
كه F محاسبه شده (طبق محاسبات نرمافزار Eviews) از F جدول بزرگتر باشد.
2- آزمون خود همبستگي
خود همبستگي زماني رخ میدهد كه خطاها با هم رابطه داشته باشند. به بيان ديگر جزء اخلال مربوط به يك مشاهده تحت تاثير جزء اخلال يك مشاهده ديگر قرار دارد. اغلب در دادههای مقطعي انتظار میرود كه متغير مستقل يك مشاهده فقط بر متغير وابسته همان مشاهده تاثير گذارد و با مشاهدات ديگر ارتباطي نداشته باشد. (بیدرام، 1381)
براي تشخيص خودهمبستگي از آماره دوربين – واتسون استفاده میشود كه طبق فرمول زير محاسبه میگردد:
(3-13) d=(∑_(t=2)^n▒〖(e_t-e_(t-1))〗^2 )/(∑_(t=2)^n▒〖(e_t)〗^2 )= 2 (1- p)
:e_t جمله خطا در زمان t،
e_(t-1) : جمله خطا در زمان t-1 است.
چنانچه اين آماره با توجه به سطح اطمينان 95%، نزديك به عدد 2 باشد، خود همبستگي وجود ندارد. (همان)
لازم به ذكر است كه در اين تحقيق از دادهها به صورت تركيبي سري زماني و مقطعي (panal) استفاده شده است. همچنين در استفاده از نرمافزار Eviews از تبيين GLS براي تصحيح ناهمساني واريانس، و از متغيرهاي خودرگرسيو116 AR (P) جهت برطرف كردن مشكل خود همبستگي استفاده شده است.
3-9-4- آزمون فرضيهها
1- ضریب همبستگی
ضریب همبستگی با توجه به نوع نمودار رگرسیون و نوع نمودار پراکنش دارای حالات مختلفی است و همواره بین 1 و 1- تعریف میشود و هر چه قدر مطلق ضریب همبستگی به عدد 1 نزدیکتر باشد میتوان گفت اختلاف مقادیر پیشبینی شده با مقادیر واقعی کمتر خواهد بود، یعنی معادله رگرسیون از خطای کمتر و اعتبار بیشتری برخوردار است. ضریب همبستگی به صورت زیر محاسبه میشود:
(3-14)
2- ضریب تشخیص یا تبیین
شاخصی است که نشاندهنده اعتبار معادله رگرسیون است. بهعبارت دیگر این شاخص درصد تغییرات متغیر وابسته را توسط متغیرهای مستقل نشان میدهد. یعنی مقدار آن، بیانگر درصد انطباق مقادیر پیشبینی شده با مقادیر واقعی خواهد بود. ضریب تشخیص عبارت است از
ملاک انتخاب متغیر مستقل مناسب ضریب تشخیص است. چنانچه بخواهیم از بین متغیرهای مستقل مختلف، بهترین آنها را انتخاب کنیم، ملاک را بر بزرگترین ضریب تشخیص خواهیم گذاشت. اگر بهترین متغیر مستقل انتخاب شده از سطح قابل قبول ضریب تشخیص برخوردار نباشد، به معنی آن است که تعمیم روند گذشته و پیشبینی y بر اساس یک متغیر مستقل امکانپذیر نیست. بلکه باید ترکیبی از متغیرهای مستقل (حداقل 2 متغیر) را پیدا نمود تا ضریب تشخیص را به حد قابل قبول رساند. در این حالت از معادله رگرسیون چندگانه استفاده میشود.
در مدل رگرسیون چندگانه بهجای ضریب همبستگی معمولی از ضریب همبستگی چندگانه استفاده میشود. این ضریب نشان میدهد که شدت رابطه متغیرهای مستقل بهطور کلی با متغیر وابسته به چه میزان است. اگر ضریب همبستگی چندگانه را به توان 2 برسانیم، ضریب تعیین بهدست میآید که معرف میزان تغییرپذیری (انحراف) در متغیر وابسته (y) است که به وسیله معادله رگرسیون توضیح داده میشود.
سومین مقداری که توسط نرمافزار EViews محاسبه میشود، ضریب تعیین تعدیل شده میباشد که فرمول آن به صورت زیر است:
(3-15)
در واقع این عامل باعث میشود که اریبی که در ضریب تعیین ناشی از حجم نمونه (n) است برطرف شود. تفاوت این ضریب با ضریب تعیین در عامل (n-2)/(n-1) میباشد. چنانچه مقدار n بزرگ باشد مقدار (n-1)/(n-2) به یک نزدیک شده و تفاوت و به صفر میرسد.
عامل دیگری که به وسیله نرمافزار محاسبه میگردد خطای معیار است که میزان پراکندگی دادهها را حول رگرسیون برآوردی نشان میدهد. در این تحقیق با توجه به نوع دادهها و روشهای تجزیه و تحلیل آماری موجود، از روش دادههای ترکیبی استفاده شده است. زیرا بهمنظور بررسی تاثیر تدوین و اجرای استانداردهای ملی بر کیفیت اطلاعات متغیرهای مستقل و وابسته از دو جنبه متفاوت مورد بررسی قرار میگیرند؛ از یکسو، این متغیرها در میان شرکتهای مختلف و از سوی دیگر، در دوره زمانی 1387 تا 1392 آزمون میشوند.
3- آزمون معنيدار بودن متغير مستقل
براي بررسي معنيدار بودن ضرايب متغيرهاي مستقل در هر مدل از آماره t استفاده شده است. براي محاسبه اين آماره از فرمول زير استفاده میشود.
(3-15) t=( β^ˆ)/〖Se〗_(β^ˆ )
(3-16) 〖σ^ˆ〗^2=(∑▒e^2 )/(n-k)
β^ˆ: ضريب تخميني؛
Se_(β^ˆ ) : انحراف معيار ضريب تخميني؛
e^2 : مجذور اختلاف بين مشاهدات واقعي و برآوردي؛
n : مقدار مشاهدات؛
k : تعداد پارامترها.
آماره t بهدست آمده با t جدول كه با درجه آزادي n – k در سطح اطمينان 90%، 95% و 99% محاسبه شده مقايسه میشود، چنانچه قدر مطلق t محاسبه شده از t جدول بزرگتر باشد، ضريب موردنظر معنيدار خواهد بود كه دلالت بر وجود ارتباط بين متغير مستقل و وابسته است.
4- آزمون Zوونگ
میزان محتوای اطلاعاتی نسبی با ضریب تعیین یا ضریب تعیین تعدیلشده اندازهگیری میشود. اگر در ضریب تعیین (یا ضریب تعیین تعدیلشده) دو مدل از نظر آماری با هم تفاوت معناداری نداشته باشند، محتوای اطلاعات نسبی دو متغیر مورد بررسی یکسان خواهد بود.
در مقابل، در صورت وجود اختلاف معنادار بین ضرایب تعیین (یا ضرایب تعیین تعدیلشده) دو مدل، محتوای اطلاعاتی نسبی دو متغیر با هم تفاوت معنادار خواهند داشت و هر مدلی که ضریب تعیین بزرگتر داشته باشد، مدل ارجح خواهد بود و متغیر مستقل آن مدل، محتوای اطلاعاتی نسبی بیشتری خواهد داشت. برای بررسی معناداری اختلاف ضرایب تعیین در چنین مدلهایی (که دارای متغیر وابسته یکسان و متغیرهای مستقل متفاوت هستند) از آزمون ارائه شده توسط وونگ117 (1989) استفاده میشود.
در اين روش يك آزمون نسبت احتمال براي انتخاب مدلهاي رقيب ارایه ميشود. در اين روش براي هر مشاهده i ميتوان نسبت احتمال را به شرح زير بدست آورد:
(3-17)
با ساده كردن رابطه فوق مي توانيم را براي هر مشاهده بدست آوريم:
(3-18)
حاصل جمع فوق به آماره نسبت احتمال منتج ميشود. قدم بعدي برآورد انحراف معيار LR است. وونگ اشاره ميكند كه به جاي برآورد انحراف معيار LR بهنحو مستقیم ميتوانيم آماره z را محاسبه كنيم. در اين حالت ساده ميتوانيم آماره z را با برازش بر يك بهدست آوريم.
ضريب اين رگرسيون است و ميانگين تفاوت بين توان توضيحدهندگي بين سود و زيان جامع و سود خالص را بيان ميكند. اشتباه استاندارد رگرسيون نشان ميدهد كه اختلاف معنيدار است. آماره z را ميتوان به وسيله ضرب آماره t اين رگرسيون در بهدست آورد. اگر آماره z مثبت و معنيدار باشد. اين آماره نشان ميدهد كه سود و زيان جامع مدل برگزيده است و اگر آماره z منفي و معنيدار باشد نتيجه مخالف گرفته ميشود. (سعیدی ولاشانی و دستگیر، 1384)
3-10- نتیجهگیری
در این فصل به روششناسی و بیان متدولوژی تحقیق پرداخته شد. در ابتدا به بیان توضیحی مختصر درباره تعریف تحقیق و هدف اصلی پژوهش علمی پرداخته شد. سپس روش تحقیق تشریح گردید. در بخش دیگر ابزارها و روش های جمعآوری اطلاعات و دادهها و جامعه و نمونه آماری تحقیق حاضر شرح داده شد و در ادامه اهداف و فرضیات تحقیق و متغیرها و مدلهای تحقیق بیان گردید.
در بخش بعدی به بررسی و شرح روشهای تجزيه و تحليل دادههای گردآوری شده و شرح آزمونهای مختلف مورد استفاده در پژوهش پرداخته شد.
با توجه به مباحث مطروحه در این فصل و شناخت جزییات و روشهای تحقیق، در فصل بعد به تجزیه و تحلیل دادههای گردآوری شده با استفاده از فنون آماری پرداختهایم.
4-1- مقدمه
در فصل قبل روش تحقیق، نحوه گردآوری دادهها، متغیرهای تحقیق، مدلهای مورد استفاده در تحقیق و آزمونهای مورد استفاده بیان گردید. پس از آنکه دادهها گردآوری ، استخراج و طبقهبندی گردید، مرحله جدیدی از فرایند تحقیق که مرحله تجزیه و تحلیل دادهها نامیده میشود آغاز میگردد. این مرحله از تحقیق، از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا نشاندهنده تلاشها و زحمات گذشته است.
در این مرحله با استفاده از روشهای مختلف و با تکیه بر معیار عقل سعی میشود اطلاعات و دادهها در جهت آزمون فرضیه و ارزیابی آن مورد استفاده قرار گیرد. در این مرحله آنچه مهم است این است که باید اطلاعات و دادهها را در مسیر هدف تحقیق، پاسخگویی به سوالات تحقیق و نیز ارزیابی فرضیهها مورد تجزیه و تحلیل قرار داد.
4-2- تجزیه و تحلیل نتایج
در این تحقیق به بررسی تاثیر تمرکز صنعت و سرمایهبری شرکت بر پایداری رشد سود و پایداری رشد جریانهای نقدی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته میشود. جهت آزمون فرضیههای تحقیق از روش همبستگی بین متغیرها و معادلات رگرسیون چند متغیره از طریق روش پانل دیتا و برای مقایسه مدلها از آزمون Z وونگ استفاده میشود.
در این پژوهش برای سنجش پایداری رشد سود و پایداری رشد جریانهای نقدی، از یک معادله رگرسیونی تکمتغیره استفاده میشود که در آن رشد سود دوره جاری تابعی از رشد سود دوره ماقبل و رشد جریانهای نقدی دوره جاری تابعی از رشد جریانهای نقدی دوره ماقبل تلقی شده است. بهعبارتی در این مدل، تداوم رشد سود و تداوم رشد جریانهای نقدی به عنوان نماینده پایداری رشد سود و پایداری رشد جریانهای نقدی است. این الگو در سال 2002 توسط دچو و دیچو118 طراحی و ارائه شده است.
(4-1) مدل پایداری رشد سود EPSG_(i,t)=α_i+α_1 EPSG_(i,t-1)+ε_(i,t)
(4-2) مدل پایداری رشد جریانهای نقدی CFPG_(i,t)=α_i+α_1 CFPG_(i,t-1)+ε_(i,t)
این آزمون برای دوره تحقیق از طریق دادههای شرکتهای نمونه اجرا میشود و α_1 (ضریب متغیر مستقل)، درجه پایداری سود در مدل اول و درجه پایداری جریانهای نقدی در مدل دوم در طول دوره تحقیق است. یعنی اگر α_1 مخالف صفر و معنیدار باشد، در نتیجه میتوان گفت سود شرکت و جریان های نقدی پایدار می باشد.
ابتدا مدل رشد سود و رشد جریانهای نقدی برآورد و نتایج مربوط به تخمین مدل ارائه میشود و سپس با وارد کردن متغیر میزان تمرکز صنعت و سرمایهبری شرکت به مدلها و مقایسه نتایج مدلها قبل و بعد از ورود متغیر میزان تمرکز صنعت و سرمایهبری شرکت، فرضیههای پژوهش بررسی میگردد.
آمار توصیفی متغیرهای تحقیق در جدول زیر ارائه شده است.
جدول 4-1: آمار توصیفی متغیرها
عنوان
EPSG
EPSG0
CFPG
CFPG0
CI
HHI
میانگین
0.128098
-0.15309
1.067379
1.262174
0.272857
1519.55
میانه
0.068561
0.02
0.074406
0.07
0.219557
1328.819
ماکزیمم
61.42314
61.42
216.1993
216.2
0.875829
3221.464
مینیمم
-73.2511
-73.25
-13.3174
-11.48
0.000692
613.2922
انحراف معیار
6.352627
6.70752
9.704885
9.950862
0.202188
902.3617
آمار توصیفی در جدول شماره 4-1 ارائه گرديده است. بهطور کلی، آمارههای توصیفی حاکی از آن است که نمونه انتخابی از تنوع زیادی برخوردار است. بهعنوان نمونه، آمار توصیفی مربوط رشد سود شرکت نشان میدهد که حداکثر و حداقل قابلیت رشد سود به ترتیب برابر 61.42 و 73.25- و انحراف معیار آن نیز برابر با 6.35 است. در خصوص سایر متغیرها نیز چنین ویژگیای وجود دارد که
