ملاحظات زيست محيطي تحقق بخشد. به سخن ديگر نوع شيوه نگرش در ساخت و ايجاد مجتمع، همان نگرش دهه 70 ميلادي يعني توسعه به معناي كلاسيك آن میباشد كه بدون در نظر گرفتن ملاحظات زيست محيطي، اجتماعي و اقتصادي توسعه مناطق صورت می‌گيرد. توسعه مجتمع تفريحي توريستي تله كابين گنج نامه نه تنها فرايند تخريب منابع طبيعي را فراهم كرده است، بلكه اقتصاد عشاير و بنيانهاي اجتماعي عشاير منطقه مورد مطالعه را با چالش‌های جدي رو به رو كرده است كه در صورت استمرار اين رهيافت، نه تنها توسعه پايدار گردشگري تحقق نخواهد يافت، بلكه با سرمايه گذاري زيادآثار منفي را هم نمي توان به حداقل رساند.
9) فتوحی و همکاران ، (1390)در مقاله‌ای با عنوان ” ارزيابي توانمنديهاي ژئومورفوتوريسمي لندفرمها براساس روش پرالونگ مطالعه موردي؛ منطقه نمونه گردشگري بيستون” به این نتیجه رسیده اند که مناطقي مانند منطقه بيستون به علت بالا بودن عيارهاي توريسمي به عنوان مناطق نمونه گردشگري مورد اقبال گردشگران قرار گرفته است و بيشترين بازديد از جاذبه‌های گردشگري اين منطقه بيشتر به علت زيبايي ظاهري، ارزش تاريخي – فرهنگي و به جهت پر كردن اوقات فراغت و تفريح صورت گرفته است و كمتر از لحاظ ژئوتوريسمي به اين مسئله نگاه شده است بر اساس اين محاسبات كوه بيستون با 81/0داراي بيشترين ارزش بهره برداري است كه به دليل موقعيت استراتژيكي، وجود آثار تاريخي و فرهنگي كوه بيستون و وجود امكانات نسبي گردشگري در منطقه است كه داراي بيشترين ارزش بهره وري ميباشد، و جهت انجام فعاليتهاي گردشگري چون كوهنوردي، دامنه نوردي، كايت سواري و تيغه نوردي، ايجاد تورهاي علمي و توسعه امكاناتي همچون تله كابين و ورزشهاي كوهستاني مناسب است كه بايد برنامه‌ريزي‌های اساسي در زمينه توسعه و گسترش آنها صورت پذيرد. لندفرم رودخانه با ميانگين3/0داراي كمترين ارزش بهره وري است لندفرم‌های ديگر داراي ارزش بهرهوري متوسط میباشد.با توجه به پتانسيل‌های بالايي كه در اين لندفرمها وجود دارد عدم وجود برنامه‌ریزی منسجم، نبودن امكانات زيربنايي و رفاهي، كمبود تبليغات در سطح ملي و بين المللي، عدم توجه به سودآوري گردشگري از جمله مسايلي هستند كه باعث كند شدن توسعه گردشگري پايدار در اين منطقه شده است.
10) کاویانی، نوری کرمانی(1390) در مقاله‌ای با عنوان “نقش برنامه‌ریزی در توسعه پایدار روستاهای منطقه نمونه ی گردشگری پارک جنگلی دالخانی” به این نتیجه رسیده‌اند که ارتباط بین برنامه‌ریزی گردشگری و توسعه پایدار وجود دارد. از نظر جامعه محلی و مدیران و مسئولین محلی، ارتباط معناداری بین برنامه‌ریزی توسعه گردشگری کارآمد و تحولات اقتصادی – اجتماعی و کالبدی منطقه مورد مطالعه وجود دارد که از نظر گردشگران این ارتباط بیشتر بین ابعاد کالبدی و زیست محیطی با برنامه‌ریزی میباشد. دلیل این امر را میتوان در تاکید خاص جامعه گردشگران بر محیطی پاک و سالم برای گذراندن اوقات فراغت دانست و توسعه گردشگری در منطقه مستلزم رفع عوامل باز دارنده و تقویت عوامل جذب گردشگر میباشد عواملی مانندعدم معرفی صحیح منطقه و در نتیجه عدم شناخت کافی گردشگران از منطقه به واسطه ضعف در تبلیغات مناسب، کمبود تسهیلات و تاسیسات گردشگری ، عدم رضایت گردشگران از تاسیسات ابتدایی وکاهش امنیت اجتماعی و آسیب رسانی به مناظر زیبای روستایی، الگو برداری نامناسب روستائیان از گردشگران و…. میباشد. رفع این عوامل بازدارنده در توسعه گردشگری مستلزم شناخت کافی از منطقه و تدوین یک برنامه جامع و کارآمد میباشد به گونه‌ای که نه تنها منجر به افزایش جذب گردشگر و مدت اقامت آنها شود بلکه به کاهش اثرات منفی ناشی از گردشگری و دستیابی به توسعه پایدار گردشگری در منطقه گردد.
11)بدری و یاری حصار(1388) در مقاله‌ای با عنوان ” انتخاب مناطق نمونه گردشگري با استفاده از روش AHPنمونه موردي: استان كهگيلويه و بويراحمد ” به این نتیجه رسیده اند که فرآيند انتخاب منطقه برتر، مستلزم اتخاذ رويكردي نظام مند و همه جانبه نگر است كه همة ابعاد – شامل معيارها و ميزان ضرايب اهميت آنها – در نظر گرفته شده باشد فرآيند امتياز دهي نهايي به اين شكل است كه ابتدا مجموع امتيازهر منطقه نسبت به هر كدام از معيارها به شكل يك ماتريس فهرست میشود؛ آنگاه امتياز هر منطقه در هر كدام از معيارها در ضريب اهميت آن معيار ضرب شده و سپس امتيازات با هم جمع می‌شوند. هر چه امتياز منطقه‌ای بيشتر باشد، داراي ضريب اهميت بيشتري بوده، در اولويت بالاتري قرار می‌گيرد. بر اين اساس، مناطق چشمه بلقيس، كوه گل و درياچه سد كوثر با كسب بيشترين امتياز، به عنوان مناطق برتر براي تهيه طرح مناطق نمونه گردشگري انتخاب می‌شوند.
بي شك، با توجه به نتايج به دست آمده و مجموع عوامل مؤثر مورد بررسي در انتخاب منطقه‌های برتر، هرگونه برنامه‌ریزی و سرمايه گذاري در آ ن ها، از بازدهي بيشتر و مناسبتري نسبت به ساير مكان‌‌ها برخوردار خواهد بود. استفاده از روش‌های مكان يابي چند معياري، همچون روش AHP در امر ، برنامه‌ریزی‌‌ها فرآيندهاي فرساينده را كاهش داده، با توجه به مجموعه خصوصيات اين روش ها، از جمله به كارگيري معيارهاي كمي و كيفي، ارزش گذاري معيارها و ساير ويژگي ها، امكان انتخاب مناطق مورد نظر را بر اساس واقعيت‌های مكاني -فضايي فراهم می‌نمايد.
12) توکلی و همکاران، (1388) در مقاله‌ای با عنوان ” تاثیر مناطق نمونه گردشگری در محرومیت زدایی از دیدگاه اجتماعات محلی (مطالعه موردی: منطقه اورامان تخت کردستان ) ” به این نتیجه رسیده اند که ظرفيت تحمل پذيري منطقه در بخش گردشگري بسيار بالاست و فاصله زيادي با ميزان بهره گيري در شرايط فعلي دارد؛ با (CPM) ” روش مسير بحراني” غلبه درفعاليتهايي است، كه به رشد و توسعه فرهنگي منجرميگردد و در عين حال، مؤيد ضعف در اقدامات اقتصادي محروميت زدايي است؛به طور كلي، مؤلفه‌های مشهود و تأثيرگذار بر محروميت زدايي در منطقه بر پايداري اقدامات تأكيد ندارد، همانند افزايش مشاركت بخش خصوصي، تقويت پيوندهاي اقتصادي در رشد منابع درآمدي؛ زنجيرههاي پسين و پيشين بخش گردشگري بر اساس پايداري در حيطه تغييرات كاركردي، قويتر از حيطه فعاليت هاست و در عين حال، در حيطه مشاركت ضعيف‌تر از تغييرات اجتماعي است، كه اين موضوع به پايداري منجرخواهد شد؛جهت گيري نهادها و منابع بر عناصر محيطي و عمومي استوار است، كه در نهايت به گردشگري محلي و منطقهاي منجر ميگردد و در عين حال، كمتر مي‌تواند به رشد گردشگري ملي و منطقه‌ای بيانجامد.
1-7 روش پژوهش
این پژوهش بنا به ماهیت، موضوع و اهدافی که برای آن پیش بینی شده است از نوع توصیفی – تحلیلی و در زمره تحقیقات کاربردی است. از آنجائیکه در این پژوهش از ابزار پرسشنامه و مصاحبه برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز استفاده خواهد شد، بنابراین از زاویه دیگر میتوان این پژوهش را یک تحقیق پیمایشی (میدانی) (survey research) نیز قلمداد کرد.
1-7-1 محدوده ومقطع زمانی تحقیق
محدوده مورد مطالعه مناطق نمونه گردشگری در استان مازندران میباشد. این استان با مساحت حدود 238 هزار كيلومتر مربع به لحاظ مساحت خاكي هيجدهمين استان كشور میباشد. (معاون برنامه‌ریزی و اشتغال مازندران ، 3،1391)همچنین قرار گرفتن در شمال کلان‌شهر تهران(پایتخت ایران)با فاصله‌ای 250 کیلومتری با مرکز استان از موقعیت جغرافیایی استراتژیکی برخوردار است.(ویکی‌پدیا، دانشنامه ی آزاد)
1-7-2 روش تجزيه و تحليل اطلاعات
پس از جمع آوری اطلاعات میدانی که با استفاده از ابزار پرسشنامه تکمیل خواهد شد، با استفاده از نرم افزارSPSS و آزمون های آماری کای اسکویر(x2)، T تک دامنه ایی، Binomial Test و Feridman اقدام به تحلیل روابط بین متغییرهای تحقیق خواهد شد. همچنین برای نمایش نتایج داده های تحلیلی و توصیفی از انواع نمودارها، دیاگرامها، نقشه ها، منحنی‌‌ها و… نیز استفاده خواهد شد.
1-8 متغیرهای تحقیق
1-8-1متغیر وابسته
– نقش و جایگاه مناطق نمونه گردشگری در توسعه پایدار استان مازندران
1-8-2 متغیرهای مستقل
– سطح توسعه زیرساختهای حمل ونقل
– كمبود امكانات رفاهي ( هتل‌‌ها و اماکن اقامتی )، بهداشتي در مناطق نمونه گردشگری
– عدم تبلیغات مناسب در معرفی مناطق نمونه گردشگری
– پايين بودن سطح آگاهي جامعه در مورد مناطق نمونه گردشگري و جاذبه‌های گردشگري در توسعه پایدار
– مشكلات قانوني و ضعف قوانين و مقررات حمايتی از بخش خصوصی در مناطق نمونه گردشگری
– نياز به تغيير نگرش مديران، سياستگذاران و مردم به مقوله گردشگر و مناطق گردشگري و پذيرش آن به عنوان يك اصل مهم اقتصادی
– كمبود نيروهاي متخصص
– فقدان يك برنامه جامع و استراتژيك و همچنين مشخص نبودن هدفها و سياست‌‌ها در قالب يك برنامه اجرايي
– شناخت تنگنا‌‌ها و موانع توسعه پایدار در مناطق نمونه گردشگری مازندران
-ارائه راهکارهای مناسب برای توسعه پایدار در مناطق نمونه گردشگری مازندران
کاربرد نتایج تحقیق
با انجام این تحقیق ارگان هایی همچون: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، استانداری، شهرداری، و فرمانداری‌‌ها… می‌‌توانند از نتایج این پژوهش بهره مند گشته و کمک شایانی را در رابطه با اتخاذ سیاستهای مناسب برای توسعه نقش آن در جذب توریست به استان داشته باشند.
1-9 تعاریف اصطلاحات و واژه ها
گردشگر: کسانی هستند که به مقصد گذران اوقات فراغت، کسب و کار و اهداف دیگر مدتی از یکسال متوالی را در سفر و اقامت خارج از اقامتگاه معمول خود می‌‌گذرانند(زاهدی ورنجبریان، 12،1385).
گردشگری: صنعت گردشگری آمیزه‌ای از فعالیت های گوناگون از حمل و نقل و تغذیه تا اقامت و مدیریت رویدادها است که در جهت خدمت رسانی به گردشگران، بصورت زنجیره‌ای بهم پیوسته ایفای نقش می‌‌کنند (رنجبریان و زاهدی ، 1391، 9 )
مناطق نمونه ي گردشگري منطقه یا مناطقی هستند که در جوار جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی، مذهبی، طبیعی و گردشگري قرار دارند که به منظور ارائه ي خدمات به گردشگران توسط بخش غیردولتی تأسیس و اداره می‌شوند.(محمودي نژاد و بمانیان، 1388، 367)
مناطق نمونه گردشگری بین المللی: منطقه‌ای است که با هدف جذب گردشگران خارجی طراحی و تجهیز میشود و حداقل مساحت آن 300 هکتار خواهد بود.
ب) مناطق نمونه گردشگری ملی: منطقه‌ای است که با هدف جذب گردشگران ایرانی از سراسر کشور طراحی و تجهیز میشود و حداقل مساحت آن 100 هکتار خواهد بود.
ج) مناطق نمونه گردشگری استانی: منطقه‌ای است که با هدف جذب گردشگران استانی طراحی و تجهیز میشود و حداقل مساحت آن 50 هکتار خواهد بود.
د) مناطق نمونه گردشگری محلی: منطقه‌ای است که با هدف جذب گردشگران یک یا چند شهرستان طراحی و تجهیز میشود و حداقل مساحت آن 30 هکتار خواهد بود.(افتخاری و همکاران، 1390، 28)
توسعه‌ای پایدار: کمیسیون برانتلند اعلام کرد، “توسعه‌ای پایدار است که بتواند احتیاجات نسل حاضر را بدون فدا کردن توانایی نسل های آینده برای برآورده سازی نیازمندی هایشان تامین کند. ( Gorden,2007,29)
فصل دوم
مبانی نظری و ادبیات تحقیق
2- مبانی نظری تحقیق
2-1 تعریف لغت گردشگر:
گردشگر، کسی است که به منظوری غیر از کارو کسب درآمد برای مدتی بیش از یک شب و کمتر از یکسال به سرزمینی جز محیط متعارف خودپای میگذارد و در آن اقامت می‌‌گزیند.
گردشگری (توریسم) شامل کلیه فعالیتهایی است که گردشگران در هنگام سفر انجام میدهند و به ایشان مرتبط میشود و این میتواند شامل برنامه‌ریزی برای سفر جا به جایی میان مبدأ و مقصد، اقامت و نظایر آن باشد.(رنجبریان و زاهدی ، 12،1391)
2-2 تعريف واژه گردشگري (توريسم)
واژه گردشگري (Torism) از واژه (Tour) به معناي گشتن اخذ شده كه ريشه در لغت لاتين Turns به معناي دور زدن، رفت و برگشت بین مبدأ و مقصد میباشد كه از نظر يوناني به اسپانيايي و فرانسه و در نهايت به انگليسي راه يافته است.(پاپلی یزدی و سقایی، 19،1388)
2-3 تعريف گردشگري
گردشگري، سياحت ي
