تولید از طریق کار گروهی. حفظ توان رقابت در بازارهای جهانی ایجاب می‌کند که واحدهای تولیدی همواره در جستجوی راه‌هایی برای بهبود کیفیت محصولات، افزایش کارآیی عملیات و حذف هزینه‌های بدون ارزش افزوده باشد. این دستاوردها به بهترین شکل ممکن می‌تواند از طریق کار گروهی حاصل شود و بسیاری از واحدهای تولیدی ازطریق ایجاد سیستمهای انگیزش، این وضعیت را در واحد خود ایجاد می‌کنند.
8. تنوع مهارت‌های کارکنان و انعطاف تجهیزات. اجرای سیستم JIT ایجاب می‌کند که تجهیزات تولید انعطاف لازم را برای تولید کالاهای متنوع داشته باشد و کارکنان نیز مهارت‌های متنوع را برای کار با این تجهیزات کسب نمایند. با دسته بندی ماشین آلات در واحدهایی که قادر است مجموعه ای از کالاها را با فن آوری مشابه تولید کند، کارگران دارای مهارت‌های متنوع نیز می‌توانند با این ماشین آلات کار نمایند. این دسته بندی غالبا با اصطلاح فنی آوری گروهی85 مورد اشاره قرار می‌گیرد.
2-3-6- سیستم مدیریت به موقع خرید
علاوه بر سیستم مدیریت به موقع موجودیها در فرآیند تولید، واحدهای انتفاعی می‌توانند سیستم مدیریت به موقع خرید86 را نیز ایجاد کنند. در این سیستم، مواد و قطعات، هنگامی از فروشندگان خارج از واحد انتفاعی خریداری می‌شود که مورد نیاز باشد. با این ترتیب، از تحمل هزینه‌های غیر ضروری نگهداری موجودی‌های زیاد پرهیز می‌گردد.
ویژگی‌های عمده سیستم مدیریت به موقع خرید به شرح زیر است:
1. فروشندگان معدود. خرید نیازمندیها از تعداد معدود فروشندگان، موجب صرف وقت کمتر برای ایجاد ارتباط با فروشندگان می‌شود. تنها فروشندگان بسیار قابل اطمینانی انتخاب می‌شوند که بتوانند کالاهای با کیفیت مطلوب را به موقع تامین کنند.
2. انعقاد قراردادهای بلند مدت با فروشندگان. انعقاد این قبیل قراردادها، هزینه‌های اداری و عقد قرارداد با فروشندگان را برای معاملات مختلف کاهش می‌دهد یا حذف می‌کند. زیرا بر اساس قراردادهای بلند مدت می‌توان نیازمندیها را از طریق تلفن یا پیام‌های کامپیوتری به فروشندگان اعلام کرد. در این گونه قراردادها نیز قیمت، کیفیت و شرایط تحویل کالاها معین می‌شود.
3. تحویل به موقع نیازمندیها با مقدار کم. این کار که در واقع اساس سیستم مدیریت به موقع خرید است موجب می‌شود که از صرف هزینه نگهداری موجودیها پرهیز و نیازمندیها هنگام نیاز تحویل و در فرایند تولید مصرف گردد.
4. کم شدن زمان بازرسی کالاهای تحویلی. چون در قراردادهای بلند مدت، کیفیت کالاهای مورد نیاز آشکارا بیان شده است و فروشندگان نیز با توجه به قابلیت اطمینان آنان از لحاظ تحویل کالاهای مورد نیاز طبق استانداردهای تعیین شده انتخاب شده‌اند، لذا می‌توان انتظار داشت که زمان بازرسی محموله‌های تحویلی به نحوی چشمگیر کاهش یابد.
5. کاهش هزینه‌های پرداخت. با توجه به قراردادهای بلند مدت می‌توان به جای پرداخت مبالغ مربوط به تحویل هر یک از محموله‌ها، این موارد را دسته بندی و یکجا نسبت به پرداخت مطالبات فروشندگان اقدام کرد. این روش موجب کاهش هزینهای اداری مربوط برای شرکت خریدار و شرکت فروشنده می‌شود.
سیستم مدیریت به موقع خرید در بسیاری از واحدهای انتفاعی کشورهای صنعتی اجرا می‌شود. در واحدهای تولیدی این کشورها نیز این سیستم دوش به دوش سیستم مدیریت به موقع موجودی‌های تولیدی اجرا می‌گردد. در شرکت‌های فعال در صنایع خدماتی و خرده فروشی، سیستم مدیریت به موقع خرید می‌تواند موجب کاهش هزینه‌های انبارداری و تسهیل انجام وظایف خرید بشود.
2-3-7- ارزشیابی موجودیها
اگر چه ارزشیابی موجودیها و روش‌های پذیرفته شده آن در اغلب کتب و نشریات حسابداری مالی به طور مشروح تشریح می‌شود، اما در این بخش به منظور بررسی آثار این ارزشیابی بر فعالیت‌های مربوط به تعیین بهای تمام شده، این موضوع مورد تاکید قرار می‌گیرد.
گردش فیزیکی87 موجودیها. گردش فیزیکی موجودیها ممکن است به طرق متنوعی در واحدهای تجاری – تولیدی انجام پذیرد. در برخی از واحدهای تجاری، لازم است که موجودیها به طور منظم گردش داشته و همواره کالاهای جدید و تازه در دسترس باشد. مثلا، در یک کارخانه رنگ سازی ممکن است ابتدا قوطی‌های رنگ قدیمی به فروش برسد و از ماندن زیاد و فساد آن جلوگیری کرد. یک روش متداول برای گردش فیزیکی موجودیها، روش اولین صادره از اولین وارده88 است. اما در مورد برخی از اقلام انباشته شده باشد، اولین صادره آن معمولا از آخرین محموله وارده است که در سطح بالا قرار دارد.
گردش بهای تمام شده.89 گردش فیزیکی اقلام موجودی معمولا مورد علاقه حسابداران نیست اما گردش بهای تمام شده آن کانون توجه ویژه آنان است. فرضی که در مورد گردش بهای تمام شده کالا انتخاب شود، بر ارزش موجودی پایان دوره مالی و بر بهای تمام شده کالای فروش رفته اثر دارد. بنابراین، برخی اقلام مندرج در ترازنامه و صورت سود و زیان مستقیما تحت تاثیر فرض گردش بهای تمام شده موجودیها قرار می‌گیرد.
در مواقعی که بهای تمام شده مواد و کالاهای ساخته شده نوسان با اهمیتی نداشته باشد، نگهداری حساب آن آسان است و فرض انتخابی در مورد گردش بهای تمام شده نیز اثر زیادی ندارد. اما معمولا چنین نوسان‌هایی وجود دارد و اغلب قابل توجه نیز می‌باشد. در این گونه موارد، تصمیم گیری در مورد این که کدام یک از اقلام تمام شده موجودیها باید به موجودی‌های پایان دوره مالی و کدام یک به بهای تمام شده کالای فروش رفته تخصیص یابد، از ضروریات است. برای اتخاذ این تصمیمات چند روش پذیرفته شده وجود دارد. مثلا، ممکن است که جدیدترین اقلام بهای تمام شده به پیروی از روش FIFO به موجودی‌های آخر دوره اختصاص یابد، یا به پیروی از روش LIFO به کالاهای فروش رفته تخصیص یابد. البته برای گردش بهای تمام شده فرض‌های دیگری را نیز مانند بهای تمام شده متوسط می‌توان انتخاب کرد. اما به هر صورت الزامی برای انطباق گردش بهای تمام شده بر گردش فیزیکی موجودیها وجود ندارد.
سیستم ارزشیابی ادواری موجودیها90 در اغلب واحدهای تجاری و ندرتا در واحدهای تولیدی، سیستم ارزشیابی ادواری موجودیها متداول است. در این سیستم، اقلام خرید و فروش در حساب موجودیها ثبت نمی‌شود و تنها در حساب‌های مربوط منعکس می‌گردد. بهای تمام شده کالای فروش رفته نیز در آخر دوره مالی و به هنگام تهیه صورت‌های مالی محاسبه می‌شود.
در واحدهایی که به خرید و فروش کالا اشتغال دارند، موجودی‌های اول دوره مالی به علاوه مانده حساب خرید، معرف بهای تمام شده کالای آماده برای فروش است. به منظور محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته، لازم است که موجودی‌های آخر دوره شمارش و ارزش آن بر مبنای یکی از روش‌های پذیرفته شده گردش بهای تمام شده (FIFO، LIFO، میانگین موزون) تعیین گردد. چنانچه این ارزش تعیین شده از بهای تمام شده کالای آماده برای فروش کسر گردد، بهای تمام شده کالای فروش رفته بدست می‌آید.
2-3-7-1- روش شناسائی ویژه
در این روش، بهای تمام شده هر واحد در زمان تحصیل به تفکیک مشخص می‌شود، و در زمان تحویل کالا به مشتری، بهای تمام شده موجودیها بین هریک از اقلام کالای فروخته شده طی دوره و اقلام باقیمانده موجودیها بر اساس قیمت واقعی آن‌ها تخصیص می‌یابد، تفاوت بین بهای فروش و بهای تمام شده واقعی آن به عنوان حاشیه سود تلقی می‌شود. در روش شناسائی ویژه جریان هزینه‌های ثبت شده منطبق با جریان فیزیکی موجودی‌هاست و برای اقلامی که قیمت واقعی آن‌ها قابل تشخیص و تفکیک باشد، کاربرد دارد. به‌کارگیری این روش مستلزم ردیابی مداوم گردش یکایک اقلام موجودیها از زمان تحصیل تا تحویل کالا به مشتری (فروش) می‌باشد، و معمولا برای اقلام بی نظیر (در وضعیت‌هایی که تعداد این اقلام اندک باشد)، گرانبها و قابل تفکیک از یکدیگر، روشی مطلوب بوده و کاربرد عملی دارد، در مواردی که تعدادی اقلام مشابه و بیشمار با قیمت‌های متفاوت درزمانهای مختلف تحصیل می‌شود و نیز در موسسات تولیدی بزرگ و پیچیده که اغلب دارای هزینه‌های مشترک و غیر مشترک می‌باشند، نحوه تخصیص جهت تعیین بهای تمام شده هر یک از اقلام خاص به تنهایی مشکل، و به‌کارگیری این روش بسیار محدود می‌باشد.
2-3-7-2- روش اولین صادره ار اولین وارده
هنگامی که واحد تجاری از فرض اولین صادره از اولین وارده جهت ارزشیابی موجودیها استفاده می‌نماید، فرض بر اینست که کالا به همان ترتیب و نوبتی که وارد انبار شده، از انبار خارج می‌شود، بدبن معنی که قدیمی‌ترین (اولین ورودی‌ها) هزینه‌های متحمل شده، در زمان صدور (فروش با مصرف) مشمول بهای تمام شده کالای فروخته (مصرف) شده و آخرین (جدیدترین) هزینه‌ها، مشمول بهای تمام شده موجودی‌های مواد و کالای پایان دوره می‌گردد. جریان هزینه در موسسات بازرگانی مبتنی بر این فرض است که کالاها به ترتیبی که خریداری شده، به فروش می‌رسند. در موسسات تولیدی، به ترتیبی که مواد خریداری شده، در فرایند تولید، به کار در جریان ساخت و موجودی کالای ساخته شده، و سرانجام در زمان فروش، به بهای تمام شده کالای فروخته شده انتقال می‌یابد (یعنی به ترتیبی که مواد خریداری شده، مصرف می‌شود).
2-3-7-3- روش اولین صادره از آخرین وارده
روش اولین صادره از آخرین وارده مبتنی بر این فرض است که موجودیها از محل آخرین محموله ای که وارد انبار شده، خارج می‌شود و باقیمانده (موجودی پایان دوره) مربوط به قدیمی‌ترین اقلام تحصیل شده (اولین محموله‌های خرید) می‌باشد. به عبارت دیگر، از آنجا که جدیدترین هزینه‌های متحمل شده در محاسبه بهای تمام شده کالای فروخته شده و قدیمی‌ترین هزینه‌ها (بخشی یا تمامی هزینه‌های متحمل شده مربوط به دوره‌های قبل) جزو بهای تمام شده موجودی پایان دوره منظور می‌شود، از این رو، با اصل وضع هزینه‌های جاری با درآمد جاری مطابقت بیشتری دارد، در نتیجه اعمال این روش منجر به حذف گزارش سود و زیان ناشی از نگهداری موجودیها می‌گردد.
2-3-7-4- روش میانگین
چنانچه موجودیها از نظر نوع و ماهیت همگن بوده و در زمان اضافه شدن به موجودی‌های انبار به گونه ای به هم آمیخته، که تفکیک آن به طور جدی امکان پذیر نبوده، و در زمان فروش تفکیک دفعات خرید مکرر غیر عملی باشد، به‌کارگیری روش قیمت میانگین راهکاری مناسب برای ارزیابی موجودی‌های پایان دوره و بهای تمام شده کالای فروخته شده بشمار می‌آید. به طور مثال خریداری برنج دم سیاه همگن در دفعات متعدد با قیمت‌های متفاوت و انتقال آن به انبار، موجودی‌های انبار به دلیل مشابه بودن به گونه ای با هم ترکیب شده که امکان تفکیک خریدها عملی نخواهد بود، در این گونه موارد، اندازه گیری متوسط قیمت کلیه موجودی‌های تحصیل شده تا تاریخ صدور کالا از انبار معیاری معقول و منطقی جهت ارزیابی به نظر می‌رسد. برای محاسبه بهای تمام شده اقلام موجودی پایان دوره و بهای تمام شده کالای فرخته شده طی دوره، از کلیه هزینه‌های متحمل شده طی دوره استفاده می‌گردد. کاربرد روش قیمت میانگین به سیستم ثبت موجودیها نیز بستگی دارد: چنانچه واحد تجاری از سیستم ادواری جهت ثبت موجودیها استفاده نماید، برای ارزیابی موجودیها ((روش میانگین موزون91)) و در صورت به‌کارگیری سیستم ثبت دائمی موجودیها روش ((قیمت میانگین موزون متحرک92)) یک واحد کالا قابل اعمال می‌باشد.
2-3-7-5- روش میانگین موزون
هر گاه شناسائی تعداد (مقدار) موجودیها صرفا ازطریق شمارش عینی در پایان دوره عملی بوده و سیستم ثبت موجودیها از طریق ادواری انجام گیرد، برای ارزشیابی موجودی‌های کالا روش قیمت میانگین موزون بکار گرفته می‌شود. روش میانگین موزون مبتنی بر این فرض است که محاسبه قیمت میانگین یک واحد صرفا در پایان دوره مالی امکان پذیر بوده و از طریق احتساب تعداد اقلام در قیمت‌های خریداری شده و به تناوب و انضمام موجودی کالای اول دوره تعیین می‌گردد.
بخش دوم – پیشینه تحقیق
در این بخش ضروری است تحقیقاتی که با موضوع پژوهش حاضر همراستا هستند مورد بررسی قرار گیرند. نظر به اینکه تحقیقات مرتبط با موضوع پژوهش حاضر، اندک می‌باشند. در این بخش علاوه
