et al, 2010) (شکل 3-12). در حالتيکه دست در کنار بدن بود ابداکشن صفر درجه شانه در نظر گرفته ميشد. به‌منظور جلوگيري از حرکت جانبي سر و تنه در حين انجام آزمون‌ها از آزمودني خواسته‌شده بود تا به هدف مشخص‌شده در راستاي ديد او در فاصله 2 متري نگاه کند. از يک فرد کمکي جهت تائيد پوزيشن مناسب و صحيح شروع و ادامه حرکت صحيح ابداکشن استفاده شده بود. اين فرد در پشت سر آزمودني بافاصله قرار ميگرفت و حرکت را تائيد ميکرد. ريتم اسکاپولوهومرال از تقسيم کردن ابداکشن گلنوهومرال بر چرخش بالايي کتف محاسبه ميشد (Struyf et al, 2010). ريتم اسکاپولوهومرال از ابداکشن صفر تا 45، صفر تا 90، صفر تا 135 درجه ابداکشن شانه محاسبه ميشد. به‌منظور تصادفي بودن آزمون‌هاي مربوط به ريتم اسکاپولوهومرال، تعداد 8 فلش کارت تهيه شده بود. در مرحله اول آزمودني يکي از فلش کارت‌هاي مربوط به دست برتر و غير برتر را به‌صورت تصادفي انتخاب ميکرد سپس آزمون‌هاي ابداکشن در پوزيشنها و وضعيت‌هاي مختلف آن دست را انتخاب ميکرد (3 وضعيت ابداکشن (زواياي 45،90 و 135) × 2 وضعيت دست (برتر و غير برتر) × 2 شرايط با و بدون اعمال بار خارجي). آزمودني هر حرکت را دو بار با دست برتر و غير برتر در شرايط اعمال بار و بدون اعمال بار به‌صورت تصادفي انجام ميداد و ميانگين دو حرکت جهت تجزيه‌وتحليل استفاده ميشد.
شکل 3-12: روش اندازهگيري چرخش بالايي کتف با استفاده از تکنيک عکس گرفتن
3-5-2-5-2 روش اندازهگيري ريتم اسکاپولوهومرال با استفاده از اينکلينومتر
از يک اينکلينومتر براي اندازهگيري ابداکشن شانه و اينکلينومتر ديگر براي اندازهگيري چرخش بالايي کتف استفاده شد. از آزمودني در حالت ايستاده خواسته ميشد تا اکستنشن کامل آرنج، وضعيت خنثي مچ را انجام دهند. اينکلينومتر اول به‌طور عمودي دقيقاً زير سر متحرک دلتوئيد با استفاده از يک نوار متصل به بازو شده بود از اين اينکلينومتر براي تعيين مقدار ابداکشن گلنوهومرال استفاده ميشد (Struyf et al, 2010). درجه‌ي چرخش بالايي کتف با استفاده از اينکلينومتر دوم که بر روي لبه بالايي کتف (خار کتف) قرارگرفته بود، اندازهگيري ميشد (Struyf et al, 2010). از آزمودني خواسته ميشد تا به‌طور فعال ابداکشن بازوي برتر يا غير برتر را در شرايط اعمال بار و بدون اعمال بار خارجي (به‌صورت تصادفي) را در سطح اسکاپشن انجام دهد و در 45، 90 و 135 درجه نگه دارد) (شکل 3-13). از آزمودني خواسته شده بود هر 45 درجه حرکت را در 1 ثانيه انجام دهد، اين کار با مترونوم تنظيم شده بود. در وضعيتي که دست‌ها در کنار بدن بود پوزيشن استراحت کتف (ميزان چرخش بالايي/ پاييني) اندازهگيري ميشد. همانند تکنيک عکس گرفتن، به‌منظور جلوگيري از حرکت جانبي سر و تنه در حين انجام آزمون‌ها از آزمودني خواسته‌شده بود تا به هدف مشخص‌شده در راستاي ديد او در فاصله 2 متري نگاه کند. از يک فرد کمکي جهت تائيد پوزيشن مناسب و صحيح شروع و ادامه حرکت صحيح ابداکشن استفاده شده بود. اين فرد در پشت سر آزمودني بافاصله قرار ميگرفت و حرکت را تائيد ميکرد. ريتم اسکاپولوهومرال همانند تکنيک عکس گرفتن از تقسيم کردن ابداکشن شانه بر چرخش بالايي کتف محاسبه ميشد (Struyf et al, 2010). ريتم اسکاپولوهومرال از ابداکشن صفر تا 45، صفر تا 90، صفر تا 135، 45 تا 90 و 90 تا 135 درجه ابداکشن شانه محاسبه ميشد. همانند تکنيک عکس گرفتن به‌منظور تصادفي بودن آزمون‌هاي مربوط به ريتم اسکاپولوهومرال، در مرحله اول آزمودني يکي از فلش کارت‌هاي مربوط به دست برتر و غير برتر را به‌صورت تصادفي انتخاب ميکرد سپس آزمون‌هاي ابداکشن در پوزيشنها و وضعيت‌هاي مختلف آن دست را انتخاب ميکرد (3 وضعيت ابداکشن (زواياي 45،90 و 135) × 2 وضعيت دست (برتر و غير برتر) × 2 شرايط با و بدون اعمال بار خارجي). آزمودني هر حرکت را دو بار با دست برتر و غير برتر در شرايط اعمال بار و بدون اعمال بار به‌صورت تصادفي انجام ميداد و ميانگين دو حرکت جهت تجزيه‌وتحليل استفاده ميشد.
شکل 3-13: روش اندازهگيري چرخش بالايي کتف با استفاده از اينکلينومتر
3-5-4 روش آماري
جهت تجزبه و تحليل دادهها در اين پژوهش از آمار توصيفي و استنباطي استفاده شد.
3-5-4-1 آمار توصيفي
از آمار توصيفي براي تعيين ميانگين و انحراف استاندارد دادهها و رسم آن‌ها در قالب جداول و نمودارها استفاده شد.
3-5-4-2 آمار استنباطي
براي آزمون فرضيههاي پژوهش از آمار استنباطي شامل آزمون‌هاي کالموگراف- اسميرنف و شيپيرو ويلک براي تعيين نرمال بودن دادهها، براي مقايسه اطلاعات EMG و ريتم اسکاپولوهومرال در زواياي مختلف ابداکشن شانه در دست برتر و غير برتر در شرايط اعمال بار و بدون اعمال بار خارجي بين چهار گروه از آزمون‌هاي ANOVA با اندازهگيري مکرر چهار راهه و پنج راهه در سطح (05/ 0 p) استفاده شد.
فصل چهارم:
نتايج
4-1 مقدمه
در روند هر تحقيق، محقق پس از انجام مطالعات مقدماتي در پي آن است که با انجام آزمايشهاي لازم و با استفاده از اطلاعات و دادههاي جمعآوري شده به تائيد يا عدم‌تأييد فرضيهها دست يابد. همان‌گونه که پيش‌ازاين اشاره شد، در اين تحقيق سعي به بررسي و مقايسه فعاليت الکتروميوگرافي (الگوي فراخواني، سطح فعاليت و نسبت هم انقباضي) منتخبي از عضلات کمربند شانهاي و ريتم اسکاپولوهومرال بازيکنان هندبال، تنيس، شناگران و افراد غير ورزشکار طي الويشن بازو در سطح اسکاپشن ميباشد. متغيرهاي مستقل در اين تحقيق رشته ورزشي (هندبال، تنيس، شنا، غير ورزشکار)، بار خارجي، دست برتر و غير برتر و متغيرهاي وابسته الگوي فراخواني عضلات، سطح فعاليت عضلات، نسبت هم انقباضي عضلات و ريتم اسکاپولوهومرال ميباشند.
به‌طورکلي در اين فصل ما قصد بررسي و دادههاي جمع‌آوري‌شده را داريم، لذا جهت انجام اين امر از آمار توصيفي، براي تعيين ميانگين و انحراف استاندارد دادهها و رسم آن‌ها در قالب جداول و نمودارها و از آمار استنباطي براي آزمون فرضيههاي تحقيق استفاده‌شده است.
4-2 آمار توصيفي
4-2-1 اطلاعات و ويژگي‌هاي دموگرافيک آزمودنيهاي تحقيق
در جدول 4-1 اطلاعاتي در مورد سن، قد، جرم، شاخص توده بدني، تعداد جلسات تمرين در هفته و سابقه حضور در ليگ برتر در گروه‌هاي مختلف تحقيق آورده شده است.
جدول 4-1: ويژگي‌هاي دموگرافيک گروه‌هاي مختلف تحقيق (ميانگين± انحراف استاندارد)
متغير
شنا
هندبال
تنيس
غير ورزشکار
سن (سال)
5/1±9/19
5/2±6/22
1/2±8/21
5/2±5/22
قد (سانتيمتر)
3/3 ±3/181
7/4 ±3/183
2/4 ±7/182
2/3±6/178
جرم (کيلوگرم)
8/3± 5/78
1/3± 5/81
9/3± 4/80
3/2±1/83
شاخص توده بدني (کيلوگرم بر مترمربع)
72/0± 5/21
51/0± 2/22
62/0± 04/22
64/0± 7/22
تعداد جلسات تمرين در هفته
91/0± 8/4
* 6
56/0± 1/4
–
**سابقه حضور در ليگ برتر (سال)
73/0± 1/4
082/0± 3/4
8/0± 7/3
–
* چون هندباليست‌ها به‌صورت تيمي تمرين مي‌کردند تمامي آن‌ها 6 جلسه تمرين در هفته (به‌اضافه مسابقه) را گزارش کردند.
** شناگران و بازيکنان تنيس، سابقه شرکت مستمر در مسابقات قهرماني کشور در نظر گرفته‌شده بود.
4-2-2 اطلاعات مربوط به حداکثر قدرت ايزومتريک ابداکتورها در گروه‌هاي مختلف تحقيق
همچنان که در فصل سوم توضيح داده شد براي تعيين مقدار بار خارجي در هر گروه، آزمون مربوط به حداکثر قدرت ايزومتريک ابداکتورها توسط دينامومتر دستي گرفته شد (Kendall et al, 2005) و مقدار 25 درصد حداکثر قدرت ايزومتريک ابداکتورها در هر گروه به‌عنوان مقدار بار خارجي در نظر گرفته شد. نتايج مربوط به حداکثر قدرت ايزومتريک ابداکتورهاي دست برتر و غير برتر (ميانگين± انحراف استاندارد) در گروه‌هاي مختلف تحقيق در جدول 4-2 آورده شده است.
جدول 4-2: حداکثر قدرت ايزومتريک ابداکتورها (برحسب کيلوگرم) در گروه‌هاي مختلف تحقيق
دست
شنا
هندبال
تنيس
غير ورزشکار
حداکثر قدرت ايزومتريک ابداکتورها
برتر
غير برتر
2/3 ±2/14
1/3 ±08/14
07/3 ±1/14
1/3 ±05/14
03/3 ±2/14
13/3 ±01/14
6/3 ±6/10
3/3 ±1/10
با توجه به مقدار حداکثر قدرت ايزومتريک ابداکتورها در گروه‌هاي مختلف تحقيق و مقدار 25 درصد از حداکثر قدرت ايزومتريک ابداکتورها براي تعيين مقدار بار خارجي، مقدار بار خارجي به طور متوسط براي گروه‌هاي ورزشکار (شنا، تنيس، هندبال) 5/3 کيلوگرم و براي افراد غير ورزشکار 5/2 کيلوگرم در نظر گرفته شد.
4-2-3 اطلاعات مربوط به ميزان چرخش بالايي کتف در زواياي مختلف ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن
همچنانکه در فصل سوم اشاره شد براي اندازهگيري چرخش بالايي کتف جهت محاسبه ريتم اسکاپولوهومرال، از دو روش (استفاده از اينکلينومتر و تکنيک عکس گرفتن) استفاده شد (دليل استفاده از اين دو روش در فصل سوم توضيح داده‌شده است). در اين بخش اطلاعات توصيفي (ميانگين± انحراف استاندارد) دو روش ارائه مي‌گردد.
4-2-3-1 اطلاعات مربوط به ميزان چرخش بالايي کتف در زواياي مختلف ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن با اندازه‌گيري‌هاي انجام‌شده توسط اينکلينومتر
اطلاعات مربوط به ميزان چرخش بالايي کتف (ميانگين± انحراف استاندارد) در زواياي مختلف ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن با اندازه‌گيري‌هاي انجام‌شده توسط اينکلينومتر در گروه‌هاي مختلف تحقيق در جدول 4-3 آورده شده است. علامت منفي دلالت بر چرخش پاييني کتف ميکند.
4-3: چرخش بالايي کتف (برحسب درجه) در زواياي مختلف ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن با اندازه‌گيري‌هاي اينکلينومتري
گروه
شانه
پوزيشن استراحت
45 درجه
90 درجه
135 درجه
شنا
برتر
غير برتر
3/1 ±9/2-
3/1 ±5/2-
7/2 ±7/5
2/3 ±4/4
2/3 ±3/13
8/2 ±7/13
8/3 ±7/29
8/3 ±3/28
هندبال
برتر
غير برتر
5/1 ±9/3-
1/1 ±8/2-
7/2 ±3/7
8/1 ±5/3
7/2 ±17
8/2 ±1/13
7/3 ±1/35
1/3 ±3/28
تنيس
برتر
غير برتر
7/1 ±3/3-
07/1 ±6/2-
3/2 ±4/4
8/2 ±8/3
2/3 ±1/13
02/3 ±5/13
7/3 ±1/29
1/4 ±1/28
غير ورزشکار
برتر
غير برتر
2/1 ±9/2-
03/1 ±8/2-
2/1 ±8/3
2/1 ±9/2
6/2 ±2/11
7/2 ±8/9
5/3 ±9/27
8/3 ±26
4-2-3-2 اطلاعات مربوط به ميزان چرخش بالايي کتف در زواياي مختلف ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن با اعمال بار خارجي با اندازه‌گيري‌هاي انجام‌شده توسط اينکلينومتر
در جدول 4-4 اطلاعات مربوط به ميزان چرخش بالايي کتف (ميانگين± انحراف استاندارد) در زواياي مختلف ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن در شرايط اعمال بار خارجي با اندازهگيري انجام‌شده توسط اينکلينومتر در گروه‌هاي مختلف تحقيق آورده شده است. علامت منفي دلالت بر چرخش پاييني کتف ميکند.
جدول 4-4: چرخش بالايي کتف (برحسب درجه) در زواياي مختلف ابداکشن بازو با اعمال بار خارجي با اندازه‌گيري‌هاي اينکلينومتري
گروه
شانه
پوزيشن استراحت
45 درجه
90 درجه
135 درجه
شنا
برتر
غير برتر
96/0 ±6/2-
84/0 ±5/2-
1/3 ± 6
1/3 ±2/4
4/3 ±9/15
4/2 ±2/13
2/3 ±5/30
5/3 ±5/29
هندبال
برتر
غير برتر
5/1 ±7/3-
9/1 ±1/3-
1/2 ±9/6
6/1 ±8/3
2/4 ±2/20
1/4 ±8/14
3/3 ±1/35
7/2 ±1/29
تنيس
برتر
غير برتر
15/1 ±3-
96/0 ±6/2-
4/2 ±8/5
6/2 ±6/3
6/3 ±1/16
4/2 ±2/14
4/2 ±8/30
8/3 ±3/29
غير ورزشکار
برتر
غير برتر
07/1 ±4/2-
7/1 ±1/2-
8/1 ±8/3
2/1 ±8/2
2/3 ±3/12
9/2 ±5/12
4/4 ±4/26
3/5 ±1/27
4-2-3-3 اطلاعات مربوط به ريتم اسکاپولوهومرال در زواياي مختلف ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن با اندازه‌گيري‌هاي انجام‌شده توسط اينکلينومتر
در جدول 4-5 اطلاعات مربوط به ريتم اسکاپولوهومرال (ميانگين± انحراف استاندارد) در زواياي مختلف ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن با اندازه‌گيري‌هاي انجام‌شده توسط اينکلينومتر در گروه‌هاي مختلف تحقيق آورده شده است.
در اين جدول منظور از ارقام ارائه‌شده در مقابل گروه‌هاي
