اصلی این مدل عبارت‌اند از:
قرار دادن قوانین و مقررات دولتی به‌صورت online
در دسترس قرار دادن نام، آدرس، پست الکترونیکی و شماره تلفن و فاکس ادارات و سازمان‌های دولتی و اطلاعات خدمات ارائه‌شده توسط آن‌ها به‌صورت online
در دسترس قرار دادن اطلاعاتی از قبیل طرح‌ها، بودجه، هزینه و گزارش عملکرد سازمان‌های دولتی به‌صورت online
مدل جریان اطلاعات حساس: این مدل مبتنی بر انتشار اطلاعات حساس موردنیاز مخاطبان خاص است. اطلاعات حساس در یک دولت ناکارآمد به سهولت در دسترس قرار نمی‌گیرند. به‌عنوان‌مثال می‌توان اطلاعات مربوط به فساد درباره یک سازمان یا زیرمجموعه‌های آن را به‌صورت online به سازمان‌های بازرسی اطلاع داد و یا اطلاعاتی را در اختیار گروه‌های خاصی قرارداد که معمولاً افشا نمی‌شوند، مانند اطلاعات در مورد اثرات مخرب زیست‌محیطی صنایع مختلف.
مدل تحلیل مقایسه‌ای: این مدل برای کشورهای درحال‌توسعه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این مدل نقاط ضعف و قوت دولت باهم مقایسه شده و جنبه‌های مختلف نقاط ضعف و اثر آن بر مردم بررسی و تحلیل می‌شود. این مقایسه را می‌توان دریک بازه زمانی انجام داد تا بتوان با تحلیل وضعیت گذشته و آینده، میزان اثربخشی را تعیین نمود.
این مدل بر استفاده از ICT برای به دست آوردن اطلاعات در دسترس در حوزه عمومی یا خصوصی و مقایسه آن با مجموعه اطلاعات شناخته‌شده مبتنی است. نتیجه این مقایسه یادگیری و استدلال‌های راهبردی است. در این مدل به‌طور پیوسته بهترین روش‌ها در قلمرو دولت جمع‌آوری می‌شوند و سپس به‌عنوان معیاری برای ارزیابی سایر روش‌های به کار گرفته‌شده مورداستفاده قرار می‌گیرند.
مدل مشارکت عمومی: این مدل یکی از رایج‌ترین مدل‌های دولت الکترونیکی است و به کمک آن می‌توان بر روندهای عمومی تصمیم‌گیری، تأثیر گذاشت. این مدل روی جریان برنامه‌ریزی و هدایت اطلاعات بنا شده است و به ساختن گروه‌های مجازی کمک می‌کند که می‌توانند اقداماتی را در دنیای واقعی انجام دهند. توانایی این مدل در تنوع ایده‌ها، تخصص‌ها و منابع نهفته در جوامع مجازی حاصل از این شبکه‌بندی است.
این مدل قادر است منابع انسانی و اطلاعات را فراتر از مرزهای جغرافیایی، سازمانی و دیوان‌سالاری بسیج کند. بعضی راه‌های به‌کارگیری این مدل به شرح زیر است:
حمایت از بحث‌های عمومی در مورد مباحثی که از اقبال عمومی بیشتر برخوردارند.
ایجاد گروه‌های فشار در مورد مسائل کلیدی برای اینکه تصمیم گیران را مجبور کنند که ملاحظات خود را بیان کنند.
انتشار عقاید گروه‌هایی که در تصمیم‌گیری دخیل نیستند به حوزه عمومی.
تسهیل مشارکت وسیع‌تر در فرآیند تصمیم‌گیری.
تشکیل گروه تخصصی در موارد خاصی که اطلاعات متمرکز برای کمک به تصمیم گیران وجود ندارد.
مدل ارائه خدمات به‌صورت تعاملی: این مدل نسبت به مدل قبلی از توانایی بیشتری برخوردار است و امکان مشارکت مستقیم اشخاص در فرآیندهای دولتی را فراهم می‌کند. در این مدل کانال ارتباطی دوطرفه‌ای میان شهروندان و دولت ایجاد می‌شود.
اساساً فناوری اطلاعات و ارتباطات این قابلیت را دارد که هر شخص وارد شبکه دیجیتال شود و ارتباط تعاملی (دوطرفه) برقرار کند. در این مدل از قابلیت‌های ICT برای امور دولت به‌طور کامل استفاده می‌شود و می‌تواند منجر به شفافیت بیشتر فرایند تصمیم‌گیری شود.
بعضی راه‌های به‌کارگیری این مدل به شرح زیر است:
برقراری کانال ارتباطی دوطرفه با تصمیم گیران کلیدی.
انجام رأی‌گیری الکترونیکی برای انتخاب مسئولانی که می‌بایست با رأی مردم انتخاب شوند.
انجام نظرسنجی در مورد موضوعاتی که مورد توجه عمومی هستند.
دریافت شکایت، پیشنهاد و گزارش‌های مردمی توسط کارمندان معتمد.
برقراری دولت غیرمتمرکز.
ارائه خدمات دولتی به‌صورت online از قبیل بیمه، مالیات، تدارکات دولتی، پرداخت و آموزش.
مدل‌های اجرایی: عموماً مدل‌های مختلف دولت الکترونیک ساختاری چندلایه دارند. از مهم‌ترین بخش‌هایی که در همه مدل‌ها وجود دارد عبارت‌اند از سرویس‌های افقی (کارکردهای مشترک) و سرویس‌های عمودی (عملیات اختصاصی). کارکردهای مشترک عبارت‌اند از: سرویس‌هایی که توسط دستگاه‌های مختلف مورداستفاده قرار می‌گیرند و به خدمت خاصی اختصاص ندارند. سرویس‌های عمودی عبارت‌اند از خدماتی که توسط دستگاه‌های مختلف ارائه می‌شوند و مبتنی بر زیربنای ایجادشده توسط سرویس‌های افقی هستند. یکی از این مدل‌ها که در کنفرانس بین‌المللی «دولت الکترونیک برای توسعه» (پالرمو ایتالیا، آوریل 2002) در گروه کاری مربوط تهیه شد، دارای ساختاری است که در آن عوامل مختلف مؤثر در سیاست‌ها و کارکردهای خدمات عمومی و روابط اصلی بین عوامل و کارکردها مورد توجه قرار گرفته است. بعضی از موانع موجود در پیاده‌سازی دولت الکترونیک در این مدل به شرح زیر مشخص شده است:
انجام قسمت‌های مختلف یک فرایند اداری در دستگاه‌های مختلف.
تداخل مسئولیت‌ها.
ناکارآمدی قوانین.
کمبود کارکنان ماهر.
عدم ارتباط بین بانک‌های اطلاعاتی مختلف.
این مدل از بخش‌های زیر تشکیل شده است:
کارکردهای پشتیبانی.
اطلاعات اولیه.
عملکردهای مشترک.
خدمات و اطلاعات ارائه‌شده.
قسمت کارکردهای پشتیبانی در این مدل شامل نیروی انسانی، سازمان و قوانین مورد نیاز برای پیاده‌سازی دولت الکترونیک می‌شود. اطلاعاتی که به‌طور مشترک توسط دستگاه‌های ارائه‌کننده خدمت مورد استفاده قرار می‌گیرند، ازجمله اطلاعات هویتی شهروندان، اطلاعات املاک و مستغلات، اطلاعات شرکت‌ها و مؤسسات تجاری و اطلاعات مکانی (GIS6)، در قسمت اطلاعات پایه قرار می‌گیرند. بخش عملکردهای مشترک شامل سرویس‌هایی است که مورد استفاده دستگاه‌های مختلف ارائه‌کننده خدمت قرار می‌گیرد، ازجمله پرداخت‌های الکترونیکی7، تدارکات الکترونیکی 8و پرونده‌های الکترونیکی9. در آخرین لایه نیز خدمات متنوع ارائه شده قرار دارند که بر روی سه لایه قبلی بنا شده‌اند. نمای کلی این مدل در شکل 1-1 نشان داده شده است. در این مدل طبقه‌بندی خدمات بر اساس امور حیاتی و اصلی شهروندان و … تعریف شده است. [2]
شکل (1-1) مدل دولت الکترونیک پیشنهادی کنفرانس پالرمو
کارکردهای پشتیبانی
قوانین و مقررات
سازمان‌دهی
منابع انسانی
اطلاعات‌پایه
بانک اطلاعات (GIS) مکانی
بانک اطلاعات املاک و مستغلات
بانک اطلاعات
شرکت‌ها و مؤسسات تجاری
بانک اطلاعات شهروندان
عملکردهای مشترک (افقی)
پرداخت الکترونیکی
پرونده‌های الکترونیکی
تدارک الکترونیکی
سایر خدمات
دادگستری
توسعه
تجارت و بازرگانی و صنعت
کشاورزی
آموزش
رفاه اجتماعی
عملکردها و سیاست‌های اجرایی اقتصاد و دارایي و مالیات
بنابراین دولت الکترونیکی عبارت است از کاربرد فناوری اطلاعات در راستای ارتقای کارایی، اثربخشی، شفافیت تبادلات و تعاملات اطلاعاتی بین دولت‌ها و هم‌چنین درون دولت شامل سطوح مختلف ادارات دولتی اعم از محلی، شهری یا در سطح کشور، تبادلات و تعاملات اطلاعاتی دولت و شهروندان و در آخر تبادلات و تعاملات اطلاعاتی دولت و بنگاه‌های تجاری است. دولت الکترونیکی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مباحثی است که در چند سال اخیر مطرح شده و دولت‌ها و سازمان‌ها برای موفقیت و بقا نیاز به پیاده سازی آن دارند از طرف دیگر مفهوم شهروند الکترونیکی مطرح می‌گردد. شهروند الکترونیکی به افرادی اطلاق می‌شود که مهارت استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعات شامل رایانه، اینترنت، تلفن همراه و سایر ابزارهای نوین در حوزه خدمات الکترونیکی را داشته باشد و بتواند از این ابزارها در جهت انجام امور زندگی روزمره خود مانند ثبت‌نام در موارد مختلف، خرید و فروش در بازارهای مجازی و فروشگاه‌های الکترونیکی، انجام امور بانکی، تماس با ادارات و ارگان‌ها، بازاریابی و تبلیغات، شرکت در حراجی و مناقصات الکترونیکی، شرکت در نظرسنجی، رأی‌گیری الکترونیکی و سایر امور زندگی استفاده نمایند. تجارت الکترونیکی نه‌تنها بر تک‌تک سازمان‌ها و محصولات آن‌ها تأثیر می‌گذارد بلکه بر کل صنعت نیز تأثیرگذار است علاوه بر این یکی دیگر از مزایای مهم تجارت الکترونیکی اصلاح زنجیره تأمین و عرضه محصولات (کالا و خدمات) می‌باشد. [3] علاوه بر مورد مذکور امروزه سازمان‌ها دریافته‌اند که هیچ‌چیز به‌اندازه دانش نمی‌تواند آن‌ها را در دنیای رقابتی حفظ نماید و دانش به‌عنوان یک منبع اساسی برای کسب موفقیت سازمان به شمار می‌آید. [4] لذا بیش از هر چیز کارکنان سازمان به‌عنوان صاحبان دانش و مهم‌ترین سرمایه سازمان مورد توجه قرار گرفته‌اند. مدیریت دانش به عنوان ابزاری که می‌تواند دانش موجود در زنجیره تأمین محصول (کالا یا خدمات) را گردآوری کرده و نظم و پویایی بخشد و سپس در کل زنجیره تأمین اشاعه دهد، اهمیت یافته است. این امر ما را بر آن داشت تا نقش چرخه مدیریت دانش را در راستای بهبود بهره‌وری (کارایی و اثربخشی) زنجیره تأمین تجارت الکترونیکی G2C مورد پژوهش قرار دهیم، اما با توجه به اینکه اکثر پژوهش‌ها در چند سال اخیر متمرکز بر بررسی نقوش مختلف مدیریت دانش بر زنجیره‌های تأمین غیر از تجارت الکترونیکی G2C بوده است و هم‌چنین به‌طور اخص پژوهش‌های سال‌های اخیر در حوزه تجارت الکترونیکی، بیشتر متمایل به تجارت الکترونیکی B2B و B2C می‌باشد لذا توجه شایسته به این حوزه از دانش نگردیده است. بنا به دلایل ذکرشده، سابقه و پیشینه پژوهش به‌طور اختصاصی در حوزه مدیریت دانش زنجیره تأمین تجارت الکترونیکی G2C در دسترس نمی‌باشد و این پژوهش، پیشینه حوزه‌های نام برده را به طور مجزا مورد نقد و بررسی قرار داده و از نتایج آن‌ها در پژوهش جاری استفاده و در جهت برطرف نمودن کاستی‌های موجود، راه‌کارهایی نیز ارائه نموده است که در فصل دوم به طور کامل تشریح گردیده است.
1-2- اهمیت موضوع
در پژوهش جاری سعی شده است مدل مفهومی مدیریت دانش زنجیره تأمین تجارت الکترونیکی G2C به عنوان یکی از مؤلفه‌های دولت الکترونیکی در سازمان ثبت احوال که یکی از مهم‌ترین سازمان‌های مرتبط در پیاده‌سازی دولت الکترونیکی می‌باشد مورد تحقیق و بررسی قرار گیرد. اما آنچه بدان توجه نشده استفاده از نقش چرخه مدیریت دانش در بهبود عملکرد (کارایی و اثربخشی) زنجیره تأمین تجارت الکترونیکی G2C می‌باشد به طور مثال چگونگی به کارگیری سرمایه‌های فکری به عنوان اصلی‌ترین منبع دانشی سازمان، تأثیرات منابع دانش داخلی و خارجی و جریان‌های دانشی بر متغیرهای مختلف سازمان‌ها، چگونگی افزونگی دانش برای ایجاد ارزش در سازمان، چگونگی برطرف نمودن مشکل فرهنگی، چگونگی استفاده از شبکه‌های خارجی همکاری و چگونگی بهره‌گیری از انواع نقشه‌های دانش در جهت بهبود زنجیره تأمین تجارت الکترونیکی G2C به صورت شایسته مورد تحقیق و پژوهش قرار نگرفته است. علاوه بر موارد مذکور، در جهان امروز پایگاه داده‌های متنی منابع مفید اطلاعات و دانش می‌باشند که سازمان‌ها را در جهت حل مسائل مدیرتی پروژه در آینده و بهبود کیفیت محصول (کالا و خدمات) یاری می‌نمایند. بخش اعظم اطلاعات سازمان‌ها (حدود 80%) در فرمت‌های متنی می‌باشند به همین علت است که متن‌کاوی آن هم در حوزه تجارت الکترونیکی بسیار مفید بوده و با اهمیت جلوه می‌نماید و می‌تواند به عنوان راه‌کاری در روند چرخه مدیریت دانش در جهت بهبود عملکرد زنجیره تأمین تجارت الکترونیکی مدنظر قرار گیرد، به طور مثال یکی از کاربردهای مهم متن‌کاوی، مدیریت منابع بر روی خط، اسناد دیجیتال در تجارت الکترونیکی می‌باشد. [5] فقدان دانش کافی افراد سازمان در ارائه خدمات نوین به شهروندان، فقدان وجود مدلی جهت خلق و تبادل دانش سازمانی در طول زنجیره تأمین، ناهماهنگی سطوح دانشی کارکنان دانش‌محور در سازمان‌ها، فقدان هماهنگی و همکاری رابط‌ها در طول زنجیره تأمین به دلیل ناآگاهی و جبهه‌گیری در مقابل مکانیزم‌های نوین و هم چنین فقدان آگاهی و آشنایی کافی شهروندان با خدمات ارائه شده در حوزه تجارت الکترونیکی G2C بخش کوچکی از هزاران دلی
