
کنشهای اجرایی در جامعه ایرانی نیز خصوصیات روانسنجی این مقیاس مورد بررسی قرار گرفت. جهت بررسی اعتبار فرم فارسی این مقیاس از آلفای کرونباخ که تأکید بر همسانی درونی دارد، استفاده شد. ضرایب آلفای کرونباخ برای نمره کلی مقیاس 97/0 و برای خرده مقیاس مديريت زمان، خودسازماندهی/ حل مسئله، مهار خود / بازداری، خود انگیزشی و خود نظمجویی هیجان به ترتیب 91/0، 93/0، 87/0، 83/0؛ و برای فهرست کنشهای اجرایی در ADHD نیز ضریب آلفای 92/0 به دست آمد؛ بنابراین مقیاس نارسایی کنشهای اجرایی از همسانی درونی و اعتبار قابل قبولی برخوردار است. از دیگر خصوصیات روانسنجی که برای مقیاس نارسایی کنشهای اجرایی محاسبه گردید، روایی صوری و روایی سازه میباشد. جهت بررسی روایی صوری مقیاس مذکور در اختیار سه تن از اساتید گروه روانشناسی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد قرار گرفت که هر سه این اساتید در مورد مناسب بودن سؤالهای این مقیاس اتفاقنظر داشتند؛ اما جهت بررسی روایی سازه و میزان انسجام درونی مقیاس مذکور با خرده مقیاسهای آن، ضرایب همبستگی بین خرده مقیاسها و نمره کل موردمحاسبه قرار گرفت. ضرایب همبستگی نمره کل با خرده مقیاس خود مدیریتی زمان، خودسازماندهی/ حل مسئله، خودکنترلی/ بازداری، خود انگیزشی و خود نظمجویی هیجان به ترتیب 89/0، 90/0، 84/0، 83/0 بود که همگی این ضرایب در سطح 001/0 معنادار بودند؛ بنابراین میتوان اذعان نمود که مقیاس نارسایی کنشهای اجرایی علاوه بر اعتبار، از روایی مطلوب و قابل قبولی نیز برخوردار میباشد (مشهدی، 1390)
مقیاس هوش هیجانی-تجدیدنظر شده (MSEIS)
پرسشنامهی هوش هیجانی (FEIS-41)، مقیاس هوش هیجانی از سوی شاته و بر پایهی الگوی سه مقولهای ساختهشده است. این مقیاس دارای 33 ماده بوده، همبستگی بالایی با پرسشنامهی بار-آن دارد. بااینحال به دلیل نداشتن پرسشهای معکوس پاسخ و احتمال ایجاد سوگیری در پاسخدهندگان، در آن تجدیدنظر شده و مادههای آن از 33 به 41 پرسش افزایشیافته است. پرسشنامهی جدید در مقیاس پنج رتبهای لیکرت (از کاملاً موافقم تا کاملاً مخالفم) نمرهگذاری میشود که از این میان 21 مورد معکوس پاسخ هستند. پایایی درونی بهدستآمده، برای این آزمون 85/. گزارششده است. آوستین288، سالکوفسکی289، هوانگ290 و مک کنی291، (2004) الگوی سه عاملی را برای این پرسشنامه پیشنهاد میکنند. این سه زیرمقیاس شامل نظمجویی هیجان، بهرهجویی از هیجان و ارزیابی هیجان میباشند. پایایی درونی برای مقیاس کلی هوش هیجانی 0/85 محاسبه شد. پایایی درونی برای زیرمقیاس ها به ترتیب 0/78، 0/68 و 0/76 به دست آمد. بشارت (2007) مشخصات روانسنجی نسخه فارسی این پرسشنامه را محاسبه کرد. او نیز همانند اوستین و همکاران (2004) مدل سه عاملی هوش هیجانی را پیشنهاد میکند. پایایی درونی کل پرسشنامه 0/89 به دست آمد و برای زیرمقیاس های نظمجویی هیجان، بهرهجویی از هیجان و ارزیابی هیجان به ترتیب 0/83، 0/78 و 0/81 به دست آمد. روایی این مقیاس نیز از طریق همبستگی این پرسشنامه با ملاکهای پیشرفت تحصیلی، سلامت روان و ناگویی هیجانی محاسبه گردید و نشان داده شد که این ابزار دارای روایی قابل قبولی است.
فرم کوتاه پرسشنامهی نظمجویی شناختی هیجان292 (CERQ-PShort)
این پرسشنامهیک ابزار 18 مادهای است و راهبردهای نظمجویی شناختی هیجان را در پاسخ به رویدادهای تهدیدکننده و تنیدگی زای زندگی در طیف 5 درجهای لیکرت از یک (هرگز) تا پنج (همیشه) برحسب 9 زیر مقیاس به این شرح میسنجد: ملامت خود، ملامت دیگری، نشخوارگری، فاجعهسازی، دیدگاهگیری، تمرکز مجدد مثبت، ارزیابی مجدد مثبت، پذیرش، تمرکز مجدد بر برنامهریزی. حداقل و حداکثر نمره در هر زیر مقیاس به ترتیب دو و ده و نمرهی بالاتر نشاندهندهی استفادهی بیشتر از آن راهبرد شناختی است. مادههای نسخه فارسی CERQ همسانی درونی (دامنهی آلفای کرونباخ 76/0 تا 0/96) خوبی دارد و ضرایب همبستگی باز آزمایی 0/51 تا 0/77 بیانگر پایایی مقیاس بود. همچنین الگوی ضرایب همبستگی بین خرده مقیاسهای این پرسشنامه و پرسشنامه افسردگی بک بیانگر روایی ملاکی همزمان مناسب نسخه فارسی CERQ هست (حسنی، 1390).
روش تجزیهوتحلیل اطلاعات
در اين پژوهش دادههای جمعآوریشده بعد از ثبت در نرمافزار SPSS بر اساس روشهای آمار توصيفي (ميانگين، انحراف معيار، همبستگي پيرسون) و استنباطی (رگرسيون چندگانه به روش گامبهگام) مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفتند.
فصل چهارم
یافتههای پژوهش
در اين فصل ابتدا اطلاعات جمعيت شناختي مربوط به آزمودنیهای پژوهش ارائه میشود و سپس به تجزیهوتحلیل توصيفي و استنباطي فرضيههاي ارائهشده در فصول قبل با استفاده از نرمافزار آماري SPSS 22 پرداخته میشود. در تجزیهوتحلیل توصيفي دادهها، پژوهشگر قصد دارد يافتههاي خام پژوهش را با استفاده از شاخصهاي آمار توصيفي طبقهبندي کند و در تجزیهوتحلیل استنباطي به آزمون فرضیهها و پاسخگویی به سؤالات پژوهش پرداخته میشود.
اطلاعات توصیفی
در اين پژوهش که نقش کنشهای اجرایی، نظمجویی شناختی هیجان و هوش هیجانی در پیشبینی علائم نارسایی توجه/ فزونکنشی بزرگسال مورد بررسی قرار میگیرد گروه نمونه شامل تعداد 317 نفر از دانشجویان کارشناسی (123 نفر) و کارشناسی ارشد (181نفر) دانشگاه خوارزمی کرج میباشد. دامنهی سنی شرکتکنندگان از 18 تا 34 سال بود.
شاخصهای توصیفی متغیرها
جدول 4-1 شاخصهای توصیفی میانگین و انحراف استاندارد متغیرهای پژوهش (علائم ADHD بزرگسال، نارسایی کنشهای اجرایی، راهبردهای نظمجویی شناختی هیجان و هوش هیجانی) را نشان میدهد.
جدول 4-1 شاخصهای توصیفی میانگین و انحراف استاندارد متغیرهای پژوهش (علائم ADHD بزرگسال، نارسایی کنشهای اجرایی، راهبردهای نظمجویی شناختی هیجان و هوش هیجانی)
متغیرها
تعداد
میانگین
انحراف استاندارد
علائم ADHD بزرگسال
298
31/04
8/26
مديريت زمان
298
37/28
10/04
خودسازماندهی
298
42/58
10/79
مهار خود
298
33/67
8/65
خود انگیزشی
298
21/22
5/87
خود نظمجویی هیجان
298
25/34
8/05
ملامت خود
298
5/32
1/86
پذیرش
298
5/43
1/93
نشخوارگری
298
5/94
1/72
تمرکز مجدد مثبت
298
4/85
1/69
تمرکز مجدد بر برنامهریزی
298
6/38
1/88
ارزیابی مجدد مثبت
298
6/14
1/85
دیدگاه گیری
298
6/02
1/88
فاجعهسازی
298
4/88
1/79
ملامت دیگری
298
4/23
1/56
نظمجویی هیجان
298
35/55
5/67
بهرهبرداری از هیجان
298
21/53
2/43
ارزیابی از هیجان
298
26/12
3/37
همانطور که در جدول 4-1 مشاهده میشود، خودسازماندهی از بین مؤلفههای نارسایی کنشهای اجرایی دارای بیشترین میانگین است. افراد موردمطالعه در راهبردهای نظمجویی شناختی هیجان، بالاترین میانگین را در تمرکز مجدد بر برنامهریزی داشتند. از بین مؤلفههای هوش هیجانی نیز نظمجویی هیجان دارای بیشترین میانگین است.
یافتههای استنباطی
جهت بررسی سؤالها و فرضیههای پژوهش، ابتدا به بررسی نتایج تحلیل رگرسیون از شاخص آماری همبستگی و ماتریس همبستگی استفاده گردید و نتایج آن در جدول زیر ارائهشده است. پیش از اجرای تحلیل، دادههای از دست رفته به روش حذف زوجی از تحلیل کنار گذاشته شدند و همچنین 6 متغیر پرت چندمتغیری به روش مهالانوبیس از تحلیل کنار گذاشته شدند و تعداد 304 نفر از شرکتکنندگان در مطالعه باقی ماندند.
جدول 4-2 . ماتریس همبستگی نارسایی کنشهای اجرایی، راهبردهای نظمجویی شناختی هیجان، هوش هیجانی و علائم ADHD بزرگسال (N=304)
1.
علائم ADHD
2.
مدیریت زمان
3.
خودسازماندهی
4.
مهار خود
5.
خود انگیزشی
6.
نظمجویی هیجان
7.
ملامت خود
8. پذیرش
9.
نشخوار گری
10. تمرکز مجدد مثبت
11.
تمرکز مجدد بر برنامه ریزی
12.
ارزیابی مجدد مثبت
13.
دیدگاه گیری
14.
فاجعه سازی
15.
ملامت دیگری
16.
نظمجویی هیجان
17.
بهرهبرداری از هیجان
18.
ارزیابی از هیجان
1
1
2
0/64**
1
3
0/69**
0/66**
1
4
0/69**
0/58**
0/74**
1
5
0/74**
0/70**
0/69**
0/66**
1
6
0/66**
0/51**
0/52**
0/70**
0/57**
1
7
0/32**
0/17**
0/14*
0/31**
0/20**
0/27**
1
8
0/16**
0/14**
0/08
0/14*
0/14*
0/16**
0/26**
1
9
0/25**
0/27**
0/23**
0/27**
0/23**
0/36**
0/35**
0/43**
1
10
-0/01
-0/06
-0/04
-/01
-0/04
-0/13*
0/10
0/08
-0/11*
1
11
-0/22**
-0/22**
-0/26**
-0/24**
-0/20**
-0/21**
0/15**
0/15**
0/05
0/40**
1
12
-0/18**
-0/14*
-0/21**
-0/20**
-0/19**
-0/22**
0/08
0/18**
0/02
0/36**
0/53**
1
13
-0/05
-0/08
-0/08
-0/08
-/07
-0/11
0/11
0/14*
0/05
0/39**
0/50**
0/45**
1
14
0/46**
0/34**
0/29**
0/34**
0/28**
0/45**
0/32**
0/25**
0/52**
-0/13*
-0/08
-0/11*
-0/06
1
15
0/31**
0/22**
0/31**
0/33**
0/28**
0/24**
0/08
0/05
0/15**
0/03
-0/07
-0/10
-0/01
0/36**
1
16
-0/29**
-0/25**
-0/29**
-0/27**
-0/28**
-0/20**
-0/12*
-0/03
0/06
0/10
0/36**
0/35**
0/33**
-0/09
-0/16**
1
17
-0/09
-0/10
-0/06
-0/02
-0/05
-0/21**
-0/08
-0/15**
-0/09
0/16**
0/12*
-0/04
0/14*
-0/20**
-0/05
0/28**
1
18
0/09
0/05
0/12*
0/13*
0/05
0/16**
0/02
-0/01
0/06
-0/03
-0/03
0/004
0/05
0/16**
0/15**
**0/32
0/15**
1
**P0/01 و *P0/05
بر اساس جدول 4-2، مشاهده میشود که نارسایی در کنشهای اجرایی مدیریت زمان، خودسازماندهی/حل مسئله، مهار خود، خود انگیزشی و خود نظمجویی هیجان با علائم ADHD بزرگسال رابطهی مستقیم دارد. ضرایب همبستگی این متغیرها با علائم ADHD بزرگسال به ترتیب 0/64، 0/69، 0/69، 0/74، 0/66 میباشد که در سطح 0/01 معنادار است. فرضیهی اول در مورد رابطهی مستقیم بین نارسایی کنشهای اجرایی و علائم ADHD بزرگسال بود و همانطور که مشاهده میشود این فرضیه تأیید میشود.
ضرایب همبستگی راهبردهای سازش نایافتهی نظمجویی شناختی هیجانی ملامت خود، نشخوارگری، فاجعه سازی و ملامت دیگری با علائم ADHD بزرگسال به ترتیب 0/32، 0/25، 0/41، 0/31 میباشد که در سطح 0/01 معنادار است. همچنین همانطور که مشاهده میشود ضرایب همبستگی راهبردهای سازش یافتهی نظمجویی هیجان تمرکز مجدد مثبت، تمرکز مجدد بر برنامهریزی، ارزیابی مجدد مثبت و دیدگاه گیری با علائم ADHD به ترتیب -0/01، -0/22، -0/18 و -0/05 میباشد که این ضرایب فقط برای تمرکز مجدد بر برنامهریزی و ارزیابی مجدد مثبت در سطح 0/01 معنیدار است. اما از بین راهبردهای سازش یافته نظمجویی هیجان پذیرش با علائم ADHD بزرگسال رابطهی مستقیم داشت و ضریب همبستگی متناظر با آن 0/16 است که در سطح 0/01 معنیدار است. بخش اول فرضیهی دوم در مورد رابطهی مستقیم بین راهبردهای سازش نایافته و علائم ADHD بزرگسال با توجه به نتایج تأیید میشود اما بخش دوم فرضیه دوم مبنی بر وجود رابطهی معکوس بین راهبردهای سازش یافته و علائم ADHD بزرگسال بهطور کامل تأیید نمیشود.
ضرایب همبستگی مؤلفههای هوش هیجانی، نظمجویی هیجانی، بهرهبرداری از هیجان و ارزیابی از هیجان با علائم ADHD بزرگسال به ترتیب -0/28، -0/09 و 0/09 میباشد که در سطح 0/01 فقط همبستگی نظمجویی هیجانی معنیدار است. فرضیه
