با در نظر گرفتن متغیرهاي کنترلی، در شرکتهای پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران است.
در این رساله محقق پس از ساختن فرضیهها شروع به جمعآوری اطلاعات برای آزمون فرضیهها کرده است. در این راستا پس از مشخص شدن نمونه به جمعآوری اطلاعات پرداخته‌شده است. همچنین با استفاده از تکنیکهای آماری و تکنولوژی استفاده از نرمافزارهای کامپیوتری به تجزیه‌وتحلیل و آزمون فرضیه پرداخته‌شده است. هدف این فصل را در سه بخش زیر میتوان خلاصه کرد:
کلیات روش پژوهش
مروری بر روش پانل دیتا در اقتصادسنجی
معرفی مدلها و متغيرهاي مورد استفاده در آنها
3-2- تعریف پژوهش
در مباحث علمی، غالباً مفاهیم پژوهش و روش علمی به صورت مترادف به کار برده میشوند. هر چند بین این دو واژه وجوه مشترك معنایی وجود دارد، ولی تفکیک آنها موجب تشخیص اختلاف بین آنها خواهد شد. پژوهش روندي رسمی‌تر، منظم‌تر و قوی‌تر از روش علمی است. پژوهش مجموعه فعالیت‌های منظمی است که هدف آن کشف حقیقت یا رسیدن از علم اندك به علم بیشتر است معمولاً پژوهش منجر به نوعی ثبت مراحل و گزارش نتایج و دستاوردها میشود. پژوهش در درست‌ترین شکل خود داراي دو شرط است: کنترل دقیق؛ شرطی که مانع تأثیر عوامل نامربوط میشود و نمونهگیری صحیح؛ شرطی که یافته‌های پژوهش را قابل‌تعمیم می‌کند. پژوهش به‌طورکلی بر کشف اصول و کلیات تأکید دارد و ویژگی‌های کلی مجموعه موردبررسی را به دست می‌دهد. پژوهش، جستجوي ماهرانه، منظم و دقیق در پدیده‌ها است (دلاور، 1384).
پژوهش علمی را میتوان چنین تعریف کرد: «فرآیندي که به کمک آن میتوان روابط پنهان در پس یک پدیده را که مغشوش به نظر می‌رسند، کشف نمود». در روش علمی ابتدا مدلها یا نظریه‌هایی که به نظر می‌رسد ماهیت پدیده را تبیین می‌کنند، قبول میشوند، سپس نتیجه‌های منطقی از مدل پذیرفته‌شده استخراج و آنها را با توجه به نتایج یافته‌های واقعی می‌سنجند، مدل تعریف میشود و جستجو به‌منظور یافتن تبیین بهتر براي پدیده ادامه می‌یابد. ویژگی‌های فرآیند کسب آگاهی به‌اندازه انواع زمینه‌های پژوهش متفاوت‌اند (آذر و مومنی،1385).
3-3- روش پژوهش
این پژوهش، پژوهشی کاربردي است. طرح پژوهش آن از نوع شبه تجربی و با استفاده از رویکرد پس رویدادي (از طریق اطلاعات گذشته) است. از روش پس رویدادي زمانی استفاده میشود که پژوهشگر پس از وقوع رویدادها به بررسی موضوع می‌پردازد. افزون بر این، امکان دست‌کاری متغیرهاي مستقل وجود ندارد (نمازي، 1379). به‌این‌ترتیب که ابتدا مباحث تئوريک و مطالعات تجربي پژوهش به روش کتابخانهاي جمعآوری میشود و سپس با در نظر گرفتن ملاحظات و شرايط متغيرها، مدل و الگوي تحليلي مناسب انتخاب خواهد شد.
در مرحله بعدي، پارامترهاي تعیینکننده متغیرهای نشان‌دهنده هزينه سرمايه شناسایی و سپس شاخص حاكميت شركتي محاسبه میگردد. براي اندازه‌گیری این شاخصها از اطلاعات مالی شرکتهای پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی پژوهش یعنی سالهای 1388 تا 1392 استفاده‌شده است.
سپس با استفاده از داده‌های پانل و روش پانل دیتا89 و روش‌های مناسب اقتصادسنجي به تبيين، تخمين و شبیه‌سازی الگوهاي توضیح‌دهنده رابطه میان شاخص حاكميت شركتي و متغیرهای نشان‌دهنده هزينه سرمايه پرداخته‌شده است.
در اين پژوهش براي برآورد عوامل مؤثر بر هزينه سرمايه با مقداری تعدیل از مدل تران (2014) استفاده‌شده است. به‌منظور تخمين مدلها با دادههاي تلفيقي از برنامه رايانهاي Evewies6 و استاتا استفاده شده است.
3-4- جامعه و نمونه آماری
3-4-1-جامعه آماری
یک جامعه آماري عبارت است از مجموعه‌ای از افراد یا واحدها که داراي حداقل یک صفت مشترك باشند. معمولاً در هر پژوهش، جامعه موردبررسی یک جامعه آماري است که پژوهشگر مایل است درباره صفت یا صفت‌های متغیر واحدهاي آن به مطالعه بپردازد. تعریف جامعه آماري باید جامع‌ومانع باشد. به‌عبارت‌دیگر، این تعریف باید چنان بیان شود که ازنقطه‌نظر زمانی و مکانی، همه واحدهاي موردمطالعه را در برگیرد و درعین‌حال، از شمول واحدهایی که نباید به مطالعه آنها پرداخته شود، جلوگیري به عمل آید (سرمد و همکاران،1384).
با توجه به تعاریف بیان‌شده، چون شرکتهای پذیرفته‌شده در سازمان بورس اوراق بهادار تهران از ویژگی‌های مشترکی نظیر سهامی بودن شرکت، گذشت حداقل دو سال از تاریخ بهره‌برداری و تابعیت ایرانی داشتن شرکت برخوردار می‌باشند، لذا به‌عنوان جامعه آماري این پژوهش انتخاب‌شده‌اند. لذا جامعه آماري در این پژوهش کلیه شرکتهای پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در یک دوره 5 ساله 1388 تا 1392 میباشد.
3-4-2- نمونه آماری
هدف اصلی هر پژوهش علمی، کشف اصولی است که در همه موارد صادق باشد، اما مطالعه تمامی جامعه به‌گونه‌ای که به یک قاعده کلی بینجامد تقریباً عملی نیست؛ بنابراین، در جمعآوری آمار و اطلاعات به علت محدودیت‌های زمان و هزینه از نمونهگیری استفاده میشود.
نمونهگیری عبارت است از تعداد محدودي از آحاد جامعه آماري که بیان‌کننده ویژگی‌های اصلی جامعه باشند (حافظ نیا، 1388). نمونهگیری عبارت است از انتخاب درصدي از یک جامعه به‌عنوان نماینده‌ای از آن (دلاور،1371).
در علم آمار روش‌های مختلفی برای نمونهگیری مطالعه و پیشنهاد شده است. نمونهگیری باید به شیوه‌ای باشد که نمونه انتخابی، نماینده مناسبی برای جامعه آماری تحقیق محسوب شود تا بتوان نتایج تحقیق را به‌کل جامعه تعمیم داد. در تحقیقات حسابداری که بر پایه بازار سرمایه انجام میشوند؛ بهتر است نمونهگیری به روش سامانمند انجام شود. در این روش ابتدا شرایطی جهت انتخاب نمونه تعریف میشود و نمونههای فاقد شرایط مذکور از نمونه حذف میگردند. این شرایط با توجه به مدل آزمون فرضیات و متغیرهای تحقیق تعیین میشود. دلیل استفاده از این روش و تعریف چنین شرایطی، همگون نمودن نمونه آماری با کل جامعه و امکان تعمیم نتایج حاصل از آزمونها به جامعه آماری میباشد.
نمونه انتخابی این پژوهش شامل شرکتهایی میشود که دارای شرایط زیر باشند:
1 اطلاعات مالی شرکت برای دوره زمانی پژوهش یعنی سالهای 1388 تا 1392 موجود باشد.
2) سال مالی آنها منتهی به پايان اسفندماه باشد.
3) در دوره مورد بررسی تغییر دوره مالی نداده باشند.
4) شرکت در دوره مورد بررسی دارای زیان نباشد.
5) جزو بانکها و مؤسسات مالي (شرکتهای سرمايه‌گذاري، واسطه‌گري مالي، شرکتهای هلدينگ، بانکها و ليزينگ‌ها) نباشد.
6) نماد معاملاتی شرکت فعال و حداقل یک‌بار در سال معامله‌شده باشد.
بر اساس معيارهاي گفته شده و اعمال روش حذف سيستماتيك براي انتخاب نمونهي آماري از جامعهي آماري پژوهش تعداد 110 شركت به عنوان اعضاي تشکیل‌دهنده نمونهي آماري بين سالهای 1388 الي 1392 انتخاب شدند.
جدول (3-1): نحوه انتخاب نمونه
شرح
تعداد شرکت
کل شرکتهای مورد بررسی (جامعه آماری)
479
محدودیتها:
تعداد شرکتهایی که بعد از سال 1387 وارد بورس شدهاند
59
تعداد شرکتهایی که اطلاعات آنها در دسترس نبوده است
38
شرکتهایی که سال مالی آنها منتهی به ٢٩/١٢ نمیباشد.
46
شرکتهایی که جزء صنعت سرمایهگذاری، بانکها و واسطهگرهای مالی طبقه‌بندی میشوند.
71
شرکتهایی که در دوره مورد بررسی دارای زیان بودند
65
تعداد شرکتهایی که در طی سالهای 1392-1388 در بورس فعال نبوده یا حذف شدهاند
43
شرکتهایی که تغییر سال مالی دادهاند
47
نمونه آماری
110
3-5- ابزار سنجش
ابزار سنجش وسایلی هستند که محقق به کمک آنها قادر است اطلاعات موردنیاز را خود گردآوری و ثبت و کمی نماید.
انواع ابزار گردآوری عبارت‌اند از: پرسشنامه، کارت مشاهده، نظرسنج، فیش، فرم، نقشه، گنگ، کروکی، آزمونهای پیشرفت تحصیلی، آزمون هوش، رغبت سنج، آزمون فرافکن (حافظ نیا، 1388).
در این پژوهش با به‌کارگیری روش مشاهده مستقیم، از چک‌لیست اطلاعات استفاده‌شده است بدین معنی که در این پژوهش برای جمعآوری مبانی نظری و ادبیات پژوهش از منابع کتابخانه‌ای و برای تجزیه‌وتحلیل دادهها از صورتهای مالی شرکتهای پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران و نرمافزار رهآورد نوین استفاده میشود.
3-6- مروری بر روش پانل دیتا در اقتصادسنجی
مدلهاي اقتصادي ازنظر استفاده از اطلاعات آماري به سه گروه تقسيم میشوند. برخي از مدلها با استفاده از اطلاعات مشاهدات سري زماني90، يا به عبارتي طي دوره نسبتاً طولاني چندساله برآورد میشوند. برخي ديگر از مدلها بر اساس داده‌های مشاهدات مقطعي91 برآورد میشوند. روش سوم برآورد بر اساس داده‌های تلفيقي (تركيبي) يا مدل‌سازی در قالب دادههاي تابلويي (پانل) است.
تجزیه‌وتحلیل از نوع مشاهدات تركيبي، يكي از موضوعات جديد و كاربردي در اقتصادسنجی مي‌باشد. چراکه دادههاي تركيبي محيط بسيار غني از اطلاعات را براي گسترش دادن تكنيك‌هاي تخمين و نتايج تئوريك فراهم مي‌آورند. در مواردي كه محقق نمي‌تواند فقط از مدلهاي سري زماني و يا فقط از مدلهاي مقطعي استفاده كند، اين مدلها به‌خوبی قابل‌استفاده مي‌باشند.
بنابراين پانل ديتا اصطلاحي براي تلفيق مشاهدات مقطعي كشورها، بنگاه‌ها و خانوارها و … طي دوره‌هاي زماني چندساله مي‌باشد. در ادبيات اقتصادسنجي، اطلاعات آماري مربوط به دادههاي ادغام‌شده از سري زماني و مقطعي را Panel Data گويند، يعني دادههاي مربوط به يك يا چندين متغير در دوره‌اي خاص و براي چندين منبع مختلف. در بعضي مواقع، جدا كردن دادهها به صورت مقطعي و زماني ميسر نيست و يا تلفيق آنها نتايج بهتري نسبت به تک‌تک آنها به دست مي‌دهد. در اين شرايط استفاده از داده‌های تلفيقي متداول مي‌باشد.
در اين رساله نيز به دليل كم بودن تعداد مشاهدات مربوط به شاخصها، تخمين كميت‌هاي آماري مطلوب و قابل‌قبول در طول دوره زماني مقدور نمي‌باشند و به همين دليل از روش مشاهدات تركيبي براي تخمين تابع كمك گرفته‌شده است (بالتاجي، 2000).
3-6-1- مزاياي استفاده از دادههاي تابلويي
به كار بردن روش Pooling Data (هرگاه در داده‌های پانل تعداد مقاطع از سری‌های زماني بيشتر باشد، روش مورد استفاده را Pooling Data می‌گویند) مزيت‌هايي دارد كه آن را از روش‌های ديگر متمايز مي‌سازد. در زير به چند مورد از اين مزيت‌ها اشاره مي‌كنيم: (بالتاجي، 2000).
دادههاي مقطعي صرف و سري زماني صرف، ناهمساني‌هاي فردي92 را لحاظ نمي‌كنند لذا ممكن است كه تخمین‌های تورش داری به دست دهند، در حالي كه در روشPooling Data مي‌توان با لحاظ كردن متغيرهاي ويژه فردي93 اين ناهمساني‌ها را لحاظ نمود.
دادههاي پانل داراي اطلاعات بيشتر، تغييرپذيري بيشتر، هم خطی كمتر، درجه آزادي بالاتر و کار آیی بالاتر نسبت به سري زماني و دادههاي مقطعي مي‌باشند. به‌خصوص اينكه يكي از روش‌های كاهش هم خطی، تركيب دادههاي مقطعي و زماني به صورت پانل مي‌باشد.
اين روش به محقق اجازه مي‌دهد تا ارتباط ميان متغيرها و حتي كشورها را در طول زمان در نظر بگيرد و به بررسي آنها بپردازد.
در اين روش حجم آمار و اطلاعات بكار رفته بسيار زياد و متعدد مي‌باشد اين موضوع، اين امكان را به محقق مي‌دهد كه حجم قابل‌توجهی از فرضيات علمي را آزمون كند كه با استفاده از آمار و اطلاعات به صورت سري زماني و مقطعي ممكن نيست.
مدلها با دادههاي تركيبي قادر به توضيح و كنترل عدم تجانس موجود مابین واحدهاي مقطعي مورد بررسي مي‌باشند. در مدلهاي سري زماني و يا مقطعي توان كنترل اين عدم تجانس‌ها وجود ندارد كه در نهايت نتايج به دست آمده از اين سري‌ها تورش دار خواهند بود.
استفاده از مشاهدات تركيبي، حاوي اطلاعات مفيد‌تر، با قابليت تغييرپذيري بيشتر، هم خطي كمتر ميان متغيرها، درجات آزادي بيشتر و در نهايت مدل‌هایی با كارايي بالاتر را ارائه مي‌دهد، درحالی‌که اغلب مدلهاي سري زماني دچار هم خطي مركب هستند.
مشاهدات تركيبي قادر به‌تصریح و آزمون مدل‌های رفتاري پيچيده‌تري نسبت به سري‌هاي
