University Press.” (1989).
24. قلم/ 4.
25. ميرزا حسن نوري طبرسي، مستدرک الوسايل، (قم: مؤسسه آل بيت، 1407 ه ق)، ج 11، ص 187.
26. راغب اصفهانی، همان، ص157.
27. قلم/ 4.
28. شعراء / 137.
29. اسماعیل بن حماد الجوهری ، صحاح اللغه، (محقق: احمد عبد الغفور عطار)، چاپ سوم، (بیروت: بی نا، 1404) جز 4. ذيل ماده خُلق.
30. محمدرضا مهدوي‌كني، نقطه‌هاي آغاز در اخلاق عملي، (تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1384)، ص 13.
31. آیت ا.. ناصر مكارم شيرازي با همکاری جمعی از فضلا، اخلاق در قرآن، چاپ چهارم، (قم: امام علی بن ابی طالب (ع)، 1388)، ج 1، ص 23.
32. رابرت.ال. هولمز، مبانی فلسفه اخلاق، (مترجم: مسعود عليا)، چاپ سوم، (تهران: ققنوس، 1385)، ص 30.
33. محمد بن محمد فارابی، رساله التنبيه علی سبیل السعاده، (محقق: جعفر آل ياسين)، طبعه ثانیة، ( بيروت: دار المناهل، 1407)، ص9.
34. احمد بن محمد ابن مسکویه، تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق، چاپ هفتم، (قم: زاهدی، 1426)، ص51.
35. فیض کاشانی، الحقایق فی محاسن الاخلاق، (محقق: الحاج محسن عقیل)، چاپ اول، (بیروت: دار البلاغه، ، 1409)، ص 59.
36. محمد بن محمد نصیرالدین طوسی، اخلاق ناصري، (مصحح: مجتبي مينوي و علي رضا حيدري)، چاپ سوم، (تهران: خوارزمی، 1364)، ص 143.
37. علامه سید محمد حسین طباطبایی، نهاية الحکمه، (قم: مؤسسه نشر اسلام. قم 1362)، ص123.
38. قلم / 4 .
39. علامه سید محمد حسین طباطبایی، تفسیر المیزان، (مترجم: سید محمد باقر موسوی همدانی)، (قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1374)، ج 15، ص 424.
40 . محمدتقی مصباح یزدی، دروس فلسفه اخلاق، چاپ سوم، (تهران، مؤسسه اطلاعات، 1373)، ص 9.
41. ابوعبدالله محمد بن عمر فخر رازی، التفسير الکبير [مفاتيح الغيب]، چاپ سوم، (بیروت، دار احياء التراث العربى، بيروت: 142ق)، ص 81.
42. مرتضی مطهری، تعليم و تربيت، چاپ هشتم، (تهران: الزهراء، 1365)، صص 48-50.
43. ابن مسکویه، همان، ص 51.
44. محمدرضا مدرسي، فلسفه اخلاق: پژوهش در بنيان هاي زباني، فطري، تجربي، نظري و ديني اخلاق (تهران: سروش، 1371)، ص 17.
45. عبدالرحمن بدوي، الأخلاق النّظريه، چاپ دوم، (کويت، وکالة المطبوعات، 1976 م)، ص 10.
46. ژکس، فلسفه اخلاق (حکمت عملي)، (مترجم: ابوالقاسم پورحسيني)، چاپ دوم، (تهران: اميرکبير، 1362)، ص 9.
47. ابوالحسين احمد بن فارس، معجم مقاييس اللغة، (محقق: عبدالسلام محمد هارون)، چاپ اول، (قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1404)، ج3، ص120.
48. حسين بن محمد راغب اصفهاني، المفردات في غريب القرآن، (محقق: محمد سید گیلانی)، (تهران: مکتبة المرتضويه، بی تا)ص247.
49. محمد بن عبدالله بن مالك اندلسي، الفيه ابن مالك في النحو و الصرف، (قاهره: دار الكتب المصريه، 1384ق) ص 41.
50. محمد بن مکرم ابن منظور، لسان العرب، (محقق: علی شیری)، چاپ اول، ( بيروت: دار إحياء التراث العربي، 1408ه ق)، ج 6، ص 454.
51. احمدبن فارس، همان، ج3، ص121.
52. محمود بن عمر زمخشري، أساس البلاغه، (محقق: عبدالرحيم محمود)، (بيروت: دار المعرفه، بیتا)، ص226.
53. علي‌اكبر دهخدا، همان، ذيل واژهی «سيرت».
54. شهيد مرتضي مطهري، سيري در سيره نبوي، (قم: صدرا، بیتا)، ص53.
55. علامه طباطبایی، همان، ج14، ص 144.
56. مرتضي مطهري، همان، ص 46.
57. محمد حسین جلالی و دیگران، آداب معاشرت در اسلام ترجمهی شرح الاأربعین نبویه، (محقق: جواد بیات و محمدجوادآذربایجانی)، چاپ اول، (تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، 1372)، ص 152.
58. سید محمود طالقانی، پرتوی از قرآن، چاپ سوم، (تهران، شرکت سهامی انتشار، 1370)، ج 1، ص102.
59. علي اکبر دهخدا، همان، ج 14، ص 21952.
60. احمد فراهيدي، همان، ج 5، ص 202.
61. راغب اصفهانی، همان، ص 512.
62. علی اکبر دهخدا، همان، ج 11، صص16450 و 16451.
63. علی اکبر قریشی، قاموس قرآن، چاپ ششم، (تهران: دار الكتب الإسلامية، 1371ش)، ج7، ص 227.
64. حسن مصطفوی، تفسير روشن، چاپ اول، (تهران، مرکز نشر کتاب ، 1380) ج3، ص 219.
65. حسن مصطفوي، التحقيق في کلمات القرآن الکريم، ( بي جا، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي،1371)، ج13، ص143.
66. مريم / 54.
67. حسن بن عبدالله عسکری؛ نورالدين محمد بن نعمه‌الله جزائری، معجم الفروق اللغويه، (محقق: شيخ بيت الله بيات زنجانی)، چاپ اول، (قم: موسسة النشر الاسلامي، جماعة المدرسين بقم 1412)،ص 379.
68. غلامرضا خسروي حسيني، ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، چاپ اول، (تهران: مرتضوي، 1374)، ج 2، ص 626.
69. علی اکبر قریشی، همان، ج 5، ماده عين.
70. همان، ص 37.
71. آل عمران / 81.
72. محمد بن مکرم بن منظور، لسان العرب، (مصحح: امين محمد عبدالوهاب و محمدصادق العبيدى)،چاپ اول، (بيروت: دار احياء التراث العربى و مؤسسة التاريخ العربى، 1416)، ج 3، ص 285 ـ 286 .
73. همان، ص 285.
74. همان، ج 3، ص 285 ـ 286.
75. آیت ا.. ناصر مکارم شیرازی، تفسیرنمونه، چاپ اول، (تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1374)، ج 17،ص245
76. راغب اصفهانی، همان، ذیل واژه «نحب».
77. نهج البلاغه، خطبه 81.
78. احزاب / 23.
79. انفال/ 56، بقره / 27، نحل/ 91.
80. راغب اصفهانی، همان، ص 790.
81. نحل/ 92.
82. نحل/ 91.
83. رعد/ 20.
84. علی اکبر قریشی، همان، ج7، ص: 105
85. علی اکبر دهخدا، همان، ج 11، صص16450 و 16451.
86. آیت ا… جوادی آملی، تفسیر تسنیم، (محقق: حجج الاسلام سعید بندری و عباس رحیمیان)، چاپ دوم، (قم: بیجا، 1389)،ج 19، 84.
87. حسين بن محمد راغب اصفهانی، ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، (مترجم: سیدغلامرضا خسروی حسینی)، چاپ دوم، (تهران، مرتضوي، 1374)، ج4، صص394 و 395.
88. اعراف/ 135.
89. راغب اصفهانی، مفردات، (مترجم: حسین خداپرست)، ص 792.
90. آیهی 135 سوره اعراف به همین موضوع اشاره دارد.
91. علامه سید محمد حسین طباطبایی، تفسیر المیزان، (مترجم: محمد باقر موسوی همدانی)، ج1، ص 348.
92. راغب اصفهانی، همان، ص 755.
93. قصص/ 40.
94. آل عمران / 187.
95. علی اکبر فریشی، قاموس قرآن، ذیل واژه «غدر»؛ راغب اصفهانی، همان، ذیل واژه.
96. نحل/ 92.
97. علی اکبر قریشی، همان، ج5، ص97.
98 . ابراهیم / 22.
99. على اكبر قریشی، همان، ج 2، ص284 ؛ راغب اصفهانی، همان، ترجمهی حسین خداپرست، ص 252؛ خلف وعده در قرآن نک: توبه/ 77، رعد / 31 ، طه / 87
100. راغب اصفهانی، همان.
101. محمد بن منظور، لسان العرب، (قم، نشر ادب الحوزه، 1405)، ج 9. ص 94.
102. مريم/ 54.
103. اسراء / 34.
104. مائده / 1.
105. بقره / 177.
106. مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلا، اخلاق در قرآن، ج3، ص 247 و 248.
1. محسن قرائتی، تفسير نور، چاپ یازدهم، (تهران: مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن)، ج 1 ص 270.
108. عبدالمجید معادیخواه، فروغ بي پايان، (تهران، ذره، 1379)، ص 203.
109. توبه/ 4.
110. آيت ا… دستغيب شیرازی، گناهان کبيره، (تهران: صبا، بیتا)، ص 365.
111. ابوالقاسم پاینده، نهج الفصاحه: مجموعه کلمات قصار حضرت رسول (صلی الله علیه و آله)، (مترجم: ابوالقاسم پاینده)، چاپ هجدهم، (تهران: جاویدان، 1363)، ص 522.
112. بحارالانوار، ج 16، ص 224.
113. نهج البلاغه، نامه 53.
114. محمد بن علی ابن بابویه، الخصال، (محقق:علىاكبر غفاری)، (قم: جامعه مدرسين حوزه علميه قم)، ج 1، 113.
115. آیت ا.. مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلا، اخلاق در قرآن، صص 263 – 261.
116 . فریده مصطفوی و دیگران، روش خودسازی، (قم: دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم، 1386)، ص 109.
117 . فخر رازی، تفسير كبير، ج8، ص 263.
118. جعفر سبحانی، منشور جاوید قرآن(نخستین تفسیر موضوعی به زبان فارسی)، چاپ اول، (قم: توحید، 1360)، صص 168 و 169.
119 . اعراف / 172.
.120 سوره یس / 62 – 60.
121 . بقره / 208.
122 . اعراف / 27.
123 . طه / 115.
124 . احزاب / 7.
125 . علامه سید محمد حسین طباطبایی، تفسیر المیزان، ج 16، ص 415.
126. آیت ا… مکارم شیرازی، تفسير نمونه، چاپ اول، (تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1374)، ج 17، ص 211.
127. اکبر هاشمی رفسنجانی و جمعی از محققان، همان، ج 14، ص 438.
128. آیت ا.. مکارم شیرازی، همان، ج17، ص 212.
129. آیت ا… مکارم شیرازی، همان، ج 22، ص 211.
130. آل عمران / 81.
131. غنیم وجدی؛ محمد علی سادات،جلوههایی از اخلاق مؤمنان، صص 149 و 150.
132. از جمله در سوره رعد / 20؛ آل عمران / 77؛ یس/ 60؛ بقره / 27؛ نحل / 91 و 95.
133 . مؤمنون / 8.
134. احزاب / 23.
135 . محمد حسین جلالی، آداب معاشرت در اسلام «ترجمهی شرح الاأربعین نبویه»، ص 152.
136 . بقره / 40.
137 . غازی عنایت، هدي الفرقان في علوم القرآن، چاپ اول، (بيروت: عالم الكتب، 1416)، ج4، ص227.
138 . محمدتقی عبدوس؛ محمد محمدی اشتهاردی، بیست و پنج اصل از اصول اخلاقی امامان (ع)، ( قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم ، 1374)، ص 233.
139. محمد بن سعد، الطبقات الكبرى، (محقق: محمد عبد القادر عطا)، (بيروت: دار الكتب العلمية، 1410)، ج 1، ص 220.
140 . همان، ص 312.
141. محمد باقر بن محمد مجلسی، بحارالانوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار ، (محقق: عبد الزهراء علوی)،چاپ دوم، (بیروت: موسسه الوفاء، بیتا)، ج 19، صص111- 110.
142. مباهله يعني هر يک از دو طرف – که خود را محق و ديگري را بر باطل مي داند – طرف مقابل را نفرين کند تا خدا او را نابود سازد.
143. ابن سعد، همان، ج 1، ص 375.
144 . سید حسین حر، “صلح حدیبیه از منظر قرآن کریم”، فصلنامهی قرآنی کوثر، 15، صص 34 – 33.
145 . همان، ص 35.
146. ابومحمد عبدالملك ابن هشام، السيرة النبوية، (محقق: مصطفى السّقا و ديگران) (بيروت: دارالمعرفة، بى تا)، ج 1، ص 141.
147. ابن سعد، همان، ج 1، ص 128؛ ابوالقاسم عبدالرحمن بن عبدالله السهيلى، الروض الأنُف فى تفسير السيرةالنبوية لابن هشام، (تعليق: طه عبد الرءوف سعد) (بيروت: دارالفكر، 1420)، ج 1، ص 156.
148. على بن الحسين مسعودى، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج 2، (محقق: محمد محيى الدين عبدالحميد)، (مصر: السعادة، 1384 ق)، ص 277 ـ 276.
149. ابوالقاسم عبدالرحمن بن عبدالله السهيلى، الروض، همان، ج 1، ص 156؛ محمد بن يوسف الصالحى الشامى، سبل الهدى و الرشاد فى سيرة خير العباد، (محقق: عادل احمد عبدالموجود و على محمد معوض)، چاپ اول، (بيروت: دار الكتب العلميه، 1414)، ج 2، ص 154.
150. ر.ك: ابن هشام، همان، ج 1، ص 141.
151. ابن هشام، همان، ج 1، ص 141.
152. حسن بن فضل طبرسی، مکارم الأخلاق، چاپ چهارم، (قم، شریف رضی، 1370)، ص 219.
153. محمد بن مرتضی کاشانی، تفسير المعين، (محقق: حسين درگاهی)، چاپ اول، (قم: كتابخانه حضرت آيت الله العظمي مرعشي نجفي( ره)، ج 2، ص 838.
154 . آیت ا… مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلا، همان، ج 3، ص 263.
155 . علامه سید محمد حسین طباطبایی ، تفسیر الميزان، ج14، ص 86.
156. راغب اصفهانی، مفردات، ذیل واژه.
157. ارسطو، اخلاق نیکوماخوس، (مترجم: ابوالقاسم پورحسینی)، (تهران: دانشگاه تهران، 1356)، ج 1، ص 49.
158 . همان، ص 66.
159. ارسطو، اخلاق نیکو ماخوس، (مترجم: محمد حسن لطفی)، (تهران: طرح نو، 1377)، ص 31 ؛ شارل ورنر، حکمت یونان، (مترجم: بزرگ نادرزاد)، چاپ سوم، ( تهران: علمی و فرهنگی، 1373)، ص 158.
160. محمد بن محمد فارابی، سعادت در نگاه فارابی؛ ترجمه تحصیل السعادة و تنبیه علی سبیل السعادة، (مترجم: علی اکبر جابربی مقدم)، قم، الهدی، 1384، ص 12؛ ابوعلی مسکویه، تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق، چاپ سوم، (قم: بیدار، 1411)، ص 36.
161 . ابن مسکویه، همان، ص 40؛ مهدی حائری یزدی، کاوشهای عقل عملی، (تهران: مؤسسه مطالعات فرهنگی، 1361)، صص 8 – 7.
162 . شمس الملوک مصطفوی، “زایش اخلاق از دل تراژدی، دفاع از
