
در مطالعه پوشش گياهي سواحل جزيره فاير در بوستون آمريکا با استفاده از خصوصيات فلورستيک پوشش گياهي و عوامل ادافيکي و پستي و بلندي موفق به گروهبندي پوشش گياهي اين منطقه به 5 گروه گونه اصلي و 23 گروه گونه فرعي شد.
مونير131 (2006) در مطالعه اکوسيستمهاي مناطق بياباني غرب کشور مصر با استفاده از دو تکنيک رستهبنديCCA وDCA و تکنيک طبقهبنديTWINSPAN توانست در ارتباط با عوامل خاکي پنج گروه اکولوژيک گياهي را استخراج کنند.
دشتکيان132 و همکاران (2002) در تحقيقي در قالب طرح ملي شناخت مناطق اکولوژيک پوشش گياهي، منطقه وسيعي را به مساحت 158155 هکتار از دو استان فارس و يزد مورد مطالعه قرار دادند. نتيجه تحقيق آنها منجر به تفکيک گونههاي گياهي اين سطح به 15 گروه گونه و 7 گروه گونه منفرد شد.
جيانگ133 و همكاران (2007) به بررسي الگوهاي تنوع گونهاي در اكوسيستمهاي كوهستاني در مناطق بياباني چين با استفاده از روش CCA پرداخت تا تأثير عوامل محيطي بر خصوصيات جوامع گياهي را تعيين كند. نتايج نشان داد كه عامل ارتفاع همبستگي قوي مثبتي نسبت به محور اول دارد و 50 درصد تغييرات را توجيه ميكند و عامل شيب همبستگي قوي نسبت به محور دوم دارد و 4/21 تغييرات پوشش را توجيه ميكند.
گلدين134 (2001) در بررسي روابط بين جهت شيب و توزيع گياهان در خاکهاي آهکي نتيجه گرفت که جهت شيب رابطه معنيداري با توزيع گياهان دارد.
2-2- مطالعات صورت گرفته در زمينه تنوع زيستي
پيرامون تنوع زيستي در جنگل مطالعات متعددي انجام شده است كه اهم آن با توجه به موضوع تحقيق به شرح ذيل است:
مروي مهاجر و فلاحچاي (1384) نقش اکولوژيک ارتفاع از سطح دريا در تنوع گونههاي درختي جنگلهاي سياهکل را مورد مطالعه قرار دادند. نتايج حاصل از اين بررسي نشان ميدهد که با افزايش ارتفاع از سطح دريا از تعداد گونهها (غنا) کاسته شده ولي فراواني گونهها (يکنواختي) افزايش مييابد به طوريکه بيشترين تنوع گونهاي در ارتفاع 100 تا 700 متر از سطح دريا و کمترين تنوع گونهاي از ارتفاع 700 متر به بالاتر ديده ميشود.
تنوع گونههاي گياهي در ارتباط با فاکتورهاي فيزيوگرافي در جنگلهاي گيلان توسط هاشمي135 (2010) مورد مطالعه قرار گرفت. در اين مطالعه، شش شاخص تنوع و يکنواختي محاسبه شدند. نتايج نشان داد که تنوع گونهاي در جهت شمالي بيشترين مقدار و شيبهاي کمتر از 30 درصد، کمترين مقدار تنوع را داشتند، فاکتور ارتفاع از سطح دريا در ارتباط با تنوع تفاوت معنيداري را نشان نداد.
در مطالعهاي که توسط ميرزايي و همکاران (1386) در منطقه حفاظت شده ارغوان واقع در استان ايلام انجام شد تنوع گونهاي گياهان علفي در رابطه با عوامل فيزيوگرافيك (ارتفاع از سطح دريا، جهت دامنه و شيب) مورد بررسي قرار گرفت، بدين منظور تعداد 228 قطعه نمونه به صورت تصادفي سيستماتيک به ابعاد 5/1 در 5/1 متر، بر اساس روش حداقل مساحت136 در منطقه برداشت گرديد. نتايج نشان داد كه جهت دامنه بر تنوع و غناي پوشش علفي اثر معنيداري داشته و جهت جنوبي بالاترين غنا و تنوع گونهاي را دارد، درحاليكه تفاوت معنيداري براي يكنواختي مشاهده نشد. همچنين نتايج نشان داد كه ارتفاع از سطح دريا بر تنوع اشكوب علفي تأثير معنيدار داشته و دامنه ارتفاعي پايين (پايينتر از 1630 متر) بالاترين تنوع را نشان داد، در حالي كه اثر ارتفاع از سطح دريا بر يكنواختي و غنا و اثر شيب بر غنا، تنوع و يكنواختي معنيدار نبود.
روانبخش و همكاران (1386) به بررسي تنوع گونههاي گياهي ذخيره گاه جنگلي گيسوم تالش در استان گيلان پرداختند. ايشان در اين بررسي براي محاسبه تنوع گونههاي اشكوب فوقاني و اشكوب تحتاني از شاخصهاي مختلف غناي گونهاي، تنوع و يكنواختي استفاده كردند. نتايج نشان داد كه فلور كف جنگل به دليل فعاليتهاي انساني از تنوع کمي برخوردار است.
اجتهادي و همکاران (1386) مطالعاتي در زمينه فلورستيک و بومشناسي پوشش گياهي منطقه فريزي در شمال استان خراسان رضوي انجام دادند و ضمن تعيين تيپهاي گياهي منطقه، شاخصهاي تنوع گونهاي را براي تيپهاي مختلف و در طبقات مختلف ارتفاعي محاسبه کردند. شاخصهاي تنوع شانون و سيمپسون با افزايش ارتفاع از سطح دريا افزايش يافتند ولي اين افزايش از نظر آماري معنيدار نبود.
اجتهادي و همکاران (2007) در بررسي تنوع گونهاي پوشش گياهي منطقه خواجه کلات در شمال شرق خراسان به اين نتيجه رسيدند که شاخصهاي غنا و تنوع گونهاي در جهتهاي شمالي بيشتر از ساير جهتها بوده ولي اين مورد در خصوص شاخصهاي يکنواختي صدق نميکند.
جعفري و همکاران (1389) در مطالعهاي تنوع گونههاي گياهي جنگلهاي جوزك- درکش خراسان شمالي را در ارتباط با عامل اکولوژيک ارتفاع از سطح دريا بررسي کردند. نتايج تجزيه واريانس مقادير شاخصهاي مختلف نشان داد که ارتفاع از سطح دريا بر مقادير شاخصهاي تنوع سيمپسون و غناي مارگالف تأثير معني داري دارد (05/0P). اما از نظر يکنواختي شاخص هيل تفاوت آماري معنيداري را در بين طبقات ارتفاعي مختلف نشان نداد.
در بررسي الگوهاي تنوع گونهاي در ارتفاعات منطقه کينجي-تبيتان137 در چين توسط شيمونو138 و همکاران (2010) نتيجه گرفتند که با افزايش ارتفاع از سطح دريا غناي گونهاي نيز افزايش مييابد.
گريتنس139 و همکاران (2003) در نپال نشان دادند که حداکثر تنوع گونههاي گياهي در ارتفاعات مياني بوده و با افزايش ارتفاع تنوع مجدداٌ کاهش مييابد.
ارتباط بين خصوصيات خاک، توپوگرافي و تنوع زيستي در جنگلهاي پهن برگ بيجيانگ140 در چين توسط فو و همکاران (2004) مورد مطالعه قرار گرفت. به منظور تشخيص ارتباطها از آناليزهايPCA ، CA، CCA استفاده شد. نتايج PCA و CA نشان داد که ارتفاع از سطح دريا و جهت ارتباط نزديکي با غنا و تنوع آلفا نشان دادند.
هادي141 (2001) ارتباط بين ارتفاع از سطح دريا را با تنوع گياهان چوبي بررسي کرد و نشان داد که با افزايش ارتفاع تنوع کاهش مييابد.
چاوال142 و همکاران (2008) تنوع زيستي گونههاي چوبي را در طول گراديان ارتفاعي در غرب هيماليا مورد بررسي قرار دادند. اين بررسي نشان دهندهي غناي گونهاي بيشتر در دره بهابها143، هيمالياي غربي در هند بوده است. در اين مطالعه تعداد 313 گونه گياهي شناسايي گرديد. آناليز و تجزيه آمار و اطلاعات به صورت يک منحني برآمده ميباشد که ارتفاعات مياني نشان دهنده تنوع زيستي بالا و ارتفاعات بالا نشان دهنده تنوع زيستي پايين ميباشد.
تيانزيکوانگ144 و همکاران (2007) در تحقيقي به بررسي تنوع زيستي گياهي در منطقه يانگ تسه، کشور چين پرداختند. در اين بررسي، بيش از 1784 گونه گياهي از 762 جنس و 170 خانواده شناسايي گرديد. در اين تحقيق از شاخص تنوع شانون-وينر و همچنين شاخص يکنواختي پيلو استفاده شد. نتايج نشان داد که تنوع زيستي در آشکوب درختچهاي، نسبت به آشکوب علفي بالاتر و همچنين آشکوب گونهي درختي از تنوع گونهاي پايينتري برخوردار بوده است.
وارا145 و هامفريکابورو146 (2009) تغييرات غناي گونههاي چوبي را در طول گراديان ارتفاعي در يک منطقه خشک اراضي دامنهايي جلگهاي در منطقه تورکانا واقع در کشور کنيا مورد مطالعه قرار دادند. اين مطالعه در طول 3 ترانسکت با طول 4-2 کيلومتر، با فواصل تقريبي 1 تا 3 کيلومتر از يکديگر واقع در اراضي دامنهاي خشک (700-600 متر) در شمال کنيا انجام گرديد. نتايج نشان داد که 43 گونهي درختي و درختچهاي در منطقه وجود دارند. با استفاده از شاخص تنوع شانون مشخص گرديد که ترانسکت 2 داراي بالاترين تنوع و پس از آن ترانسکت 1 و 3 در مراحل بعدي قرار داشتند، نتايج آناليز رگرسيون نشان داد که غناي گونهاي فقط در يک ترانسکت به طور خطي با افزايش ارتفاع، افزايش مييابد اما آناليز رگرسيون بين ارتفاع گياهان چوبي با ارتفاع از سطح دريا نشان داد که فقط در حدود 20 درصد از تغييرات موجود در ارتفاع گياهان چوبي متأثر از عامل ارتفاع از سطح دريا بوده است.
ويجو سانگ147 (2009)، در تحقيقي به بررسي الگوهاي تنوع گياهي و رابطه آن با عوامل خاکي و آب و هوايي در طول گراديان ارتفاعي در مرکز کوه تيانشان148 در منطقه اگزينجيانگ149 در کشور چين پرداخت. اين بررسي از جنوب قله بوگدا150 به ارتفاعات پايين تا شمال بيابان گوربانتونگوت151 صورت گرفت در مجموع 343 گونه گياهي علفي، 295 گونه بوتهاي، 41 گونه درختچهاي و 7 گونه درختي شناسايي شد. نتايج نشان داد که نقش فاکتور ارتفاع روي تغييرات غناي گونهاي مهم ميباشد، علاوه بر آن اثرات دما، بارش، خاک، آب و مواد مغذي خاک نيز مؤثر بوده است. در ارتفاع پايين فاکتور آب، در ارتفاع مياني فاکتور خاک و همچنين در ارتفاع بالا فاکتور دما، بر تنوع گياهي مؤثر بوده است.
2-3- مطالعات صورت گرفته در زمينه فلور
مطالعه پوشش گياهي همواره در حل مسائل اکولوژيکي مانند حفاظت بيولوژيکي و مديريت منابع طبيعي مفيد بوده است (مصداقي، 1380)، شناسايي پوشش گياهي و بررسي پراكنش جغرافيايي گياهان يك منطقه، اساس بررسيها و تحقيقات بوم شناختي در هر منطقه بوده و راهكاري مناسب براي تعيين ظرفيت اكولوژيكي منطقه از جنبههاي مختلف نيز ميباشد. در عين حال، عامل مؤثري در سنجش و ارزيابي وضعيت كنوني و پيش بيني وضعيت آينده به شمار ميرود و نقش به سزائي براي اعمال مديريت صحيح در آن منطقه دارد. در زمينه بررسي فلورستيک در داخل کشور مطالعاتي صورت گرفته است که به صورت زير ميباشد:
زارعزاده و همکاران (1386) طي مطالعهاي به معرفي فلور، شکل زيستي و پراکنش جغرافيايي گياهان دره دام گاهان مهريز (استان يزد) پرداختند. نتايج نشان داد که در منطقه مورد مطالعه ۱۷۵ گونه گياهي متعلق به ۱۳4 جنس و 46 خانواده وجود دارد. در بين گياهان منطقه هميكريپتوفيتها و كريپتوفيتها مهمترين شكل زيستي منطقه را تشكيل ميدهند.
صفيخاني و همکاران (1386) به معرفي رستنيها و اشكال زيستي گونههاي گياهي منطقه كيان نهاوند استان همدان پرداختند. نتايج اين بررسي نشان داد که در اين منطقه، 64 خانواده، 264 جنس و 405 گونه گياهي حضور دارد. همچنين اشکال زيستي گياهان منطقه شامل 7% فانروفيت، 12% ژئوفيت، 42% همي کريپتوفيت، 4% کامفيت و 35% تروفيت ميباشد.
در تحقيقي فلور، شکلهاي زيستي و کوروتيپهاي گياهان منطقه گرمسار مورد بررسي قرار گرفت (ايرانبخش و همکاران، 1387). نتايج نشان داد که در منطقه مورد مطالعه 54 خانواده، 160 جنس و 336 گونه وجود دارند. بيشترين تعداد جنسها متعلق به خانوادهها Chenopodiaceae و Poaceae بود. از نظر شکل زيستي، تروفيتها بيشترين تعداد را به خود اختصاص داده بودند.
ابراري واجاري و ويس کرمي (1384) در مطالعات فلورستيک منطقه هشتاد پهلو استان لرستان نتيجه گرفتند که در اين منطقه 49 خانواده، 155 جنس و 205 گونه گياهي وجود دارد. از نظر شکل زيستي، ژئوفيتها و از نظر عناصر رويشي، ايران-توراني بيشترين تعداد را داشتند.
فلورستيک و جغرافيايي حوضه آبخيز تنگ بن در شهرستان بهبهان توسط پوررضايي و همكاران (1389) بررسي شد. نتايج نشان داد 34/7 درصد عناصر شناسايي شده ايران توراني، 61/6 درصد از عناصر سوداني و 7/8 درصد نيز از عناصر مشترک ايران توراني و سوداني بودند. بررسي شكل زيستي گونه ها نشان داد كه با وجود تيپهاي جنگلي در حوضه، فانروفيتها 9/7 درصد شكل زيستي و تروفيتها و كامفيتها به ترتيب با 9/58 و 0/6 درصد بيشترين و كمترين درصد شكل زيستي را دارا بودند.
تنوع تيپهاي گياهي در منطقه زاگرس مياني توسط فيضي و همکاران (1389) بررسي شد. بيش از 870 گونه گياهي شامل گونههاي درختي، درختچهاي، بوتهاي، علفيهاي يكساله و چندساله در منطقه مورد مطالعه شناسايي شده است. واحدهاي اكولوژيك منطقه شامل رويشگاههاي جنگلهاي بلوط، رويشگاههاي جنگلهاي غير بلوط با گونههاي درختي كوچك و درختچهها، رويشگاههاي گونزارها، رويشگاههاي درمنهزارها، رويشگاههاي چتريان، رويشگاههاي گونههاي هزار خاره، جاز و … و
