مؤمنان تعميم دهيد، اين نوع از دعا براي تمامي مؤمنان حاضر و کساني است که از جهت ايمان بر ما پيشي جسته‌اند. با اين نوع دعا انسان مؤمن احساس يک نوع ارتباط قلبي و تاريخي و عملي و وحدت با ديگر مؤمنان دارد.
دعا در زندگي ما داراي دو بعد است: بعد اول آن که ما را به خداوند متعال متصل مي‌کند و بعد دوم که ما را به امت اسلامي مرتبط مي‌کند. يعني کساني که در اعماق تاريخ و بر روي زمين به خداوند متعال ايمان آورده‌اند.
و در متون اسلامي تأکيدات زيادي به اين شکل از دعا شده آمده است که صاحب دعا به تعداد تمامي مؤمناني که دعاي خير او شامل حالشان مي‌شود، اجر مي‌برد و هر مؤمني که اين دعا شامل حالش مي‌شود در روز قيامت در پيشگاه خداوند متعال براي او شفاعت مي‌کند. و اين زماني است که خداوند متعال به بندگان صالح خود اجازه شفاعت براي گناهکاران را مي‌دهد. (آصفي؛ 1387: 157)
از امام صادق (ع) روايت شده است که: پيامبر اسلام(ص) فرمودند: هر مؤمني که براي برادران و خواهران مؤمن خود دعا کند خداوند همان دعا را شامل حال خودش نيز مي‌کند از ابتدا و آغاز آفرينش تا به روز قيامت. بنده‌اي در قيامت به سوي آتش جهنم کشيده مي‌شود مردان و زنان مؤمن مي‌گويند: پروردگارا اين همان فردي است که براي ما دعاي خير مي‌کرد شفاعت ما را شامل حال او بگردان، خداوند متعال شفاعت آنها را شامل حال آن فرد مي‌گرداند و نجات پيدا مي‌کند. (کليني؛1362:1/535، طوسي؛460 ق: 2/95، حر عاملي؛1104ق:/1151ح8889).
و از ابي‌عبد‌الله روايت شده است که: هر کس در روز 25 بار بگويد: پروردگارا مردان و زنان مسلمان و مؤمن را بيامرز خداوند به تعداد تمامي مردان و زنان مؤمن که فوت کرده‌اند و نيز مردان و زنان مؤمن تا به روز قيامت براي او کار نيک ثبت مي‌کند و به تعداد آنها از گناهانش مي‌بخشد و درجات او را بلند مي‌گرداند. (صدوق؛381 ق: ا 88، حر عاملي؛ 1104ق:4/1152ح8891).
از ابو‌الحسن اول علي (ع) روايت شده است که فرمودند: هر کسي براي برادران و خواهران مسلمان و مؤمن خود دعاي خير کند خداوند به ازاي هر مؤمن فرشته‌اي را تعيين مي‌کند تا براي او دعا کنند. (همان؛ 4/1152 ح8893).
از ابو‌الحسن‌علي‌بن‌موسي‌الرضا(ع) روايت شده است: هر مؤمني که براي برادران و خواهران مؤمن و مسلمان خود از مرده و زنده دعا کند خداوند به ازاي هر مرد و زن مؤمن براي او کار نيک ثبت مي‌کند از زماني که خلقت حضرت آدم (ع) تا فرا رسيدن قيامت. (همان؛4/1152 ح8894).
اگر ما بخواهيم به نمونه‌هايي از عموميت در دعا براي مؤمنين و مؤمنات استناد داشته باشيم مي‌توانيم به دو دعاي ذيل که در مفاتيح الجنان مرحوم شيخ عباس قمي آمده است اشاره نماييم.
“اللَّهُمَّ أَغْنِ كُلَّ فَقِيرٍ اللَّهُمَّ أَشْبِعْ كُلَّ جَائِعٍ اللَّهُمَّ اكْسُ كُلَّ عُرْيَانٍ اللَّهُمَّ اقْضِ دَيْنَ كُلِّ مَدِينٍ اللَّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ كُلِّ مَكْرُوبٍ اللَّهُمَّ رُدَّ كُلَّ غَرِيبٍ اللَّهُمَّ فُكَّ كُلَّ أَسِيرٍ اللَّهُمَّ أَصْلِحْ كُلَّ فَاسِدٍ مِنْ أُمُورِ الْمُسْلِمِينَ اللَّهُمَّ اشْفِ كُلَّ مَرِيضٍ اللَّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنَا بِغِنَاكَ اللَّهُمَّ غَيِّرْ سُوءَ حَالِنَا بِحُسْنِ حَالِكَ اللَّهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّيْنَ وَ أَغْنِنَا مِنَ الْفَقْرِ إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌوَ صَلَّي اللهُ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرينَ.” (قمي؛ بي‌تا: 367)
خدايا بي‌نياز گردان هر فقيري را، خدايا سير گردان هر گرسنه‌اي را، خدايا بپوشان هر برهنه‌اي را، خدايا بپرداز وام هر بدهکار، خدايا گشايش ده بر هر گرفتاري، خدايا برگردان هر آواره‌اي را، خدايا آزاد کن هر اسيري را، خدايا اصلاح کن هر فسادي را از امور مسلمانان، خدايا بهبودي ده هر بيماري را، خدايا بگير رخنه‌ي نداري ما را به توانگري خود، خدايا تغيير ده بد حالي ما را به خوشحالي خودت، خدايا بپرداز وام ما را و بي نياز کن ما را از فقر، زيرا تو بر هر چيزي توانايي داري، و درود فرست بر محمد و خاندان پاکش.
“اَللّهُمَ بِحّقِ هذا الدّعاءِ و تَفَضَّلْ عَلي فُقَراءِ اْلمُومِنينَ وَ الْمُؤمِناتِ بِالْغَني وَ الْثَرْوَة، وَ عَلي مَرْضَي الْمُومِنينَ وَ الْمُؤمِناتِ بِالشِّفاءِ وَ الصَّحَةِ، وَ عَلي اَحْياءِ الْمُؤمِنينَ وَ الْمُومِناتِ بِالّطُفِ وَ الْکَرامَةِ، وَ عَلي اَمْواتِ الْمُومِنينَ وَ الْمُْؤمِناتِ بالمغفره وَ الرَّحْمَةِ، وَ عَلي مُسافِريِ الْمُؤمِنينَ وَ الْمُومِناتِ بِالَّردِ اِلي اَوْطانِهمِ سالمِينَ غانِمينَ، بِرَحْمَتِکَ يا اَرْحَمَ الرَّاحِمينَ،وَ صَليَ اللهُ عَلي سَيِّدِنا مُحَّمدٍ خاتَمِ النَّبِيينَ وَ عِتْرَتَه الطّاهِرينَ وَ سَلَّمَ تَسْليماً کَثيراً “(همان؛155)
پروردگارا بر مردان و زنان مؤمن فقير، بي‌نيازي و ثروت ببخش و تمامي مريضان مؤمن از زن و مرد را شفا و سلامتي عنايت کن و به مردان و زنان مؤمن زنده لطف و کرامت ببخش، و مردان و زنان مؤمن مرده را مغفرت و بخشش عطا کن. و تمامي مسافران مؤمن از زن و مرد را سالم و دست پر به وطنشان باز گردان به رحمت خود اي رحم کننده‌ترين رحم کنندگان، و صلوات خداوند بر سرورمان محمد(ص) که آخرين پيامبران است و همچنين بر خاندان پاک او و به آنها فراوان سلام برسان.
2-2-2-1-03 دعا براي حافظان مرزهاي سرزمين‌هاي اسلامي
امام چهارم حضرت زين العابدين(ع) در فرازهايي از دعاي 27 صحيفه سجاديه سر حدات اسلامي و مرزداران سرزمين‌هاي اسلامي را چنين دعا مي‌فرمايند: پروردگارا بر محمد(ص) و آل او درود و رحمت بفرست و به عزت خودت مرزهاي مسلمانان را محافظت بفرما و مرزداران آن را به قدرت خود ياري کن و دستاوردهايشان را به نيروي خود فراوان گردان، پروردگارا بر محمد(ص) و آل او صلوات بفرست و اسلحه‌هاي آنها را تيز گردان و محدوده آنها را محافظت بفرما و صحنه کارزار آنها را بر دشمنان دشوار بگردان، و ميان جمع آنها الفت و برادري برقرار کن و کار آنها را تدبير کن و آنان را پيروز بگردان و آنها را با صبر ياري کن و چاره‌انديشي را به آنها نشان بده. پروردگارا بر محمد(ص) و آل او صلوات بفرست آنچه را که نمي‌دانند به آنها بياموز و آنچه را که نمي‌شناسند به آنها بشناسان و آنچه را که نمي‌بينند به آنها نشان بده.
و از آن جمله دعايي است که در فراز 17 صحيفه سجاديه براي مجاهدان مسلمان عازم جهاد آمده است. با اين عنوان که: پروردگارا هر مسلماني که امر اسلام براي او داراي اهميت است و اتحاد مشرکان بر عليه مسلمانان سبب نگراني او مي‌شود و يا اين که تلاش در راه جهاد دارد، و يا اين که يک گرفتاري و يا مشکل سبب ممانعت او از اين کارها مي‌شود، نام او را جزء عابدان بنويس و ثواب مجاهدان را براي او در نظر بگير و او را در دين شهيدان و صالحان قرار ده.
و نيز در فراز 16 همين دعا حضرت در حق افراد پشت جبهه چنين مي‌فرمايند: پروردگارا هر انسان مسلماني که در خانه خود يک رزمنده را تجهيز مي‌کند و يا اينکه در غياب فرد رزمنده از خانواده‌اش حمايت مي‌کند و يا بخشي از مال خود را به آنها مي‌دهد و يا پشت سر آنها حرمت را نگاه مي‌دارد به اندازه پاداشش به او پاداش بده، …(آصفي؛ 1387: 160- 161)
2-2-2-1-04 دعاء مخصوص براي مؤمنان
همان طور که در متون اسلامي دعا کردن براي عامه‌ي مؤمنان بيان و توصيه شده است اين موضوع به صورت اختصاصي هم آمده است يعني اينکه در دعاهايمان مؤمنين را با نامشان ذکر کنيم. اين نوع از دعا تأثير جداگانه‌اي در درون فرد دعا کننده دارد. تأثيري جداي از دعاي عمومي. اين شکل از دعا تمامي کدورت‌هايي را که بر اساس ارتباطات دو طرفه گروهي در ميان افراد شکل گرفته است مي‌زدايد.
زماني که انسان مؤمن از خداوند براي برادرانش که از آنها با نام خودشان ياد مي‌کند طلب دعا و رحمت و مغفرت مي‌کند و از خداوند مي‌خواهد که نيازهاي آنها را برآورده کند و کارهايشان را آسان کند اين امر نشان دهنده آن است که دعا کننده آنها را دوست دارد و هر آنچه که از حسادت و نفرت در درونش نسبت به دعا شونده وجود داشته همگي از بين رفته است. (همان: 169)
اهتمام فراواني به اين شکل از تخصيص و نامگذاري در دعا ديده مي‌شود که در متون اسلامي و در بيان رسول مکرم اسلام (ص) و اهل البيت (ع) با عناويني همچون: دعا براي مؤمن در غياب او، و يا دعا براي چهل نفر مؤمن ذکر شده است.
2-2-2-1-05 دعا براي پدر و مادر
انسان مي‌تواند به جاي پدر و مادر صدقه بدهد و به جاي آنها حج به جاي آورد و به جاي آنها نماز بگذارد و براي آنها دعاي خير کند. (آصفي؛ 1387: 175)
از امام صادق (ع) روايت شده است: هيچ کدام از شما از نيکي کردن نسبت به پدر و مادرش دريغ نکند چه زنده باشند و چه مرده، براي آنها نماز بخواند و به جاي آنها صدقه بدهد و حج به جاي آورد و روزه بگيرد که خداوند به‌اندازه اين کارها او را پاداش مي‌دهد و بر احسانش مي‌افزايد.
و همچنين از آن حضرت نقل شده است که مي‌فرمايند: پدرم فرمود: پنج ندا و دعوت هستند که مستجاب مي‌شوند: دعاي امام عادل، دعاي مظلوم که خداوند متعال در پاسخ او مي‌فرمايد: انتقامت را خواهم گرفت هر چند بعد از مدتي باشد، دعاي فرزند صالح براي پدر و مادرش، دعاي پدر صالح براي فرزندش، دعاي مؤمن براي برادرش در غياب او.(حر عاملي؛1104: 4/ 1153، ح 8895)
از جمله دعاهايي که در متون اسلامي در حق پدر و مادر بيان شده است فرازهايي از دعاي 24 صحيفه سجاديه است که امام زين العابدين در حق پدر و مادرش چنين مي‌فرمايند: (12) اي خدا درود فرست بر محمد و اهل بيت معصوم و ذريه پاکش و‌اي مهربان‌ترين مهربانان عالم، والدين مرا به عطايي نيکوتر از آنچه به والدين ساير بندگان با ايمانت مرحمت کردي اختصاص ده. (13)اي خدا ذکر و دعاي به آنها را در عقب هر نماز فراموشم مگردان و در هيچ وقتي از اوقات شب و هيچ ساعتي از ساعات آنها را فراموشم مساز. (14) پروردگارا درود فرست بر محمد (ص) و آل پاکش و اين دعايي که در حق والدينم مي‌کنم موجب آمرزش من قرار ده و آنها را هم به نيکي و محبت‌هايي که درباره من کرده‌اند ببخش و بيامرز و مغفرت حتمي خود را شامل حالشان گردان و به دعا و شفاعت و درخواست من از آنها به رضاي قطعي راضي و خشنود باش و به کرامت و لطف ازلي خويش آنها را به منازل سلامت ابد برسان. (15) پروردگارا اگر مغفرت و رحمتت بر آنها در ازل سبقت گرفته پس مرا به شفاعت آنها ببخش و اگر لطف و کرم و مغفرتت مرا در ازل شامل بوده پس آنان را به شفاعت من مشمول لطف و کرامت بگردان تا آنکه به رفعت و عنايتت همگي در دار کرامت و سراي مغفرت و رحمتت با هم مجتمع و همنشين باشيم که همانا تويي‌اي خدا صاحب فضل و رحمت بزرگ بي پايان و عطاي احسان قديم ازلي و تويي مهربان‌ترين مهربانان عالم. (الهي قمشه‌اي؛1384)
2-2-2-1-06 دعاي انسان براي خودش
اين آخرين ايستگاه از ايستگاههاي دعاست نه برترين آن، البته اسلام از انسان مي‌خواهد که در کارها و ارتباط با ديگران در امور روزمره زندگي از باب ايثار آنان را بر خود‌ترجيح دهد و خود را در درجه دوم قرار دهد. همچنين از او مي‌خواهد که ديگران را در دعايش در پيشگاه خداوند نيز بر خود‌ترجيح دهد. (آصفي؛ 1387:176)
و اين روشي است که ما از سيره و رفتار اهل البيت نبي‌اسلام(ص) و خصوصا حضرت زهرا(س) آموخته‌ايم.
اما از طرفي هم لازم است که در دعا هر آنچه را که از نظر شرع منعي ندارد و نياز داريم از خداوند طلب کنيم و هر آنچه براي دنيا و آخرتمان اهميت دارد، ، از او درخواست کنيم، و بخواهيم که ما را از هر آنچه بدي است و براي دين و ايمانمان ضرر دارد حفظ کند، زيرا تمامي کليدهاي خير و اسباب آن همگي به دست خداوند است و هيچ چيز خارج از اراده و مشيت او نيست و هيچ چيز سبب درماندگي او نمي‌شود واز طرفي هيچ خير و رحمتي را از بندگانش دريغ نمي‌کند، حال که خداوند در بخشش و اجابت بخل نمي‌ورزد، پس چرا از او درخواست ننمائيم.
در حديث قدسي آمده است که: اگر اولين و آخرين و زنده و
