
سياسي يكي از كار ويژههاي مهم نظام رقابتي است كه در فرهنگ اسلامي نيز مورد توجه قرار ميگيرد.103
امام علي (ع) اين نكته را در قالب فرمان ديني بيان كرده و ميفرمايد:
نصيحت و نقد خيرخواهانه رسالتي است كه امت اسلامي براي اعانت و ياري حاكم ديني و دولت اسلامي بر دوش دارند. 104
ب: ديدگاه موافق
قائلين و طرفداران پذيرش رقابت سياسي در درون انديشه ديني، ضمن رد استدلال نظريه مخالف موظفاند تا مباني ديني رقابت سياسي را نيز تدوين كنند. در اين زمينه در رد و ابطال مستندات مخالف به برخي نقاط كه از منظر ديني ميتواند پشتوانه نظري براي رقابت سياسي يا حداقل مؤيد آن باشد، اشاره ميشود، اما تا كنون كار مستقل و منسجمي در اين باره يافت نگرديد.
1ـ شورا و رقابت سياسي
هر چند عنوان شورا و رقابت سياسي قدري غريب و نامتجانس به نظر ميرسد، اما با تأمل در زواياي مختلف شورا و مباني نظري آن ميتوان ارتباط محكمي ميان اين مفهوم و رقابت سياسي ايجاد كرد، شورا به مفهوم تضارب آرا و اختيار از صاحب خرد براي دستيابي به رأي صوابتر و مناسبتر، يكي از نمودهاي رقابت سياسي است.
مقايسه شورا با مجالس نمايندگي و سيستم پارلماني معاصر به وضوح، بستر سازي اين مفهوم را براي رقابت سياسي بيان ميكند. يكي از نمودهاي رقابت سياسي در نظام پارلماني و انتخاباتي، رقابت در تدوين استراتژي سياسي و برنامههاي اجرايي و تقنيني است كه احزاب و فراكسيونهاي مختلف هر يك براي به تصويب رساندن ديدگاهها و مواضعشان با هم به رقابت ميپردازند. شورا به عنوان يك آموزه ديني ناظر به چنين امري است كه در فرآيند آن، تضارب آرا و افكار انجام ميگيرد، در اين فرآيند، كليه افراد و مجموعهها ميتوانند با طرح ديدگاههاي مختلف به دفاع از ديدگاه مورد نظر بپردازند، در مورد شورا سطوح مختلف و متعددي از بحث و مناظره قابل شناسايي است، اما آنچه از زاويه بحث رقابت سياسي حايز اهميت است، مباحث مربوط به فلسفه شورا و لوازم فكري آن در ايجاد بستر لازم براي رقابت افراد و نيروهاي اجتماعي ميباشد.
عناوين زير از موارد مهم فلسفه شورا بيان شده است:
1ـ توزيع مسئوليت و پيامد تصميمگيريها و توجه دادن آن به درون جامعه.
2ـ دست يابي به بهترين تصميمات و مفيدترين آرا از طريق بررسي تجربيات مختلف.
3ـ كشف و استخراج توانمنديهاي فكري و اجرايي افراد و شناسائي نيروها.
4ـ ايجاد زمينههاي خلاقيت و شكوفائي فكري از طريق واداشتن افراد به انديشيدن.
5ـ جلب و جذب افراد و مجموعههاي فكري از طريق بها دادن به آراي مختلف و به اجرا گذاردن ديدگاههايشان105.
با توجه به محورهاي ياد شده و فوايدي كه شورا ميتواند به همراه داشته باشد، بخوبي ميتوان ميان شورا بهعنوان انديشه آماده مشاركت و رقابت سياسي و فرهنگ مشاركتي ـ رقابتي معاصر مقايسه ايجاد كرد، زيرا فراهم آوردن بستر مناسب براي بروز توانمنديها و شكوفايي استعدادهاي افراد با مقولة رقابت سياسي و زمينههاي نظري آن، پيوند محكم دارد.
اين ارتباط، براساس ديدگاه «موضوعي» بودن شورا كه جنبة طريقت آنرا به عنوان روش كشف راي ثوابتر از باب رجوع عالم به علم يا جاهل به عالم در مورد پيامبر اكرم (ص) منتفي ميدانند از وضوح بيشتري برخوردار است، زيرا خود مشورت از باب رعايت حقوق شهروندان و مشاركت دادن آنان و فراهم ساختن زمينههاي مشاركت رقابتي، موضوعيت مييابد. بنابراين، اصل دستور ديني شورا، چه در قالب يك فرمان لازم الاجرا يا يك امر راجع به استحبابي ميتواند مشاركت و رقابت سياسي افراد در تصميمگيريهاي سياسي و شيوه هاي اجرايي قوانين ديني و دستورات دولت اسلامي را بخوبي توضيح دهد و به قول يكي از پژوهشگران اصل شورويت در ادامة امور سياسي و اجتماعي جوامع ديني مسئلهاي مسلم و غيرقابل خدشه است.106
هر چند حوزة مشورت يكي از مسائل اختلافي است و از ديرباز اين بحث وجود دارد كه حوزة مشورت تا كجاست، قلمرو شورا به نحوي دامنة پذيرش رقابت سياسي را نيز بازگو ميكند. در اين زمينه، اين سؤال به ميان ميآيد كه آيا دامنة شورا تنها در ابعاد شخصي، زندگاني اجتماعي است يا كليه امور عرفي اعم از فردي و اجتماعي را در بر ميگيرد؟
از منظر انديشه سياسي شيعه، در ابتدا بعد فردي شو
