كه مي‌تواند به ارزش تبديل شود( ادوينسون110 ،1996).
پژوهش بونتيس در مالزي نشان داد، بين عناصر سرمايه فكري(انساني،ساختاري و مشتري) با عملكرد صنايع همبستگي مثبتي وجوددارد. سرمايه انساني صرفنظر از نوع صنعت بر عملكرد شركت اثر دارد. سرمايه ساختاري با عملكرد مالي رابطه مثبت دارد( بونتيس،1996).
بونتیس به دنبال مباحث دارایی‌های دانشی سازمان، بونتیس چارچوبی جامع به همراه بررسی مقدماتی که از هر دو جنبه علمی و تجربی، اجزای سرمایه فکری و اثرات آن بر عملکرد سازمانی رابه آسانی قابل فهم می‌کرد. در این تحقیق ساختار سرمایه فکری به سه جزء سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه ارتباطی تقسیم شد( بونتیس ،1998).
کیتسا و همکارانش به بررسي دارايي‌هاي غيرملموس و سرمايه فكري پرداختند. نتایج رابطه معنادار بين دارايي‌هاي غیرملموس و سرمايه فكري را تأیید کرد(كيتسا و همکاران111،2001).
ریاحی اثرات تكنولوژي اطلاعات و تفاوت‌هاي فرهنگي بر رفتار سازماني در صنايع خدمات مالي را مورد بررسي قرار داد. به نظر وي، تكنولوژي اطلاعات بر رفتار سازماني در صنايع خدمات مالي اثر دارد(رياحي-بلکویی112،2003).
چن و همکارانش سرمايه فكري را در بانك‌هاي مالزي اندازه‌گيري كردند. اين مطالعه نشان داد كه بانك هنگ كنگ گرچه داراي سرمايه فيزيكي كمتري نسبت به بانك “مي” است، اما به دليل آن كه بالاترين ضريب سرمايه فكري را داشت، كارآمدترين بانك داخلي شناخته شد(چن و همکاران ،2005).
چین چو و همکارانش رابطه بين سرمايه فكري و ارزش بازار سهام و عملكرد مالي شركت‌هاي بورس تايوان را بررسي كردند. آن ها مدل ارزش افزوده سرمايه فكري پاليك(2000) را معيار اندازه‌گيري سرمايه فكري به كار بردند و با اجراي مدل رگرسيون نشان دادن، سرمايه فكري بالاتر شركتها موجب بهبود عملكرد مالي و افزايش ارزش بازار سهام شركت ها مي‌شود(چين چو و همكاران،2005).
پيوتان و همكارانش رابطه بين سرمايه فكري و عملكرد مالي در بورس سنگاپور را بر اساس سه شاخص مالي (سود هر سهم، نرخ بازده حقوق صاحبان سهام و نرخ بازده سالانه) بررسي كردند. نتايج نشان داد كه بين سرمايه فكري و شاخص‌هاي عملكرد مالي رابطه مثبتي وجود دارد و تفاوت معناداري بين ضريب سرمايه فكري در صنايع مختلف وجود دارد(پيوتان و همكاران113،2007).
تان و همکارانش در تحقيق خود ارتباط سرمايه فكري را بر بازده مالي شركتها بررسي كرده‌اند. نتايج حاكي از آنست كه اولاً بين سرمايه فكري و بازده مالي فعلي و آتي شركتها رابطه مثبت معناداري وجود دارد، ثانياً سرمايه فكري در بازده مالي شركتها در صنايع مختلف متفاوت مي‌باشد(تان و همکاران،2007).
كامت نشان داد كه در بين اجزاء سرمايه فكري، سرمايه انساني تأثير عمده‌اي روي سوددهي، بهره‌وري و ارزش شرك هاي داروسازي در هند داشته است(كامت،2008).
ون با استفاده از رگرسيون چند متغيره ثابت كرد که بين سرمايه فكري و ارزش بازار شركت‌هاي الكترونيكي در آمريكا رابطه مثبتي وجود دارد(ون،2008).
دومنیک و تالیا114نتایج تحقیق آنها در اندونزی حاکی از تأثیر سرمایه فکری بر عملکرد مالی شرکتهاست. نرخ رشد درآمد چندان تحت تأثیر(IC) نبود در این تحقیق و نتایج بر تأثیر سرمایه فکری در سودآوری و رشد تولید در سالهای آتی تأکید داشت(دومنیک و تالیا،2009).
دیمیتریس و همکاران115 درتحقیقی به بررسی رابطه بین سرمایه فکری و ارزش بازار و عملکرد مالی شرکتهای بورس یونان در چهار صنعت عمده پرداخته‌اند. روش مورد استفاده در تحقیق مشابه روش پالیک می‌باشد. نتایج رابطه بین کارایی سرمایه‌های انسانیVAHU و ROA را تأیید نمود(دیمیتریس و همکاران،2011).
تحقيقات داخلي انجام شده در اين زمينه:
در پژوهشي توسط انواري رستمي و رستمي(1382) روش‌ها و مدل‌هاي مختلف اندازه‌گيري سرمايه فكري مورد بررسي قرار گرفت. نتايج پژوهش ديگري توسط انواري رستمي نشان داد كه سرمايه فكري با ارزش بازار سهام همبستگي بالايي دارد .يزداني رابطه بين سرمايه‌هاي فكري و عملكرد بانك ملت استان تهران را بررسي كرد. نتايج او نشان داد كه سرمايه فكري تأثيري روي عملكرد شعب بانك ملت ندارد(انواري رستمي و رستمي (1382).
نورش و همکارانش در تحقیقی با عنوان بررسی رابطه جریان‌های نقدی عملیاتی، سود عملیاتی و ارزش افزده اقتصادی با ارزش ایجاد شده برای سهامداران، میزان اعتبار این شاخصها را در بورس اراق بهادار تهران مورد بررسی قرار دادند. نتایج حاصل از تحقیق نشان میدهد که در شرکتهای فعال در بورس تهران،EVA شاخص بهتری برای پیش بینی CSV بوده و قادر است به سهامداران نشان دهد مدیریت تا چه حد در ثروت آنها دخیل بده است( نورش و همکاران ،1383).
رستمي و سراجي به بررسي رابطه ميان سرمايه فكري وارزش بازار سهام شركت‌هاي بورس اوراق بهادار تهران را مورد سنجش قرار دادند. وبه دنبال پاسخ‌گويي به چند سوال اساسي بودند. اولين سوال اينكه چگونه مي‌توان ارزش سرمايه فكري را براورد را براورد يا محاسبه كرد؟ سوال اساسي دوم اين است كه ايا رابطه معناداري ميان ميزان سرمايه‌هاي فكري محاسبه شده شركتها و ارزش بازار سهام انها وجود دارد؟ و در نهايت اين كه، جهت محاسبه سرمايه‌هاي فكري كدام يك از روش‌هاي سنجش از توان تبيين بالاتري برخوردارند و رابطه بهتري را با ارزش بازاري سهام شركتها نشان مي‌دهند؟ تحقيق بر اساس داده‌هاي 7ساله بورس اوراق بهادار تهران انجام گرفته، نتايج آزمون‌هاي آماري بيان‌گر اهميت سرمايه‌هاي فكري، درك اهميت ارزش آن از سوي سرمايه‌گذاران و همبستگي بالاي سرمايه‌هاي فكري با ارزش بازاري سهام شركت‌هاي بورس اوراق بهادار تهران است( رستمي و سراجي،1384).
قليچ‌لي و همكارانش نشان دادند كه سرمايه انساني و ساختاري تأثير مثبتي بر بهبود مزيت رقابتي دو شركت خودرويي بازار ايراني دارد. اما چنين تأثيري در مورد سرمايه رابطه‌اي مشاهده نشد نتايج اين پژوهش نشان داد كه عناصر سرمايه فكري اين دو شركت به ترتيب اولويت عبارتند از: سرمايه انساني، سرمايه ساختاري و سرمايه رابطه‌اي(قليچ لي و همكاران،1385) .
جعفرنژاد و قاسمي به ارائه مدل اكتساب فن‌آوري با توجه به راهبرد سرمايه‌هاي فكري(مطالعه موردي شركت‌هاي مستقر در پارك علم و فناوري دانشگاه تهران) پرداختند. از جمله اهداف اين تحقيق شناسايي و تبيين نقاط قوت و ضعف هر يك از روش‌هاي كسب فناوري و تعيين ارتباط آن با ابعاد سرمايه‌هاي فكري بوده است. نتايج حاصل از مطالعه آماري صورت گرفته نشان از تفاوت معنادار ما بين راهبرد فعلي و مطلوب اكتساب فناوري و همچنين عدم توجه كافي به سرمايه‌هاي انساني و ارتباطي و توجه ضعيف به سرمايه ساختاري در مؤسسات مورد مطالعه بوده است(جعفرنژاد و قاسمي،1387).
چاوشي و همكارانش سطح كارايي سرمايه فكري را در صنعت بيمه ايران مورد بررسي قرار دادند. هدف اين مقاله بررسي سطح كارايي و روند سرمايه فكري در صنعت بيمه ايران و تأثير آن بر ارزش افزوده شركت‌هاي فعال در حوزه مذكور بود. در اين تحقيق از مدل پاليك(1998_2004) براي اندازه‌گيري ارزش افزوده سرمايه فكري (VAIC) استفاده شده است. نتيجه اين تحقيق نشان مي‌دهد، كه از بين 13 شركت مورد ارزيابي قرار گرفته از سال 1382 تا 1386 رتبه اول براي شركت بيمه ملت و رتبه آخر براي شركت بيمه آسياست. تحليل مقايسه‌اي بخش دولتي و بخش خصوصي(غير دولتي) حاكي از كارايي بيشتر بخش خصوصي در اين زمينه است. بررسي روند تغييرات ارزش افزوده سرمايه فكري نشان دهنده كاهش كارايي بكارگيري سرمايه فكري در صنعت بيمه ايران است(چاوشي و همكاران ،1387).
رضایی و همکارانش به بررسی ارتباط بین سنجه‌های اندازه‌گیری عملکرد مبتنی بر ارزش و سرمایه فکری در یک دوره 10ساله در نمونه آماری 70 شرکت فعال در بورس پرداختند. نتایج حاکی از ارتباط معنی‌داری بین سنجه‌های اندازه‌گیری عملکرد مبتنی بر ارزش و سرمایه فکری در کلیه شرکتهای مورد مطالعه بود (رضایی و همکاران،1389).
عباسي و گلدي صدقي درمقاله‌اي به بررسي تأثير كارايي هر يك از عناصر سر مايه فكري بر شاخص‌هاي مالي شركتها در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. در اين پژوهش تأثير شاخص‌هاي سرمايه فكري (كارايي سرمايه انساني، فيزيكي و ساختاري) بر عملكرد مالي(سود هر سهم، نرخ بازده حقوق صاحبان سهام و نرخ بازده سالانه) براي 99شركت طي سالهاي 1379_ 1382 به رگرسيون پنل ديتا بررسي شدند. نتايج روش حداقل مربعات تركيبي نشان داد، ضريب كارايي هر يك از عناصر سرمايه فكري بر نرخ بازده حقوق صاحبان سهام تأثير مثبت و معناداري داشتند. تأثير ضريب كارايي سرمايه فيزيكي و انساني بر سود هر سهم مثبت اما تأثير ضريب كارايي سرمايه ساختاري منفي و معنادار بود .تأثير ضريب كارايي سرمايه‌هاي فيزيكي و ساختاري بر نرخ بازده سالانه مثبت اما تأثير ضريب كارايي سرمايه انساني بر آن منفي و معنادار بود. همچنين نتايج نشان داد كه شركت‌هايي كه سرمايه فكري بالاتري دارند عملكرد مالي بهتري دارند. به علاوه ميانگين ضريب سرمايه فكري در بين 7 صنعت تفاوت معناداري داشت(عباسي و گلدي صدقي،1389).
2-26- خلاصهی فصل
در این فصل ابتدا مبانی نظری مربوط به سرمایه فکری و اجزای تشکیل‌دهندهاش و عملکرد مالی همراه با معیارهای ارزیابی عملکرد مورد استفاده در این پژوهش به طور تفصیلی مورد بررسی قرار گرفته، سپس ارتباط بین هرکدام از مباحث بالا با یکدیگر بررسی شده است. در آخر به بیان گزیدهای از تحقیقات داخلی و خارجی مرتبط با موضوع پرداخته شده است.
فصل سوم
روش‌شناسی تحقیق
فهرست مطالب فصل سوم
مقدمه
متدولوژی تحقیق
متغیرهای تحقیق و نحوه سنجش آنها
روش آزمون فرضیه ها
3-1- مقدمه
پايه هر دانشي، روش شناخت آن است و اعتبار و ارزش قوانين هر علمي به روش شناختي مبتني بوده که در آن علم به کار مي رود. بنابراين دستيابي به هدف‌هاي تحقيق ميسر نخواهد بود مگر زماني که جستجوي شناخت با روش شناسي116 درست صورت پذيرد(خاکي،1384).
دستیابی به هدفهای تحقیق میسر نخواهد بود مگر زمانی که جستجوی شناخت با روش شناسی درست صورت پذیرد. هر پایان نامه در حوزهء علوم اجتماعی بویژه مدیریت و حسابداری در زمره تحقیقات کاربردی است. و به طور معمول پژوهشگر سعی میکند به یک مساله و پرسش واقعی که در عمل وجود دارد، طی یک فرایند علمی تحقیق پاسخ دهد. با توجه به اینکه آگاهی از جامعهای که در آن تحقیق صورت میگیرد بسیار مهم است، لذا پژوهشگر ابتدا باید سازمانی که در آن آزمودنیهای خود را مورد بررسی قرار میدهد، ابتدا به خوبی بشناسد و سپس این شناخت را به طور مختصر به بررسی کنندگان پایان نامه خود ارائه دهد(خاکی،1387).
در این فصل ابتدا نوع روش تحقیقی که در این پژوهش به کار رفته است توضیح داده می‌شود سپس روش‌شناسی تحقیق شامل قلمرو زمانی و مکانی، جامعه و نمونه آماری و روش گردآوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات و متغیرهای تحقیق و نحوه اندازه‌گیری آنها مورد بحث قرار خواهد گرفت.
3-2- روش تحقیق
تحقیق یک مطالعه منظم و سازمان یافته، مبتنی بر دادهها، انتقادی و علمی در زمینهء مسأله خاصی که باید پاسخ آن به دست آید تعریف می‌شود. تحقیق علمی مشکل گشایی و پیگیری یک روش گام به گام، منطقی، منظم و دقیق برای شناسایی مشکلات، گردآوری دادهها، تجزیه و تحلیل دادهها و استنتاج‌های معتبر از آنهاست. از این رو، تحقیق علمی صرفاً مبتنی بر تجربه یا برداشت‌های شخصی و درک مستقیم نیست، بلکه هدفمند و دقیق است(اوما سکاران،1388).
3-3- روش شناسی تحقیق
تحقيقات از لحاظ ماهيت و روش به تحقيقات تاريخي، توصيفي، همبستگي يا همخواني، علي يا(پس از وقوع ) و تجربي يا آزمايشي تقسيم ميشوند(تقيزاده،1386).
اين تحقيق از لحاظ تحقیقات حسابداری از نوع تحقیقات بازار سرمایه است و از لحاظ روش شناسي با توجه به عنوان تحقیق، از نوع علی پس از وقوع می‌باشد و از نقطه نظر هدف، کاربردی است. اين نوع تحقيقات براي كسب اطلاع از رابطه بين متغيرها انجام مي‌پذيرد در این نوع تحقیقات محقق می‌خواهد بداند که آیا بین دو گروه از اطلاعات رابطه و همبستگی وجود دارد یا خیر، و در صورت وجود
