صنعتي با 26/5 درصد، فعالیتهاي بازرگاني با 20/7 درصد و فعالیتهاي آموزشي با 15/3 درصد به ترتی مرامهاي اوم تا سوم را به خود اختصاص دادهاند.همین روند در استان البرز نیز وجود داشته به طوري كه اين سه فعالیت به ترتی با 31/5 درصد و 22/9 درصد و 13/9 درصد باالترين سهم را در ايجاد ظرفیتهاي شغلي داشتهاند.
-2-4-2-3 نقش غالب و گرايشهاي اقتصادي شهرهاي استان
در طرح آمايش استان البرز، با تاكید بر عر ه خدمات تخصصي كشاورزي، عملكرد غال شهرهاي استان نیز به صورت زير تعريف شده است:
كرج بزرگ: خدماتي ـ صنعتي شهريار: كشاورزي ـ خدماتي قدس: خدماتي مالرد: خدماتي ـ كشاورزي
ماهدشت: خدماتي ـ كشاورزي
در طرح مجموعه شهري تهران، كرج قشبي منشرهاي، شهريار به همراه انديشه به عنوان مركز تسريی رشد براي ارائه خدمات تخصصي و كشاورزي و ماهدشت به عنوان مركز تسريی رشد ديگري براي ارائه خدمات تخصصي ـ صنعتي تعريف شده، اما شهرهاي رجمعیت مالرد و قدس در اين میان نرشي نیافتهاند.
محاسبه ري مكاني فعالیتهاي اقتصادي گوياي آن است كه استان البرز در زمینه فعالیتهاي ايه كشاورزي و صنعت ـ ساخت داراي مزيت نسبي است و اين مشاغل ايه، به مشاغل تبعي چون حمل و نرل، آب و برق و گاز و عمدهفروشي و خردهفروشي مزيت نسبي در حوزه داده است.
بايد توجه داشت كه طبق جدوم فوق، كشاورزي در حوزه داراي مزيت نسبي بااليي است.ولي همانشور كه در بحث روند تحوالت فعالیتها ديده شد، فعالیتهاي كشاورزي طي سامهاي اخیر با كاهش مواجه بوده است.علت اين امر، گسترش مناطق شهري و
كاركردهاي صنعتي به همراه رشد جمعیت است كه بورس بازي زمین را دامن زده
است.اين هر دو عامل موج
گرديده كه سهم روزافزوني از ارا
ي حاصلخیز زراعي به
تدريج تغییر كاربري داده و سهم بیشتري از منابی محدود آب حوزه به مصارف
غیركشاورزي اختصاص يابد.
مناً بررسيها نشان ميدهد كه استان در زمینه معادن و عیت مساعدي ندارد و توان
فعالیت معدني حوزه ناچیز است.اما معادن شن و ماسه شهريار از نظر تامین مصالح
ساختماني اطراف به خصوص تهران نرش قابل توجهي دارند.
-3-4-2-3 روند تحوالت اشتغال شهر کرج
نزديكي شهر كرج به عمدهترين كانون تحوالت ملي، موج
گرديد اين شهر
بس از تهبران
و همزمببان بببا آن تحببوالت زيببادي را از سببر بگذرانببد.سببیر عمببومي ايببن تحببوالت بببه سببمت
كبباهش جببواني جمعیبببت همببراه بببا افبببزايش نببرخ بیكبباري در شبببهر، كاسببته شببدن از سبببهم
كشاورزي در ساختار اقتصاد شهر و گرايش به سمت افزايش نرش بخش خبدمات همبراه ببا
حدظ اهمیت نرش صنعت اقتصاد شهر بوده است.
براساس اطالعات سرشماري سام هاي 1355، 1365، 1375 و 1385جمعیت شهر طبي
30 سام نزديك به 10 برابر شده است.از آنجائي كه عامل عمده اين افزايش مهاجرت افراد
جوياي كار باالي 10 سام به سمت مركز كشور بوده و همچنین به دلیل اعمام سیاستهاي
كنترم جمعیت، سهم افزايش يافته به جمعیت 10 سام به بباالي شبهر كبرج ببیش از جمعیبت
زير 10 سام بوده است .بدين ترتی كه جمعیت 10 سام به باالي شهر كبرج از 69 درصبد
كل جمعیت در سام 1355 به 86/4 درصد كل جمعیت در سام 1385 رسیده است.
همچنین تركی اقتصادي جمعیبت 10 سبام ببه بباالي شبهر كبرج از 37/1 و 62/9 درصبد
بین فعام و غیرفعام در سام 1355 به 39/6 و 60/4 درصبد در سبام 1385 تغییبر كبرده
است .بررسي دقیرتر نشان مي دهد كه افزايش جمعیت غیرفعبام عمبدتاً معلبوم افبزايش گبروه
محصببلین بببوده اسببت.ايببن امببر حبباكي از بهبببود نسبببي سببشح رفبباه اجتمبباعي و اقتصببادي و
فرهنگي خانوارها و گرايش بیشتر جوانان به تحصیل و عدم اجبار ببه كبار زودهنگبام ببوده
است.
بمناً بررسببي تركیبب جمعیبت فعببام شببهر كبرج نیببز حبباكي از تغییبر نببرخ بیكبباري از 4/5
درصببد در سببام 1355 بببه 18/5 درصببد در سببام 1365 و سببیس بببه 8/5 درصببد در سببام
1375 و 12/1 درصد در سام 1385 بوده است.افزايش شبديد نبرخ بیكباري در دهبه 65 ـ
1355 معلوم بحران هاي ناشي از مهاجرت هباي
بس از انربالب 1357 و جنبگ تحمیلبي و
كاهش نرخ بیكاري در دهه 75 ـ 1365 معادم
ايان يبافتن جنبگ در كشبور و تبالش ببراي
عادي ساي فعالیت هاي اقتصبادي در كشبور مبي باشبد . بمن اينكبه در مجمبوع در طبوم 30
سام 1355 تا 1385 افزايش جمعیت شهر كرج كه بخش اعظم آن را سیل بیكاران جويباي
كار تشكیل مي داده است، خود به خود افزايش نبرخ بیكباري را ببه دنببام آورده اسبت.جبدوم
زير تغییرات تركی
اقتصادي جمعیت شبهر كبرج را در سبامهباي 1355، 1365، 1375
و 1385نشان ميدهد :
جدول :12-3تحوالت تركیب اقتصادي جمعیت شهر كرج در سالهاي 1355ـ 1365ـ 1385 – 1375
سال
جمعیت كل
جمعیت 10
فعال
غیرفعال
نرخ فعالیت
نرخ اشتغال
نرخ بیكاري
نرخ تكفل
سال به باال
شاغل
بیكار
كل
1355
137926
95092
33710
1594
35304
59788
37/13
95/5
4/5
4/1
1365
273873
186383
58710
10993
69703
116670
37/4
84/2
15/8
4/7
1375
940968
747886
225692
21011
246703
501183
33
91/5
8/5
4/2
1385
1386030
1198190
416308
57710
474018
717480
39/6
87/8
12/2
3/4
نرخ رشد 65ـ1355
7/1
7
5/7
21/3
7
6/9
نرخ رشد 75ـ1365
13/1
14/9
14/4
6/7
13/5
15/7
نرخ رشد 1375-85
3/9
4/8
6/3
10/6
6/7
3/7
نرخ رشد 85ـ1355
8
8/8
8/7
12/7
9
8/6
میزان افزايش 30 ساله
1248104
1103098
382598
56116
438714
657692
مأخذ : سرشماري عمومي ندوس و مسكن ـ شهر كرج سامهاي 1355 ـ 1365 ـ .1375
الزم به ذكر است كه بررسي ساختار
و اشبتغام بخشبي، نیباز ببه اطالعبات شباغالن سبه بخبش اقتصبادي
دارد كه اين اطالعات در سام 1385 هنوز منتشبر نشبده اسبت.بنبابراين ايبن بررسبي در دوره 1355 تبا
1375 كه اطالعبات آن موجبود اسبت انجبام مبيگیبرد.بررسبي تحبوالت سباختار اشبتغام بخشبي در شبهر
كرج حاكي از كباهش سبهم كشباورزي در سباختار اشبتغام شبهر كبرج از 6 درصبد كبل شباغلین در سبام
1355 معادم 2015 ندر تا 1/7 درصد شاغلین در سام 1365 معادم 998 ندر ميباشد.اين كاهش در
حالي است كبه تعبداد شباغالن شبهر ببا افبزايش ترريببي 75 درصبد مواجبه ببوده اسبت.ايبن آمبار حباكي از
تغییر ساختار اشتغام در شهر و كاسته شدن از نیروي كشاورزي در آن بوده كبه ببه دنببام
بیعف شبدن
تانسیل هاي كشاورزي منشربه بیش آمبده اسبت.همچنبین علیبرغم كباهش سبهم صبنايی تولیبدي در سباختار
اشتغام شهر كرج از 29 درصد در سام 1355 به 22 درصد در سام 1365، قدر مشلق تعداد شاغالن
در اين گروه افزايش داشته است.هر چند اين میزان افبزايش در تعبداد شباغالن بخبش نباچیزي حبدود 13
درصببد از كببل 25000 ندببر شبباغل ا ببافه شببده بببه شببهر كببرج طببي دهببه 65ـبب1355 را تشببكیل مببيداده
است .بدين ترتی
نزديك به 90 درصد از شاغالن ا
افه شده به شهر كرج عمدتاً به بخش خدمات جبذب
شده اند .گسترش شهر و مركزيت آن منجر به حضور خدمات عمومي و همچنین خدمات تجاري در شبهر
كرج گرديد و اين امر زونه ايبن بخبش را در سباختار اشبتغام شبهر در طبوم دهبه 65ـب1355 سبنگینتبر
نمود .و
ی در طوم دهبه 75ـب1365 نیبز ببه همبان منبوام سبام 1365 بباقي مانبده اسبت.ببدين معنبي كبه
شاغالن بخش 1/7 درصد از كل شاغالن و صنايی تولیدي 24درصد از كل شاغالن و
عي مشابه سام
1365 را داشتهاند.
در مجموع در طوم 20 سام 75 ـ1355 از حدود 191982 ندر شاغل ا افه شده به شهر كبرج حبدود
1 درصببد بببه بخببش كشبباورزي، حببدود 24 درصببد بببه بخببش خببدمات تولیببدي، 11 درصببد بببه صببنعت
سبباختمان، حببدود 33 درصببد بببه خببدمات تجبباري و ببباالخره حببدود 30 درصببد بببه خببدمات عمببومي جببذب
شده ند .بدين ترتی
جمعاً بخش خدمات 63 درصد از شاغالن ا
افه شده را به خود جذب كبرده اسبت كبه
ايببن نشببان از گسببترش شببديد ايببن بخببش در سبباختار اشببتغام شببهر كببرج در طببوم دو دهببه ببس از انرببالب
ميدهد.
جدول :13-3 توزيع واحدهاي فعالیت در مناطق 9 گانه شهر كرج به تفكیك گروههاي عمده در بخشهاي سه گانه در سال
1381
رديف
كدفعالیت
نوع فعالیت
منطقه1
منطقه
منطقه3
منطقه
منطقه5
منطقه6
منطقه7
منطقه
جمع
2
4
9
1
الف
كشاورزي و شكار و جنگلداري
20
20
26
22
13
8
4
15
128
2
ب
ماهیگیري
1
1
2
3
ک
استخراج معدن
1
1
2
4
ت
صنعت – ساخت
89
571
1322
575
1128
505
632
712
6337
5
ث
تامین برق وگاز وآب
19
8
15
4
14
6
10
10
86
6
ج
ساختمان
151
38
119
101
157
56
94
118
834
7
چ
عمده فروشي ها وخرده فروشي ها
4578
1868
379
2054
4251
2076
2668
3887
25172
وتعمیروسايل نرلیه موتوري
8
ح
هتل ورستوران
234
133
146
95
175
91
116
157
1147
9
خ
حمل ونرل وانبارداري وارتباطات
114
76
118
54
79
49
83
137
710
10
د
واسشه گريهاي مالي
99
26
43
12
46
21
46
92
385
11
ذ
مستغالت – اجاره وفعالیتهاي
653
163
588
304
492
327
479
516
3525
كاروكس
12
ر
اداره امور عمومي ودفاع وتامین
88
39
36
23
41
22
36
75
360
اجتماعي اجباري
13
ز
آمـــــــوزش
273
81
21
108
182
80
216
218
1373
14
ژ
بهداشت ومددكاري اجتماعي
397
62
143
90
120
72
118
279
1281
15
س
سايرفعالیتهاي خدمات عمومي
578
277
450
323
456
302
396
361
3152
واجتماعي وشخصي
16
ض
دفاتر وادارات مركزي
7
1
3
5
16
17
ش
خانوارهاي معمولي داراي مستخدم
3
3
جمی كل
8113
3364
7012
3766
7163
3615
4898
6582
44513
مأخذ: مرکز آمار ايران..
بخش عمده مر اكز فعالیت مسترر در شهر كبرج متعلبق ببه بخبش خصوصبي اسبت كبه غالبباً از واحبدهاي فعالیت كوچك، زير 10 ندر كاركن تشكیل شدهاند.اين گرايش به صورت مشابه در انواع گروههاي عمده در بخشهاي سه گانه شهر كرج وجود دارد به جز گروه اداره امور عمومي ـ دفاع و تامین اجتماعي كه تعلق به بخش دولتي دارد و همچنین گروه آموزشي كه روام بر ميباشد بدين معني كه واحدهاي ببزرگ و كوچك فعام در اين دو گروه از لحاظ تعداد نزديك به يكديگر ميباشند من اينكه مديريت
