د 5671435 نفر در مقطع سنی 14-10 ساله و حدود 6607043 نفر در مقطع سنی 19- 15 ساله قرار دارند. به بیانی دیگر، بیش از 16 درصد کل جمعیت ایران را نوجوانان تشکیل می‌دهند. طبق نمودارهای آماری، اندکی بیشتر از میانه این جمعیت پسران و مابقی دختران هستند. هرچند این آمار مربوط به سال 1390 بوده و اکنون 4 سال از زمان اعلام این آمار گذشته است اما با این حال، حجم قابل توجه جمعیت سنی نوجوان در کشور، اهمیت پرداختن به موضوع حاضر را بیش از پیش نمایان می‌کند.
تغییرات گوناگونی كه در سال‌هاي اخير در كيفيت آموزش ایجاد شده و بازتابي از نيازهاي رو‌به‌گسترش، پیشرفت فناوري و تغيير مداوم در شيوه زندگي و روابط جوامع انساني است، نشان داده در چنين شرايطي، برنامه‌ها و روش‌هاي سنتی آموزشي، برای برآوردن نيازها و مهارت نسل جوان در به كار بستن دانستني‌ها و اصول علمي به هنگام قرارگرفتن در موقعيت‌هاي جديد و چالش انگيز مشکل دارند( قنبری هاشم آبادی و کدخدازاده، 1386). مشاهدات محقق در این زمینه و مشکلات پیش رو، لزوم پرداختن به تحقیق حاضر را ایجاد کرده است.
مطالب فوق، بیانگر ارتباط مؤثر میان توجه به نیازهای فطری و شکوفایی آن با سلامت روان انسان است. همان‌طور که بیان شد، بخش قابل توجهی از این شکوفایی باید در نظام آموزش و پرورش صورت گیرد و این مسئله جایگاه آموزش و پرورش و بیشتر از آن نقش برنامه‌های درسی را در این شکوفایی نشان می‌دهد. بررسی‌های انجام شده، در منابع علمی داخل و خارج کشور، نشان داد تاکنون تحقیقات شایسته ای در این زمینه صورت نگرفته است، از این جهت و به دلیل اهمیت موضوع در جهت‌گیری نسل‌های آینده، نگارنده به پژوهش در این موضوع اقدام کرده است.
4-1 سؤال يا سؤالات تحقيق
سؤال اصلی:
نقش دروس مرتبط با سبک زندگي در تأمین نيازهاي فطري دانش‌آموزان رشته رياضي با تأكيد بر تفاوت‌هاي جنسيتي چیست؟
سؤالات فرعی:
1) نقش دروس مرتبط با سبک زندگي در ساختار علمي دانش‌آموزان دختر رشته رياضي چیست؟
2) نقش دروس مرتبط با سبک زندگي در ساختار تمایلات دانش‌آموزان دختر رشته رياضي چیست؟
3) نقش دروس مرتبط با سبک زندگي در ساختار توانایی‌های دانش‌آموزان دختر رشته رياضي چیست؟
4) نقش دروس مرتبط با سبک زندگی در ساختار علمی دانش‌آموزان پسر رشته ریاضی چیست؟
5) نقش دروس مرتبط با سبک زندگی در ساختار تمایلات دانش‌آموزان پسر رشته ریاضی چیست؟
6) نقش دروس مرتبط با سبک زندگی در ساختار توانایی‌های دانش‌آموزان پسر رشته ریاضی چیست؟
7) تفاوت نقش دروس مرتبط با سبک زندگی در شکوفایی فطرت در دانش‌آموزان دختر و پسر رشته ریاضی چیست؟
8) نقش نیروی انسانی (معلم) در شکوفایی فطرت در دانش‌آموزان دختر و پسر رشته ریاضی چیست؟
9) نقش دروس مرتبط با سبک زندگی در تأمین نیاز شخصیت‌طلبی در دانش‌آموزان دختر و پسر رشته ریاضی چیست؟
5-1 اهداف تحقيق
هدف كلي:
تعيين نقش دروس مرتبط با سبک زندگي در تأمین نيازهاي فطري دانش‌آموزان رشته رياضي با تأكيد بر تفاوت‌هاي جنسيتي
اهداف جزئي:
1) تعيين نقش دروس مرتبط با سبک زندگي در ساختار علمي دانش‌آموزان دختر رشته رياضي
2) تعیین نقش دروس مرتبط با سبک زندگي در ساختار تمایلات دانش‌آموزان دختر رشته رياضي
3) تعیین نقش دروس مرتبط با سبک زندگي در ساختار توانایی‌های دانش‌آموزان دختر رشته رياضي
4) تعیین نقش دروس مرتبط با سبک زندگی در ساختار علمی دانش‌آموزان پسر رشته ریاضی
5) تعیین نقش دروس مرتبط با سبک زندگی در ساختار تمایلات دانش‌آموزان پسر رشته ریاضی
6) تعیین نقش دروس مرتبط با سبک زندگی در ساختار توانایی‌های دانش‌آموزان پسر رشته ریاضی
7) تعیین تفاوت نقش دروس مرتبط با سبک زندگی در شکوفایی فطرت در دانش‌آموزان دختر و پسر رشته ریاضی
8) تعیین نقش نیروی انسانی (معلم) در شکوفایی فطرت در دانش‌آموزان دختر و پسر رشته ریاضی
9) تعیین نقش دروس مرتبط با سبک زندگی در تأمین نیاز شخصیت‌طلبی در دانش‌آموزان دختر و پسر رشته ریاضی
6-1 تعريف مفاهيم
1-6-1 تعريف نظری
سبک زندگی6: مفهوم سبک زندگی از نظر آدلر(به نقل از برزگر، 1388) کلیت بی‌همتا و فردی زندگی است که همه فرایندهای عمومی زندگی را در بر‌می‌گیرد.
نیازهای فطری: نیازهای فطری نیازهایی هستند که ناشی از ساختمان طبیعی بشر هستند و هر بشری به موجب آن‌که بشر است، خواهان آن‌هاست. مثل علاقه انسان به تحقیق و کاوش علمی، علاقه به جمال و زیبایی، علاقه به تشکیل خانواده و تولید مثل با همه زحمت‌ها و مرارت‌هایش(مطهری، 1385).
دانش‌آموز: در منشور ملی حقوق دانش‌آموز، دانش‌آموز را فردی می‌دانند که در محدوده سنی 6 تا 20 سال قرار می‌گیرد و به تحصیل در یکی از مقاطع تحصیلی در مراکز آموزشی کشور مشغول می‌باشد .
تفاوت جنسیتی: تفاوت‌هایی که در ویژگی‌های روحی، نقش‌ها و کارکردهای اجتماعی افراد تعریف یا پذیرفته شده است و ناشی از تفاوت درجنسیت مردان و زنان است(شاهواروتی، علم الهدی و آشتیانی،1387).
2-6-1 تعريف عملياتي
سبک زندگی: در این پژوهش، پس از انجام مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته و جمع‌بندی‌های انجام شده مؤلفه‌ها و ابعاد آن مشخص خواهد شد.
نیازهای فطری: در پژوهش حاضر، مؤلفه‌ها و ابعاد نیازهای فطری پس از انجام مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته و جمع‌بندی‌های انجام شده و طبق نظریه ملکی(1393) مشخص خواهد شد.
دانش‌آموز: در این پژوهش، دانش‌آموزان، دانش‌آموزان پایه دوم و سوم مقطع متوسطه در رشته ریاضی‌‌فیزیک هستند.
تفاوت جنسیتی: در این پژوهش، منظور از تفاوت‌های جنسیتی، تفاوت‌های جنسیتی در حیطه آموزش که ریشه در تفاوت‌های جسمی و روحی دارد، می‌باشد.
فصل دوم
مبانی نظری و پیشینه پژوهش
فصل حاضر درصدد تبيين و ارزيابي مؤلفه‌هاي این تحقیق است. لذا مباحث مربوطه را در چهار بخش مجزا به اين شرح بيان مي‌كنيم. در بخش اول، نيازهاي فطري به عنوان متغير وابسته و بسیار مهم و تأثیرگذار در هدف اصلی تحقیق، بررسي مي‌شود. در بخش دوم براي آشنايي بيشتر با سبك زندگي به توضيح آن می‌پردازیم؛ چرا که دروس مرتبط با سبك زندگي، متغير مستقل این تحقیق می‌باشد. از آنجا که جامعه مورد نظر، دانش‌آموزان مقطع متوسطه هستند و مصاحبه در مورد دروس آنان انجام شده، در بخش سوم، ابتدا برای آشنایی با ویژگی‌های نوجوانان به توضیح این دوره سنی پرداخته و سپس خلاصه‌ای از محتوای دروس این مقطع بیان می‌شود. تفاوت‌هاي جنسيتي كه متغير كنترل‌كننده اين پژوهش است بخش چهارم را شامل مي‌شود.
بخش اول : فطرت
هدف اصلی رهبران الهی و کتاب‌هاي آسمانی این بوده که زمینه و شرایط مناسب براي رشد و اعتلاي استعدادهاي فطري را فراهم نمایند انسان‌ها را به درجاتی از حیات طیبه راهنمایی کنند. بنابراین از تعلیم و تربیت نظام اسلامی نیز انتظار می‌رود طرح‌ها و برنامه‌هاي خود را در راستاي شکوفایی فطرت و تقویت مجموعه‌اي از صلاحیت‌هاي اعتقادي، فکري، نگرشی و عملی تهیه و اجرا کنند تا در عمل، همسویی خود را با هدف نهایی رهبران و ادیان الهی نشان دهند. چنانچه برنامه‌هاي درسی قادر به پرورش فطرت در جهت این هدف اساسی و قرب الهی نباشند، مطلوبیت کافی را نخواهند داشت زیرا که با حیات حقیقی دانش‌آموزان هم‌جهت نخواهد بود. بحث اصلی پژوهش حاضر نیز در این راستا می‌باشد. لذا در این بخش به بررسی تفصیلی فطرت در انسان پرداخته می‌شود.
1-1-2 پیشینه تاریخی
آیا انسان، طبیعت و سرشت ویژه‌ای دارد یا خیر و اگر دارد چگونه است؟ این پرسش و امثال آن، درگذشته‌های دور در اندیشه بشری مطرح بوده است. درگذر تاریخ، افرادی بوده‌اند که در وجود انسان حقیقتی به نام فطرت و سرشت ابتدایی را نپذیرفته و اعتقاد داشته‌اند نیروها و فعالیت‌های مربوط به انسان با استفاده از دانش‌های گوناگون بشری شناسایی شده و در این میان فعالیت و نیرویی به نام فطرت یافت نشده است.
از نظر این گروه، بشر هیچ‌گونه گرایش فطری ندارد، بلکه تابع آن است که چه نقشی به او بدهند. برخی دیگر از فیلسوفان مادی با این‌که انسان را خالی از سرشت و طبیعت ابتدایی نمی‌دانند، اما به نحو دیگری نگرشی منفی و بدبینانه نسبت به طبیعت انسان داشته و انسان را ذاتاً موجودی شرور می‌دانند(مطهری، 1389).
در قرون اخیر به دلیل پیدایی مکتب‌های الحادی و ضددینی در غرب و راه‌یابی این اندیشه‌ها به کشورها و جامعه‌های اسلامی که هریک به گونه‌ای مبانی نظری دین و نیز سرشت آغازین انسان و به طور مشخص گرایش‌های دینی انسان را نفی می‌کردند از سویی و پیشرفت دانش روانشناسی و دست‌یابی روانشناسان به افق‌های ناشناخته روح و گرایش‌های روانی انسان از دیگر سو، بحث از فطرت و سرشت نخستین انسان‌ها در نظرگاه اندیشمندان، جایگاهی بالاتر از گذشته یافت و به تبیین و تحلیل این موضوع به صورت گسترده‌تر و همه‌جانبه تری پرداخته شد(مطهری، 1385).
در میان روانشناسان، روانشناسان کمال که اکثراً خود را روانشناسان انسان‌مدار می‌نامند دیدی نو به ماهیت انسانی دارند. این جنبش که در نخستین سال‌های دهه 1960 در روانشناسی آمریکا به وجود آمد با شکل‌های سنتی روانشناسی، متفاوت است. روانشناسان کمال، با دیدی انتقادی به این سنت‌ها می‌نگرند، چرا که معتقدند نگرش رفتارگرایی و روان‌کاوی به ماهیت انسان محدود است و پیشرفتی را که آدمی می‌تواند بدان دست آورد، نادیده می‌گیرند. آنها به قابلیت گسترش، پرورش، شکوفایی و کمال انسان و تبدیل شدن به آنچه در توان اوست اعتقاد دارند(شولتز7، ترجمه خوشدل، 1375).
در واقع با تمامی انکارها و تردیدهای جدی در دوره جدید، صدای حمایت از وجود فطرت انسانی نسبتاً پرطنین است و اندیشمندانی عمدتاً روانشناس، کوشیده و می‌کوشند تا حقیقت و آثار تقویت امور فطری را در معرض افکار عمومی قرار دهند و توجه انسان‌ها را به موانع شهود فطرت و پیامدهای زیانبار بی‌توجهی به آن جلب نمایند. این تحقیق نیز با انجام کار میدانی، مترصد به تصویر کشیدن بخشی از عدم توجه به این بُعد مهم وجود آدمی در محیط آموزشی است.
2-1-2 بررسی لغوی و مفهومی فطرت
واژه فطرت از ریشه “فَطَرَ”، اشاره دارد به ویژگی خاصی در انسان که در متون مقدس اسلامی، فراوان به کار رفته است. بعضی آن را با “خَلَقَ” مترادف دانسته‌اند. صاحب اَلمیزان (طباطبایی،1374) آن را به معناي خلقت از عدم محض دانسته است. در منابع دیگر، فطرت به معنای شکافتن(حسینی زبیدی،1387 قمری)، گشودن شیء و ابزار آن(ابن فارس،1404 قمری)، ابتدا و اختراع (جوهری، 1368)، شکافتن از طول و ایجاد و ابداع(اصفهانی،396 قمری) آمده است.
بدین ترتیب دو معنای «خلق تازه و ویژه» و «شکافتن» را می‌توان برای فطرت در نظر گرفت. قرشی(1376)در نظر گرفتن معنای دوم(شکافتن) را از آن جهت می‌داند که خداوند موجودات را با شکافتن می‌آفریند مانند تبدیل تخم مرغ به مرغ یا تبدیل دانه به گیاه. در میان اندیشمندان مسلمان برخی به معنای اول تأکید دارند مانند مطهری(1385) که در توضیح این واژه بیان می‌کند فطرت از ماده فَطَرَ است، به دلیل ساختار لفظی خاص این واژه که بر وزن فِعله است مثل لغت جِلسه و رِکبه (که نوع خاصی از نشستن و سوارشدن را بیان می‌کند)، این واژه بیانگر حالت خاص و نوع خاصی از آفرینش است. برخی دیگر هم معنای دوم را پذیرفته‌اند مانند طالقانی(به نقل از همتی فر و غفاری، 1393) که فطرت را در معنای خلقت اشیاء که دائماً در حال صیرورت، شکافتن و تکامل هستند می‌داند. البته این دو معنا برای واژه فطرت قابل جمع هستند.
به هر حال اصطلاح فطرت با در نظر گرفتن ریشه و شکل آن، بر ویژگی‌ها و صفاتی که در اصل خلقت و آفرینش انسان وجود دارد دلالت می‌کند. بدین ترتیب امور فطری اموری حقیقی و اصیلند که چه به طور بالقوه و چه به شکل بالفعل در روح نهفته و کیفیت خود آن هستند و فرع و تابع گرایش یا شناخت دیگری نیستند.
مطهری (1377) در مورد مفهوم فطرت بیان می‌کند
