قرارداد امريکا استفاده کند.
– در زمان کمونيست‌ها در تمام جهان بانفوذ به جنبش‌هاي ملي قدرت را به دست مي‌گرفتند.
7-1-2-4- مضمون هفتم: طراحي کودتا
زمان: 30:45 – 36:50
بستن سفارت بريتانيا
در پاييز ???? ديپلمات‌هاي بريتانيايي در تهران به عمليات مخفيانه‌ي خود براي سرنگوني مصدق شکل منظم‌تري دادند. سم فال سرلشکر فضل‌الله زاهدي را بهترين گزينه براي نخست‌وزيري مي‌دانست. سرلشکر زاهدي يکي از محبوب‌ترين افسران ارتش بود که روابط خوبي هم با تجار بازار و روحانيون و هم با ملي‌گرايان داشت. سم فال در نامه‌اي به وزارت خارجه‌ي بريتانيا نوشت: “زاهدي در کشور مردان ضعيف مردي نسبتاً مقتدر است. به‌شدت ضد کمونيست است، با برخي از اعضاي جبهه‌ي ملي ازجمله کاشاني روابط خوبي دارد.”
سام فال، ديپلمات بريتانيايي: زاهدي پيشنهاد من بود، چون نظامي بي‌رحم و عنصر مورداحترامي در سيستم بود.
در آبان ???? مصدق توطئه‌ي دولت بريتانيا عليه خود را کشف و روابط سياسي با آن دولت را قطع کرد.
آيا به نظر شما مصدق حق داشت سفارت کشوري را که در کار دولتش دخالت مي‌کرد تعطيل کند؟
فال: بله حق داشت اين کاري منصفانه بود که سفارت ما را تعطيل کند و همه‌چيز را هم با مسالمت پيش ببرد و کسي هم کشته نشد.
چند هفته بعدازاينکه سم فال ايران را ترک کرد، به‌اتفاق مأمور جاسوسي بريتانيا در ايران به ملاقات مقامات آمريکايي رفت و سعي کرد دولت آمريکا را متقاعد به حمايت از کودتاي عليه مصدق کند. پس از بستن سفارت بريتانيا، شبکه‌هاي جاسوسي بريتانيا و آمريکا در ايران شروع به همکاري کردند. هنگام ديدار سم فال از واشنگتن در آبان ???? کانديداي حزب جمهوري‌خواه دوايت دي آيزن‌هاور به رياست جمهوري آمريکا انتخاب‌شده بود. دو برادر سياست خارجي دولت آيزن‌هاور را حمايت مي‌کردند. جان فاستر دالس وزير خارجه و آلن دالس رئيس سازمان مرکزي اطلاعات آمريکا، سيا. آيزن‌هاور و برادران دالس از طرح دولت بريتانيا براي سرنگوني مصدق استقبال کردند. آنها نيز عقيده داشتند حکومت مصدق قدرت مقابله با خطر کمونيست را ندارد.
مارک گازيورفسکي، دانشگاه ايالتي لوئيزيانا:جمهوري خواهان به‌خصوص برادران دال خيلي طرفدار عمليات مخفي عليه شوروي در دوره‌ي جنگ سرد بودند. همزمان سازمان جاسوسي شوروي کاگ‌ب66 هم عمليات مخفي وسيعي را در سراسر اروپا و در گوشه و کنار جهان انجام مي‌داد. بنابراين جمهوري خواهان اين ضرورت را احساس مي‌کردند که چون اتحاد شوروي عمليات جاسوسي خودش را افزايش مي‌دهد ما هم بايد اين عمليات را افزايش دهيم.
زمينه‌سازي رسانه‌اي براي کودتا
پس از مرگ ناگهاني استالين در فروردين ???? سياست خارجي شوروي دچار آشفتگي شد. همزمان با سوگواري اعضاي حزب توده در سفارت شوروي، آمريکايي‌ها مبارزات ضد مصدق و ضد کمونيستي خود را افزايش دادند. در اوايل سال ???? آمريکا در تهران به پايگاه دست‌کم ??? ايراني تبديل‌شده بود که از سازمان سيا حقوق مي‌گرفتند. مرحله‌ي اول عمليات براي سرنگوني مصدق سياه نمايي تبليغاتي ازجمله انتشار مقالات ضد مصدق در نشريات ايران بود.
مالکوم برن، آرشيو ملي آمريکا: بعضي از مقالات در خارج از ايران تهيه مي‌شد و بقيه توسط روزنامه‌نگاران ايراني که از مأموران سيا رشوه مي‌گرفتند، در خود ايران تهيه و منتشر مي‌شد.
بخش ديگر از عمليات سياه نمايي مأموران سيا در ايران، تظاهر به کمونيست بودن و تهديد روحانيت پخش اعلاميه عليه اسلام و روحانيت تحت عنوان حزب توده بود.
محمدعلي عمويي، عضو حزب توده‌ي ايران: نامه‌هايي مي‌نوشتند و مي‌دادند به پيک‌هايي معين که بروند از بالاي ديوار يا از درز در خانه، در خانه‌ي اين‌ها بيندازند، مبني بر اينکه ما به‌زودي شما را با عمامه‌هايتان حلق‌آويز خواهيم کرد. خوب واقعيتش اين است که در توده‌ي مردم اين اثر مي‌گذارد.
پس از تحريم نفت ايران هرروز فقيرتر مي‌شد و بسياري از ايرانيان از نابساماني سياسي و اقتصادي به ستوه آمده بودند. همزمان کاشاني و هواداران او در مجلس سعي مي‌بردند مصدق را به‌زانو درآورند. دولت مصدق در آستانه‌ي فروپاشي بود. در ارديبهشت ???? مصدق نامه‌اي خصوصي به آيزن‌هاور نوشت در اين نامه مصدق به رئيس‌جمهور آمريکا هشدار داد که اگر آمريکايي‌ها به او کمک مالي نکنند؛ کمونيست‌ها در ايران حاکم خواهند شد. آيزن‌هاور تا مدتي نامه‌ي مصدق را پاسخ نداد و بعد از گذشت يک ماه درخواست او را رد کرد. مصدق زماني جواب آيزن‌هاور را دريافت کرد که مقدمات کودتا عليه او چيده شده بود. مأموران سيا نامه‌ي مصدق و جواب آيزن‌هاور را در ايران منتشر کردند. اين جواب سربالا و انتشار آن در ايران باعث تحقير مصدق در ميان مردم شد.
استخراج اطلاعات مضمون هفتم:
واژگان:
مثبت: منصفانه، مسالمت، کمک مالي؛
منفي: عمليات مخفيانه‌ي سرنگوني، عمليات مخفي، عمليات جاسوسي، آشفتگي، حلق‌آويز، ستوه، فروپاشي، هشدار، تحقير؛
افراد و نهادها:
مصدق: تجار بازار روحانيون ملي‌گرايان نشريات ايران؛
آمريکا: جان فاستر دالس وزير خارجه و آلن دالس رئيس سازمان مرکزي اطلاعات آمريکا، سيا؛
انگليس: سفارت بريتانيا؛
حزب توده: استالين؛
قطب‌بندي:
ارزش‌هاي منتسب به دکتر مصدق و جبهه ملي:
– حق داشت اين کاري منصفانه بود که سفارت ما را تعطيل کند و همه‌چيز را هم با مسالمت پيش ببرد و کسي هم کشته نشد.
– حکومت مصدق قدرت مقابله با خطر کمونيست را ندارد.
– بسياري از ايرانيان از نابساماني سياسي و اقتصادي به ستوه آمده بودند.
– دولت مصدق در آستانه‌ي فروپاشي بود.
– مصدق به آمريکايي‌ها گفت اگر به او کمک مالي نکنند؛ کمونيست‌ها در ايران حاکم خواهند شد.
– جواب سربالا و انتشار آن در ايران باعث تحقير مصدق در ميان مردم شد.
ارزش‌هاي منتسب به امريکا:
– آيزن‌هاور را حمايت مي‌کردند. جان فاستر دالس وزير خارجه و آلن دالس رئيس سازمان مرکزي اطلاعات آمريکا، سيا. آيزن‌هاور و برادران دالس از طرح دولت بريتانيا براي سرنگوني مصدق استقبال کردند. آنها نيز عقيده داشتند حکومت مصدق قدرت مقابله با خطر کمونيست را ندارد.
– جمهوري خواهان به‌خصوص برادران دالس خيلي طرفدار عمليات مخفي عليه شوروي در دوره‌ي جنگ سرد بودند.
– آمريکايي‌ها مبارزات ضد مصدق و ضد کمونيستي خود را افزايش دادند.
– در اوايل سال ???? سفارت آمريکا در تهران به پايگاه ايرانياني تبديل‌شده بود که از سازمان سيا حقوق مي‌گرفتند.
– روزنامه‌نگاران ايراني که از مأموران سيا رشوه مي‌گرفتند مطالبي عليه مصدق تهيه و منتشر مي‌کردند.
– بخش ديگر از عمليات سياه نمايي مأموران سيا در ايران، تظاهر به کمونيست بودن و تهديد روحانيت پخش اعلاميه عليه اسلام و روحانيت تحت عنوان حزب توده بود.
– مأموران سيا نامه‌ي مصدق و جواب آيزن‌هاور را در ايران منتشر کردند.
– آيزن‌هاور بعد از گذشت يک ماه درخواست مصدق را رد کرد.
ارزش‌هاي منتسب به انگليس:
– در پاييز ???? ديپلمات‌هاي بريتانيايي در تهران به عمليات مخفيانه‌ي خود براي سرنگوني مصدق شکل منظم‌تري دادند.
– سم فال سعي کرد دولت آمريکا را متقاعد به حمايت از کودتاي عليه مصدق کند.
– شبکه‌هاي جاسوسي بريتانيا و آمريکا در ايران شروع به همکاري کردند.
ارزش‌هاي منتسب به شاه و نيروهاي طرفدار سلطنت:
– سم فال سرلشکر فضل‌الله زاهدي را بهترين گزينه براي نخست‌وزيري مي‌دانست.
– سرلشکر زاهدي يکي از محبوب‌ترين افسران ارتش بود که روابط خوبي هم با تجار بازار و روحانيون و هم با ملي‌گرايان داشت.
– زاهدي نظامي بي‌رحم و عنصر مورداحترامي در سيستم بود.
ارزش‌هاي منتسب به آيت‌الله کاشاني و نيروهاي مذهبي:
– کاشاني و هواداران او در مجلس سعي مي‌بردند مصدق را به‌زانو درآورند.
ارزش‌هاي منتسب به حزب توده و کمونيست‌ها:
– حزب توده براي استالين مراسم سوگواري برگزار کردند.
استناد:
صحبت‌هاي سام فال- ديپلمات بريتانيايي، مارک گازيورفسکي- دانشگاه ايالتي لوئيزيانا، مالکوم برن- آرشيو ملي آمريکا، محمدعلي عمويي- عضو حزب توده‌ي ايران؛
پيش‌فرض:
– دولت انگليس حق داشت براي دفاع از منافع خود دست به عمليات مخفي عليه مصدق بزند.
– زاهدي فردي وطن‌پرست، سالم و کارآمد بود.
– ايراني‌ها مردمي ضعيف و بي‌خاصيت هستند.
– بسته شدن سفارت انگليس به ضرر مصدق و باعث نزديک و همکاري بيشتر دولت‌هاي انگليس و آمريکا شد.
– جمهوري‌خواهان بودند که براندازي دولت مصدق رضايت دادند البته به خاطر نفوذ شوروي و جنگ سرد و مقابله با آن راهي جز کودتا پيش روي آنها نبود.
– تمام برنامه‌ريزي و هدايت کودتا به‌وسيله سازمان سيا و امريکا انجام شد.
– مردم تحت تأثير عمليات رواني سازمان سيا از خطر نفوذ کمونيست و حزب توده کاملاً ترسيده بودند.
– پيش از کودتا به خاطر عملکرد مصدق و فعاليت‌هاي کودتاگران عليه وي پايگاه مردمي مصدق از بين رفته بود.
– آيت‌الله کاشاني و طرفدارانش مسبب به وجود آمدن مشکلات و کم شدن محبوبيت مصدق بودند.
دلالت‌هاي ضمني:
تداعي:
– صحبت‌هاي ديپلمات انگليسي، نظرات عامهي مردم را در مورد دخالت مستقيم انگليسي‌ها تداعي مي‌کند.
– صحبت‌هاي فال در مورد مسالمت‌آميز بودن بستن سفارت انگليس، درگيري و خشونت‌هاي اشغال لانهي جاسوسي را در سال 58 و اشغال سفارت انگليس در سال 90 توسط دانشجويان به ذهن متبادر مي‌کند و اينکه در آن زمان با مديريت صحيح مصدق اين عمل کاملاً قانوني و پذيرفته‌شده و در مقابل در جمهوري اسلامي بدون منطق و با روش خشونت‌آميزي انجام شد.
– صحبت از زمينه‌سازي رسانه‌اي و سياهنمايي افراد مزدور عليه دولت مصدق، يادآور ادعاهاي سياستمداران و دولت‌مردان دولت اصلاحات براي تخريب منتقدانش است.
– دست‌به‌کار شدن آمريکا و طراحي و اجراي عمليات عليه دولت قانوني مصدق، تداعي‌کنندهي تهديدهاي نظامي است که در جريان مناقشات اتمي بين جمهوري اسلامي و غرب بهوجود آمده و اينکه در صورتي‌که جمهوري اسلامي به مذاکرات جدي تن ندهد و نخواهد اين مذاکرات به سرانجام برسد، دولت آمريکا در استفاده از زور و اسلحه کاملاً جدي و مصمم است و ذره‌اي گذشت نخواهد داشت.
تلقين:
– تأکيد بر جمهوري‌خواه بودن آيزن‌هاور و برداران دالس، براي تلقين اين است که کودتا توسط حزب جمهوري‌خواه صورت گرفته و نه حاکميت آمريکا و اينکه حتي اين افراد و حزب جمهوري‌خواه نيز بهخاطر فشار جنگ سرد و تحرکات شوروي در ساير نقاط جهان تن به چنين عملياتي دادند.
– مردم تحت تأثير تحرکات ضد کمونيستي سازمان سيا بودند و از خطر تسلط حزب توده و کمونيست‌ها به وحشت افتاده بودند و از همراهي دکتر مصدق و جنبش ملي شدن صنعت نفت دست برداشتند.
– اين آيت‌الله کاشاني و طرفدارانش بودند که با انتقاد و حملهي بي‌منطق به مصدق باعث تضعيف دولت وي و افزايش نابهساماني و هرج‌ومرج در ايران شده بودند.
– سازمان سيا و مأموران آمريکايي در انجام عمليات عليه مصدق و دولتش ابتکار عمل داشته و به‌خوبي ايفاي نقش کردند و بر اوضاع و جو حاکم بر مردم مسلط بودند.
– با توجه به نزديکي حزب توده و دکتر مصدق، آيزن‌هاور توانست با رد خواستهي مصدق، دست به‌تحقير وي بزند.
اجماع:
– نويسندهي متن با ترسيم چهره‌اي صادق از مأموران انگليسي که دکتر مصدق را در تعطيلي سفارت انگليس در ايران محق مي‌دانستند، به آنها اين حق را مي‌دهد که براي سقوط دولت مصدق دست‌به‌کار شده و با آمريکا ائتلاف کنند، زيرا پس از ماه‌ها تلاش براي حل بحران نفتي از طريق مذاکره و روش‌هاي ديپلماتيک، جواب نگرفته بودند. همچنين در آمريکا نيز با روي کار آمدن آيزن‌هاور و تسلط جمهوري‌خواهان بر فضاي سياسي و امنيتي آمريکا، فضا کاملاً براي کودتا عليه دولت ايران آماده بود.
– نيز کنشگر متن با تأکيد بر جوسازي رسانه‌اي توسط سازمان سيا و بهوسيلهي روزنامه‌ها بر ضد دولت، تلاش دارد اقدامات عليه دولت مصدق را کاملاً از طرف آمريکايي‌ها و سازمان سيا نشان دهد تا از اين رهگذر از دشمني ديرينهي مردم ايران با انگليسي‌ها بکاهد.
گزاره‌هاي اساسي:
– در پاييز 31 ديپلمات انگليسي به عمليات مخفيانه
