برخوردارند. بنابراين در بررسى كيفيت سود بايد به مباحث اقتصادى و سياسى مانند ميزان دخالت دولت، ميزان روابط با ديگر كشورها و ميزان تعامل با آن‌ها، ريسك اقتصادى و امنيت سرمايهگذارى توجه جدى كرد (اعتمادی و ایمانی برندق، 1386).
8) ويژگیهای مديريت: ويژگى و كيفيت مؤثر مديريت، نقش حياتى در قدرت سود و سودآورى آتى واحد تجارى دارد. شايستگى و كيفيت آنان در کار آیی و اثربخشى فعاليتها، عامل مهمى در پيشبينى سودهاى آتى است. مديريت خوب، يك دارايى سودآور تلقى مىشود و سرقفلى معتبرى براى شركت دارد (همان).
2-2-2-2- شاخصهای کمی ارزیابی کیفیت سود
ازجمله شاخصهای ارزیابی کمی کیفیت سود که بر دادههای حسابداری مبتنی است، میتوان به سه شاخص وجه نقد عملیاتی به سود عملیاتی، انحراف معیار سود عملیاتی به انحراف معیار وجه نقد عملیاتی و خالص دارایی‌های عملیاتی اول دوره به درآمد فروش اشاره کرد (محمد زاده سالطه و همکاران، 1391):
1) شاخص وجه نقد عملیاتی به سود عملیاتی: در این مدل شاخص كيفيت سود از تقسيم وجه نقد حاصل از عمليات به سود عملياتي به دست ميآيد. هر چه این نسبت بالاتر باشد نشان‌دهندهی کیفیت سود بالاتر است.
2) شاخص انحراف معیار سود عملیاتی به انحراف معیار وجه نقد عملیاتی: طبق اين مدل شاخص كيفيت سود برابر انحراف معيار سود عملياتي تقسیم‌بر انحراف معيار وجه نقد حاصل از عمليات ميباشد. هر چه این نسبت پایین‌تر باشد نشان‌دهنده کیفیت سود بالاتر است.
3) شاخص خالص دارایی‌های عملیاتی اول دوره به درآمد فروش: این شاخص با تقسيم خالص داراييهاي عملياتي ابتداي دوره به درآمد فروش، محاسبه می‌رود. هر چه این نسبت پایین‌تر باشد کیفیت سود بالاتر خواهد بود.
2-2-2-3- معیارهای اندازهگیری کیفیت سود
از آنجا که تعريف يكساني از كيفيت سود وجود ندارد، لذا معيار ارزيابي يكساني نيز براي آن وجود ندارد (محمد زاده سالطه و همکاران، 1391). به طور کلی برخی از معيارهاي ارزيابي كيفيت سود و اجزاي مربوط به آن را به شرح میتوان در جدول زیر طبقهبندي کرد:
معيارهاي اندازهگيري كيفيت سود و اجزای آن ( اسکیپر و وينسِنت، 2003 )
معيارهاي ارزيابي
اجزاي مربوط
الف. مفهوم كيفيت سود مبتني بر سري زماني
1. پايداري
2. قابليت پيشبيني
3. نوسان پذيري
ب. مفهوم كيفيت سود بر اساس رابطهی بين سود، اقلام تعهدي و وجه نقد
1. نسبت وجه نقد حاصل از فعاليتهاي عملياتي به سود
2. تغيير در كل اقلام تعهدي
3. پیشبینی اقلام تعهدی اختیاری با استفاده از متغیرهای حسابداری
4. پیشبینی روابط بین اقلام تعهدی و جریآنهای نقدی
ج. مفهوم كيفيت سود بر اساس ويژگيهاي كيفي چاچوب نظري هيات استانداردهاي حسابداري مالي ( FASB )
1. مربوط بودن
2. قابليت اتكا
د) مفهوم کیفیت سود بر اساس تاثیرگذاری در تصمیمگیری
1. قضاوتها و برآوردها معیاری معکوس از کیفیت سود
2. رابطه معکوس بین کیفیت سود و تغییر کاربری استانداردهای حسابداری
يکي از معیارهای ارزیابی مفهوم كيفيت سود مبتني بر سري زماني است که در تحقیقات مختلف بر آن تأکید شده است ساختارهاي سري زمانی مرتبط باکیفیت سود شامل پایداري، قابلیت پیشبینی و نوسان پذیري است. این سه ساختار به ویژگی‌های سری‌های نوآوري سود مرتبط می‌شوند: پایداري سود میزان ادامه داشتن نوآوري خاصی در تحقق سودهاي آتی را در برمی‌گیرد. قابلیت پیشبینی تابعی از توزیع (به‌ویژه واریانس) سری‌های نوآوري است و نوسان پذیري واریانس سري زمانی نوآوری‌ها را مستقیماً اندازهگیری می‌کند.
2-2-3- پیش بینی سود و اهداف آن
پیشبینی سود قسمتی از فرآیند تحلیلی است که درنهایت به پیشبینی و ارزیابی جریان تقسیم سود مربوط می‌رود زیرا سود منبع اطلاعاتی مهمی از توانایی تقسیم سود آتی شرکت است. در بیانیه مفهومی شماره 2 هیأت استاندارهای حسابداری مالی (1980) به پیشبینی پذیری اشاره‌شده است. پیشبینی پذیری ویژگی است که در مورد کل مجموعه صورت‌های مالی صادق بوده و شامل اجزای سود و سایر اعداد مشتق شده از سود می‌باشد هدف آن ارتقا توانایی‌های استفاده‌کنندگان برای پیشبینی علایق خود است. ازاین‌رو توانایی پیشبینی با ویژگی مفید بودن برای تصمیمگیری در ارتباط است و تابعی از هدف و فرایند یک پیشبینی فرد خاص است. گزارش کمیته تروبلاد به دنبال بررسی افشا اطلاعاتی بود که به «پیشبینی، مقایسه و ارزیابی جریانات نقد» و « قضاوت در مورد توانایی مدیریت برای تخصیص بهینه منابع شرکت» کمک می‌نماید نتایج این مطالعه بیانگر این مطلب است که «پیشبینی مالی، هنگامی‌که قابلیت اتکا پیش‌بینی‌های مالی استفاده‌کنندگان را افزایش می‌دهند، می‌بایست افشا شوند.» گزارش دیگری که در کشور انگلیس تهیه شد، با نتیجه‌ای مشابه، بیان می‌دارد که گزارش‌های مالی شرکت‌ها می‌بایست سطح مناسبی از « گزارش جنبه‌های احتمال سودهای آتی، سطوح سرمایه‌گذاری و استخدامی‌باشد». طور کلی مناسب به نظر می‌رسد که گزارش پیش‌بینی‌های سود توسط شرکت‌ها، شامل سه عنصر اصلی ذیل باشند:
نخست، ارائه برآوردی معقول و منطقی از سودآوری آتی شرکت به استفاده‌کنندگان جهت ارزیابی اوضاع مالی شرکت، دوم ارائه ابزارهای لازم به استفاده‌کنندگان برای ارزیابی منطقی اطلاعات افشاشده. ارائه پیش‌بینی‌های سود همراه با ابزارهای لازم به استفاده‌کنندگان برای ارزیابی منطقی این پیش‌بینی‌ها، مسئله‌ای است که امروزه در گزارشگری مالی بسیار موردتوجه قرارگرفته است. برای مثال در اکتبر 1974، کمیته تحقیقات حسابداری انجمن حسابداران خبره کانادا، اظهار می‌دارد: «روش‌های حسابداری یک شرکت، وضعیت مالی، نتایج عملیات و تغییرات در وضعیت مالی را که در صورت‌های مالی آن انعکاس یافته است، تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ بنابراین، افشا روش‌های حسابداری بکار گرفته‌شده در یک موسسه، مورد تأکید هدف سودمندی صورت‌های مالی قرار می‌گیرد.» اصول حسابداری، روش‌ها و فرآیندها ممکن است از یک صنعت به صنعت دیگر فرق کند و نمی‌توان فرض نمود استفاده‌کننده در صورت‌های مالی با این تفاوت‌ها آشناست. بدین ترتیب استفاده‌کنندگان پیشبینی سود می‌بایست از مبانی تهیه و ارائه این پیش‌بینی‌ها مطلع گردند. سوم، ارائه و افشای اطلاعات تا جایی که توانایی شرکت برای دستیابی کلی به اهداف پیش‌بینی‌شده‌اش به‌طورجدی به مخاطره نمی‌اندازد (آزاد،1383).
2-2-3-1- اهمیت و کاربرد پیش بینی سود
یکی از اولین و مهم‌ترین پرسش‌هایی که در بازارهای سهام همواره مطرح بوده است، امکان پیشبینی قیمت سهام است. سرمایه‌گذاران، سهامداران، مدیران، پژوهشگران سایر متصدیان بازار به دنبال آن هستند تا امکان پیشبینی قیمت سهام را آزمون کرده و هرکدام بنا به دیدگاه، بهره لازم از این پیشبینی ببرند. شاید بتوان مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر قیمت سهام را در پیشبینی سود رسم جستجو کرد (جنابی، 1381) سود ازجمله شاخصهای اندازهگیری فعالیت یک واحد اقتصادی است. سرمایه‌گذاران برای سود حسابداری به‌عنوان ابزار پیشبینی، جایگاه خاصی در نظر دارند. ارزش جاری هر واحد تجاری با جریان سود مورد انتظار پیوند خورده است و سرمایه‌گذار معمولاَ بر مبنای انتظاراتش از سود آتی، به نگهداری یا فروش سهام تصمیم می‌گیرد. بیانیه مفهومی شماره 1 هیأت تدوین استاندارهای حسابداری مالی معتقد است: سرمایه‌گذاران و اعطاکنندگان و سایرین به ارزیابی دورنمای خالص جریان نقد آتی واحد تجاری علاقه‌مندند و غالباً سود به‌دست‌آمده را برای کمک به ارزیابی قدرت سودآوری، پیش‌بینی‌های سود آتی، برآورد ریسک اعطای اعتبار و سرمایه‌گذاری واحد تجاری به کار می‌گیرند (آزاد،1383).
2-2-3-2-استفاده کنندگان پیش بینی های سود
یکی از اهداف اصلی حسابداری ارائه اطلاعاتی است که بتوان با استفاده از آن رویدادهای تجاری آینده را پیشبینی کرد. از این دیدگاه روش مبتنی بر پیشبینی برای تدوین و ارائه یک تئوری حسابداری، باید روش‌های گوناگون حسابداری را، ازنظر توانایی آن‌ها جهت پیشبینی رویدادهای اقتصادی یا تجاری، ارزیابی کرد. به‌طورکلی، شاخص سودمندی در پیشبینی عبارت از رابطه احتمالی بین رویدادهای اقتصادی موردنظر تصمیم‌گیرنده و متغیرهای پیشبینی کننده مربوط که تا حدی از اطلاعات حسابداری نشأت می‌گیرد.
استفاده‌کنندگان دریکی از سه گروه ذیل قرار می‌گیرند:
1-گروه استفاده‌کنندگان دارای امتیاز، از قبیل ممیزین مالیاتی، سازمان‌های نظارتی و بازرسی دولتی، بانک‌ها
2-گروه سهام دران، اعم از سهامداران گذشته، حال و آینده و مشاوران آنان
3-گروه ذینفعان ویژه، مثل رقبا، گروه‌های اعتباردهنده و سایر ذینفعان اقتصادی که تحت تأثیر افشای اطلاعات قرار دارند (آزاد،1393)
2-2-3-3- قابلیت پیش بینی سود و اندازه گیری آن
قابلیت پیشبینی یکی از خصوصیات کیفی اطلاعات حسابداری است که به مربوط بودن اطلاعات می‌گردد. مطالعه ادبیات موضوعی بیانگر آن است که قابلیت پیشبینی توسط بسیاری از محققین، به‌عنوآن‌یکی از معیارهای مرتبط با خصوصیات سری زمانی سود معرفی‌شده است. برخی محققین (ازجمله شیپر و وینسنت، 2003؛ فرانسیس و همکاران، 2004؛ جینگ،2007) قابلیت پیشبینی را به‌عنوآن‌یک معیار مجزای کیفیت سود در نظر می‌گیرند؛ اما برخی دیگر (ازجمله دچو و همکاران،2009) قابلیت پیشبینی را در سرفصل پایداری سود مطرح می‌کنند. عده‌ای دیگر (ازجمله باروا،2006؛ولوری،1999) نیز، قابلیت پیشبینی را دریک سرفصل مجزا تحت عنوان معیارهای مرتبط با خصوصیات کیفی اطلاعات حسابداری جای می‌دهند. برخی بر این باورند که قابلیت پیشبینی به مجموعه گزارشگری مالی (شامل سود و اجزای آن) مرتبط است بیانیه مفهومی شماره 2 هیأت تدوین استانداردهاي حسابداري مالی (پاراگراف 53) قابلیت پیشبینی را به‌عنوآن‌یک ورودي در فرآیند پیشبینی بیان می‌کند. قابلیت پیشبینی «ظرفیت کل گزارشگري مالی شامل اجزاء سود و دیگر اقلام غیر انباشته عدد سود براي پیشبینی» تعریف‌شده است تا توانایی استفاده‌کنندگان براي پیشبینی مواردي که مدنظر دارند، بهبود پیدا کند. از این نظر، قابلیت پیشبینی به مفید بودن در تصمیمگیری مرتبط می‌رود. بااین‌حال، محققان گاهی از قابلیت پیشبینی به‌عنوان «توانایی سودهاي گذشته براي پیشبینی سودهاي آتی» یاد می‌کنند (لایپ، 1990). از این نظر، قابلیت پیشبینی را میتوان به وظیفه‌ی خاص «کاهش واریانس نوآوری‌هاي سود» مرتبط کرد ولی بندرت میتوان آن را به ارائه صادقانه سودهاي گزارش‌شده مرتبط دانست. قابلیت پیشبینی نیز به شیوه‌های مختلف اندازهگیری می‌رود. این معیار کیفیت سود، در قالب توانایی سود در پیشبینی سودها و جریان‌های نقدی آتی سنجیده می‌رود. در این راستا 4 مدل در ادبیات موضوعی معرفی گردیده است.
این مدل‌ها به شرح زیر می‌باشند:
1) مدل پیشبینی سودهای آتی با استفاده سودهای جاری
2) مدل پیشبینی سودهای آتی با استفاده از اجزای نقدی و تعهدی سودهای جاری
3) مدل پیشبینی جریان‌های نقدی آتی با استفاده از سودهای جاری
4) مدل پیشبینی جریان‌های نقدی آتی با استفاده از اجزای نقدی و تعهدی سودهای جاری
در تمام این مدل‌ها، معیار قابلیت پیشبینی، انحراف معیار خطای باقیمانده مدل بوده که کمتر بودن آن بیانگر کیفیت بیشتر سود است. در خصوص مدل‌های استفاده‌شده جهت سنجش قابلیت پیشبینی (به‌عنوآن‌یکی از معیارهای کیفیت سود)، سه ملاحظه تجربی باید مدنظر واقع شود. این موارد عبارت‌اند از:
الف) اگرچه قابلیت پیشبینی ازنظر مفهومی به‌خوبی تعریف‌شده است اما در عملیاتی کردن آن لازم است چندین مورد مدنظر قرار گیرد. به‌عنوان‌مثال استفاده از عدد سود خالص برای پیشبینی سودهای آینده مناسب‌تر است یا استفاده از اعداد خلاصه کننده عملکرد (مثل سود هر سهم) از مناسبت بیشتری برخوردار است؟ آیا تنها سود می‌تواند به‌عنوان پیشبینی کننده سودهای آتی مطرح باشد یا اینکه اجزای سود نیز می‌توانند مورداستفاده قرار گیرند؟ آیا تنها از سود میتوان برای پیشبینی سودهای آتی استفاده کرد؟ به‌عبارت‌دیگر، آیا متغیر مستقل فقط می‌تواند سود باشد؟
ب) دومین
