
ربط دادن مقولات تکمیلی بر گرد مقوله اصلی با استفاده از یک پارادایم (که در کدگذاری محوری توصیف شده است). گام سوم مرتبط ساختن مقولات به یکدیگر در سطح بعدی است. گام چهارم به تأیید رساندن آن روابط در قبال دادههاست. آخرین قدم تکمیل مقولاتی است که اصلاح و یا نیاز به بسط و گسترش دارند (نقوی،104:1388، برگرفته از خسروی، سروش).
3-14- تحلیل متون به روش دادهکاوی متنی جهت شکلگیری نظریه نهایی
در پژوهش جاری جهت شکلگیری نظریه نهائی و ارائه مدل در مورد موضوع مورد پژوهش از تکنیک متنکاوی جهت دستهبندی متون برآمده از کدگذاریهای مختلف گرانددتئوری استفاده گردیده است (مراجعه کنید به بخش شرحی بر دادهکاوی متنی در فصل دوم پژوهش جاری). مجموعه MKTPKS ارائهشده در روش دادهکاوی متنی اخیر تکمیل گردید، و از اطلاعات هرمجموعه MKTPKS برای بررسی صحت و دقت درستی محتواهای استخراج شده از مصاحبهها و کدگذاریهای مختلف روش گراندد تئوری و هم چنین صحت و دقت یادداشتهای نویسنده در روند پژوهش و بررسی محتواهای استخراج شده از ادبیاتهای مروری مورد استفاده قرار گرفت. بر این اساس متون هریک از بخش بر اساس اطلاعات تکمیلی خبرگان هر حوزه توسط ابزار دادهکاوی متنی پردازش گردیده و برچسب A (مطلب مفید است) و یا برچسب B (مطلب غیرمفید یا نامرتبط است) دریافت مینمودند. مطالب دستهبندی شده پس از برچسبگذاری در اختیار هریک از مشارکتکنندگان در مصاحبه قرار میگرفت تا صحت و عدم صحت برچسبگذاری و هم چنین دقت، صحت و رعایت اصل امانتداری مصاحبهها توسط محقق را تائید نمایند. در صورتی که هر دو فرایند مورد تائید شخص مشارکتکنندگان قرار میگرفت متن حاصل از مصاحبه که شامل انواع کدگذاریها است وارد مرحله تدوین و نگارش نظریه و ارائه مدل نهائی میگردید، در صورتی که متون برچسب B دریافت مینمودند، کدگذاریهای مختلف روش گراندد تئوری که توسط محقق و براساس متون مصاحبههای مشارکتکنندگان تنظیم گردیده بود مجدداً توسط محقق و براساس متون اصلی مصاحبه مورد بازبینی و کدگذاری مجدد قرار میگرفت، پس از بازبینی و کدگذاری، چرخه مذکور مجدداً در مورد محتواهای استخراج شده تکرار میگردید تا صحت، دقت و امانتداری محقق در خصوص محتواهای تولید شده مورد تائید مشارکتکنندگان قرار گیرد.
3-15- ارزیابی کیفیت دادهها و تفسیرها
روایی: روایی، پاسخ به این سؤال است که چقدر یافتههای پژوهشگر با دنیای واقعی تطابق و هماهنگی دارد یعنی آیا یافتهها واقعاً وجود دارند؟ آیا چیزی که محقق در حال مشاهده و بررسی آن است همان چیزی است که او در حال سنجیدن و اندازهگیری آن است (دانایی فرد،1383،58، برگرفته از خسروی، سروش. 1391). در این پژوهش از منابعی نظیر مصاحبه با اساتید و دانشجویان دکتری استفاده شده است. دامنه گردآوری دادهها و رسیدن به نظریه پژوهش، حدود 8 ماه بوده است. یافتههای این پژوهش برای مشارکتکنندگان ارائه و مدل تدوین شده توسط آنها مطالعه و نقطه نظرات آنها اعمال شده است. این پژوهش توسط 2 نفر از اساتید مورد مطالعه و بازبینی قرار گرفته و مواردی جهت اصلاح یا تغییر مدل بیان شده است.
پایایی: پایایی به گستره تکرارپذیری یافتههای پژوهش اشاره دارد. یکی از راههای نشان دادن پایایی مطالعه حسابرسی فرایند آن است. مطالعه و یافتههای آن زمانی قابل حسابرسی هستند که محقق دیگر، بتواند مسیر تصمیم به کار رفته توسط محقق در طول مصاحبه را با روشنی و وضوح پیگیری کند و سازگاری مطالعه را نشان دهد. به علاوه محقق دیگر، باید بتواند به نتیجهگیری مشابه یا قابل مقایسهای برسد، به عبارت دیگر نتیجهگیری وی در مورد دادهها، دیدگاه و موقعیت او متضاد با نتیجهگیری محقق نباشد. مسیر تصمیم راهی را برای محقق ایجاد میکند تا مسیر ارتباطات حسابرسی را تأیید کند. مسیر تصمیم متضمن بحث صریح و واضح تصمیمات گرفته شده درباره انتخابهای نظری، روشی و تحلیلی در طول مصاحبه است (مورفی،2008:106، برگرفته از خسروی، سروش. 1391). بنابراین محقق پایایی دادهها و نتایج پژوهش را از طریق دو گام ذیل طی نمود:
دادهها براساس تکنیک دادهکاوی متنی برچسبگذاری شدند. (این گام توسط محقق پیشنهاد گردید)
نقشه راه، مسیر تصمیمات و نحوه پیشبرد پژوهش را به طور شفاف در اخیار افراد ذیصلاح قرار داد.
مجموعه دادههای خام، دادههای تحلیل شده، کدگذاریها، مقولات، یادداشتها، یادآورها، دیاگرامها، فرایندهای پژوهش، اهداف و نتایج را در اختیار افراد ذیصلاح قرار داد.
پس از بررسی دقیق صاحبنظران و افراد ذیصلاح، پایائی و روایی تمام گامهای پژوهش مورد تأیید قرار گرفت.
3-16- گامهای پژوهش در یک نگاه
شکل (3-9) گامهای پژوهش در یک نگاه
3-17- نرمافزار MAXQDA
نرمافزار مذکور ابزار حرفهای برای تجزیهوتحلیل متن است که بهعنوان یکی از پیشگامان دراین زمینه است (اولین نسخه در سال 1989 منتشر شد) که اولین انتخاب برای پژوهشگران و مؤسسات تحقیقاتی، از طیف وسیعی از رشتههای علمی در سراسر جهان است. امروز، MAXQDA یکی از برنامههای پیشرو برای تحلیل کیفی دادهها در سراسر جهان است و ابزاری ضروری در درون طیفی از ابزارهای حرفهای میباشد. این ابزار قوی برای ایجاد و آزمایش تئوریهای نظری و نتیجهگیری از تجزیهوتحلیل متون مختلف دانشگاهی بکار میرود. در این نرمافزار طیف وسیعی از رشتههای علمی و غیرعلمی، مانند جامعهشناسی، علوم سیاسی، روانشناسی، بهداشت عمومی، مردمشناسی، آموزش، بازاریابی، اقتصاد و برنامهریزی شهری استفاده میشود. این نرمافزار به دلیل محیط کاربرپسند و سادگی کار و دارا بودن توابع بسیار، برنامهای قوی برای دانشجویان و اساتید میباشد. لذا محقق در راستای پژوهش کیفی خود از نرمافزار MAXQDA نسخه 10 استفاده نموده است.
3-18- خلاصه فصل سوم
در این فصل ابتدا به معرفی پارادایم پژوهش پرداختهایم، پس از انتخاب پارادایم به بررسی روش پژوهش میپردازیم، مفروضات پژوهش را بیان کرده و به بررسی و جمعبندی انواع مرور ادبیات پرداختهایم، سپس به بررسی همهجانبه گراندد تئوری پرداختهایم، مفاهیم کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی را تشریح نمودهایم، پس از آن دادهکاوی متنی به عنوان بخشی از روش پژوهش جاری بیان گردید، در ادامه به معرفی قلمرو پژوهش و بستر پژوهش و معرفی جامع سازمان ثبت احوال کشور پرداختهایم. هم چنین در این فصل به چگونگی انتخاب منابع اطلاعاتی، چگونگی انجام مصاحبههای عمیق پرداخته شده است. چگونگی حفظ اصل بیطرفی و حساسیت نظری و هم چنین چگونگی یادداشتبرداری و ترسیم دیاگرام نیز در این فصل بهطور کامل تشریح شده است در پایان فصل به معرفی نرمافزار MAXQDA پرداختهشده و چگونگی استفاده از آن موردبررسی قرار گرفته است.
فصل چهارم
یافتههای پژوهش
فصل چهارم: یافتههای اصلی تحقیق
4-1- مقدمه
فصل حاضر به تفسیر مصاحبههای انجام شده با 9 نفر از خبرگان سازمان ثبت احوال استان اصفهان (مشتمل بر مدیرکل سازمان، مشاور مدیرکل، معاون آموزش و پژوهش سازمان، معاون فناوری اطلاعات و ارتباطات سازمان، معاون منابع انسانی سازمان و 4 نفر از متخصصان حوزههای مختلف سازمان) میپردازد. مصاحبهها با هدف آگاهی از نگرش خبرگان نامبرده به چگونگی ارائه مدل مفهومی مدیریت دانش زنجیره تأمین خدمات در دولت الکترونیکی و به طور اخص مؤلفه خدمات دولت به شهروندان است. به منظور جمعآوری دادهها، تمامی مصاحبهها توسط محقق هدایتشده است. ضمن آنکه هدف اصلی تحقیق بهعنوان مبنای تحلیلها قرار گرفته است. این فصل با بیان خطوط کلی فرایند تفسیر دادهها بهوسیله کدگذاری باز، محوری و انتخابی ادامه مییابد و سپس بهوسیله تکنیک دادهکاوی متنی جهت دستهبندی متون حاصل از تحلیلها و همچنین تائید متون مصاحبهها بهوسیله مشارکتکنندگان ادامه یافته و سرانجام با ارائه مدل مفهومی خاتمه مییابد. لازم به ذکر است محقق در پژوهش جاری از نرمافزار MAXQDA جهت ثبت و تحلیل کلیه مصاحبهها، کدگذاری باز، محوری و انتخابی و همچنین ثبت یادداشتها و ترسیم دیاگرامها بهرهمند گردیده است و همچنین از نرمافزار RapidMiner جهت تحلیل متون حاصل از کدگذاریها، یادداشتها استفاده نموده است. پیش از شروع فصل، ذکر یک نکته ضروری است، هرچند صورتبندی الگوی پژوهش حاضر بر منطقی استقرائی استوار گشته، در معرفی این الگو از رویکردی قیاسی پیروی شده است. محقق بر این باور است که پیروی از این شیوه امکان درک بهتر الگوی تحقیق را فراهم میسازد
4-2- ورود به میدان پژوهش
پس از بررسی و جمعآوری دادههای حاصل از ادبیات مروری و پژوهشهای پیشین، دومین منبع جمعآوری دادههای تحقیق مصاحبه با 9 نفر از خبرگان در سازمان ثبتاحوال استان اصفهان است. تحلیل این مصاحبهها محقق را قادر به خلق مفاهیمی ساخت که تلفیق آنها با یکدیگر امکان فهم عمیقتر روابط مدیریت دانش، زنجیره تأمین، زنجیره خدمات، تجارت الکترونیکی G2C و دولت الکترونیکی را فراهم میسازد. تمامی مفاهیم به پشتوانهي دادههای حاصل از متن مصاحبهها توصیف شدهاند. در حین فرایند جمعآوری دادهها از رویکرد دنبال کردن حال و هوای مصاحبهشونده برای طرح پرسشهای بازی، استفاده شد که هدف آنها پی بردن به تجربیات مصاحبهشوندگان بود. استفاده از سؤالات باز این امکان را برای مصاحبهشوندگان فراهم ساخت تا اطلاعات عمیقتری در مورد تجربیات خود ارائه دهند. بدون ساختار بودن مصاحبهها باعث شد تا مصاحبهشوندگان در حین مباحث خود متناوباً از تجربیات مختلف یاد کنند و توصیفات خود را در قالب مجموعهای از تجربیات بیان کنند. بهعلاوه اتخاذ این رویه باعث شد تا مصاحبهشوندگان در حین مباحث خود متناوباً از تجربیات گذشته بعضاً گریزی به تجربیات فعلی و تصمیمات آینده حوزه کاری خود زنند. این موضوع نقش مؤثری در فهم ماهیت پویای مفاهیم داشت. بهمنظور وضوح بیشتر مفاهیم از رویکرد وقایع کلیدی برای شناسایی مضامین و ایجاد فرصتهای بیشتر برای توصیف مفاهیم استفاده شد. بدین منظور، هنگام هدایت مصاحبهها بر اساس رویکرد دنبال کردن حال و هوای مصاحبهشونده، پرسشهایی طرح شد که طی آن از مصاحبهشوندگان خواسته شد تا مضامین، مقولهها و یا روابط بین آنها را با جزئیات بیشتری شرح دهند. این پرسشها برخلاف سؤالات باز پیشین، بر نوعی خاص از تجربیات مصاحبهشوندگان تأکید داشت.
4-3- مصاحبه
در این مطالعه، مصاحبههایی با خبرگان سازمان ثبتاحوال کشور انجام گرفت. تمرکز مصاحبهها بر دیدگاه افراد نسبت به مدل مفهومی مدیریت دانش زنجیره تأمین خدمات در حوزه تجارت الکترونیکی G2C بود. مصاحبههای آغازین بهمنظور شناسایی مضامین و مقولههای اصلی انجام گرفت. همزمان با انجام مصاحبهها، محقق اقدام به شناسایی افرادی کرد که در حین فرایند تحلیل دادهها میتوانستند بینشی خاص را نسبت به مباحث و مقولههای توسعهنیافته یا کمتر توسعهیافته ارائه دهند. با شناسایی مضامین و شکلگیری مقولههای اولیه، دور دوم مصاحبهها با هدف توسعه این گروه از مقولهها آغاز شد. در ادامه روند تحلیل و کدگذاری مصاحبهها به بحث گذاشته میشود. در این تحقیق از سه نوع نمونهگیری پیشنهادی اشتراوس و کوربین (1998)، نمونهگیری باز، نمونهگیری ارتباطی و تنوعی و نمونهگیری تمییز دهنده برای جمعآوری و کمک به تحلیل دادهها استفاده شد. بر این اساس محقق در سه دور اقدام به هدایت 19 مصاحبه و تحلیل متن آنها کرد. در دور نخست محقق پس از تحلیل متن نه مصاحبه موفق به شناسایی مقولههای کلیدی شد. پس از تحلیل این مصاحبهها و بررسی دامنه گستردهای از مطالعات انجام شده توسط محققین پیشین، پرسشهایی در مورد پدیدهي اصلی تحقیق به وجود آمد. از این رو، محقق به انجام دور دوم مصاحبهها مبادرت ورزید. در این دور، به منظور اطمینان از اشباع نظری مقولهها، محقق با لحاظ کردن پدیدهي اصلی و مقولههای فرعی مربوط به آن انجام 5 مصاحبه دیگر را در دستور کار قرار داد. در این پنج
