اينكه اكوسيستم ها همانند حلقه هاي زنجير به هم مرتبط شده، اكوسيستم جهاني يا Biosphere را به وجود مي آورند، در نتيجه انهدام يك اكوسيستم محلي به مانند پاره شدن يكي از حلقه هاي زنجيره بيوسفر مي باشد. بدين ترتيب تاثير سوء در اين اكوسيستم ها (محلي، منطقه اي، ملي، فراملي و فرامنطقه اي) خواهد گذاشت و در نهايت اكوسيستم جهاني در معرض انهدام قرار ميگيرد. امروزه بدلیل افزایش جمعيت، بهرهبرداری‌هاي بی رویه و غیر اصولی از جنگل، چرای دام، خشکسالی ها، کاهش تنوع زیستی، آفات، امراض و بیماری ها، حیات این نعمات خدادادی و ارزشمند در معرض خطر مي‌باشد و روند تخریب جنگلها و منابع طبیعی روز به روز سرعت میگیرد. که این موضوع خود گواه بر لزوم کسب آگاهی و شناخت از این مسائل مهم جهت چاره اندیشی و اتخاذ شیوه مدیریتی مناسب و کارآمد، بمنظور حفاظت و احیای جنگل هاست.
بوم سازگان دريايي، جنگلي، بياباني، مرتعي، توندرائی، ساواني و… هنگامي از ثبات كافي برخوردارند كه داراي تنوع زيستي كافي و كامل باشند. تمامي اين بوم سازگانها در زندگي اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و روحي انسانها نقش بسيار مهمي دارند. نبود يا كم ثباتي آنها، كمبودي است براي زندگي سالم بشري. براثر ازياد جمعيت، پيشرفت صنعت و بهره برداري بي رويه از زمين، با وجود كوشش هاي انجام شده در دهه‌هاي اخير، اين تنوع زيستي در بسياري از مناطق شديدا به خطر افتاده است. از اين رو حفاظت و احياي مجدد آن در شمار يكي از وظايف مهم پيش روي بشر محسوب مي شود.
برنامه ريزي، تصميم سازي و اتخاذ تدابير دقيق در قلمرو مديريت منابع جنگلي (به ويژه گونه هاي درختي و درختچه اي) تحت عنوان ذخاير جنگلي از اولویت‌هاي بسیار مهم مي‌باشد.
گونه درختی لرگ با نام علميPterocarya fraxinifolia (Poir) Spach از جمله این ذخائر جنگلی مهم و با ارزش است که در استان ایلام شهرستان دره شهر، بدره، دهستان دوستان، دره لارت واقع شده است. لرگ یکی از مهم ترین گونه‌هاي درختی جنگلهای خزری بوده (مهاجر 1385) و يكي از درختان زيباي سواحل خزر مي باشد و طالب نواحي مرطوب و ساحلي درياي خزر است و از آستارا تا مينودشت در كليه جنگلهاي جلگه اي ديده مي شود ( ثابتي ،1355 ؛ به نقل از ابراهیمی، 1383). درخت لرگ یکی از گونه هایی است که قبلا از جنگلهاي کم ارتفاع کاسپین، قفقاز و آناتولی گزارش شده است ( علیپور نصیرمحله، 1385). محل انتشار گونه لرگ در جنوب غربی آسیا ، قفقاز، آناتولی و شمال ایران مي‌باشد ( browics،1978؛ به نقل از شیخ الاسلامي،1386). انتشار لرگ در جنگلهاي ناحیه خزر از آستارا تا مینودشت و از جلگه تا ارتفاع 1000 متر از سطح دریای آزاد( استثناء در جنگلهاي نور) بیان شده است ( ثابتی،1374؛ به نقل از شیخ الاسلامي،1386 ).
هدف از این مطالعه شناخت شرایط رویشگاهی و وضعیت کمي‌و کیفی رویشگاه توده لرگ مستقر در دره لارت – استان ایلام مي‌باشد. با شناخت این شرایط و وضعیت رویشگاه ضمن استفاده از اطلاعات بدست آمده، راه کارهای مناسب جهت معرفی هرچه بهتر این توده به مجامع علمي‌و پژوهشی کشور و مدیریت صحیح اینگونه رویشگاهها فراهم مي‌شود. همچنین ضمن رسیدن به اهداف فوق میتوان در امر بازسازی و احیاء آن در مناطق مشابه، برنامه ریزی و اقدامات لازم را انجام داد.
1-1-1 ضرورت تحقيق
در خصوص حضور این توده استثنایی (لرگ) با شرایط نسبتا ایده آل در جنگلهاي غرب سئوالات زیادی درباره علت پیدایش و وضعیت کمي‌وکیفی این توده در خارج از رویشگاه اصلی خود مطرح ميگردد که بر اهمیت معرفی، حفظ، نگهداری و احیاء این چنین رویشگاه هایی مي‌افزاید. توده حاضر به لحاظ جنبه‌هاي زیست محیطی و اهمیت ژنتیکی، که بدون شک آن را در زمره ذخایر ژنتیکی در عرصه زاگرس و منطقه (استان ایلام، دره لارت) قرار مي‌دهد از اهمیت بالایی برخوردار بوده و در استان بعنوان ذخیره گاه معرفی شده، که به سبب اهمیت این موضوع اقدام به شناخت وضعیت رویشگاهی و خصوصیات جنگلشناسی توده لرگ شده که در برنامه ریزی، اداره و مدیریت صحیح آنها در آینده کمک موثری مینماید. بنابراین هدف از این تحقیق شناخت شرایط و وضعیت رویشگاهی توده لرگ مستقر در این رویشگاه ( دره لارت ) مي‌باشد تا در آینده با توجه به این شناخت بتوان به گسترش آن در مناطق مستعد کمک نمود.
با وجود تحقیقات صورت گرفته بصورت پراکنده در نقاط مختلف ایران در خصوص گونه لرگ، تاکنون هیچگونه مطالعه خاصی در مورد گونه لرگ واقع در دره لارت بخش بدره استان ایلام صورت نگرفته است. به همین دلیل نیاز به مطالعات در خصوص این گونه ضروری است. بدیهی است نتایج این تحقیقات برای برنامه ریزی ها و اتخاذ بهترین تدابیر مناسب مدیریتی، حفاظتی، احیاء و توسعه ای در خصوص این ذخیره گاه در آینده، مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
1-1-2 سوالات
مطالعه حاضر به دنبال پاسخ گویی به این سوال است که آیا درخت لرگ باعث افزایش اسیدیته خاک در منطقه ریزوسفر مي‌شود؟ آیا زادآوری این گونه اکثرا از طریق جست دهی مي‌باشد؟
1-1-3 اهداف تحقیق
هدف کلی این تحقیق مطالعه شرایط رویشگاهی لرگ در دره لارت مي‌باشد. همچنین مطالعه حاضر بدنبال دستیابی به اهدافی دیگر ازجمله بررسی زادآوری توده لرگ در دره لارت، بررسی پوشش کف جنگل در رویشگاه توده لرگ واقع در دره لارت، بررسی گونه‌هاي همراه درختان لرگ، مطالعات خاکشناسی و تجزیه تحلیل پارامترهای آن در ارتباط با رویشگاه لرگ مي‌باشد.
1-1-4 فرضیات
فرضیه این مطالعه در راستای پاسخ گویی به سوالات مطالعه حاضر مي‌باشد و عبارتند از اینکه درخت لرگ باعث افزایش اسیدیته خاک در منطقه سایهانداز و ریزوسفر مي‌شود. زادآوری این گونه اکثرا از طریق جست دهی مي‌باشد.
1-2 کلیات
1-2-1 تعاریف
1-2-1-1 اکولوژی
علم مطالعه رابطه و آثار متقابل بین موجودات زنده و غیر زنده است. اگر منظور روابط اکولوژیک بر روی یک گونه گیاه یا جانور بطور مستقل باشد اصطلاح ات اکولوژی (Autecology ) مطرح مي‌شود. اگر این مطالعه بصورت جمعی با شد اصطلاح سین اکولوژی (Synecology ) بکار برده مي‌شود (مهاجر، 1385).
1-2-1-2 اکولوژی جنگل
علم شناخت و تجزیه تحلیل روابط و آثار موجود در یک اکوسیستم جنگل است (مهاجر، 1385).
1-2-1-3 حوزه آبریز
حوزه آبریز، محدوده جغرافیایی است که جریان‌هاي سطحی ناشی از بارش را به یک پایانه نظیر اقیانوس، دریا، دریاچه، تالاب یا کفه زهکشی مي‌کند. بعبارت دیگر سطحی از زمین است که کلیه بارش‌هاي جوی وارد بر آن، توسط یک سیستم رودخانه زهکش مي‌شود.
1-2-1-4 رویشگاه
مجموعه عوامل اقلیمی، خاکی و پستی بلندی که در یک محل وجود دارد و شرایط لازم و کافی را برای استقرار و رشد و توسعه درختان بوجود میآورد. رویشگاه مترادف پایگاه بکار برده میشود (مهاجر 1385 ).
1-2-1-5 ذخیرهگاه جنگلی
ذخيرهگاه به منطقه يا مناطقي از عرصه خشكي و يا دريا اطلاق مي شود كه از اكوسيستم ها يا گونه هاي نمونه يا استثنايي برخوردار هستند. ذخيرهگاههاي جنگلي يا Forest reserver الگوهاي كوچك شده ذخيره گاه هاي بيوسفر هستند كه در آن گونه هاي منحصر به فرد و كمياب و يا گونه هاي رو به انقراض به صورت طبيعي رويده اند. ذخيرهگاههاي جنگلي در ابعاد كمي كوچكتر تابع رويشگاههاي گونه هاي بومي كه از نظر ژنتيكي در مقايسه با رويشگاه هاي ديگر همان گونه داراي برتري ميباشند انتخاب ميگردد. به عبارتی ذخیرهگاه جنگلی، قسمتی از جنگل است که به دلیل داشتن گونه‌هاي گیاهی نادر یا در حال انقراض یا داشتن رویشگاه خاص، گونه‌هاي گیاهی مورد تهدید، که دارای ارزش ژنتیکی بالا هستند، با سیم خاردار یا فنس یا نظایر آن محصور و محافظت شده است تا از انقراض گونه یا تخریب رویشگاه جلوگیری شود.
1-2-2 پارکها و ذخیرهگاههای جنگلی
همانطور که پیشتر اشاره شد رویشگاه لرگ در استان ایلام جزء ذخیرهگاههای مهم استان مي‌باشد که ارائه مطالبی درخصوص ذخیره گاهها مناسب است.
افزایش روز افزون جمعیت جهان بویژه در کشورهای در حال توسعه و فقر اقتصادی و پایین بودن سطح درآمد ملی کشورهای مذکور، باعث شده تا جمعیت این کشورها در فشار و تنگناهای اقتصادی قرار گیرند. در بررسی علل عقب افتادگی این کشورها، علیرغم داشتن منابع طبیعی مناسب و دارا بودن منابع بالقوه درآمدی، فقر و محرومیت را پذیرفته و در واقع پایین بودن سطح دانش و فن آوری و آگاهی نداشتن از نحوه بهره برداری از پتانسیل‌هاي موجود، مزید بر علت شده و همچون تازیانهای بر پیکر بیجان این کشورها کوبیده میشود.
یکی از منابعی که بصورت عمده در عصر کنونی مي‌تواند درآمدهای قابل توجهی را رقم زده و با بالا بردن تولید ناخالص ملی در نهایت درآمد ملی را در صحنه بین المللی افزایش دهد، صنعت توریسم و اکوتوریسم مي‌باشد که در چند دهه گذشته این صنعت توانسته جای پای مناسبی را در روابط بین المللی یافته و با ایجاد پیوند میان کشورهای مختلف، منبع درآمد خوبی نیز برای بسیاری از کشورهای جهان گردد. به طوریکه در حال حاضر تنها درآمد حاصل از توریسم و اکوتوریسم در کشورهایی همچون فرانسه، آمریکا، اسپانیا، چین و آلمان بیش از درآمد ملی بعضی از کشورهای توسعه نیافته میباشد.
برقراری ارتباط میان ملل مختلف از طریق آشنایی با فرهنگ ها، آداب، رسوم، پیشینه‌هاي تاریخی و فرهنگی یکدیگر، موجبات استحکام پیوندهای اجتماعی و سیاسی ملل را فراهم آورده و در بسط و توسعه تفاهم آمیز روابط بین الملل، سهم بسزائی خواهد داشت. بنابراین یکی از تاثیرات مهم در صنعت توریسم و اکوتوریسم علاوه بر ایجاد ارتباط میان فرهنگ‌هاي مختلف، جنبه درآمد و اشتغال زایی این صنعت خواهد بود. بطوریکه پیش بینی مي‌شود این صنعت با در استخدام داشتن 200 میلیون نفر نیروی انسانی، بزرگترین کارفرما بوده و مي‌تواند تا پنج سال، 350 میلیون شغل ایجاد نماید.
در بهرهبرداری از منابع طبیعی بصورت کلی با رعایت اصل حفاظت و بهرهوری از پارکها بصورت عام و سایر مناطق حفاظت شده و ذخیرهگاههای بیوسفر و ذخیرهگاههای جنگلی در استفاده از اثرات غیر مستقیم اقتصادی که میزان آن به مراتب بالاتر از اثرات مستقیم اقتصادی خواهد بود، به عنوان یک اصل کاملا جدی مطرح و قابل تعمق میباشد.
اصولا پارک ها از نظر شکلگیری و ماهیت عملکرد به دو گروه عمده تقسیم میشوند:
گروه اول: پارک هایی هستند که در ارتباط با اوقات فراغت شکل میگیرند. فلسفه وجودی و هدف عمده در این پارک ها، فراهم آوردن امکانات تفریحی و تفرجی برای شهروندان میباشد. همانند پارک‌هاي شهری ( محلی، منطقهای و هرگونه تفرجگاه جنگلی متمرکز) که در این گونه پارک ها تفریح و تفرج به عنوان یک اصل مطرح میباشد.
گروه دوم: شامل پارک هایی مي‌شود که در ارتباط با حفاظت از طبیعت و حفاظت از فون یا فلور منطقه و یا حفاظت از فون و فلور بصورت مشترک با هم احداث مي‌شوند به عبارت دیگر، حفظ طبیعت در این پارک ها اولویت اول بوده و بهره وری از تفرج (متمرکز یا گسترده) به عنوان یک بحث حاشیه ای در این گونه پارک ها مطرح میباشد.
از جمله پارک هایی از این گروه که از نظر تشکیلاتی تحت مدیریت سازمان جنگلها و مراتع میباشند مي‌توان به پارک‌هاي جنگلی طبیعی، پارک طبیعت، پارک جنگلی دست کاشت، پارک کویری و ذخیرهگاه جنگلی اشاره نمود و از جمله پارک‌هاي تحت مدیریت سازمان حفاظت و محیط زیست مي‌توان به پارک‌هاي ملی، اثر طبیعی ملی، پناهگاه حیات وحش، مناطق حفاظت شده و ذخیره گاه بیوسفر اشاره کرد.
هر کدام از پارک ها، مناطق حفاظت شده و ذخایر جنگلی ذکر شده در تامین اهداف خود دارای مشخصات فنی خاص خود و امکان تفرج ( گسترده و متمرکز) با ظرفیت محدود و متناوب از یکدیگر میباشند ولی تمامي‌این مناطق در جهت تأمین سه اصل مهم یعنی اصل حفاظت و حمایت فیزیکی و فنی و حفاظت و تنوع بیولوژیکی گیاهی و جانوری و اصل آموزشی و تحقیقاتی در مقایسه با سایر مناطق در روند توالی و تواتر طبیعی در اکوسیستم‌هاي طبیعی با فون و فلور و اصل تفرج (گسترده و متمرکز) در جذب توریسم و اکوتوریسم، بطور جدی مطرح میباشند.
1-2-2-1 ذخیرهگاههای جنگلی
اینگونه مناطق در مقایسه با سای
