منابع و ماخذ پایان نامه تحلیل داده، مفهوم سازی، وضعیت تأهل

شناسی سوالاتی از این قبیل مطرح است: مطالعه در کجا انجام می شود یا اینکه، جامعه آماری تحقیق کدام است؟ آیا تمام جمعیت مورد مطالعه قرار می گیرد یا نمونه ای از آن؟ حجم نمونه چقدر است و با چه شیوه و روشی، نمونه لازم انتخاب می شود؟ روش تحقیق و تکنیک های گردآوری داده ها کدام است؟ مفاهیم و شاخص های تحقیق کدامند و چگونه اندازه گیری می شود؟ آیا ابزارهای سنجش و اندازه گیری دارای اعتبار و روایی است؟ از چه روشهایی برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده می گردد؟ در فصل حاضر سعی می شود به پرسش های فوق پاسخ داده شود.
4-2- روش تحقیق
از لحاظ منطق روش‌شناختی، اين پژوهش از نوع تحقيقات پيمايشي62 مي‌باشد. پیمایش روشی برای بدست آوردن اطلاعاتی درباره دیدگاه‌ها، باورها، نظرات، رفتارها یا مشخصات گروهی از اعضای یک جامعه آماری از راه انجام تحقیق است (ببی، 1973؛ به نقل از ادواردز و دیگران، 1379: 17). معمولاً پیمایش‌ها به دو هدف انجام می‌شوند: هدف توصیفی و هدف تبیینی. پیمایش حاضر از نوع پژوهش توصیفی است. پژوهشگر در این‌گونه تحقیقات سعی می‌کند که «آنچه هست» را بدون هیچ‌گونه دخالت یا استنتاج ذهنی گزارش دهد و نتایجی عینی از موقعیت بگیرد (نادری، 1372، ص 69).
علاوه‌بر روش پیمایشی با توجه به هدف تحقیق و سطح تحلیل داده‌ها، برای جمع‌آوری اطلاعات و داده‌ها در سطح کلان از روش تحقیق اسنادی نیز استفاده می‌شود. مراجعه به اسناد و تحقیقات مرتبط از عمده‌ترین شیوه‌های جمع‌آوری داده‌های سطح کلان می‌باشد. در ابتدا مفاهیم اصلی تحقیق معرفی و تعریف نظری و عملیاتی برای آنها صورت می‌گیرد. بعد از تعیین نحوه سنجش متغیرها، سایر عناصر روش‌شناختی تحقیق شامل: واحد تحليل و سطح تحليل، جمعیت آماری، محدوده پژوهش، واحد آماری، شیوه نمونه‌گیری و روش محاسبه حجم نمونه، چارچوب نمونه‌گيري، چگونگی جمع‌آوری داده‌ها، تکنیک‌های تجزیه و تحلیل داده‌ها، و در نهایت روش‌های اعتباریابی و ارزیابی پایایی ابزار سنجش مشخص میگردد.
4-3- واحد تحلیل
واحد تحلیل63 واحدی است که اطلاعات از آن گردآوری می شود؛ واحدی که خصوصیات آن را توصیف می کنیم (دواس، 1386: 41). ارل ببی معتقد است که واحدهای تحلیل، افراد یا چیزهایی هستند که محققان اجتماعی ویژگی های آنان را مشاهده، توصیف و تبیین می کنند (ببی، 1386: 241). در این پژوهش، واحد تحلیل شامل فرد (18 سال به بالای ساکن در شهر مریوان) است.
4-4- جامعه آماری
جامعه آماری مجموعه اعضای حقیقی یا فرضی است که نتایج پژوهشی به آن انتقال داده می شود (حبیب پور و صفری، 1388: ص30). جامعه آماری تحقیق حاضر،کلیه افراد بالای 18 سال ساکن در شهر مریوان می باشد که طبق سرشماری سال 1390 (سرشماری عمومی نفوس و مسکن، 1390)، حدود 62000 نفر می باشد.
4-5- روش نمونه گیری و حجم نمونه
در هر تحقیق اجتماعی چون مشاهده تمام گنش ها و کنشگرانی که مرتبط با پدیده مورد مطالعه هستند، هرگز امکان پذیر نیست، پس در این گونه تحقیقات لازم از جمعیت آماری جامعه مورد مطالعه نمونه گیری شود. ارل ببی معتقد است هر نمونه ای زیر مجموعه خاصی از یک جمعیت است که برای استنباط ماهیت کل آن جمعیت مورد مشاهده قرار می گیرد (ببی، 1386: 470).
روش نمونه گیری در این پژوهش از نوع نمونه گیری احتمالی است. روش های نمونه گیری احتمالی، برآورد تعداد خطای نمونه گیری را که از یک نمونه معین انتظار می رود امکانپذیر می سازند (ببی، 1386: 471). از میان انواع نمونه گیری احتمالی، در این پژوهش، از روش نمونه گیری خوشه ای استفاده شده است. بیکر معتقد است که نمونه گیری خوشه ای در تحقیقاتی رایج است که برای پیمایش مناطق (شهرها) صورت می گیرد (بیکر، 1386: 180). با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای در این پژوهش، پس از تعیین حجم نمونه، شهر را به چهار خوشه تقسیم کرده ، سپس محلات هر خوشه را با توجه میزان تقریبی جمعیت هر یک از محلات ، نمونه مورد مطالعه انتخاب شده است. در جدول زير اطلاعات مربوط به حجم خوشه ها و محلات آورده شده است.
جدول شماره(5-4): نام خوشه ها و مناطق نمونه
نام خوشه
محلات منتخب
تعداد نمونه
خيابان هلال احمر
چهارباغ- استاديوم- ليلاخي- شهيد چراغي- سردوشي
85
خيابان جمهوري
مسجد هژاره- دارسيران قديم- آتش نشاني- حاجي نجيم
70
خيابان مردوخ
ميانه اي- بهاران- مردوخ- ترخان آباد
80
خيابان شهيد عبادت
كوره موسوي- دارسيران 1- دارسيران 2- دارسيران 3 موسك1 – موسك 2- تپه موسك
165
جمع کل
400

حجم نمونه با استفاده از فرمول منطقی کوکران 64 (رفیع پور، 1375: 383) و به شرح زیر تعیین شده است. در نمونه گیری براساس فرمول منطقی کوکران حد مطلوب اطمینان در این پژوهش 95/. در نظر گرفته شده در نتیجه سطح احتمال مورد نظر (d) برابر با 05/. و اندازه متغیر در توزیع طبیعی یا ضریب اطمینان (t) برابر با 96/1 است. برای تعیین واریانی، می توان از پیش برآورد استفاده کرد. بزرگترین نمونه لازم برای پاسخگویی به سوالات یک تحقیق وقتی بدست می آید که احتمال دارا بودن صف یا قرار گرفتن در نمونه (p) برابر 5/. باشد. در این صورت، اشتبا استاندارد کم ترین مقدار را به خود می گیرد. در نتیجه دارا نبودن صفت یا قرار نگرفتن در نمونه (q) نیز برابر 5/. خواهد بود. همچنین، بر اساس آمار ارائه شده از سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390، جامعه آماری (N) برابر با 62000 نفر می باشد. نهایتا با توجه به داده های بالا و فرمول کوکران حجم نمونه (n) برابر با 382 نفر بدست آمد که این مقدار را برای کاهش خطا به 400 نفر افزایش داده شده است. لازم به ذکر این نکته است که در انتخاب نمونه نسبت جنسی را در نظر گرفته ایم. با توجه به میزان نسبت جنسی جمعیت شهر مریوان(100) در سال 1390، لذا در انتخاب نمونه نیز با توجه به نسبت جنسی ذکر شده، 200 نفر از حجم نمونه را زن و 200 نفر را مرد انتخاب می کنیم.

4-6- نحوهی جمع‌آوری داده‌ها:
با توجه به ماهيت موضوع تحقيق و مفاهيم و متغيرهاي آن، داده‌هاي موردنياز تحقيق از طريق تكنيك پرسشنامه توأم با مصاحبه حضوری به روش ميداني جمع‌آوري شده است. گردآوری داده‌ها به مدت سی روز و در مرداد ماه سال 1392 انجام گرفت. این پرسشنامه در دو بخش تنظیم شده است. بخش اول پرسشنامه شامل سئوالاتی است که به ویژگی‌های پاسخگو مربوط می شود. همچنین، در بخش دوم سئوالاتی تدوین گردیده است که به بررسی متغیرهای مستقل و وابسته می‌پردازد. این پرسشنامه در شش صفحه گنجانده شده است.

4-7- روایی و پایایی ابزار:
اعتبار (روایی). اعتبار بدین معناست که یک سنجه همان چیزی را بسنجد که مورد نظر ماست. در واقع، اعتبار یا فقدان اعتبار به خود سنجه مربوط نمی‌گردد. اعتبار سنجه به نحوه تعریف مفهوم مورد نظر بستگی دارد (دواس، 1386: 63). با توجه به تعریف اعتبار، می‌توان گفت که هرچه ابزار تحقیق آنچه را قرار است اندازه بگیرد بهتر اندازه‌گیری کند، خطای کمتری وجود خواهد داشت و ابزاری که با آن قضاوت می‌شود، معتبرتر خواهد بود. در تحقیق حاضر برای اطمینان از اعتبار ابزار سنجش، ابتدا اعتبار صوری سئوالات پرسشنامه با استفاده از نظرات داوران متخصص در حوزه موضوع تحقیق، مورد بررسی قرار خواهدگرفت. علاوه‌ بر استفاده از نظرات متخصصان، تلاش گردید تا در طراحی سؤالات پرسشنامه از سئوالات مشابهی که در تحقیقات دیگر استفاده شده‌اند [مانند کتاب «مردم و محیط زیست» تألیف صالحی (2010)، مقاله خوش فر و همکاران (1389)، پایان نامه امامقلی (1390)، پایان نامه همتی (1391)] بهره گرفته شود.
پایایی (قابلیت اعتماد). ملاک پایایی درباره اینکه شیوه یا ابزار جمع‌‌آوری داده‌ها تا چه حد داده‌های دقیق و موثقی را استخراج می‌کند و یا شیوه یا ابزار جمع‌آوری داده‌ها تا چه حد درست و باثبات است و نتایج همسان به دست می‌دهد، اطلاعاتی را فراهم می‌کند. برای درک پایایی معمولاً از آمار استفاده می‌شود. در آمار، پایایی ملاکی برای همسانی یک مجموعه از سنجش‌ها یا ابزارهای سنجش است که در خصوص آزمون یک چیز مشابه به کار می‌روند. احراز پایایی به معنای احراز اعتبار نیست. یعنی، یک مقیاس یا نسخه پایا چیزی را به صورت همسان می‌سنجد، اما لزوماً آن چیزی نیست که فرض می‌‍‌‌شود که باید سنجیده شود (میرزایی، 1388: 311). روش‌های مختلفی برای بررسی پایایی وجود دارد که می‌توان به آزمون- آزمون مجدد، روش دونیم‌سازی، استفاده از سنجه‌های معتبر اشاره کرد (ببی، 1385: 275-281). در تحقیق حاضر برای اطمینان از پایایی نتایج، روش آلفای کرونباخ65، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آزمون آلفای کرونباخ: هدف اساسی استفاده از آزمون آلفای کرونباخ بررسی میزان همسانی درونی گویه‌های یک مقیاس است که از طریق فرایند شاخص‌سازی تهیه شده‌اند. بنابراین، یک مقیاس با ترکیب مجموعه‌ای از شاخص‌ها درباره یک مفهوم ساخته می‌شود. به تعبیری پس از پاسخ به شاخص‌ها و ترکیب نمرات پاسخگویان، ارقامی به دست می‌آید که بیان‌گر طیفی از موافقان و مخالفان می‌باشد. دامنه آلفا از صفر تا یک متغیر است. هرچه آلفا بیشتر باشد، پایایی مقیاس بیشتر خواهد بود(دواس، 1386، 253). جدول زیر میزان آلفای کرونباخ را برای متغیرهای تحقیق نشان می دهد:
جدول شماره(6-4): ضریب آلفای متغیرهای تحقیق
متغیر
تعداد گویه
ضریب آلفا
نگرش نسبت به بازیافت زباله
10
671/.
رفتار بازیافت
5
470/0
پارادایم نوین اکولوژیکی (NEP)
15
520/0

همانطور که از اطلاعات جدول فوق مشاهده می شود، میزان آلفای کرونباخ برای متغیر نگرش نسبت به بازیافت، 67/. ، برای متغیر رفتار بازیافت 47/. و برای پارادایم نوین اکولوژیکی 52/. بدست آمد. همانطور که مشاهده می شود،کمترین میزان آلفا برای متغیر رفتار بازیافت و بیشترین میزان برای متغیر نگرش نسبت به بازیافت بدست آمد.
4-8- مفهوم سازی
ارل ببی معتقد است که قابلیت علم برای سنجش جنبه های واقعا مهم وجوه اجتماعی انسان قابل تردید نیست. وی راههای گوناگونی را برای سنجش متغیرها معرفی می کند و نهایتا مطرح می کند که هر متغیری قابل سنجش است (ببی، 1386: 247-246).
مفاهیم معناهایی هستند که مورد توافق قرار گرفته اند و ما آنها را به اصطلاحات تبدیل می کنیم تا از طریق ارتباطات، سنجش و تحقیق را آسان سازیم (همان: ص 288). مفاهیم ابزارهایی با کارکرد سودمند هستند، آن ها تلخیص انتزاعی مجموعه کاملی از رفتارها، نگرش ها و خصیصه هایی هستند که از نظر ما وجه مشترکی دارند (دواس، 1383: 56). مفهوم سازی فرایند مشخص کردن تصورات ذهنی مبهم از مفاهیم و مجزا کردن انواع مشاهدات و سنجش هایی است که برای تحقیق مناسب هستند (ببی، 1386: 289).
4-3-1- تعریف نظری و عملیاتی متغیرهای تحقیق
در یک تحقیق علمی عدم مشخص کردن تعریف نظری مفاهیم مورد استفاده و تعیین حدود و ثغور آنها، ممکن است بین برداشت های محقق و دیگران نوعی سوء تفاهم را به وجود آورد. از این رو، با تعاریف مفاهیم نظری تحقیق سعی گردید که ابتدا در باب مفاهیم به کار برده شده در تحقیق حاضر، یک پیش زمینه ای حاصل گردد تا مفاهیم بکاربرده شده، عملیاتی گردند. برای تعریف نظری یک مفهوم اولا باید از کلمات دیگری غیر از خود آن مفهوم استفاده شود و ثانیا تعریف مثبت بر تعریف منفی رجحان دارد (ساروخانی، 1385: 90).
گرچه هدف اصلی پژوهش حاضر، ارائه شناخت علمی از وضعيت نگرش محیط‌زیستی، به‌خصوص نسبت به بازیافت زباله‌ می‌باشد، لكن براي اينكه شناخت صحيحي حاصل شود بايستي تأثير متغيرهاي زمينه‌اي بر روي متغير وابسته (نگرش محیط‌زیستی) بررسی شود. این متغیرها عبارتند از جنس، سن، وضعیت تأهل، میزان تحصیلات، وضعیت اشتغال و درآمد. جدول زیر فرآیند شاخص سازی متغیرهای زمینه ای را نشان می دهد.
جدول 1-4: تعربف عملیاتی متغیرهای زمینه ای تحقیق
نام متغير
تعريف عملياتي
سطح
اندازه‌گيري
گزينه ها
يا مقولات
سن
تعداد سال‌هاي سپري شده در زندگی
فاصله‌اي
اعداد مربوط به تعداد سال‌هاي