منابع پایان نامه با موضوع آموزش عالی، سرمایه فرهنگی، ایفای نقش، هویت جنسیتی

ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻮﺟﻮﺩ، ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺗﻨﺎﺳﻠﯽ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﮐﻮﺩﮎ ﻭ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﮊﻧﺘﻴﮑﯽ ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽ ﺁﯾﺪ. (زرین‌جوی‌ و عباسپور، 1391: 85).
3-3 منابع پرسشنامه
در این تحقیق برای پرسشنامه نگرش به آموزش عالی به صورت تلفیقی از دو پرسشنامه لاتین که در دو تحقیق مختلف به کار گرفته شده بود، ترجمه و مورد استفاده قرار گرفت. اولین پرسشنامه از تحقیق فارنهام و مک‌مانس177(2004) در تحقیقی تحت عنوان نگرش دانش‌آموزان به آموزش عالی بوده و پرسشنامه دوم از تحقیق پام ماراس (2007) که در تحقیقی مشابه به بررسی نگرش دانش‌آموزان به آموزش عالی پرداخته شده؛ گرفته شده است.
برای پرسشنامه هویت نقش جنسیتی نیز به صورت تلفیقی از پرسشنامه بم (1981) و پرسشنامه‌ای که توسط اعظم تندرو (1389) تهیه شده بود استفاده، و تعدادی گویه نیز توسط محقق به پرسشنامه اضافه گردید. در رابطه با پرسشنامه مربوط به سرمایه فرهنگی از پرسشنامه شارع‌پور و خوش‌فر (1381) استفاده شد، و تعدادی گویه نیز توسط محقق به آن افزوده شد.
3-3-1 ابزار اندازه‌گیری (روایی، اعتبار و نمره‌گذاری)
همان طور که در قسمت قبل ذکر شد در این تحقیق برای سنجش نگرش دانش‌آموزان به آموزش عالی به صورت تلفیقی از دو پرسشنامه استفاده شد، پرسشنامه فارنهام و مک‌مانس که ضریب آلفای این پرسشنامه (76/0)، و پرسشنامه پام ماراس که ضریب آلفای آن (81/0) محاسبه شده بود. در قسمت هویت نقش جنسیتی پرسشنامه بم با ضریب آلفای (80/0) و پرسشنامه تندرو با ضریب آلفای (78/0) محاسبه شده بود، و نیز پرسشنامه سرمایه فرهنگی شارع‌پور و خوش‌فر با ضریب آلفای (75/.)محاسبه شده بود. برای سنجش پایایی پرسشنامه، ضریب آلفای پرسشنامه‌های مذکور در مطالعۀ کنونی نیز محاسبه شد.
پرسشنامه تحقیق حاضر بر اساس مقياس 5 درجه‌اي ليكرت، براي سنجش نگرش اعضاء نمونۀ پژوهش به آموزش عالی و رابطۀ آن با سرمایۀ فرهنگی و هویت نقش جنسیتی با 139 گویه تنظيم شده بود، که سهم مشخصات فردی 16 گویه، متغیر نگرش به آموزش عالی 28 گویه، متغیر سرمایه فرهنگی 35 گویه و متغیر هویت نقش جنسیتی 60 گویه بوده است. پس از انتخاب پرسش‌ها و تنظيم پرسشنامه اوليه، در اختيار تعدادي از کارشناسان، خبرگان و متخصصين در زمينه‌هاي علوم اجتماعي، جامعه شناسي، آمار و روش تحقيق قرار گرفت تا مشخص کنند؛ که آيا پرسشنامه، پرسش‌ها و فرضيه‌هاي تحقيق را مي‌سنجد و درجه اهميت آنها چقدر است؟ سپس با انجام اصلاحات در پرسشنامه اوليه، روائي پرسشنامه تاييد گرديد. برای تعیین پایایی و با هدف محاسبه هماهنگی درونی پرسشنامه‌ها نیز گویه‌های پرسشنامه روی 40 تن از نمونه پژوهش به تفکیک جنسیت (دختر 20پرسشنامه و پسر 20 پرسشنامه) اجرا، و از ضريب آلفاي كرونباخ استفاده گرديد، که پس از بررسی، 40 گویه از کل پرسشنامه (کنار گذاشتن گویه‌های بی‌پاسخ) با هدف بالا بردن پایایی و کم کردن حجم آن از پرسشنامه اصلی حذف گردید. بنابراین گویه‌های نگرش به آموزش عالی به 26 گویه، متغیر سرمایه فرهنگی به 19 گویه و متغیر هویت نقش جنسیتی به 38 گویه تقلیل یافت. پس از حذف گویه‌های مذکور از کل پرسشنامۀ سه متغیری، ميزان آلفا برای متغیر نگرش بیرونی به آموزش عالی (74/0)، متغیر نگرش درونی به آموزش عالی (72/0)، متغیر سرمایه فرهنگی (80/0) و برای متغیر هویت نقش جنسیتی برابر با (83/0) محاسبه گرديد. به منظور تجزيه و تحليل داده‌هاي جمع آوري شده از نرم افزار spss 15 استفاده شد.
چنانکه ارقام مندرج در جدول شماره یک نشان می‌دهند، نتیجۀ برآورد پایایی معرف‌های متغیر نگرش بیرونی به آموزش عالی، نگرش درونی به آموزش عالی، سرمایه فرهنگی و هویت نقش جنسیتی حاکی از آن است که مقدار ضریب آلفا به ترتیب (74/0)، (72/0)، (80/0) و 83/0) در سطح مطلوبی است. بنابراین گویه‌های هر سه متغیر از پایایی لازم برخوردارند.

نگرش درونی به اموزش عالی
ضریب آلفا
72/0

تعداد گویه
10
نگرش بیرونی به آموزش عالی
ضریب آلفا
74/0

تعداد گویه
16
سرمایه فرهنگی
ضریب آلفا
80/0

تعداد گویه
19
هویت نقش جنسیتی
ضریب آلفا
83/0

تعداد گویه
38
جدول3-3-1
برای نمره‌گذاری گویه‌های نگرش درونی و بیرونی به آموزش عالی، ابتدا بر اساس طیف لیکرت، تمام گویه‌ها را هم‌سو و هم‌جهت نمودیم؛ به نحوی که بالاترین نمره نشان‌دهندۀ نگرش مثبت به بعد مذکور، و کمترین نمره بیانگر نگرش منفی به آن بعد باشد. با توجه به این که 16 گویه در بعد نگرش بیرونی به آموزش عالی وجود دارد، حداکثر نمره نظری در بعد بیرونی 80 و حداقل نمره 16 است. همچنین میانگین نمره نظری این بعد 32 می‌باشد. اما در بعد درونی نگرش به آموزش عالی 10 گویه وجود دارد، که حداکثر نمره نظری این بعد 50 و حداقل نمره آن 10 است، ضمن این که معدل نظری این بعد 20 می‌باشد.
گویه‌های پرسشنامه سرمایه فرهنگی نیز به همین صورت هم‌سو و هم‌جهت شدند، به گون‌ای که بالاترین نمره نشان‌دهندۀ سرمایه فرهنگی بالا و پایین‌ترین نمره نشان‌دهندۀ سرمایه فرهنگی پایین است. بعد تجسم‌یافته با 6 گویه، حداکثر نمره نظری آن 30 و حداقل نمره این مؤلفه 6 است، ضمن این که میانگین نمره نظری این مؤلفه 12 است. بعد عینیت‌یافته با 7 گویه، دارای حداکثر نمره نظری 35 ، حداقل نمره آن 7 و میانگین نمره نظری این مؤلفه 14 می‌باشد. بعد نهادینه شده نیز با 6 گویه، نمره نظری آن، همانند بعد تجسم‌یافته است.
برای پرسشنامه هویت نقش جنسیتی نیز همین کار صورت گرفت، به نحوی که بالاترین نمره نشان‌دهندۀ نگرش مدرن و پایین‌ترین نمره بیانگر نگرش سنتی دانش‌آموزان است. با توجه به این که در بعد نقش‌های اجتماعی از21 گویه استفاده شده است، لذا حداکثر نمره نظری آن 105 و حداقل نمره 21 است. میانگین نظری این مؤلفه 42 می‌باشد. بعد عدالت اجتماعی با 7 گویه، حداکثر نمره نظری آن 35 و حداقل نمره 7 است. میانگین نظری این مؤلفه 14 می‌باشد. همچنین بعد صفات شخصیتی با 10 گویه، حداکثر نمره نظری آن 50 و حداقل نمره 10 می‌باشد. میانگین نمره نظری این مؤلفه 20 است. در ذیل به ابعاد هویت نقش جنسیتی و زیرمجموعه‌های آن پرداخته شده است.
3-3-2 هویت جنسیتی و عدالت جنسیتی
عدالت جنسيتي به معناي رعايت تناسب زنان و مردان در دسترسي به همة امكانات فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي است به گونه‌اي كه در حق هيچ كدام ستم يا اجحافي نشود (آذربایجانی، 1388: 81). حقوق، نقشی بسیار اساسی و مهم و تأثیرگذار در مسیر عدالت دارد. دلیل این امر نیز به وضوح روشن است، زیرا عدالت در پرتو حقوقِ برابر تحقق می‌یابد و نقش حقوق در شکل‌گیري عدالت و اجراي آن به صورت واضح روشن و صریح است. با مروری بر ادبیات هویت نقش‌های جنسیتی میان دو دیدگاه اسلام و فمینیسم، شاهد نظرات متفاوتی از سوی هر دو دیدگاه هستیم، فمینیسمت‌ها بر برابری میان زن و مرد تأکید دارند و اسلام علاوه بر این که بر برابری میان دو جنس قائل است برتناسب میان آنان نیزتأکید دارد. یعنی حقوق زن و مرد مساوی است ولی مشابه نیست. در این بخش به هر دو مورد برابری و تناسب میان دو جنس اشاره می‌شود.
3-3-2-1 تساوی
در روزگار سنت، انتظارات خانواده برای آیندۀ دختران زمینه ساز «دلسردی» ایشان از ادامه تحصیل بوده است. بسیاری از پدرها و مادرها مربیان و کارفرماها معتقد بودند که دختر سرانجام ازدواج می‌کند و تحت تکفل مرد قرار می‌گیرد پس چه فایده‌ای دارد که برای موفیت در مدرسه تلاش کند. این تصورات از صافی ذهن دختران می‌گذشت و رفته رفته موفقیت در نقش‌های خانگی را جایگزین موفقیت تحصیلی می‌کرد. (ابوت والاس، 1381: 84). اما فمینیست‌ها در مخالفت با چنین رویکردی، قائل به تساوی و تشابه حقوق بین زن و مرد هستند. آنها برای دست‌یابی به عدالت اجتماعی، تساوی‌سازی کامل حقوقی زنان با مردان را مهمترین گام می‌دانستند، اگرچه بعداً این دیدگاه توسط خودشان مورد تشکیک قرار گرفت، آن‌ها متوجه شدند با وجود طرح تساوی؛ هنوز بسیاری از زنان از حقوق کامل خویش برخوردار نیستند؛ زیرا حقوق مساوی، متناسب با جایگاه اجتماعی زنان نمی‌باشد، از اینرو زنان نیازمند حقوقی ویژه هستند تا موقعیت اجتماعی خاص و متفاوت آن‌ها را نسبت به موقعیت مردان، به خصوص در حوزة حقوق مربوط به توالد و تناسل و نهاد خانواده به رسمیت بشناسد. با این وجود، در تعیین این که چه هنگامی حقوق ویژه، متناسب‌تر از حقوق مساوی است، میان آن‌ها اختلاف نظر به وجود آمد و آرای متعددی ذکر گردید. از اینرو، عده‌ای از فمینیست‌ها این نظریه را مطرح کردند که باید گفتمان حقوقی را گسترش داد تا به واسطه آن بتوان به ایده‌های مشترک درباره تعیین محورهای تساوی دست یافت (حسنی، 1383: 17). با توجه به برابری بین زن و مرد می‌توان گفت، در شرایطی حضور روزافزون زنان در دانشگاه‌ها را شاهد هستیم که توسعۀ آموزش عالی برای زنان و مردان، بدون هر گونه تبعیض و به دور از هر گونه نگرش جنسیتی به زنان؛ در مقابل مردان، صورت گرفته است. در طول این سه‌دهۀ اخیر که این عمل محقق شده زمینۀ رشد توانمندی‌های زنان را به گونه‌ای فراهم نمود، که در همۀ لایه‌های دستگاه‌های سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و… حضور زنان چشمگیر و فزاینده شده است.
در زمینۀ اشتغال نیز در سال‌های اخیر، سهم زنان در کسب و کارهای خصوصی به اندازه کارهای دولتی روند رو به رشدی را طی کرده است. بسیاری از دولت‌ها در بحران‌های اقتصادی توانسته‌اند با اتخاذ تدابیر و سیاست‌هایی و یا بهره‌مندی از نیروی کار زنان بر بحران‌های جامعۀ خود فایق آیند. در حال حاضر، در کشور ایران نیز زنان دیگر خانه‌نشین نیستند بلکه متقاضیان مهارت دیده و دارای تحصیلات عالیه‌ای هستند که از این نظر از مردان برتری یافته‌اند (زرین‌جوی‌الوار و عباسپور، 1391: 81).
3-3-2-2 تناسب
تناسب از دیدگاه اسلام عنوان شده است و تأکید بر متناسب بودن نقش‌ها، وظایف، کارکردها و…. با جنسیت دارد. تناسب یعنی علی‌رغم حضور دختران در دانشگاه‌ها به مانند پسران، نظام آموزشی دختران و پسران تا حدودی متفاوت و متناسب با کارکردها و ویژگی‌های هر یک از دو جنس تنظیم گردد، پسران آموزش‌های لازم را به منظور ایفای نقش سرپرست خانواده و دختران آموزش‌های خاص را به منظور ایفای نقش مادری فراگیرند، سیستم‌های حمایتی خاص از زنان در قالب، متناسب‌سازی ساعات اشتغال با شرایط ویژه خانگی زن به عنوان مادر و همسر، مناسبت ساعات آموزشی دختران با شرایط خانوادگی آنان، توسعه اشتغالات نیمه وقت و مشاغل خانگی زنان، ایجاد فرصت‌های خاص برای دختران در رشته‌های متناسب از جمله دانش خانواده، پرستاری، مامایی و تعلیم و تربیت در کنار ایجاد سیستم‌های حمایتی خاص از پسران از جمله به منظور تسهیل شرایط ازدواج و امکان تکفل خانواده.
بر اساس حكمت الهى بین زن و مرد تناسب وجود دارد و تفاوت‏ها به خاطر ایجاد تناسب بین آن دو است، مثلاً اگر همه انسان‏ها مرد بودند و زنان نیز از لحاظ جسمى و روحى و روانى مانند مردها بودند، مكمّل یكدیگر نبودند، بنابراین تفاوت‏هاى زن و مرد تناسب است، نه نقص و كمال. قانون خلقت، خواسته است با این تفاوت‏ها تناسب بیشترى میان زن و مرد كه براى زندگى مشترك ساخته شده‏اند به وجود آورد (مطهری، 1352: 175) .
همان‌طور که ملاحظه شد دیدگاه اسلام متفاوت با دیدگاه فمنیست‌هاست. درحالی که فمنیست‌ها بر تساوی میان زن و مرد، تحت هر شرایطی تأکید می‌کنند، نظر اسلام بر تناسب بین آنهاست. یعنی زن به علت طبیعت آفرینشش، نمی‌تواند در کارهای سختی همچون کارهای ساختمانی، به مانند مرد کار کند، اما مرد به همان علت، توانایی کارهای سخت و خشن را دارد.
3-3-3 هویت جنسیتی، نقش‌ها و انتظارات
منظور از نقش، مجموعۀ وظایف و مسئولیت‌هایی است که زن یا مرد در هر محیطی بر عهده دارند. نقش‌ها هستند که انتظارات افراد ازیکدیگر را شکل می‌دهند. شخص برای این که بتواند از موقعیت متناسب و مورد نیاز خود در خانواده و یا اجتماع برخوردار باشد باید وظایف و مسئولیت‌هایش را بشناسد و به انتظاراتی که از آن نقش می‌رود، عمل کند. در این تحقیق نقش‌هایی که از افراد انتظار می‌رود، متوجه نقش‌های خانوادگی، تحصیلی، شغلی و