که ويژگي‌هاي اين روابط در کل ممکن است در تفسير رفتار اجتماعي افراد موجود در شبکه استفاده شود (Mitchell, 1969). يک رويکرد شبکه اجتماعي الگوهاي تعاملات بين افراد را به عنوان يک نمودار ارتباطات توصيف مي‌کند (Newman, 2002). افراد درون شبکه گره ناميده مي‌شوند و روابط ميان آنها ارتباط ناميده مي‌شود. گره‌ها و ارتباطات، ساختار شبکه اجتماعي را شکل مي‌دهد و نظريه شبکه اجتماعي ساختار شبکه را به عنوان منبعي براي عملکرد اجتماعي توصيف مي‌کندBurt, 1992) ). يک شبکه اجتماعي، سايت يا مجموعه سايتي است که به کاربران امکان به اشتراک گذاري علايق، افکار و فعاليت‌هاي خود با ديگران را مي‌دهد (اميري و همكاران، 1390). بيشتر شبکه‌هاي اجتماعي آنلاين منجر به چندين تعامل کاربر- کاربر مي‌شوند که نياز به تعامل بيشتر يا شدت ارتباطات ميان کاربران را ارضاء مي‌کنند (Ferrara, 2011). شبکه اجتماعي مجازي، نمونه‌اي از الگوهاي ارتباطي افراد است که در آنها تعاملات و روابط ميان عوامل شبکه‌اي توسط يک پايگاه فني و زيرساخت اينترنتي مورد پشتيباني قرار ميگيرد. در اين شبکه‌ها هدف، علاقه يا نياز مشترک مي‌تواند عنصري پيونددهنده باشد که باعث مي‌شود عوامل متصل حتي بدون حضور فيزيکي احساس کنند در يک جمع حقيقي قرار گرفته‌اند (Heidemann,2010). از آنجايي که تعاملات اجتماعي هدف شبکه‌هاي اجتماعي آنلاين هستند، بهتر است که شبکه‌هاي اجتماعي آنلاين به عنوان يک فعاليت مشترک اجتماعي درنظر گرفته شوند (Cheung & Lee, 2010). پژوهش‌هاي بسياري انواع متفاوت شبکه‌هاي ارتباطي را براي درک چگونگي تاثير ارتباطات شبکه‌اي بر تعاملات و رفتارها بررسي کرده‌اند (Borgatti & Cross 2003; Cho et.al, 2007 Reagans & McEvily, 2003; Yang & Tang, 2003;). شبکه‌هاي اجتماعي در عين حال که فضايي براي پيدا کردن دوستان جديد هستند، به افراد اين امکان را مي‌دهند که با دوستان قديمي خود ارتباط برقرار کنند و مکان‌هايي براي تبادل نظر هستند که در آنها افراد عقايد و نظرات خود را با هم به اشتراک مي‌گذارند. شبکه‌هاي اجتماعي در واقع شکل جديدي از برقراري ارتباط و به اشتراک گذاري محتوا در اينترنت است .مفهوم شبکه‌هاي اجتماعي در سازمان‌ها به اين صورت تعريف مي‌شود که سازمان به عنوان سيستمي است که شامل اشيا مانند افراد، گروه‌ها و ديگر سازمان‌ها است که به يکديگر متصل شده‌اند. از طريق شبکه‌هاي اجتماعي افراد مي‌توانند در يک محيط کاملاً مجازي و به کمک ابزارهايي که در وب 2 فراهم شده به روش‌هاي گوناگون با يکديگرارتباط برقرار کرده و به تبادل اطلاعات بپردازند. يک شبکه اجتماعي، جمعيت آنلاين افرادي است که به واسطه موضوعاتي با يکديگر در تعاملند. اين سايت‌ها براساس تعهد بر ايجاد و حفظ روابط بنا شده‌اند (Jahnson & Jahnson, 2009). شبکه‌هاي اجتماعي به طور کلي با اهدافي از قبيل سازماندهي انواع گروه‌هاي اجتماعي مجازي (با تکيه بر اشتراکات مختلف و رسيدن به هدف مشترک غالبا سياسي، اجتماعي و فرهنگي در دنياي واقعي)، توسعه مشارکت‌هاي اجتماعي به اشتراک گذاشتن علاقه‌مندي‌ها توسط اعضا از مهم‌ترين کارکردهاي شبکه‌هاي اجتماعي است که بدون آن، شبکه اجتماعي معنا ندارد. شبکه‌هاي اجتماعي با يک يا چند نوع خاص از وابستگي مانند دوستي، خويشاوندي، مبادله مالي، روابط جنسي يا ارتباطات اعتقادي، دانش يا وجهه به يکديگر متصل مي‌شوند. اينترنت تمايل به جهان شبکه‌اي و توجه به شبکه را منعکس مي‌کند. اينترنت به افراد اجازه مي‌دهد تا براي اتصال و دسترسي به اطلاعات گام را فراتر نهند. زماني که شبکه‌هاي کامپيوتريافراد و سازمان‌ها را به يکديگر متصل مي‌کنند، آنها زيرساخت شبکه اجتماعي هستند (Wellman & Hompton, 1999). رويکرد شبکه اجتماعي بيان مي‌کند که رفتار فرد بيشتر تحت تاثير انواع ارتباطات، يا روابط فني و شبکه‌ها قرار دارد تا هنجارها و ويژگي‌هاي فردي آنها. در واقع، در تحليل شبكه، مطالعة روابط بين گره‌ها مورد نظر است تا ويژگي‌ها و صفات کنشگران (رمضاني، ميرزامحمدي، 1392). تحليل شبکه بر ساختار روابط متمرکز است و در تلاش براي شناسايي علل و اثرات اين روابط مي‌باشد. ديدگاه اصلي در تحليل شبکه اين است که رفتارها و باورهاي فرد داراي الگوهاي مشخصي از روابط درون يک واحد اجتماعي مي‌باشد در نتيجه، جايگاه فرد در شبکه اجتماعي وابسته به عملکرد وي مي‌باشد (Burt‚ 1992). منابع اجتماعي، اطلاعاتي و مادي که دو نفر مبادله مي‌کنند، رابطه آنها را مشخص مي‌کند. در تحليل شبکه اجتماعي مبادله اين منابع ” ارتباط ” ناميده مي‌شود. فرض شده که تعدادي از روابط مثبت و منفي با عملکرد افراد مرتبط هستند& Tang, 2003) Yang).
در تحليل شبکه، توجه اساسا به شکل و محتواي روابط و آرايش آنها است. اين روابط ممكن است جهت‌دار، بدون جهت، وزن‌دار يا دوتايي (صفر و يك) باشد. ساده‌ترين نوع شبكه، شبكة روابط دوتايي بدون جهت است كه فقط وجود يا عدم رابطة بين گره‌ها را نشان مي‌دهد. با استفاده از وزن رابطه مي‌توان آن را بيشتر توصيف كرد. وزن مي‌تواند نشان‌دهندة ميزان، تكرار يا شدت رابطه باشد. براي مثال، در رابطة بين سازمان‌ها وزن رابطه‌ها ممكن است نشان دهندة ميزان تماس‌هاي آنها با هم باشد (Wasserman, 1994). بنابر تعريف شبكه، داده‌هاي مورد تحليل در اين روش با داده‌هاي مورد تحليل در روش‌هاي ديگر جامعه شناختي متفاوت خواهد بود. در اينجا داده‌ها از نوع رابطه هستند. به اين معنا كه واحد تحليل در اين روش رابطه است و نه فرد. بنابراين، اطلاعات جمع‌آوري شده بايد روابط بين افراد يا گروه‌ها و نه خود افراد يا گروه‌ها را توصيف كند. به همين دليل نيز داده‌هاي جمع‌آوري شده در نهايت به صورت ماتريس‌هاي دوبعدي نمايش داده مي‌شوند كه هر خانه از اين ماتريس (M)،j نشان دهنده گره و i نشان دهندة رابطة بين گره (xij) است . داده‌هاي شبكة اجتماعي شامل دست كم يك متغير ساختاري است كه روي مجموعه‌اي از كنشگران اندازه گيري شده است. معمولاً مسئلة تحقيق و نظريه‌ها تعيين مي‌كنند كه اين متغيرها چه هستند و چه تكنيك هايي براي اندازه گيري آنها مناسب‌تر است (Wasserman, 1994). مثلا اگر روابط بين ملت و دولت مدنظر باشد پژوهشگر طبق چارچوب نظري خود به شکل روابط توجه دارد که آيا متقارن است يا نا متقارن، پيوندها شديدند يا ضعيف هستند.
واسرمن و فاست (1994) سطوح تحليل شبکه را به صورت زير طبقه بندي مي‌کنند:
– سطح کنشگر که به موجوديت‌هاي اجتماعي نظير اشخاص، سازمان‌ها، شهرها و غيره مي‌پردازد.
– سطح دوگان که شامل دو کنشگر و پيوندهاي احتمالي بين آنها است.
– سطح سه گان که شامل سه کنشگر و پيوندهاي ميان آنها است.
– سطح شبکه که شامل مجموعه يا مجموعه‌هاي معيني از کنشگران و رابطه يا روابط تعريف شده ميان آنها است.
بسياري از تحليلگران شبکه اجتماعي بر مزيت اجازه به کارکنان براي بحث در مورد مباحث کاري از طريق رسانه‌هاي اجتماعي تاکيد دارند. به عنوان مثال کارکنان مي‌توانند محصولات شرکت را ارتقا داده، به استفاده از شبکه‌هاي حرفهاي تشويق شوند که به بهبود عملکرد شرکت منتهي مي‌شود (Weiss & Leigh, 2009). به عبارت ديگر اگر سازمان‌ها به کارکنان اجازه دهند که آزادانه از رسانه‌هاي اجتماعي استفاده کنند مي‌توانند از مزاياي آن بهره‌مند شوند (Broughton et.al, 2009). نظريه شبکه اجتماعي به طور خاص به دنبال درک ماهيت شبکه (الگوهاي شبکه)، مقدمه و نتايج شبکه در سطوح مختلف (بين فردي، بين واحدي و يا بين سازماني) است Brass et.al,) 2004). شبکه اجتماعي در واقع به گسترش تعداد کسب‌وکار يا تعداد تماس‌هاي اجتماعي فرد با برقراري اتصالات است. اعضاي سايت‌هاي شبکه اجتماعي ساعت‌ها وقت خود را صرف جستجوي صفحات کرده، اعضاي ديگر را مورد بررسي قرار داده، پيغام‌هايي را با هم رد و بدل کرده و اطلاعات فراواني را در مورد خود ارائه مي‌دهند. بنگاه‌هاي مختلف اين اطلاعات را زير و رو کرده و تبليغاتي را که متن آنها با دقت تنظيم شده است را در وب نمايش مي‌دهند. ضمنا آنها از سايت‌ها براي برقراري ارتباط با مشتريان احتمالي استفاده مي‌کنند. رايج‌ترين اين سايت‌ها بازديدکنندگان زيادي را به خود جلب کرده و به قدري جالب توجه هستند که به عنوان ابزارهاي بازاريابي قدرتمند مورد استفاده قرار مي‌گيرند (Laudon & Laudon, 2012). ساختارهاي اجتماعي اگرچه گاهي اوقات غيرقابل مشاهده هستند، اغلب با نتايج سودمندي همچون، قدرت (Brass, 1984)، نوآوري (Ibarra, 1993)، نتايج يادگيري ( (Baldwin et.al, 1997 و عملکرد شغلي (Sparrowe et.al, 2001) مرتبط هستند.
2-6-1 سايت‌هاي شبکه اجتماعي و تعامل در فضاي آنلاين
سايت‌هاي شبکه اجتماعي نوعي انجمن آنلاين هستند که به بي‌نهايت معروف شده‌اند. آنها يک سرويس مبتني بر وب هستند که به افراد اجازه مي‌دهند، پروفايل‌هاي عمومي را در سيستم ايجاد کرده، ليستي از کاربراني که با آنها متصل مي‌شوند به‌وجود آورند و ليست ايجاد شده خود و ساير افرادي که در سيستم هستند را مشاهده کنند .ماهيت اين اتصالات ممکن است از سايتي به سايت ديگر متفاوت باشد که سايت‌هاي شبکه اجتماعي را منحصربه فرد مي‌سازد و افراد را قادربه ارتباط با ديگران مي‌سازد (Broughton et.al, 2009). درطول دهه گذشته استفاده از سايت‌هاي شبکه اجتماعي آنلاين افزايش يافته است. با افزايش سايت‌هاي با کاربران ميليوني مانند فيس‌بوک که بيش از 400 ميليون کاربر فعال در سراسر جهان دارد، استفاده از شبکه‌هاي اجتماعي آنلاين، به جزء ثابت در زندگي بيش از 1.8 بيليون کاربر اينترنت در جهان تبديل شده است Facebook) (Press Room, 2010. به دليل تعارض در تعاريف و جامع و کامل نبودن آنها، فوکس سايت شبکه اجتماعي را به عنوان پلتفرم‌ها يا پايگاه‌هايي مي‌داند که رسانه‌ها، اطلاعات و فناوري‌هاي ارتباطي گوناگون را يکپارچه مي‌سازند. به‌گونه‌اي که به کاربران امکان ايجاد پروفايلي را مي‌دهد که معرف آن‌هاست و پيوندها يا فهرست پيوندهاي آنها را در صفحه نمايش مي‌دهد و همچنين ارتباط با پيوندهاي کاربران موجود در فهرست و ارتباط بين کاربران را فراهم مي‌کند (Fuchs, 2009). اصطلاح سايت‌هاي شبکه اجتماعي به وب‌سايت‌هايي اشاره دارد که کاربران را قادر به ايجاد يک شبکه از اتصالات با افرادي مي‌کند که اميدوارند اطلاعات، اخبار، عکس‌ها، نظرات و ديگر محتواها را با آنها به اشتراک بگذارندet.al, 2012) Steinfield). برخي معتقدند که سايت‌هاي دوستيابي اولين شبکه‌هاي اجتماعي اينترنتي هستند. اولين سايت‌هاي دوستيابي زماني شروع به کار کردند که استفاده از اينترنت تقريبا همه‌گير شده بود. فوکس، مفهوم سايت شبکه اجتماعي را مبهم و نارسا مي‌داند. او علت اين نارسايي را عدم وجود بنيان‌هاي نظري اجتماعي در پژوهش‌هاي مربوط به سايت شبکه اجتماعي مي‌داند (Fuchs, 2009). پايه تعامل در سايت‌هاي شبکه اجتماعي پروفايل شخصي فرض شده است که گاهي اوقات شامل يک سايت شخصي در يک سايت شبکه اجتماعي مي‌باشد (Tufekci, 2008). سايت‌هاي شبکه اجتماعي محيط‌هاي مجازي هستند که به افراد اجازه مي‌دهند که به يکديگر متصل شده و در مورد موضوعات خاص با يکديگر گفتگو کرده و در تعامل باشند (Murray & Waller, 2007). جمعيت سايت‌هاي شبکه اجتماعي با تعداد افرادي که از آنها استفاده مي‌کنند و همچنين ميزان تعاملات کاربران شبکه مشخص مي‌شود. از آنجايي که تعاملات اجتماعي هدف شبکه‌هاي اجتماعي آنلاين هستند، بهتر است که شبکه‌هاي اجتماعي آنلاين به عنوان يک فعاليت مشترک اجتماعي درنظر گرفته شوند Lee, 2010) & Cheung). ارتباط در سايت‌هاي شبکه اجتماعي با آگاهي و شفافيت صورت ميگيرد. بنابراين، قاعده اين است که فرد با ويرايش، توسعه يا بروزرساني صفحه شخصي خود با ديگران ارتباط برقرار مي‌کند (Dalsgaard, 2008). هر سايت شبکه اجتماعي به گونه‌اي طراحي و اجرا مي‌شود که فضاي تعامل در بين کاربران را ايجاد کرده و مبنايي براي شکل‌گيري اجتماعات آنلاين شود. به منظور دستيابي به چنين هدفي به ابزارهايي نياز است که بستر تعامل را
