ن امروز یکی از خطرناک‌ترین جنایاتی که امنیت جامعه جهانی را به خصوص در زمینه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی با تهدید مواجه می‌سازد، جنایات سازمان یافته فراملی است که همزمان با پیشرفت علوم و تکنولوژی در گستره جهانی، مظاهر آن با اشکال نوین خودنمایی نموده و فعالیت این گروه از مجرمین اثرات مخربی بر جامعه بین‌المللی و به ویژه دولتها می‌گذارد.
گروههای سازمان یافته تبهکار با بهرهمندی از درآمدهای غیر قانونی خود در سطوح مختلف دولتها نفوذ کرده و اقدام به فعالیتهای مجرمانه میکنند. این گروهها از هر فرصتی استفاده می کنند تا به اهداف شوم و خلاف قانون خود دست پیدا کنند. این گروهها غالباً تحت لوای تهدید، فساد، ایجاد وحشت، نفوذ، رشوه و… به فعالیتهای بزهکارانه به صورت مخفیانه می‌پردازند.
یکی از ویژگی‌های این نوع جنایات جنبه فراملی بودن آن میباشد، این گروهها کما اینکه در بدو تشکیل در قلمرو سرزمینی یک کشور ایجاد می‌گردند، لیکن تمایل دارند به ورای مرزها ورود پیدا کرده تا هم از مزایای بیشتری جهت توسعه فعالیت خود بهرمند گردند و هم امکان کشف جرم را به حداقل برسانند.
اصطلاح جنایات سازمان یافته فراملی اشاره به اعمال مجرمانه ارتکابی توسط گروههایی از اشخاص دارد که به شکل منسجم و هماهنگ تشکیل می‌گردند و در عرصه بین الملل به فعالیت می پردازند و معمولاً مقصود آنها در نهایت کسب منفعت مالی است.
منابع مالی گروههای سازمان یافته تبهکار عمدتاً از طریق باندهای قاچاق مواد مخدر، قاچاق اسلحه، قاچاق مهاجران، زنان، کودکان، ایجاد قمارخانه‌ها، مراکز فحشا، ارتشاء و… تأمین می‌شود، این پدیده شوم، سلامت جامعه جهانی و نیز آزادی و امنیت هر یک ازابناء بشر را به مخاطره افکنده است.
پلیس بین‌الملل جهت تنظیم همکاری‌های بین‌المللی میان نیروهای پلیس کشورها ایجاد گردیده است. در واقع این سازمان بین‌المللی نقش هماهنگ کننده وحمایتی را از عملیات پلیسی در عرصه فراملی ایفا میکند، در حقیقت این نقش از طریق تبادل اطلاعات ،ارائه راهکار و شناسایی مجرمان فراری به نیروهای پلیس کشورها در جهت مبارزه با جرایم فراملی به خصوص جنایات سازمان یافته فراملی، تروریسم، جرایم سایبری، جرایم بین‌المللی مالکیت معنوی و …. میباشد.
همکاری بین‌المللی در جهت سرکوب این جنایات حائز اهمیت است و بدون این همکاری تابعان حقوق بین‌الملل و به خصوص دولتها کارایی لازم را در جهت مبارزه با این جنایات ندارند. کنواسیون‌های بین‌المللی بر این نکته اتفاق نظر دارند که برای رفع این معضل باید موارد مندرج در این کنوانسیون ها را در حقوق داخلی وارد کرده و با جرم‌انگاری آنها همکاری لازم را در جهت اجرای آنها به عمل آورند (خطیبی، بهار و تابستان 1391،ص 63).
کنوانسیون ملل متحد علیه جنایات سازمان‌یافته فراملی4 بر اساس قطعنامه 25/55 مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تاریخ 15 نوامبر سال 2000 میلادی در شهر پالرمو ایتالیا به تصویب رسیده و در دسامبر 2000 برای امضای دولتها مفتوح گردید. این کنوانسیون اصلی‌ترین سند بین‌المللی در مبارزه علیه جنایات سازمان‌یافته فراملی میباشد. ماده اول این کنوانسیون، هدف از این کنوانسیون را تقویت همکاری جهت مقابله و مبارزه مؤثر با جنایات فراملی اعلام می‌نماید (دلخوش، 1390، ص58).
کنوانسیون پالرمو به تعریف جنایات سازمان‌یافته فراملی نپرداخته است، لیکن ماده 5 کنوانسیون صرفاً به جرم‌انگاری مشارکت در یک گروه جنایتکارانه سازمان یافته پرداخته که علت این امر را باید در ارتباط تام جنایات سازمان‌یافته فراملی و گروه جنایتکارانه سازمان‌یافته جستجو کرد که این دو لازم و ملزوم هم می‌باشند. ماده 5 مقرّر می‌دارد :
1- هر دولت متعاهدی اقدامات قانونگذاری و سایر اقداماتی که ضروری باشند اتخاذ خواهد نمود که اعمال زیر را جرم جنایی تلقی کند، در صورتی که به طور عمدی ارتکاب یابند:
الف) هر یک از دو جرم جنایی زیر یا هر دو جرم صرفنظر از اینکه شروع به فعالیت جنایتکارانه باشد یا جرم تام باشد
1: توافق با یک یا چند شخص دیگر برای ارتکاب یک جنایات شدید در صورتی که به طور مستقیم یا غیر مستقیم به منظور تحصیل یک نفع مالی یا نفع مادی دیگری باشد و در صورتی که حقوق داخلی چنین اقتضاء کند، متضمن عملی باشد که یکی از شرکاء در انجام توافق به عهده گرفته باشد یا یک گروه جنایتکارانه سازمان‌یافته در آن دخیل باشد.
2: رفتاری کسی که با علم بر هدف و فعالیت جنایتکارانه عمومی یک گروه جنایتکارانه سازمان یافته یا با علم بر قصد ارتکاب جنایات مورد بحث، شرکت فعال کند در:
الف- فعالیتهای جنایتکارانه گروه جنایتکارانه سازمان‌یافته.
ب- فعالیتهای دیگر گروه جنایتکارانه سازمان یافته با علم بر این که مشارکت وی در نیل به هدف جنایتکارانه موصوف مؤثر است.
ب) سازماندهی، هدایت، کمک، مساعدت، تسهیل یا مشاوره دادن در ارتکاب جنایت شدیدی که یک گروه جنایتکارانه سازمان یافته در آن دخیل باشد.
2- علم، قصد، هدف، مقصود یا توافق مورد اشاره در بند 1 این ماده را می‌توان از اوضاع و احوال موضوعی عینی استنباط کرد.
3- دول متعاهدی که حقوق داخلی آنها برای تحقق جرایم مندرج در بند 1 الف (1) این ماده وجود یک گروه جنایتکارنه سازمان‌یافته را لازم می‌دانند، تضمین خواهند کرد که حقوق داخلی آنها تمام جنایات ارتکابی توسط گروههای جنایتکارانه سازمان‌یافته را شامل شود. چنین دولتهایی همچنین دولتهای متعاهدی که حقوق داخلی آنها وجود عملی را برای تحقق توافق انجام شده در راستای ارتکاب جرایم مندرج در بند مذکور لازم می‌داند، چنین امری را موقع امضاء یا تودیع سند تصویب، پذیرش، تصدیق یا الحاق به این کنوانسیون به دبیر کل ملل متحد اطلاع خواهند داد (سلیمی، 1382، صص 33 – 32).
طبق ماده 2 کنوانسیون پالرمو گروه مجرم سازمان‌یافته عبارت است ازیک گروه تشکل یافته، متشکل از سه نفر یا بیشتر، که برای یک دوره زمانی مشخص وجود داشته و با هدف ارتکاب یک یا چند جرم شدید یا اعمال مجرمانه مندرج در این کنوانسیون به منظور تحصیل مستقیم یا غیر مستقیم منفعت مالی یا سایر منافع مادی به صورت هماهنگ فعالیت میکند (اسعدی، 1386، ص71).
کنوانسیون پالرمو مصادیق جرایم سازمان‌یافته را به شرح زیر اعلام می‌نماید:
1) تطهیر درآمدهای نامشروع (پولشویی): یکی ازمصادیق جنایات سازمان یافته در کنوانسیون پالرمو جرم پولشویی است که مبارزه و مقابله با آن از چالشهای مورد اهمیت کشورهای عضو این کنوانسیون میباشد.
با عنایت به کنوانسیون پولشویی شورای اروپا مصوب 1988: پولشویی فرآیندی است که به موحب آن فرد عالماً و به قصد رهایی از عواقب رفتار مجرمانه، منبع اصلی درآمدهای حاصل از اعمال مجرمانه را مخفی نگه داشته و به این درآمدها جلوه‌های پاک و حاصل از اعمال قانونی می‌بخشد (باقر زاده، 1388، ص 31). در جهت مقابله با پولشویی نهادی بین‌المللی که اصطلاحاً نیروی ویژه اقدام مالی علیه پولشویی (FATF)5 نام دارد در سال 1989 ایجاد شد. عمده وظایف (FATF) به شرح زیر میباشد:
• نظارت بر نحوه پیشرفت کمی و کیفی کشورهای عضو در اجرای مقررات پولشویی.
• بررسی و گزارش روند شیوه‌های اعمال شده و پیشنهاد ضوابطی برای مقابله با پولشویی.
• تشویق کشورها به پذیرش و اجرای مقررات و استانداردهای جهانی (تجلی، 1390، صص 29 – 28).
1-2)جرائم سازمان یافته چیست؟
جرم سازمان یافته‌ی فراملی. به جرمی اطلاق می‌شودکه اولا توسط شبکه‌های مجرمانه مرتبط به هم ارتکاب مییابند و ثانیا این شبکه‌ها در کشورهای مختلف به فعالیت مجرمانه می‌پردازند و یا اهداف مورد نظر از ارتکاب جرم توسط آنان فراتر از قلمرو جغرافیایی یک کشور است (شمس ناتری،1383، ص117).
ویژگی‌های جرم سازمان یافته :
سازمان بزهکار: اجتماع بیش از دو نفر نقطه‌ی بنیاد ین یک سازمان بزهکار را تشکیل می‌دهد. مشروط بر اینکه از پاره‌های ویژگی‌های سازمان دیگر برخوردار باشد (معظمی،1384، ص 30). از جمله:
1.ساختار سازمانی: سازمانهای بزهکار دارای نوعی ساختار سازمانی و عمدتا ساختار هرمی شکل هستند (نجفی ابرندآبادی،1383، ص 583).
2. استمرار زمانی: یعنی فعالیتهای آنها مقطعی نیست و به صورت مستمری ادامه دارد.
3. قدرت مرکزی: که مدیریت واحد و منسجمی را بر کل سازمان و اعضای آن اعمال میکند.
4. سلسله مراتب تشکیلاتی، ساختار هرمی شکل علاوه بر اینکه وجود یک قدرت مرکزی را ضروری می‌سازد به نوعی سلسله مراتب تشکیلاتی در سطوح پایین نیز خواهد بود(معظمی،1384، ص 31).
5. محدودیت اعضاء: حفظ و تداوم ساختار سازمانی مستلزم وجود نوعی قواعد الزامآور است که همه‌ی اعضاء ناگزیر به رعایت آن می‌باشند.
6. قواعد الزامآور: حفظ و تداوم ساختار سازمانی مستلزم وجود نوعی قواعد الزامآور است که همه‌ی اعضاء ناگزیر به رعایت آن می‌باشند.
7. تقسیم کار: ماهیت جرائمی که توسط اینگونه سازمان‌ها ارتکاب مییابند به گونه‌ای است که یک نفربه تنهایی نمی‌توانند رکن مادی آن را انجام دهد، (سلیمی،1382، ص35). لذا علاوه بر اینکه که حضور چندنفر درکنار هم دیگر ضروری است هر کدام از آنها نیز باید عهده‌دار عمل خاصی باشند و در نتیجه هر سازمان بزهکار دارای یک تقسیم کار ویژه میان اعضای خود خواهد بود.
ب. فعالیتهای مجرمانه سازمان یافته
ویژگی دوم جرایم سازمان یافته فعالیتهای مجرومانه سازمان یافته میباشد که می‌توان آنها را در دو دسته متفاوت تقسیم بندی کرد.
2. فعالیتی که بطور مستقیم در جهت تحصیل منافع مادی صورت می‌گیرد. که عمدتاً تمرکز و توجه سازمانهای جنایکار معطوف به فراهم کردن کالا یا خدمات ممنوع و غیر قانونی است، که دارای متقاضی میباشد، و در برگیرنده‌ی افراد عادی، سازمانهای خاص و حتی برخی از دولتها می باشد. از این منظر فعالیتهای سودآور سازمان را می‌توان تحت شمول اصطلاح کلی قاچاق قرار داد که مهمترین موارد آن عبارتنداز: قاچاق مواد مخدر، قاچاق اسلحه، قاچاق مواد هسته‌ای، قاچاق انسان و اعضاء انسان.
2.فعالیت‌هایی که به منظور تسهیل یا بهینه ساختن فعالیت‌ها یا منافع سازمان و یا حفظ اقتدار و استمرار آن صورت می‌گیرد(معظمی،1384،صص 35-37). که فعالیتهای مختلف و متنوعی را از قبیل قتل، خشونت، ارعب یا تطمیع، رتشاء، و …. دربر می‌گیرد اما به نظر می‌رسد در حال حاضر دو نوع فعالیا مجرمانه برای حیات و همچنین تسهیل فعالیتهای سازمانهای بزهمار از اهمیت بیشتر و کلیدی‌تر برخوردار است که عبارتند از: پوبشوئی و فساد اداری
ج. ابزاهای حمایتی
ویژگی دیگر جرائم سازمان ابزاهای حمایتی آنهاست. سازمانهای بزهکار در عین حال که ممکن است بسیار قدرتمند، ثروتمند و پر نفوذ باشند، خواه ناخواه آسیب‌پذیر نیز خواهند بود. در واقع دو دسته موانع یا فشارها می‌تواند آنها را آسیب‌پذیر سازد: نخست فشارهایی که ممکن است از بیرون و از ناحیه‌ی نهادهای مجرمی به آنها وارد شود (صادقی،1377،ص 207).
دوم فشارهایی که از درون و به دلائلی مانند رقابت‌های داخلی، درگیری‌های اعضاء با یکدیگر، اعترافات اعضای نادم و… تحمل کنند بنابراین هر سازمان دارای ابزارهای حمایتی خاصی است که از مهمترین آنها می‌توان به فساد اداری، خشونت، جلب اعتماد و حمایت مردم محلی را نام برد
د. انحصارطلبی
ویژگی دیگر جرائم سازمان یافته انحصار طلبی آنهاست. هر سازمان بزهکار به اقتضای منفعت طلبی خود تلاش خواهد کرد هر مانعی را که به نوعی در زمینه تأمین منافع سازمان مانع ایجاد میکند از میان بر دارد یکی از این موانع مهم گروهها و سازمانهای رقیب است
هدف اساسی در انحصارگری بیشینه کردن منافع حاصل از جرم است که هدف‌غائی سازمانهای بزهکار فعال در دنیاست
عوامل اساسی رویکرد مجرمانه به جرائم سازمان یافته
1) گروهی بودن ارتکاب جرم: در روان‌شناسی جنائی ثابت شده است در صورتی که برای ارتکاب جرم دسته، گروه و باند و امثال
