سؤالهای مورد استفاده در يک آزمون تا چه حد معرف کل جامعه سؤالهای ممکن است که ميتوان از محتوا يا موضوع مورد نظر تهيه کرد (داناييفرد و ديگران، 1387: 69).
با توجه به اينکه هيچگونه روش آماري براي تعيين ضريب روايي محتوايي وجود ندارد، عموماً از قضاوت متخصصان درباره سؤالهای آزمون (اينکه تا چه ميزان هر سؤال معرف محتوا و هدفهاي برنامه هستند، يعني تا چه ميزان سؤالات در زمينه مورد پژوهش تعریفشده و منطقي به نظر ميرسند) استفاده ميشود.
بر اين اساس در اين پژوهش ترکيبي از مديران، معاونين و کارمندان سرپرستی بیمه ایران در استان گیلان و تني چند از اساتيد دانشگاهي به عنوان صاحبنظر و خبره جهت صحت و سقم سؤالات (تأييد روايي محتوا) بهره گرفته شد.
3-6-1-2) روايي سازه
روايي سازه دلالت بر آن دارد که نتايج به دست آمده از کاربرد
