
عمر
وضعيت تأهل
وضعيت فرد از لحاظ ازدواج
اسمي
مجرد، متأهل، مطلقه، بیوه
ميزان تحصيلات
وضعيت سواد بر مبناي بالاترين سطح از تحصيلات رسمي كه فرد به آن مشغول بوده يا به اتمام رسانده است.
فاصلهاي
تعداد سالهاي تحصيل مثلا 12 براي ديپلم، 14 براي فوق ديپلم و…
وضعیت اشتغال
گروه شغلی فرد
اسمي
کارگر، کارمند، شغل آزاد، معلم/ استاد دانشگاه، محصل/ دانشجو، خانهدار، بازنشسته، بیکار
درآمد
متوسط درآمد ماهيانه خانواده
فاصلهاي
مقدار درآمد به عدد (تومان)
نگرش نسبت به بازیافت
با مروری بر تحقیقات پیشین، میتوان تشخیص داد که اغلب محققان به بررسی نگرش محیطزیستی پرداختهاند، اما برخی از آنها نگرش افراد نسبت به جنبههایی خاص از محیطزیست را سنجیدهاند. در این تحقیق از هر دو حالت بهره گرفته شده است. نگرش بهعنوان احساس مثبت یا منفی در مورد شخص، شی، یا مسئله تعریف شده است. نگرش ارتباط بسیار نزدیکی به باورها، که اشاره به اطلاعات (دانش) فرد در مورد یک شخص، شی، یا موضوع دارد (کولوموس و آیژمن، 2002: 252، به نقل از نیوهوس66، 1991). در این تحقیق، نگرش نسبت به بازیافت زباله بهعنوان یکی از جنبههای محیطزیست مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
تعریف عملیاتی: برای سنجش این متغیر از یک مقیاس 10 گویهای محقق ساخته بهره گرفته شده است. پاسخها براساس طیف لیکرت از کاملاً موافق تا کاملاًٌ مخالف (کد 5 تا کد 1) طبقهبندی شده است. دامنه این طیف از 10 تا 50 تعریف شده است. کسب امتیاز بالا در این مقیاس به معنای نگرش مثبت نسبت به بازیافت است. جدول زیر گویههای این مقیاس را نشان می دهد:
جدول(2-4): گویههای مربوط به نگرش نسبت به بازیافت زباله
گویهها
ردیف
قوانین سختگیرانهتری وضع شوند تا افراد را مجبور به بازیافت کنند.
1
مردم میبایست بیش از این میزان بازیافت نماید.
2
مسئولین میبایست فرصتها و زمینههای بیشتری را برای بازیافت فراهم نمایند.
3
خوشم نمیآید مردم با من درمورد بازیافت صحبت میکنند.
4
واقعاً وظیفه من نیست که زبالهها را بازیافت کنم.
5
بازیافت کار پر دردسری است.
6
دوست دارم که شغلی در ارتباط با بازیافت داشته باشم.
7
شغلی که در ارتباط با بازیافت باشد، یکی از مهمترین شغلهایی است که یک فرد میتواند داشته باشد.
8
دوست دارم نظرات و اطلاعات جدیدی در مورد بازیافت بشنوم.
9
خیلی علاقمندم که در محله خود به صورت داوطلبانه در کارهای مربوط به ترویج بازیافت شرکت کنم.
10
پارادایم نوین اکولوژیکی (NEP):
نگرش محیطزیستی نیز مجموعهای احساسات خوشایند یا ناخوشایند در مورد ویژگیهای محیط فیزیکی یا مسایل مربوط به آن است (بلوم، 2007، به نقل از کریمی، 1389: 60).برای سنجش نگرش کلی نسبت به محیطزیست از مقیاس 15 گویهای دانلاپ و ونلییر به نام NEP استفاده میشود. پاسخها براساس طیف لیکرت از کاملاً موافق با کد 5 تا کاملاًٌ مخالف با کد 1 طبقهبندی شده است. دامنه این طیف از 15 تا 75 تعریف شده است. نمره بالا در مقیاس NEP نشاندهنده جهتگیری طرفدارانه محیطزیستی و یا «دیدن جهان بهگونهای محیطزیستمحورانه» است. گویههای این مقیاس عبارتند از:
جدول(3-4): گویههای مربوط به پارادایم نوین اکولوژیکی
رديف
گويه
1
ما آخرین ساکنان زمین هستیم که در مقابل مسائل و مشکلات محیطزیستی دنیای جدید دوام میآوریم.
2
انسانها حق دارند برای برآوردن نیازهایشان محیطزیست طبیعی را تغییر دهند.
3
دخل و تصرف انسان در محیطزیست، اغلب نتایج فاجعهباری ایجاد میکند.
4
نبوغ انسان ما را مطمئن میسازد که زمین به جای غیر قابل زندگی تبدیل نمیشود.
5
انسانها بيش از حد از محيطزيست سوء استفاده ميكنند.
6
گیاهان و حیوانات به اندازه انسانها حق حیات دارند.
7
تعادل طبیعت شدیداً توسط فعالیتهای کشورهای صنعتی مدرن در حال نابودی است.
8
در بیان بحرانهای محیطزیستیی اغراق میشود.
9
منابع موجود در کره زمین بسیار محدود و غیر قابل بازگشت هستند.
10
تعادل طبیعت بسیار حساس است و به راحتی از بین میرود.
11
انسانها جهت بقا، میبایست هماهنگ با طبیعت زندگی کنند.
12
انسانها حق دارند كه محيط طبيعي را طبق نيازهاي خودشان دستكاري كنند.
13
انسانها براي حفظ و ادامه بقا نیازی به هماهنگی با طبیعت ندارند.
14
هدف اولیه از خلقت گیاهان و جانوران استفاده آنها توسط بشر میباشد.
15
جهت حفظ اقتصاد سالم، نیازمند نوعی توسعه اقتصاد پایدار هستیم که در آن رشد صنعتی کنترل میشود.
رفتار بازیافت
رفتارهای زیست محیطی، مجموعه ای از کنشهای افراد جامعه نسبت به محیط زیست است که در یک طیف وسیع از احساسات، تمایلات و آمادگی های خاص برای رفتار نسبت به محیط زیست را شامل می شود. افراد هر اجتماعی بر حسب شرایط و مقتضیات خاص اجتماعی و فرهنگی برخورد متفاوتی نسبت به محیط زیست دارند. این برخوردها و رفتارها ممکن است کاملا منفی و بر علیه محیط زیست و یا بالعکس کاملا مثبت و بر له محیط زیست باشد (خوش فر و همکاران، 1388).
تعریف عملیاتی: برای سنجش متغیر رفتار بازیافت از 5 گویه استفاده می کنیم که از قسمت رفتارهای زیست محیطی در کتاب «مردم و محیط زیست» تألیف صالحی (2010) الگو گرفته شده است. بدین معنی که، از قسمت رفتارهای محیط زیستی، رفتارهایی که مربوط به رفتار بازیافت بوده اند را جدا کرده ایم که شامل 5 گویه می باشند که در جدول زیر آورده شده است. برای سنجش متغیر رفتار بازیافت از پاسخگو می خواهیم که رفتار خود را در مورد 5 گویه ابراز نمایند. این گویه ها روی یک طیف 5 گزینه ای سنجیده شده اند. دامنه این طیف از 5 تا 25 تعریف شده است. کسب امتیاز بالا در این مقیاس به معنای رفتار بازیافتی مثبت است. گویهها عبارتند از:
جدول (4-4): گویههای مربوط به رفتار بازیافت
گویهها
ردیف
در خانه از ظروف و بطری های شیشه ای استفاده می کنید؟
1
از کاغذهای باطله مجددا استفاده می کنید؟
2
لباسهایی که استفاده نمی کنید را برای استفاده دوباره نگه می دارید؟
3
وسایل خانه که استفاده نمی کنید را جهت استفاده دوباره نگه می دارید؟
4
از وسایل بازیافت شده همچون دستمال کاغذی بازیافت شده استفاده می کنید؟
5
• فصل پنجم
یافته های تحقیق
5-1-مقدمه
در این فصل در دو بخش به بررسی داده های حاصله از گردآوری پرسشنامه ها خواهیم پرداخت.
در بخش اول، توصیف داده ها که بر اساس آن جداول توصیفی و توزیع فراوانی پاسخگویان را با تکیه بر متغیرهای تحقیق، مورد مطالعه قرار می دهیم.
در بخش دوم، با استفاده از آزمون های آماری به مطالعه روابط میان متغیرها و آزمون فرضیات پرداخته می شود.
5-2- بخش اول: توصیف داده ها
این بخش شامل دو قسمت است که در قسمت اول به توصیف متغیرهای زمینه ای نظیر سن، جنس، وضعیت تأهل، میزان تحصیلات، وضعیت اشتغال و درآمد می پردازد و در قسمت دوم توصیف متغیرهای اصلی تحقیق همچون نگرش نسبت به بازیافت، رفتار بازیافت و نگرش زیست محیطی صورت می پذیرد.
5-2-1- ویژگی های جامعه آماری
5-2-1-1- توزیع پاسخگویان برحسب سن
يكي از ويژگي هاي مهم جامعه که در اکثر تحقیقات اجتماعی به آن توجه میکنند، سن افراد افراد مورد است. در این تحقیق برای سازمان دهی و خلاصه کردن داده ها و ارائه آماره های توصیفی، سن پاسخگویان به 5 گروه با بازه 9 سال تقسیم شده است. جدول زیر، توزیع فراوانی پاسخگویان را بر حسب سن نشان می دهد.
جدول شماره (1-5): توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب سن
گروههای سنی
فراوانی
درصد معتبر
درصد فراوانی تجمعی
18 تا 27 ساله
317
79.3
79.3
28 تا 36 ساله
32
8.0
87.3
37 تا 46 ساله
18
4.5
91.8
47 تا 55
9
2.3
94.0
56 سال به بالا
24
6.0
100
جمع کل
400
100.0
میانگین= 27.01
جدول بالا نشان می دهد که بیشترین افراد (79.3 درصد) در گروه سنی (27-18 ساله) واقع شده اند و کمترین افراد (2.3 درصد) در گروه سنی (55-47 ساله) واقع شده اند. بر اساس درصد فراوانی تجمعی، 87 درصد افراد در بازه سنی 18 تا 36 سال واقع شده اند. همچنین مشاهده می شود که میانگین سنی پاسخگویان 27.01 سال است.
5-2-1-2- توزیع پاسخگویان بر حسب جنس
جدول شماره (2-5): توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب جنسیت
جنسیت
فراوانی
درصد معتبر
مرد
200
50.0
زن
200
50.0
جمع کل
400
100.0
طبق نتایج جدول فوق، مشاهده می شود که از 400 نفر مورد مطالعه، 50 درصد افراد (200 نفر) زن و 50 درصد دیگر مرد بودند. دلیل هم آن است که در انتخاب نمونه، نسبت جنسی رعایت شده است که همانطور در فصل چهارم ذکر شد، نسبت جنسی طبق آمار سرشماری (1390) برابر با 100 بوده است.
5-2-1-3- توزیع پاسخگویان برحسب وضعیت تأهل
وضع تأهل بیانگر وضعیت و موقعیت اجتماعی فرد در بسیاری از عرصههای اجتماعی است. متأهل بودن علاوه بر ارزشهای خاص خود، دارای پیامدهای مختلفی برای دارنده این جایگاه است که رفتار او را تحتتأثیر قرار میدهد. جدول زیر توزیع فراوانی پاسخگویان را برحسب وضع تأهل نشان میدهد.
جدول شماره (3-5): توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب وضعیت تأهل
وضعیت تأهل
فراوانی
درصد معتبر
مجرد
245
61.3
متأهل
155
38.8
جمع کل
400
100.0
یافته های فوق بیانگر این است که 61.3 درصد افراد مجرد و 38.8 درصد متأهل هستند. با توجه به میانگین سنی (27 سال) و درصد مجردها (61 درصد) به نظر می رسد که سن ازدواج در جامعه مورد مطالعه بالاست.
5-2-1-4- توزیع پاسخگویان برحسب میزان تحصیلات
جدول زیر توزیع فراوانی پاسخگویان را برحسب میزان تحصیلات نشان میدهد.
جدول شماره (4-5): توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب میزان تحصیلات
میزان تحصیلات
فراوانی
درصد معتبر
درصد فراوانی تجمعی
زیر دیپلم
104
26.0
26.0
دیپلم
120
30.0
56.0
فوق دیپلم
48
12.0
68.0
لیسانس
104
26.0
94.0
فوق لیسانس و بالاتر
24
6.0
100.0
جمع کل
400
100.0
طبق یافته های جدول فوق، مشاهده می شود که بیش از نیمی از افراد مورد مطالعه (56 درصد) دیپلم (30 درصد) و زیر دیپلم (26 درصد) هستند. همچنین تنها 6 درصد از افراد مورد مطالعه دارای میزان تحصیلات فوق لیسانس و بالاتر می باشند. همچنین 12 درصد از افراد میزان تحصیلات خود را فوق دیپلم و 26 درصد نیز لیسانس ذکر کرده اند.
5-2-1-5- توزیع پاسخگویان برحسب وضعیت اشتغال
جدول زیر توزیع فراوانی پاسخگویان را برحسب وضعیت اشتغال نشان میدهد.
جدول شماره (5-5): توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب وضعیت اشتغال
وضعیت اشتغال
فراوانی
درصد معتبر
درصد فراوانی تجمعی
کارگر
34
8.5
8.5
کارمند
18
4.5
13.0
شغل آزاد
119
29.8
42.8
معلم/استاد
15
3.8
46.5
محصل/دانشجو
128
32.0
78.5
خانه دار
38
9.5
88.0
بازنشسته
16
4.0
92.0
بیکار
32
8.0
100.0
جمع کل
400
100.0
طبق یافته های جدول فوق، مشاهده می شود که 34 درصد از افراد دارای شغل آزاد، 32 درصد نیز مشغول به تحصیل، 8.5 درصد کارگر، 4.5 درصد مدرس، 9.5 درصد خانه دار، 4 درصد بازنشسته و 8 درصد نیز بیکاراند.
5-2-1-6- توزیع پاسخگویان بر حسب میزان درآمد خانوار
جدول ذیل متوسط درآمد خانوار در ماه را نشان میدهد. برای خلاصه نمودن این دادهها که از 300 هزار تومان تا 5 میلیون تومان متغیر میباشد، پنج گروه تشکیل شده که نتایج آن در جدول زیر آمده است. جدول زیر، توزیع فراوانی پاسخگویان را بر حسب میزان درآمد خانوار نشان می دهد.
جدول شماره (6-5): توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب میزان درآمد ماهیانه خانوار
میزان درآمد (به تومان)
فراوانی
درصد معتبر
درصد فراوانی تجمعی
300 هزار تا 500
