برگزاري دوره‌های تخصصي، ميزان آن را در كتابداران بهبود بخشيد.
کریمی و همکاران(1391) در پژوهشی با عنوان میزان و نحوه‌ی به‌کارگیری مهارتهای ارتباطی توسط كتابداران كتابخانه‌های دانشگاه‌های دولتی شهر اصفهان به این نتیجه رسیدند که میزان به‌کارگیری مهارتهای ارتباطی توسط کتابداران کتابخانه‌های دانشگاه‌های دولتی شهر اصفهان در حد مطلوب نمی‌باشد. بی‌توجهی به این مسئله کاهش میزان استفاده از کتابخانه را به همراه خواهد داشت. بنابراین توصیه می‌شود نهادهایی که وظیفه‌ی آموزش کتابداران را بر عهده‌دارند، با برگزاری دوره‌های آموزشی و همایش‌ها یا گنجاندن آن در منابع درسی و سایر اقدام‌هایی ازاین‌دست، مهارتهای ارتباطی را به کتابداران آموزش دهند و کتابداران نیز در این زمینه حساسیت داشته باشند و مطالعات خود را گسترش دهند.
رهنما (1391) در پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود به بررسی وضعیت مهارتهای ارتباطی کتابداران دانشگاه فردوسی مشهد و تاثیر آن بر رضایتمندی دانشجویان دوره کارشناسی پرداخت که يافته‌هاي پژوهش نشان داد، به‌طورکلی وضعيت مهارت‌هاي ارتباطي كتابداران خوب مي‌باشد و در اين راستا بررسي رابطه ميان رضايتمندي دانشجويان از تعامل با كتابداران و ميزان برخورداري كتابداران از مهارت‌هاي ارتباطي نشان داد بين اين دو متغير رابطه معناداري وجود دارد. همچنين آزمون ساير فرضيه‌هاي پژوهش نشان داد ميان متغيرهاي “ميزان تحصيلات” و “تجربه” كتابداران با ميزان برخورداري از مهارت‌هاي ارتباطي رابطه معناداري وجود ندارد. افزون بر آن، يافته‌ها نشان داد وضعيت برخورداري كتابداران از مهارت‌هاي ارتباطي در حوزه‌هاي تحصيلي چهارگانه، در يك سطح بوده و تفاوت معناداري در اين رابطه مشاهده نشد. بااین‌وجود بين ميزان رضايتمندي دانشجويان از برقراري تعامل با كتابداران در حوزه‌هاي تحصيلي چهارگانه تفاوت معناداري وجود دارد و بررسي تأثیر متغير “جنسيت” بر ميزان رضايتمندي دانشجويان نشان داد، ارتباط معناداري ميان رضايتمندي دانشجويان از تعامل با كتابداران همجنس و غيرهمجنس وجود ندارد. يكي ديگر از اهداف پژوهش حاضر شناسايي مهم‌ترین عوامل مؤثر بر تعامل بين فردي از ديدگاه كتابداران بود. نتايج به‌دست‌آمده نشان داد، مهم‌ترین عوامل مؤثر بر تعامل بين فردي، ابتدا عوامل سازماني است و پس‌ازآن عوامل محيطي، فردي و فرهنگي تأثیرگذار مي‌باشند. افزون بر اين، در رابطه با مهم‌ترین عوامل رضايتمندي دانشجويان از تعامل با كتابداران، يافته‌هاي پژوهش نشان داد مراجع‌پذير بودن، اشارات و حركات، اعلام آگاهي از حضور ديگران، اجتناب از كاربرد واژگان خاص، گوش دادن فعال، پايان رضایت‌بخش به تعامل، لحن صدا و تنظيم عواطف مهم‌ترین اين عوامل عنوان‌شده كه ميزان رضايت نيز در حد مناسبي تعيين گرديد.
اشرفی ریزی و همکاران(1391) در مقاله مؤلفه‌های مهارتهای ارتباطی و ارتباط آنها با ویژگی‌های جمعیت شناختی در کتابداران دانشگاه اصفهان و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به این نتیجه رسیدند که بررسی مؤلفه‌های مهارتهای ارتباطی کتابداران موردبررسی نشان داد که میانگین همه مؤلفه‌ها از سطح متوسط بالاتر بوده و ارتباط معنی‌داری بین مؤلفه‌های قاطعیت و بینش با جنسیت و همینطور بین تنظیم عواطف با سن و مدرک تحصیلی وجود دارد.
2-2-2 . پیشینه‌های خارجی
در پژوهشهای خارج از کشور نیز پیشینه برای این موضوع بسیار کم و صرفاً درباره مهارتهای کتابداران به‌طورکلی، صورت گرفته است. و چندان به موضوع مهارتهای ارتباطی در کتابداران پرداخته نشده است، ولی در سایر حوزه‌ها می‌توان به تحقیقاتی در این زمینه دست‌یافت.
مي‌توان به پژوهش «نيكلاس87» (1993) با عنوان «مطالعه‌اي در خصوص رضايتمندي كاربر از خدمات كتابخانه: رابطه ميان رفتار كتابدار در خلال مصاحبه مرجع و رضايتمندي كاربر» اشاره كرد. اين پژوهش باهدف بررسي رضايت استفاده‌كنندگان از رفتار كتابداران در حين ارائه خدمت در بخش مرجع صورت گرفت. يافته‌ها نشان داد كه استفاده‌كنندگان زماني كتابخانه و سطح خدمات آن را خوب ارزيابي مي‌كنند كه از چگونگي رفتار كتابداران رضايت داشته باشند.
پژوهش دوران88 (1995) تحت عنوان “عوامل مؤثر بر موفقيت خدمات مرجع: چه عواملي در مراجعه مجدد كاربر به كتابدار مؤثرند؟ ” انجام گرفت. وي به بررسي رفتارهاي ارتباطي پرداخت كه در صورت مشاهده آنها در كتابداران، احتمال مراجعه دوباره كاربران به كتابخانه افزایش می‌یابد. این رفتارها عبارت بودند از: دسترس‌پذیر بودن كتابدار، به‌کارگیری مناسب سؤالات عمومي، داشتن قدرت گوش دادن مؤثر و علاقمندي كتابدار به مرتفع نمودن نيازهاي اطلاعاتي كاربران. این عوامل به‌عنوان عوامل تأثیرگذار بر ایجاد محيطي امن براي كاربران نيز شناخته شدند.
ردفورد89 (1998)در پژوهش خود با عنوان ” برقراري ارتباط یا اجتناب از آن؟ نقش ارتباط غيركلامي در تصميم كاربران كتابخانه براي نزدیک شدن به ميز مرجع” تلاش نمود تا به این سؤال اساسي پاسخ دهد كه چه چيزي بر تصميم كاربر براي تعامل با كتابدار مرجع اثرگذار است. یافتهها نشان داد كه كاربران 2 دليل عمده را براي انتخاب و ترجيح یک كتابدار بر دیگري ذكر کرده‌اند: مراجع پذیر بودن ، کمک‌حال بودن ، دسترس‌پذیری ، انس و صميميت كتابدار و جنسيت . نتایج دیگر پژوهش نشان داد كه تماس چشمي و تغيير در وضعيت بدن به‌گونه‌ای كه توجه كتابدار به كاربر را می‌رساند، از عناصر و عوامل تأثیرگذار در زمينه كمک دهنده بودن كتابدار از دیدگاه كاربران عنوان‌شده است. افزون بر آن، اكثریت افراد مصاحبه‌شونده، برقراري تعامل با كتابدار زن را به كتابدار مرد ترجيح می‌دادند كه احساس آشنایي بيشتر با كتابداران زن و وجود این باور كه زنان كمي بيشتر از مردان راجع به كتابخانه می‌دانند از دلایل اصلي این اظهارنظر بوده است. سایر عوامل مشوق بر تصميم كاربران براي برقراري تعامل با كتابداران عبارت بودند از: جذابيت ظاهري یک كتابدار نسبت به سایرین، برقراري تماس چشمي با كاربر، جنب‌وجوش كتابدار براي عرضه خدمات، تبسم كتابدار، حالت نشسته و ایستاده كتابدار كه نشان‌دهنده آمادگی براي ارائه خدمات می‌باشد. عوامل بازدارنده كاربران براي برقراري ارتباط با كتابداران اینگونه عنوان شد: صحبت با تلفن،صحبت با سایر كاربران یا كتابداران، استفاده از رایانه، ترک محل خدمت یا آمادگي براي ترک خدمت، مطالعه، حالت بسته بدن به علامت بي-ميلي به برقراري تعامل با كاربر، و خيره نگاه كردن به کاربر که نشان از مزاحمت كاربر است. بر این اساس، هر نوع ارتباط با كاربر باید مهم انگاشته شود حتي اگر درخواستي تكراري نظير این سؤال كه “برگه‌دان كتابخانه كجاست؟” از سوي كاربر مطرح شود.
میلز90 و لودگ91 (2005)در پژوهش تأثیر هوش هيجاني بر تعامل کتابدار و کاربر، هوش هیجانی را روی كتابداران 34 کتابخانه‌ی دانشگاهي از طريق مصاحبه با كتابداران انجام دادند. یافتهها نشان داد كه عامل توفيق كتابداران در تعامل با كاربران در به كار بردن مهارتهای كلامي و غیرکلامی نهفته است، همچنين هوش هيجاني باعث توليد اطلاعات حرف‌های و بالا رفتن درك از محيط و ارائه خدمات بهتر به کاربران می‌شود.
فرت 92و مارسینک93 (2005)در پژوهش خود تحت عنوان آینده کتابخانه‌ها و کتابداران دانشگاهی با روش دلفی سعی به پاسخ‌دهی به این سؤال کردند که نقش کتابخانه‌های آکادمیک و مهارتهای موردنیاز کتابداران آکادمیکی در سال 2005 چیست. یافتهها نشان داد که مهارت‌ها و ویژگیهایی که کتابدار کتابخانه آکادمیک باید از آن برخوردار باشد عبارت است از: مهارتهای ارتباطی، مهارتهای فناوری اطلاعاتی، مهارتهای مدیریتی، تعهد، دانش موضوعی. دراین‌بین مهارتهای ارتباطی از اهمیت بیشتری برخوردار هستند.
پارتریگ94، منزیس95، لی96، مونرو97 (2010) در مقاله‌ای با عنوان کتابدار معاصر: مهارت، دانش و ویژگی‌های موردنیاز در دنیای فن‌آوری در حال ظهور؛ که بر روی 76نفر از کتابداران استرالیا انجام گرفت، نتایج نشان داد که کتابداران ویژگی‌های شخصیتی را از مهم‌ترین عوامل موفقیت کتابداران و اطلاعرسانان در آینده می‌دانند.
یوسف(2011)در پژوهش خود با عنوان “ارتباطات مؤثر برای ارائه خدمات مرجع در کتابخانه‌های دانشگاهی”اهمیت به‌کارگیری مهارتهای ارتباطی برای ارائه خدمات مرجع مؤثر را غیرقابل‌انکار می‌داند و آن را به‌عنوان سنگ بنای خدمات مرجع مؤثر و راهی برای تشخیص سؤال مرجع و برآوردن نیاز اطلاعاتی می‌داند.
کاکرمن (2012) در مقاله مهارتهای ارتباطی مؤثر در مدیریت کتابخانه: ارتباطات بین مدیران و کتابداران؛ بیان نمود که مهارتهای ارتباطی به‌عنوان یکی از مهارتهای به کارگرفته شده توسط مدیران برای افزایش رضایت شغلی به کار گرفته می‌شود که تأثیر زیاد بر روی عملکرد کتابداران، بازخورد کاربران و درنتیجه موفقیت و پیشبرد اهداف کتابخانه می‌شود.
اوکک98، اوجنتگا99 و لاورنس100 (2014) در مقاله مهارتهای ارتباطی عمومی کتابداران دانشگاهی منطقه جنوب شرقی نیجریه که بر روی 174 نفر از کتابداران بررسی انجام گرفت، یافتهها نشان داد که کتابداران ازنظر مهارتهای ارتباطی عمومی ضعیف هستند. و مدیریت کتابخانه‌ها باید به ارائه آموزش مهارتهای ارتباطی برای این قشر اهتمام ورزند و مهارتهای ارتباطی را به‌منظور تقویت کتابداران در برنامه‌های درسی نیز لحاظ کنند.
2-2-3. جمع‌بندی پیشینه‌ها:
در پژوهشهای انجام‌گرفته تاکنون بیشتر به ارزیابی میزان مهارتهای ارتباطی کتابداران در جامعه‌های آماری کتابخانه‌های عمومی، کتابخانه‌های یک دانشگاه و کتابخانه‌های دانشگاهی پرداخته‌شده و در ایران تنها در یک پژوهش به بررسی تأثیر آن بر رضایتمندی دانشجویان آن‌هم تنها در یک مقطع تحصیلی(کارشناسی) پرداخته‌شده ، به نظر می‌رسد که ارزیابی مهارتهای ارتباطی کتابداران و اطلاعرسانان برای ارائه خدمات بهتر به کاربران، نیاز به پژوهشهای بیشتری دارد که ما در این پژوهش به بررسی وضعیت مهارتهای ارتباطی کتابداران دانشگاهی و تأثیر آن بر رضایتمندی دانشجویان دانشگاه‌های سبزوار می‌پردازیم. پژوهش حاضر برای اولین بار در کشور در بین کل کتابداران دانشگاهی یک شهرستان و تأثیر آن بر رضایت کل دانشجویان دانشگاه‌های سبزوار در تمام مقاطع تحصیلی(کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری) پرداخته و علاوه بر آن به بررسی مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر تعامل بین فردی از دیدگاه کل کتابداران دانشگاهی سبزوار نیز پرداخته‌شده است.
3-1 . مقدمه
در این فصل اطلاعاتی در مورد شیوه انجام پژوهش، جامعه پژوهش، روش نمونه‌گیری، حجم نمونه، ابزار گردآوری داده‌ها، روش نمره‌گذاری، تعیین روایی و پایایی ابزارها، روش تجزیه‌وتحلیل داده‌ها ارائه می‌شود.
3-2.شیوه اجرای پژوهش:
پژوهش حاضر توصیفی، تحلیلی و کاربردی است که به روش پیمایشی انجام‌گرفته است.
3-3. جامعه آماري
جامعه آماری در این پژوهش به دو گروه کتابداران شاغل در دانشگاه‌های سبزوار و کلیه دانشجویان دانشگاه‌های شهرستان سبزوار تقسیم می‌شود.
کتابداران شامل افرادی که در کتابخانه‌های چهار دانشگاه سبزوار: دانشگاه حکیم سبزواری، دانشگاه علوم پزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار و دانشگاه پیام نور؛ مشغول به کار بوده‌اند و جامعه آماری دانشجویان نیز کلیه دانشجویان چهار دانشگاه مذکور را شامل می‌شود.
شهرستان سبزوار علاوه بر این چهار دانشگاه، دانشگاه تازه تأسیسی نیز به نام دانشگاه‌های فناوری‌های نوین دارد که به علت نداشتن کتابخانه و کتابدار از این پژوهش حذف گردید.
3-4. حجم نمونه
حجم نمونه جامعه اول کلیه کتابداران دانشگاهی سبزوار به تعداد 27 نفر می‌باشد.
حجم نمونه در جامعه دوم با استفاده از فرمول کوکراین n=(Z^2 1-α⁄2 pq)/d^2 ؛ تعداد 385نفر محاسبه گردید. که در آن 96/1 = α⁄2 Z 1- و 05/0=P وq است.
که با احتساب 15 درصد برای احتمال عدم بازگشت پرسشنامه‌ها حجم نمونه 443 نفر انتخاب گردید.
حجم نمونه در طبقه‌ها با توجه به نسبت دانشجویان هر دانشگاه به‌کل دانشجویان و با استفاده از فرمول
