پروژه‌هایی با خالص ارزش فعلی منفی سرمایه‌گذاری نمایند که این امر هزینه‌های نمایندگی را افزایش می‌دهد. بدترین حالت زمانی رخ می‌دهد که مدیران به‌منظور پنهان نگه‌داشتن اثرات مخرب این اقدامات، سود را دست‌کاری کرده و متورم نشان می‌دهند. دست‌کاری سود توانایی سود جاری در پیش‌بینی جریانات نقدی آتی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و یک برداشت مثبت نادرست به استفاده‌کننده القا می‌کند.
برای کاهش اثر جریان نقدی آزاد از مکانیسم‌های مختلفی استفاده می‌رود. در این رابطه جنسن3 (1986) استفاده از ابزارهای نظارتی را برای کاهش تنش‌ها بین منابع تحت کنترل مدیران شرکت‌ها و به دنبال آن افزایش ارزش شرکت‌ها پیشنهاد می‌کند. محققان دانشگاهی این مسئله را از زوایای مختلف مورد بررسی قرار داده‌اند: بررسی اثرات حاکمیت شرکتی بر جریان نقدی مازاد، نقش سود سهام، بازخرید سهام و بدهی در کاهش مشکلات نمایندگی ناشی از جریان نقدی آزاد. حاکمیت شرکتی مؤثر مشکل نمایندگی ناشی از جریان نقدی آزاد را رفع می‌نماید و از این طریق تأثیر منفی جریان نقدی مازاد بر ارزش شرکت را تعدیل می‌کند. مکانیسم حاکمیت شرکتی مناسب با نظارت مؤثر بر عملکرد مدیران، احتمال سرمایه‌گذاری مدیران در پروژه‌های سرمایه‌گذاری نامناسب را کاهش می‌دهد؛ که این امر انگیزه دست‌کاری سود را کاهش می‌دهد و مانع از کاهش کیفیت سود می‌رود. همچنین این مکانیسم با الزام مدیران به پرداخت سود سهام به سهامداران وجوه در اختیار مدیران را کاهش می‌دهد و انگیزه مدیران در سرمایه‌گذاری در پروژه‌های نامطلوب را تعدیل می‌کند. (الدهماری و اسماعیل 20131).
مکانیسم‌های حاکمیت شرکتی با توجه با اندازه شرکت‌ها متغیر است؛ بنابراین انتظار می‌رود که اثرگذاری حاکمیت شرکتی بر رابطه بین جریان نقدی آزاد و قابلیت پیش‌بینی سود در میان شرکت‌های بزرگ و کوچک متفاوت باشد. شرکت‌های بزرگ منطبق با تئوری نمایندگی مبتنی بر جریان نقدی هستند درحالی‌که شرکت‌های کوچک با تئوری سلسله مراتبی 24 سازگار هستند. مدیران شرکت‌های بزرگ انگیزه بالایی برای استفاده از جریان نقدی آزاد برای گسترش اندازه شرکت دارند، زیرا به آن‌ها منافع بیشتری می‌رساند. در مقابل شرکت‌های کوچک به دلیل توانایی کنترل اقدامات مدیران می‌توانند از صرف جریانات نقدی آزاد در پروژه‌های نامطلوب پیشگیری نمایند؛ بنابراین هزینه نمایندگی ناشی از جریان نقدی آزاد در شرکت‌های بزرگ بیشتر است و این امر استفاده از مکانیسم حاکمیت شرکتی برای جلوگیری از اقدامات فرصت‌طلبانه مدیران و افزایش قابلیت پیش‌بینی سود تضمین می‌کند. درنتیجه انتظار می‌رود که اثربخشی مکانیسم حاکمیت شرکتی در کاهش هزینه‌های نمایندگی ناشی از جریان نقدی آزاد و بهبود قابلیت پیش‌بینی سود در شرکت‌های بزرگ بیشتر از شرکت‌های کوچک باشد.
هدف از این تحقیق، بررسی تاثیرجریان نقدی آزاد، حاکمیت شرکتی و حجم شرکت بر قابلیت پیش‌بینی پذیری سود در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس تهران است سؤالی که در اینجا مطرح می‌رود این است که آیا جریان نقدی آزاد مازاد بر قابلیت پیش‌بینی سود تأثیر معنی‌داری دارد؟ و آیا این تأثیر توسط مکانیسم‌های حاکمیت شرکتی و اندازه شرکت تعدیل می‌رود؟
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق
تصمیم‌گیری امری است که از ساده‌ترین تا پیچیده‌ترین امور زندگی انسان با آن درگیر است. سرعت توسعه فن‌آوری، گسترش ارتباطات، اتصال بازارهای کشورها به یکدیگر و نظایر آن‌ها موجب وسیع‌ترشدن گستره‌های عملیاتی و درنتیجه پیچیده‌تر شدن محیط‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری گردیده که درنتیجه آن امر تصمیم‌گیری اقتصادی به موضوعی تبدیل‌شده که انجام آن روزبه‌روز مشکل‌تر و نیازمند داشتن اطلاعات و توانمندی‌هایی بالاتر برای تصمیم‌گیرندگان است. اینجاست که اهمیت کسب اطلاعات مفیدتر جهت تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تر ضرورت بیش‌ازپیش خود را آشکار می‌سازد و طبیعی است که در چنین فضای آکنده از رقابت و تغییر، تصمیم‌گیری‌های اقتصادی نیز هرچه بیشتر متکی بر دانش و اطلاعات گردیده و از جنبه‌های تصادفی و غیرمنطقی فاصله میگیرد. در این میان پایه و اساس بسیاری از تصمیم‌گیری‌های اقتصادی استفاده‌کنندگان را می‌توان اطلاعات مالی و حسابداری و خاصه صورت‌های مالی اساسی دانست. از بین استفاده‌کنندگان از اطلاعات حسابداری، سرمایه‌گذاران مهم‌ترین بهره‌وران تلقی میگردند. بر این اساس اطلاعات حسابداری بایستی سرمایه‌گذاران را جهت پیش‌بینی رویدادهای آتی یاری دهد.
سرمایه‌گذاران اغلب به دنبال به حداکثر رساندن بازده سرمایه‌گذاری خود هستند. جهت این امر تشخیص اینکه سهام چه زمانی خریداری شود و تا چه زمانی نگهداری و چه زمانی فروخته شود ایشان را قادر به تأمین هدف به حداکثر رسانی منافع حاصل از سرمایه‌گذاری‌های خود می‌نماید. بدین علت موضوع بررسی تاثیرجریان وجه نقد آزاد مازاد و حاکمیت شرکتی بر قابلیت پیش‌بینی سود در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران انتخاب گردید تا از طریق بررسی تجربی و انجام آزمون‌های علمی بر روی اطلاعات وقوع یافته طی سال‌های متمادی در بورس اوراق بهادار تهران راهکارهای مفیدی با ارائه پیشنهادهای مطلوب به سرمایه‌گذاران جهت کسب بیشترین بازدهی در دوره‌های مشابه فراهم گردد. لذا این پژوهش در راستای کمک به تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران و صاحبان سهام جهت انجام معاملات در بازار سهام بورس اوراق بهادار تهران است. در این تحقیق تأثیر جریان نقدی آزاد بر قابلیت پیش‌بینی سود طبق تئوری نمایندگی جریان نقدی آزاد آزمون می‌رود. با توجه به اینکه جریان نقدی آزاد از طریق سرمایه‌گذاری غیر بهینه باعث کاهش کیفیت سود می‌رود، نتایج این تحقیق می‌تواند به‌عنوان ابزاری در سرمایه‌گذاری مورداستفاده مدیران قرار گیرد. از سوی دیگر نقش حاکمیت شرکتی در جلوگیری از تصمیمات غیر بهینه مدیران که باعث افزایش کیفیت سود می‌رود، آزمون می‌رود، بنابراین نتایج تحقیق می‌تواند مورداستفاده ارکان اداره‌کننده شرکت‌ها قرار گیرد. همچنین شرکت‌های مشاوره و سرمایه‌گذاری، محققین و پژوهشگران می‌توانند از نتایج این تحقیق بهره‌مند شوند.
1-4- اهداف پژوهش
1- تعیین رابطه جریان نقدی آزاد مازاد و قابلیت پیش‌بینی سود
2- تعیین تأثیر حاکمیت شرکتی خوب بر رابطه بین جریان نقدی آزاد مازاد و قابلیت پیش‌بینی سود
3- تعیین تأثیر اندازه شرکت بر تأثیر حاکمیت شرکتی بر رابطه بین جریان نقدی آزاد مازاد و قابلیت پیش‌بینی سود
1-5- سؤالات پژوهش
1- آیا رابطه معناداری بین جریان نقدی آزاد مازاد و قابلیت پیش‌بینی سود وجود دارد؟
2- آیا مکانیسم حاکمیت شرکتی خوب تأثیری بر رابطه بین جریان نقدی آزاد مازاد و قابلیت پیش‌بینی سود دارد؟
3- آیا تأثیر مکانیسم حاکمیتی خوب بر رابطه بین جریان نقدی آزاد مازد و قابلیت پیش‌بینی سود تحت تأثیر اندازه شرکت قرار میگیرد؟
1-6- فرضیه‌های پژوهش
فرضیه اول: بین جریان نقدی آزاد مازاد و قابلیت پیش‌بینی سود رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه دوم: حاکمیت شرکتی بر رابطه بین جریان نقدی آزاد مازاد و قابلیت پیش‌بینی سود تأثیر دارد.
فرضیه سوم: تأثیر مکانیسم حاکمیتی بر رابطه بین جریان نقدی آزاد مازد و قابلیت پیش‌بینی سود در شرکت‌های بزرگ بیشتر است.
1-7- تعریف عملیاتی پژوهش
الف-1) متغیر وابسته:
الف-1-1) قابلیت پیش‌بینی سود: به معنی توانایی سود، در پیش‌بینی سودهای آتی است. برای اندازه‌گیری قابلیت پیش‌بینی سود از ضریب سود در مدل رگرسیون جریان نقدی عملیاتی استفاده می‌رود. هرچه ضریب بزرگ‌تر باشد، قابلیت پیش‌بینی سود بالاتر است و هر چه ضریب کوچک‌تر باشد قابلیت پیش‌بینی سود پایین است.
الف-2) متغیرهای مستقل:
الف-2-1) جریان‌های نقدی آزاد:
جریان نقد آزاد وجه نقدی را نشان می‌دهد که شرکت پس از انجام مخارج لازم برای نگهداری یا توسعه دارایی‌ها، در اختیار دارد. برای محاسبه جریان نقدی آزاد مازاد ابتدا جریان نقدی آزاد محاسبه می‌رود، سپس فرصت‌های رشد نیز محاسبه می‌گردد. شرکت‌هایی که مقادیر جریان نقدی آزاد آن بیشتر از میانه نمونه و مقادیر فرصت‌های رشد آن‌ها کمتر از میانه نمونه باشد به‌عنوان شرکت‌های دارای هزینه نمایندگی ناشی از جریان نقد آزاد در نظر گرفته می‌شوند. مقدار جریان نقدی آزاد مازاد برای این شرکت‌ها عدد 1 و برای سایر شرکت‌ها عدد صفر است.
در این تحقیق از مدل لن و پلسن (1989) برای اندازه‌گیری جریان‌های نقدی آزاد واحد تجاری استفاده می‌رود. برای اندازه‌گیری فرصت‌های رشد نیز از نسبت ارزش بازار سهام به ارزش دفتری (MB) آن استفاده می‌رود.
الف-2-2) حاکمیت شرکتی: حاكميت شركتی مجموع‌های از فرآيندها، قواعد، سیاست‌ها و قوانيني است كه بر نحوه رهبري، اداره و كنترل شركت تأثیرگذار است. حاکميت شركت را همچنين فرآيند استفاده از قدرت شركت و چگونگي کنترل آن در برخورد با مسائل شركتي و يا فرا شركتي تعريف نموده‌اند. در این تحقیق برای اندازه‌گیری حاکمیت شرکتی از 4 معیار، درصد مدیران غیرموظف در ترکیب هیأت مدیره، تعداد کل اعضای هیأت مدیره، غیرموظف بودن رئیس هیأت مدیره و درصد مالکیت سرمایه‌گذاران نهادی استفاده می‌رود.
الف-2-3) اندازه شركت: معياري است كه براي تشخيص بزرگ يا كوچك بودن شرکت‌ها مورداستفاده قرارگرفته است براي اندازه‌گیری آن می‌توان از شاخص‌هایی مانند ارزش دارایی‌ها، ميزان فروش، ارزش بازار سهام و تعداد سهام استفاده كرد. در اين تحقيق اندازه شركت از لگاریتم طبیعی مجموع دارایی‌ها استفاده می‌رود.
1-8- روش‌شناسی پژوهش
به‌طورکلی تحقیقات علمی را از دو دیدگاه طبقه‌بندی می‌نمایند: طبقه‌بندی بر مبنای هدف و طبقه‌بندی بر مبنای ماهیت و روش. پژوهش حاضر از آنجائی که به بررسی روابط بین متغیرها می‌پردازد ازلحاظ ماهیت در زمره پژوهشهای توصیفی- همبستگی قرار میگیرد، همچنین به دلیل اینکه یافتههای آن می‌تواند در خریدوفروش سهام توسط سرمایه‌گذاران و تحلیلگران بورس اوراق بهادار تهران مورداستفاده قرار گیرد، ازلحاظ هدف در زمره پژوهشهای کاربردی قرار میگیرد. مدل آماری كه در این پژوهش بكار گرفته می‌رود، مدل رگرسیون چند متغیره است. در این تحقیق ابتدا با استفاده از مدل شماره 1 مقدار جریان نقدی آزاد محاسبه می‌رود، سپس جریان نقدی آزاد مازاد طبق توضیحات بند الف-2-1 محاسبه می‌رود. سپس سایر متغیرهای مستقل و کنترلی توسط نرم‌افزار اکسل بر اساس داده‌های گردآوری‌شده محاسبه می‌شوند و درنهایت فرضیه‌های تحقیق با استفاده از مدل‌های 2 و 3 آزمون می‌شوند.
الف : روش و ابزار گردآوري اطلاعات:
برای جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز جهت ادبیات موضوع و شناسایی متغیرهای پژوهش از روش کتابخانه‌ای و برای جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز جهت تحلیل همبستگی و مقایسه از روش اسناد كاوی (صورت‌های مالی شرکت‌های موردپژوهش) استفاده خواهد شد. بدین منظور داده‌های مورد نياز جهت محاسبه متغيرهاي تحقيق، از بانک‌های اطلاعاتي «ره‌آورد نوین» و «تدبیر پرداز» استخراج خواهد شد. در صورت ناقص بودن داده‌های موجود در اين بانک‌های اطلاعاتي، سایر داده‌ها از آرشيوهاي دستي موجود در کتابخانه‌ی سازمان بورس اوراق بهادار و سايت اينترنتي مديريت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامي سازمان بورس اوراق بهادار جمع‌آوری خواهد شد.
ب: جامعه آماري، روش نمونهگيري و حجم نمونه:
جامعه آماری این پژوهش شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران است. انتخاب شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران به جهت همگن بودن و قابل‌اتکا بودن اطلاعات صورت‌های مالی شرکت‌های مزبور است. از نظر زمانی نیز این پژوهش سال‌های 1386 الی 1392 را در برمی‌گیرد. در پژوهش حاضر براي تعيين نمونهي آماري، از روش حذف سیستماتیک استفاده خواهد شد. شرکت‌های عضو جامعهي آماري که شرايط زير را دارا باشند به‌عنوان نمونهي آماري انتخاب و مابقي حذف میگردند.
1. شرکت تولیدی باشد. (شرکت‌های سرمایه‌گذاری و بانک‌ها به دلیل ماهیت خاص فعالیت حذف شده‌اند).
2. برای رعایت قابلیت مقایسه پذیری، سال مالی شرکت‌ها منتهی به 29 اسفندماه هرسا
