تاثیر خیرخطی بر عملکرد پروژههای “تحقیق و توسعه” علاوه بر تعیین روابط بین عملکرد پروژهها و عوامل تعیین کننده موثر بر آنها با شبکه عصبی مصنوعی57، به بررسی تاثیر سه عامل کیفیت محیط پروژه، مهارت مدیر پروژه و اثربخشی تیم پروژه بر عملکرد پروژه نیز پرداخته شد(چن، چانگ و چانگ58، 2012).
پریتو و زفیو در سال 2007 کارایی تکنیکی بالقوه را با مقایسه تکنولوژی‌های متناسب با اقتصادهای مختلف ارزیابی نمودند (پریتو و زفیو، 2007).در سال 2008 یو و لین مقاله ایی با عنوان کارایی و اثربخشی عملکرد راه آهن با استفاده از مدل تحلیل پوشش دادههای شبکه ایی چند فعالیته ارائه نمودند (یو لین، 2008). مقاله “تجزیه کارایی در تحلیل پوشش دادههای شبکه ایی: یک مدل واقعی”توسط کائو در سال 2009 ارائه گردید. در این مقاله هر سیستمی سری شامل ساختار موازی است. بدین ترتیب بر اساس ساختار‌های سری و موازی کارایی سیستم تولید به کارایی‌های مراحل سری و ناکارایی‌های هر مرحله این سری، به مجموعه ناکارایی‌های فرآیندهای جزء که به صورت موازی به همدیگر متصل شده‌اند، تقسیم میشود (کائو، 2009).
ویتنر و همکاران در مقاله‌ایی به بررسی امکان استفاده ار زویکرد تحلیل پوششی دادهها برای ارزیابی عملکرد پروژهها در یک محیط چند پروژه ایی پرداخته‌اند که هر پروژه معمولا رویکردی غیر تکراری دارد (ویتنر و همکاران،2004).
درانگلن وهمکارانش در مقاله ای، عملکرد پروژههای تحقیقاتی را از جنبههای کیفیت، نوآوری، زمان و هزینه، در نظر گرفتند. همچنین روشهای چک لیست، مدل مقیاس بندی و مدل نمره دهی را برای ارزیابی عملکرد پروژه ذکر کردند(درونگلن و همکاران59، 2000). پوه و همکارانش60 در مقاله خود روشهای ارزیابی پروژه تحقیق و توسعه را به دو دسته اصلی روشهای رتبه بندی و وزندهی و روش سوددهی، تقسیم میکنند (پوه و همکاران، 2001). سایواتانو پیلای و همکارانش61 نیز در مقاله ای، یک مدل برای اندازهگیری عملکرد پروژههای تحقیق و توسعه، در یک محیط چند پروژهای و مهندسی همزمان، ارائه نمودند. آنها سه مرحله انتخاب، اجرا و پیادهسازی را برای دوره عمر یک پروژه در نظر گرفتند، سپس یک شاخص عملکرد یکپارچه را پیشنهاد دادند که عملکرد یک پروژه تحقیق وتوسعه را به وسیله یکپارچه کردن فاکتورهای کلیدی موثر در هر مرحله از عمر پروژه اندازهگیری میکند(سایواتانو پیلای و همکارانش، 2002).
کلمانز62 در مقاله ای با عنوان” موفقیت پروژه و ارزیابی عملکرد” روش (WBS)63را به کار گرفت. با استفاده از این روش موفقیت و عملکرد یک پروژه می‌تواند ارزیابی شود. WBS تفکیک پروژه یا کار به بخشهای کوچکتر است. بنابراین یک پروژه می‌تواند به سلسله مراتبی از بخشهای، وظایف (سطح1)، وظایف فرعی (سطح2) و بستههای کاری (سطح 3) و غیره تقسیم بندی شود. در این مدل فاکتورهای موثر در موفقیت یک پروژه برنامه، رضایت مشتری، ابزارها و فنون، کیفیت، تیم پروژه، بودجه و امنیت و سلامت محیط پروژه در نظر گرفته شده است(کلمانز، 2004).
سعیدی مهرآباد و احسانی در پژوهشی با عنوان” طراحی یک مدل ارزیابی عملکرد برای پروژههای تحقیقاتی براساس مثلث پروژه” شاخصهای موثر در سنجش اثربخشی پروژهها و یا به عبارتی مثلث پروژه در مقاله خود را انحراف زمان، هزینه و کیفیت معرفی کردند، سپس تابعی برای محاسبه عملکرد یک پروژه تعیین شد که این سه شاخص را با استفاده از منطق تابع زیان درجه دو در مهندسی کیفیت، یکپارچه میکند (سعیدی مهرآباد و احسانی, 1384).
عبدالرشیدی و همکاران در پژوهشی با عنوان “ارزيابي عملكرد پروژه با استفاده ار تكنيكهاي تصميم گيري چند شاخصه به ارزيابي عملكرد پروژه با استفاده از تكنيكهاي تصميمگيري چند شاخصه، در گروه صنعتی “ندا” پرداخت. با توجه به ماهيت اين تحقيق، مدل سرآمدي پروژه به عنوان مبنايي جهت تعيين معيارهاي موثر بر عملكرد پروژهها، انتخاب شد. به كمك اين مدل، 9 معيار اصلي جهت ارزيابي عملكرد پروژهها مدنظر قرار گرفت. پس از تعيين درجه اهميت يا وزن هر يك از شاخصهاي فرعي، پروژههاي مورد بررسي نسبت به اين شاخصها مورد ار زيابي قرار گرفته و اولويت بندي شدند. جهت انجام عمليات ارزيابي و اولويتبندي روشهاي تاپسيس، تحليل رابطه خاكستري و مجموع ساده وزين كه از جمله تكنيكهاي تصميمگيري چند شاخصه مي باشند، مورد استفاده قرار گرفتند و در پايان نیز نتايج حاصل شده مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار گرفتند (عبدالرشيدي, 1385).
جبارزاده در پژوهشی به”بررسی و تعیین معیارهای موفقیت پروژههای پتروشیمی و ارائه الگویی برای ارزیابی آنها” پرداخت. در این تحقیق لیست جامعی از معیارها برای ارزیابی موفقیت پروژههای پتروشیمی پیشنهاد شد. با استفاده از تحلیل عاملی، این معیارها در قالب پنج عامل گروهبندی و با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی اوزان معیارها و فاکتورها تعیین شدند و سپس بر اساس مدل مجموع سلسله مراتب وزنی الگویی برای ارزیابی پروژههای پتروشیمی پیشنهاد شد (جبارزاده, 1385).
صیادی تورانلو به اولویت بندی پروژههای بهبود در مدل تعالی سازمانی64 با رویکرد کارت امتیازی متوازن پرداخت. در این پژوهش شاخصهای اولویت بندی پروژهها در چهار منظر کارت امتیازی متوازن تدوین و با استفاده از فرایند شبکه تحلیلی65 فازی رتبه بندی گردید و سپس با استفاده از مدل تاپسیس فازی به اولویت بندی پروژهها پرداخته شد (صیادی تورانلو, 1387).
دربندی، رشیدی نژاد و خزاعی در مقالهای به ارائه الگویی جهت ارزیابی موفقیت پروژه و شناسایی شاخصهای موثر بر عملکرد موفق پروژه پرداختند. لذا بر پایه 9 معیار مدل تعالی سازمانی و با تکیه بر چارچوب کارت امتیازي متوازن، این شاخصها استخراج کرده و سپس با استفاده از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی به اولویت بندی66 این شاخصها پرداختند (دربندی, رشیدی نژاد و خزاعی, 1388)
2-8- جمع‌بندی
دستيابي به ارزش‌هاي اساسي و محقق كردن اهداف در هر فرايندي مستلزم تدوين برنامه هاي استراتژيك پيش از مبادرت ورزيدن به اجرا و در ادامه اجراي كامل آنهاست. ارزيابي عملكرد ابزاري موثر براي اندازه گيري میزان دستيابي به اهداف (چه در بعد سازماني، فردي و يا پروژه اي) است. بررسي ميزان تحقق اهداف با ارزيابي و بازنگري ميسر خواهد بود و مديران در سايه ارزيابي عملكرد است كه مي توانند مديريت موثر خود را بر فرايندها اعمال كنند و به نتايج واقعي محقق شده از انجام كارها دست پيدا كنند. از این رو هر سازمانی نیازمند طراحی سیستمی برا ی اندازهگیری عملکرد می‌باشد که در خصوص کارایی و اثر بخشی فعالیتهای بخشهای مختلف سازمان، اطلاعات دقیق، مربوط و به موقع برای تصمیمگیران ارائه نمایند. برای ارزیابی عملکرد پروژههای تحقیقاتی و واحدهای تحقیقاتی در سازمان نیز باید معیار قابل اندازهگیری وجود داشته باشد و نتایج این اندازهگیری باید برای بهبود عملکرد و کسب مزیت برای سازمان مربوطه به کار گرفته شود.
لذا با توجه به هدف این پژوهش که سنجش اثربخشی پروژههای تحقیقاتی با روش های تصمیم گیری چند معیاره می‌باشد، در این فصل به ارائه خلاصهای از تعاریف و تاریخچه از موضوعات ارزیابی عملکرد، سنجش اثربخشی پروژه، روش های تصمیم‌گیری چند معیاره مورد استفاده برای سنجش و از آنتروپی برای وزن دهی و اهمیت نسبی شاخص ها پرداخته شد.
فصل سوم
روش پژوهش
3-1- مقدمه
تقریبا پیشرفت در هر زمینه از علم، تابع تلاشهای پژوهشی نظاممند است، از همین رو است که از تحقیق و پژوهش به عنوان زیربنای پیشرفت علمی نام برده میشود(مارکزیک و همکاران67، 2005).
تحقیق را میتوان روشی منظم دانست که در نتیجهی آن پاسخهایی برای سوالهای مطرح شده پیرامون موضوع تحقیق به دست میآید. همچنین روش تحقیق مجموعهای از قواعد، ابزار و راههای معتبر (قابل اطمینان) و نظام یافته برای بررسی واقعیتها، کشف مجهولات و دستیابی به راه حل مشکلات است. آنچه که نتایج برآمده از یک تحقیق را ارزشمند و قابل استناد میکند، روش تحقیق ساختارمند، هدفمند و علمی می‌باشد (خاکی, 1387). چنانچه روش شناسی صحیح صورت نپذیرد، نتایج تحقیق، پژوهشگر و استفاده کنندگان را به بیراهه خواهد برد. بنابراین اتخاذ یک روش عقلایی برای دستیابی به نتایج مطلوب امری ضروری است (پاشا شریفی و شریفی, 1383)
در این فصل که در واقع زیربنای علمی تحقیق به شمار میرود، به بررسی روش تحقیق، شیوه گردآوری دادهها، قلمرو تحقیق و جامعه و نمونه آماری و در ادامه شیوههای تجزیه و تحلیل دادهها و همچنین تکنیک‌هایی که در این پژوهش مورد استفاده قرار میگیرد، پرداخته شده است.
3-2- روش تحقیق
یکی از مهمترین ویژگی یک مطالعه و بررسی علمی، روش تحقیق و عبارت دیگر نحوه گردآوری، تجزیه و تحلیل و پردازش دادهها می‌باشد.
منظور از روش در تحقیق، ارائه مهارتها و تعریفهایی است که دستیابی به هدف را آسانتر وعملیتر میسازد. این نکته در تمامی روشها مطرح است. یعنی هر کاری بر مبنای روشهای برگرفته از تجربهها و موفقیتها انجام پذیرد، تضمین بیشتری برای بهرهدهی آن خواهد بود.
تحقیقات علمی از سه بعد مورد بررسی قرار میگیرند:
هدف: از نظر هدف تحقیقات به انواع کاربردی، بنیادی و توسعهای تقسیم میگردند (خاکی, 1387؛دانایی فرد و همکاران،1383).
تحقیق بنیادی(پایهای): هدف اساسی این نوع تحقیقات آزمون نظریهها، تبیین روابط بین پدیدهها و افزودن به مجموعه دانش موجود در یک زمینه خاص است. تحقیقات بنیادی، نظریهها را بررسی کرده، آنها را تایید،تعدیل یا رد میکند. با تبیین روابط میان پدیدهها، تحقیق بنیادی به کشف قوانین و اصول علمی میپردازد. با این اهداف،تحقیقات بنیادی در صدد توسعه مجموع دانستههای موجود درباره اصول و قوانین علمی هستند (بازرگان, 1383).
تحقیق کاربردی: هدف از تحقیق کاربردی به دست، آوردن درک یا دانش لازم برای تعیین ابزاری است که به وسیله آن نیازی مشخص و شناخته شده برطرف گردد. به عبارت دقیقتر، تحقیق کاربردی تلاشی برای پاسخ دادن به یک معضل و مشکل علمی است که در دنیای واقعی وجود دارد (خاکی, 1387).
تحقیق و توسعه: فرآیندی است که به منظور تدوین و تشخیص مناسب بودن یک فرآیند، روش و برنامه، شناسایی نیاز یا استعداد، معرفی و انتشار یک محصول و فرایند یا نظام فن‌آوری تازه، انجام میشود. هدف اصلی فعالیتهای تحقیق و توسعه نظریهپردازی یا آزمون نظریه نیست، بلکه توسعه محصولات یا فرآیندهای جدید، تدوین یا تهیه برنامهها و طرحها است (بازرگان, 1383؛خاکی 1382).
تحقیق حاضر از حیث هدف کاربردی است زيرا هدف تحقیق شناسایی شاخصها و بررسی هریک از آنها برای سنجش اثربخشی پروژهها می‌باشد.
میزان کنترل متغیرها: چنانچه تمامی متغیرهای اثرگذار بر تحقیق تحت کنترل محقق باشند، تحقیق آزمایشگاهی است. ولی چنانچه این امکان برای محقق وجود نداشته باشد ( که در اغلب تحقیقات علوم انسانی چنین است)، آن تحقیق توصیفی است. تحقیق حاضراز نوع توصیفی-پیمایشی می‌باشد.
روش گردآوری دادهها: مرحله گردآوری دادهها آغاز فرایندی است که طی آن محقق دادههای میدانی و کتابخانهای را گردآوری میکند. روشهای متعددی برای گردآوری دادهها، از جمله روشهای میدانی (پرسشنامه و مصاحبه)، مشاهده مستقیم، روش کتابخانهای، مراجعه به اسناد، سوابق و مدارک و … وجود دارد. در این پژوهش، به منظور کسب دادههای مورد نیاز از روشهایی چون مرور ادبیات تحقیق، مصاحبههای نیمه ساختار یافته و پرسشنامه استفاده شده است.
3-3- قلمرو مکانی و زمانی تحقیق
با توجه به موضوع تحقیق که عبارت است از ارائه الگویی به منظور سنجش اثربخشی پروژههای تحقیقاتی انجام شده در شرکت برق منطقه ایی یزد ( با استفاده از روش دلفی فازی و تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند معیاره، لذا قلمرو مکانی تحقیق شرکت برق منطقهای یزد و قلمرو زمانی آن سال 1392می‌باشد و پروژههای مورد بررسی مربوط به 5 سال اخیر می‌باشند.
3-3-1- معرفی شرکت برق منطقهای یزد
چشم انداز، ماموریت و وظیفه شرکت برق منطقهای یزد که در
