اطلاعات وجود دارد. اين مشكل شامل اطلاعات حسابداري هم مي باشد. مديران شركت‌هاي سهامي درباره ارزش شركت نسبت به سهامداران بيرون از شركت اطلاعات بيشتري دارند. اين امر منجر به عدم تقارن اطلاعاتي در بازار سهام مي‌شود (نوروش 1384، 93).
با توجه به مطالب گفته شده پژوهش حاضر درصدد بررسی رابطه بین به موقع بودن سود با عدم تقارن اطلاعاتی و استفاده از فرصت رشد9 به عنوان متغیر تعدیل گر در بازار سرمایه ایران است. به عبارت دیگر هدف از این تحقیق، تعیین این موضوع است که آیا به موقع بودن سود و فرصت رشد اثر مهم و معناداری بر عدم تقارن اطلاعاتی دارد؟
1-3- چارچوب نظري و مدل مفهومي پژوهش
1-1-3 چارچوب نظری پژوهش
همان گونه که در شکل پایین نمایان می‌باشد به موقع بودن به عنوان متغیر مستقل و عدم تقارن اطلاعاتی به عنوان متغیر وابسته این پژوهش می‌باشند. همچنین فرصت رشد به عنوان متغیر تعدیل‌گر بین متغیر مستقل و وابسته قرار داده شده‌است. حفظ منافع عمومی، مستلزم گزارشگری مالی قابل اتکا و به موقع از عملیات و سلامت مالی شرکت‌های سهام عام است. ارایه مطلوب اطلاعات حسابداری و گزارشگری مالی به جامعه کمک خواهد نمود تا منابع اقتصادی خود را به کار آمد ترین شکل، تخصیص و به کار گیرد.
در دنیای رقابتی امروز ایجاد ارزش و خلق ثروت برای سهامداران یکی از اهداف اصلی هر فرد برای سرمایه گذاری در بنگاه سرمایه گذاری یا شرکت سرمایه‌پذیر است. سرمایه‌گذاران خواستار آنند که سرمایه خود را روز به روز افزایش داده و آنرا به حداکثر برسانند. به همین دلیل به دنبال فرصت‌های سرمایه گذاری هستند که بیشترین ثروت را برای آنان خلق کند. سرمایه‌گذاران برای نیل به اهداف خود نیاز به ابزارها و معیارهایی برای شناسایی و اندازگیری ارزش بالقوه موجود در هر یک از فرصت‌های سرمایه گذاری دارند. این معیارها باید به میزان کافی قابل اتکا باشند تا سرمایه‌گذاران بتوانند بر اساس آنها تصمیم‌گیری‌های خود را انجام داده و سرمایه خود را در فعالیت‌های تجاری صرف کنند. در اینجاست که دانش حسابداری و مدیریت مالی به کمک سرمایه‌گذاران می‌آید تا آنها را در تصمیمات خود یاری کنند.حال با توجه به آنچه شرح آن در بالا رفت در این تحقیق ما به دنبال درک این مطلب می‌باشیم که آیا بین به موقع بودن سود با عدم تقارن اطلاعاتی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنی‌داری وجود دارد یا نه ؟
1-2-3 مدل مفهومی پژوهش
نمودار1-1- مدل مفهومی ( منبع: محقق ساخته )
1-4- اهمیت و ضرورت پژوهش
بازی با «ارقام مالی»10 می‌تواند تأثیر کاملاً منفی، در هنگام کشف شدن باقی گذارد. در حسابداری استفاده از مدیریت مدیریت سود11، می‌تواند تصورات سایرین نسبت به عملکرد شرکت‌اش را تغییر دهد. ارزیابی قدرت سودآوری شرکت ممکن است به اشتباه تعبیر شود و باعث تعیین نامناسب قیمت اوراق بدهی12 و سرمایه شود. هنگامی که اشتباهاتی کشف می‌شود. شرکت دیگر اطمینان بازار را به دست نخواهد آورد. پژوهش‌ها نشان داده است که نوسان کم و پایدار سود، حکایت از کیفیت آن دارد. به این ترتیب، سرمایه‌گذاران با اطمینان خاطر بیشتری در سهام شرکت‌هایی سرمایه‌گذاری می‌کنند که روند سود آنها با ثبات‌تر است. حتي اگر قيمت بازار اوراق بهادار كاملاً منعكس كننده اطلاعات باشد باز هم اين احتمال وجود دارد كه افراد درون سازمان بيش از افراد برون سازمان در مورد وضعيت كيفي شركت اطلاعات بيشتري در اختيار داشته باشد و بتواند به واسطه اين مزيت اطلاعاتي در جهت كسب منافع بيشتر اقدام نمايد.در اين جاست كه يكي از زير شاخه هاي بحث عدم تقارن اطلاعاتي موسوم به «گزينش (انتخاب) متغير» نمايان مي شود.
گزينش مغاير به وضعيتي اطلاق مي‌شود كه در آن فروشندگان اطلاعات مربوطي در اختيار دارند كه خريدارن از آن بي اطلاع مي‌باشند و (بالعكس)، كه اين امر دقيقاً قبل از وقوع معامله به وجود مي‌آيد. زماني كه معامله گران در بازار از وجود افراد غير مطلع آگاه شوند مسئله گزينش مغاير افزايش مي يابد. در اين حالت افزايش سطح عدم تقارن اطلاعاتي از طريق گسترش تقارن دامنه پيشنهادي قيمت خريد و فروش سهام نشان داده مي‌شوند و بازار گردان ها از افزايش اين تفاوت براي جبران و سبك گزينش مغاير بهره ميگيرند. به عبارت ديگر حضور افراد نا آگاه در بازار سرمايه اين امكان را فراهم مي سازد تا سرمايه‌گذاران حرفه‌اي نرخ بازده بالاتري به دست آورند. بطور کلی اهمیت و ضرورت این پژوهش این است که به گونه تجربی به سرمایه‌گذاران و صاحبان سود نشان دهد که آيا اعمال مديريت سود به ویژه به موقع بودن سود مي‌تواند بر تصمیمات سرمایه‌گذاران اثرگذار باشد. با توجه به موارد ذکر شده می‌توان به اهمیت و ضرورت پژوهش حاضر پی‌برد و انجام اینگونه پژوهش‌ها را ضروری دانست.
1-5- اهداف پژوهش
1-5-1 اهداف کلی
رابطه بین به موقع بودن سود با عدم تقارن اطلاعاتی و تعدیل متغیر فرصت رشد در بازار سرمایه ایران.
1-5-2 اهداف علمی
سنجش به موقع بودن در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.
سنجش عدم تقارن اطلاعاتی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.
سنجش تاثیر گذاری متغیر تعدیل گر فرصت رشد بین متغیر مستقل و متغیر وابسته در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.
1-5-3 اهداف کاربردی
1- نتایج این تحقیق می‌تواند مورد استفاده گزارشگران مالی و دست اندرکاران برای آگاهی بیشتر از اهمیت سود قرار گیرد تا نسبت به بازنگری در نحوه اطلاع رسانی و همچنین اصلاح شیوه‌های تصمیم‌گیری از طریق آموزش‌های مقتضی اقدام کنند.
2- ضرورت انجام این تحقیق پیشبرد شرایط اقتصادی و شناخت بهتر شرایط موجود و کمک به فرآیند تصمیم‌گیری می‌باشد.
1-6-فرضیات پژوهش
در این پژوهش به منظور تبیین و تشريح رابطه بین به موقع بودن سود با عدم تقارن اطلاعاتی و تعدیل متغیر فرصت رشد در بازار سرمایه ایران ، فرضیه‌هايی به شرح زیر تدوین می‌گردد:
فرضیه اول : بین به موقع بودن با عدم تقارن اطلاعاتی در بازار سرمایه ایران رابطه وجود دارد.
فرضیه دوم : فرصت رشد بر رابطه بین به موقع بودن با عدم تقارن اطلاعاتی تاثیرگذار است.
1-7- تعريف واژه‌ها و اصطلاحات پژوهش
یکی از نخستین اقداماتی که درفرآیند حل یک مسأله تحقیقی لازم به نظر می رسد این است که اصطلاحات مهمی که در گذاره آن مسأله آمده به گونه مفهومی و عملیاتی تعریف شود (خاکی 1388، 67).
1-7-1 تعاریف مفهومی متغیرهای پژوهش
به موقع بودن
سود برای اثربخشی باید به موقع در دسترس قرار بگیرید. به موقع بودن سود موجب واقعی شدن بازده می‌گردد و در صورت ارایه در فواصل کوتاه مدت موجب کاهش ریسک اطلاعاتی می‌گردد (کردستانی مجدی 1386، 93).
عدم تقارن اطلاعاتی
اگر در يك معامله بالقوه يك طرف اطلاعات بيشتري نسبت به طرف ديگر داشته باشد، عدم تقارن اطلاعات وجود دارد. در این تحقیق، عدم تقارن اطلاعاتی از طریق تفاوت بین قیمت‌های پیشنهادی خرید و فروش در بازار سهام بدست می‌آید(نوروش 1384، 94).
قیمت پیشنهادی خرید
عبارت است ازبالاترین قیمتی که یک خریدارتمایل دارد برای یک سهام بپردازد (امیهود و مندلستون 1991، 2)13.
قیمت پیشنهادی فروش
پایین‌ترین قیمتی است که یک سرمایه گذار یا مالک حاضراست سهام خود را بفروشد (امیهود و مندلستون 1991، 2).
فرصت رشد
فرصت رشد به وسیله نسبت ارزش بازار بر ارزش دفتری سرمایه اندازه گیری می‌شود.
1-7-2 روش تحقیق
این پژوهش از لحاظ روش و ماهیت از نوع همبستگی است. انجام پژوهش در قالب استدلالات قیاسی – استقرائی است و از نظر هدف پژوهش فوق کاربردی است.
1-7-3 جامعه و نمونه آماري
جامعه عبارت است از: همه اعضای واقعی با فرضی که علاقمند هستیم یافته‌های پژوهش را به آنان تعمیم دهیم(دلاور 1386، 187). یکی از موارد مهم در تحقیق علمی، تعیین نمونه مورد نظر است. نمونه‌گیری به معنی برداشتن هر نسبتی از جامعه یا کل بعنوان معرف آن جامعه یا کل می‌باشد. نظر به اینکه جامعه آماری را شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران قرار دادیم، نمونه خود را از بین این شرکت‌ها در محدوده زمانی بین سالهای 1387 الی 1391 انتخاب کرده‌ایم. روش نمونه‌گیری استفاده شده در این تحقیق حذف سیستماتیک می‌باشد.
جهت انتخاب نمونه محدودیت های زیر بر روی شرکت‌های جامعه آماری اعمال می‌شود:
1. به لحاظ افزایش قابلیت مقایسه، دوره مالی آنها منتهی به اسفندماه باشد.
2. شرکت‌هایی که وقفه معاملاتی بیش از 6 ماه نداشته باشند.
3. شرکت‌هایی که داده‌های مورد نظر آنها در دسترس باشد.
4. شرکت‌هایی که طي سالهاي 1387 تا 1391 تغيير سال مالي نداده باشند.
5. شرکت‌هایی که قبل از سال 1387 در بورس اوراق بهادار تهران پذيرفته شده باشند.
نمونه مطالعاتی به روش حذف سیستماتیک با توجه به محدودیت های فوق، 78 شرکت می‌باشد.
1-7-4-تعاریف عملیاتی متغیرهای پژوهش
متغيرمستقل
به موقع بودن سود
در این تحقیق به موقع بودن با تاخیر گزارشگری از تاریخ پایان سال مالی تا تاریخ مجمع عمومی صاحبان سهام اندازه گیری می‌شود.
متغيروابسته
براي سنجش‌عدم تقارن‌اطلاعاتي بين سرمايه‌گذاران و مديران، مدلي را كه ونكاتش و چيانگ (1986) براي تعيين دامنه قيمت پيشنهادي خريد و فروش سهام طراحي كرده‌اند به كار برده‌ايم.
ABS
که در آن:
:(SPREAD)ABSit دامنه تفاوت قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام
:AP میانگین سالانه قیمت پیشنهادی فروش سهام
:BP میانگین سالانه قیمت پیشنهای خرید سهام
متغيرتعدیل‌گر
در این پژوهش از متغیر فرصت‌های رشد به عنوان متغیرهای تعدیل گر استفاده شده‌است که به وسیله نسبت ارزش بازار بر ارزش دفتری سرمایه اندازه گیری می‌شود.
BVij GROWOP = Pij /
که در آن :
:GROWOP فرصت رشد
: ارزش بازار سرمایه شرکت
: ارزش دفتری سرمایه شرکت
جدول شماره 1-1- معرفی متغیرهای مورد بررسی پژوهش
نحوه اندازه گیری
علامت اختصاری
نام متغیر
متغیر
تاخیر گزارشگری از تاریخ پایان سال مالی تا تاریخ مجمع عمومی صاحبان سهام
Rep_lag
به موقع بودن سود
مستقل
SPREAD it = *100
I A
عدم تقارن اطلاعاتی
وابسته
GROWOP = Pij / BVij
G
فرصت رشد
تعدیل گر
فصل دوم
پیشینه تحقیق
2-1- مقدمه
هر تحقیق و پژوهش علمی که صورت می‌گیرد، بر پایه‌ها، ارکان و نتایج مطالعات و تحقیقات پیشین استوار است، این فصل مشتمل بر اطلاعات مهم و مربوط به تحقیق است که خواننده را با مطالعات، تحقیقات و نوشته‌های دیگران در این زمینه آشنا می‌کند و ابعاد جدیدی برای گسترش مطالعات و تحقیقات بعدی فراهم می‌سازد و از آنجا که اساس یک تحقیق علمی به فراهم سازی هرگونه آگاهی در حوزه موضوع تحقیق استوار است لذا فصل مذکور نشانه‌ای از چگونگی مهارت و احاطه دانش محقق از موضوع مورد مطالعه است (خاکی 1388، 165). به موقع بودن يكي از مهمترين ويژگي‌هاي كيفي اطلاعات مالي محسوب مي شود. به موقع بودن به اين مفهوم است كه اطلاعات بايد در كوتاه ترين زمان و به سريع ترين شكل ممكن در دسترس استفاده كنندگان قرارگيرد. هر چه فاصله زماني بين پايان سال مالي و تاريخ انتشار صورت‌هاي مالي واحدهاي تجاري كوتاه‌تر باشد، سودمندي حاصل از صورت‌هاي مالي حسابرسي شده سالانه واحدهاي تجاري افزايش می‌یابد. افزايش فاصله زماني بين پايان سال مالي و تاريخ انتشار صورت‌هاي مالي، احتمال فاش شدن اطلاعات به نفع گروهي از استفاده كنندگان و به زيان سايرين را افزايش مي‌دهد.
2-2- مفهوم سود
مقوله سود در مباحث حسابداري و مالي با توجه به بحث كيفي آن و همچنين بعنوان ابزاري براي تصميمگيري از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است همچنين با مروري بر تاريخچه و ادبيات كه
